رويا از فراتر نيازي دريا ،
پاياني بخش -سيال طبيعتي در صيادان با همراه
كه بودند باور براين اقتصاددانان نوزدهم قرن اواخر در
به زمان آن در.هستند طبيعي فناناپذير منبع يك ماهيها
اما نداشت ، چنداني اهميت نظر اين صيدماهي اندك دليل‌حجم
قابل حدود شناخت بيستم ، قرن در ماهيگيري توسعه با همراه
.شد زيادي اهميت داراي ماهي ذخاير بهره‌برداري
صيد براي معين سطح داراي ماهيها ذخاير كه مي‌دانيم اكنون
مير و مرگ و صيد بين توازن و تعادل نقطه سطح اين و است
مثل توليد براثر آنها تعداد افزايش با همراه ماهيها طبيعي
ماهي ذخيره كل به زدن لطمه بدون هرسال سطح ، اين در.است
ماهي صيد اگر.كرد صيد را ماهيها از معين حجمي مي‌توان
كاهش روبه موجود ذخاير شود ، برداشت حداكثر ميزان از بيشتر
حجم اگرميكند سقوط صيد ميزان كه نمي‌گذرد ديري و مي‌گذارد
قابل ماهيهاي از مقداري باشد ، ميزان اين از كمتر ماهيگيري
عوارض اثر در موجود ، ذخيره كل به زدن لطمه بدون صيد ،
ضايعات ايجاد سبب و مي‌شوند هدر و مي‌روند بين از طبيعي
.مي‌شوند شناختي زيست
از بهره‌برداري گسترده آبي مرزهاي وجود رغم به ما ، كشور در
ميزان ازكل مهمي بخش زيرا.است ناچيز دريايي غذايي منابع
انجام سنتي و كهن روشهاي به آبها اين در سالانه صيد
مراحل هم هنوز جنوب ، سواحل در صنعتي صيد كل در.مي‌شود
از ناچيزي درصد و مي‌گذراند را خود ابتدايي و مقدماتي
روشهاي و ابزارميكنند صيد صنعتي طريقه به جنوب صيادان
تعداد است ، نيافته كافي گسترش و نضج ايران در صنعتي صيد
دولتي سرمايه‌گذاري قلمرو در بيشتر صنعتي صيد واحدهاي كم
چندان خصوصي بخش طريق از صنعتي صيد توسعه و داشته قرار
زمينه اين در چاره‌انديشي پس.است نشده تشويق و حمايت
.است ضروري
آبهاي سمت به را لنگرگاه كشتي شب ساعت 12 در سرانجام
ناخدا ، دستور به حركت آغاز با.مي‌كند ترك عمان درياي
روشن را اطراف فضاي پيش دقايقي تا كه كشتي چراغهاي تمام
.مي‌شود خاموش بود ، كرده
امواج دريافت به قادر ديگر كشتي لنگره‌گاه ، ترك زمان از
را شبي تاكنون كه را وجودم هراس.نيست تلويزيون و راديو
مرموز و خاموش دريا.مي‌گيرد فرا نكرده‌ام ، سپري خشكي در جز
همواره يونان‌طبيعت قديم فيلسوف هراكليت ، گفته به.است
مي‌خواهد خاصي اصرار با و كند پنهان را خود دارد دوست
.نگهدارد محفوظ را اسرارخود
در فرمانده.مي‌روم -كشتي هدايت محل -فرماندهي پل به
در است ، دوخته چشم شب و دريا سياهي از كرانه‌اي به حاليكه
.مي‌كند هدايت را شناور رادار دستگاههاي اندك نور زير
هدايت چگونه و است موقعيتي چه در بدانم‌كشتي مي‌خواهم
.مي‌شود
با كشتي اين:مي‌گويد زمينه اين در بنكدار حسين ناخدا
مي‌تواند دريانوردي.مي‌شود هدايت ناوبري علم از بهره‌برداري
معمول روشهاي با لحظه هر در ناوبري علم از استفاده با
از استفاده از پيش تا كند مشخص كافي دقت با را خود موقعيت
موقعيت تعيين و ناوبري امر در تسهيل جهت راديويي امواج
مورد بوده مرسوم زمينه اين در كه نجومي روشهاي از كشتي
يكسره روشها اين هم هنوز البته.مي‌گرفت قرار استفاده
در كه غليظ مه در يا شب هنگام در مشكل اما ;نشده‌اند منسوخ
را دريانوردي و مي‌آيد پديد ندارد ، وجود كافي ديد دريا
.مي‌كند روبرو مهمي خطرات با ساحلي مناطق در بويژه
ناوبري ، كمك وسايل از استفاده امروزه ، :مي‌افزايد وي
دقت با بايد كشتي موقعيت كه ساحلي دريانوردي بويژه‌در
و دقت با كشتي موقعيت تعيين براي شود ، تمام‌مشخص هرچه
مي‌كند كمك كشتيها در وسايل اين از استفاده.است كافي سرعت
و جزر و باد وضعيت و كشتي سرعت مسير ، موقعيت ، تعيين تا
در كافي دقت با و لحظه‌اي طور به و جوي شرايط هر در مد ،
.گيرد قرار دريانورد اختيار
به را ازعمرش سال كه 70 گنگ بندر اهالي از حسين ناخدا
از خبري جواني ، زمان در:مي‌گويد است ، گذرانده دريانوردي
توسط را خود مسير ما و نبود امروزي پيشرفته دستگاههاي
را مسيري هيچگاه و مي‌كرديم شناسايي خورشيد و ستارگان حركت
گاه.مي‌گرفت صورت باد بوسيله كشتي حركت.نمي‌رفتيم اشتباه
در روز تا 15 باد 10 نوزيدن دليل به كه مي‌افتاد اتفاق
.مي‌مانديم بي‌حركت نقطه يك در هند اقيانوس
-قشم جزيره در بندري -لافت كهن دريانوردان از سفاري سليمان
داراي كشتيها امروز مثل روزها آن:مي‌گويد خود خاطرات از
براي و نبودند جغرافيايي وضع شناسايي براي لازم امكانات
از استفاده با و داشتند ناقص شيوه‌اي جغرافيايي ، طول تعيين
به نسبت واحد آن در را كشتي وضع قمري نام‌روش به روشي
...مي‌سنجيدند ستارگان و ماه
دريا روي بر زندگي
را خود كار لحظات‌بامداد آغازين از كشتي خدمه و ملوانان
مشغول كشتي عرشه روي در ازآنان گروهي.كرده‌اند آغاز
ماموران كنار و گوشه درهستند تورهاي‌صيادي تعمير
بسيار ، بادقتي كشتي آشپز.مي‌خورند چشم به كشتي نظافت
كشتي اين در كه است ملواني نفر براي 30 ناهار تهيه مشغول
.مي‌كنند زندگي
از 30 آنها ندرت‌سن به كه هستند جواناني ملوانان ، بيشتر
كشور شمالي شهرهاي از اينان‌مهاجراني.مي‌كند تجاوز سال
و شهر اقتصادي دشوار شرايط و بيكاري به‌دليل كه هستند
.سپرده‌اند دور مهاجرتي به تن و ترك‌گفته را خويش ديار
همه مي‌شوم ، حرفه‌جويا اين انتخاب از را آنان انگيزه وقتي
از دوري به را آنها كه مي‌گويند ، فشاري اقتصادي فشار از
در.است رانده اقيانوسها سوي به و خانواده‌هايشان‌واداشته
رو دريا به عشق با كه كساني هستند اما ميان ، اين
و مي‌يابند تنگ زندگي براي را خشكي گويي اينان.آورده‌اند
.كرده‌اند انتخاب كافي علاقه و شناخت با را خود حرفه
صيدگاه
از را خويش آرامي‌بساط به خورشيد.است رسيده فرا غروب
انگشتان با و برمي‌چيند آب روح‌نواز و لطيف امواج ميان
از آرامي نسيم وزش با.مي‌كشد خود بسوي آنرا سحرش رنگين
محو دريا گستردگي در پيش ساعتي تا كه امواجي دريا ، سوي
رسيده صيدگاه منطقه به كشتي.مي‌آيند در تلاطم به بودند ،
صداي مي‌شود ناخداصادر توسط تور آباندازي به فرمان.است
از خبر مي‌كنند ، آزاد را تور وينچهايي‌كه آمدن در حركت به
باحركات عرشه روي بر ملوانان سرگروه.صيدمي‌دهد آغاز
بادستگاه تور هدايت فرماندهي‌براي پل در را كاپيتان دست ،
طول متر كه 80 را توري مدرن و مجهز دستگاههايميكند ياري
ساعت چهار.مي‌فرستند فرو آب اعماق به است آن عرض متر و 60
پديد فرصتي صيد ، كشيدن بالا و تور جمع‌آوري براي انتظار
كشتي عمل‌آوري سالن و يخچالها و سردخانه‌ها تا مي‌آورد
.شوند بازرسي مجددا
بر سكوت انتظارو بار ديگر موعود ، زمان رسيدن فرا تا
عرشه روي بر بي‌صبرانه دريانوردان.مي‌شود حاكم كشتي فضاي
سرانجام.هستند صيد اين حاصل تماشاي مشتاق و قدم‌مي‌زنند
دور به تور كه بزرگي وقرقره مي‌رسد فرا تور جمع‌آوري زمان
صداي آغاز با.مي‌آيد در حركت به مي‌شود ، پيچيده آن
سالها طي در ديگر كه دريايي مرغ صدها قرقره ، موتورهاي
خوردن براي علامتي آنرا و شده‌اند شرطي صدا اين به نسبت
كشتي انتهايي قسمت سوي به بزرگ دسته‌هاي در مي‌پندارند ماهي
هجوم دارد ، وجود تور بالاكشيدن براي سرسره‌اي آن در كه
.ببرند صيد از بهره‌اي شايد تا مي‌آورند
ازآبزيان پر توري كشيدن بالا هنگام حالات شگفت‌انگيزترين
تنوع فراواني‌و.مي‌آيد پديد آدمي براي غريب و آشنا
آمدن بالا بار هر با مي‌كنند ، زندگي آب زير در كه موجوداتي
.مي‌يابد معنايي‌تازه و رنگ تور
پا ، آبي ، هشت مار بديع ، بسيار رنگ‌آميزي با ماهيها انواع
صيد ، اين به‌همراه گاه.جمله‌اند اين از....و خرچنگ
كه لنجهايي يا و ماهيگيري‌كشتيها تور يا و دريايي درختان
.مي‌شود كشيده بالا رفته‌اند ، دست از دريا در
صيد عمل‌آوري
يعني‌مخزن كشتي ، زيرين طبقه به دريچه‌اي طريق از آبزيان
انداختن به‌آب عمليات بلافاصله و شده سرازير ماهي نگهداري
سالن سوي به عرشه‌را آن از پس ملوانان.مي‌شود آغاز تور
.مي‌كنند ترك عمل‌آوري
آن‌چند در كه كشتي دوم طبقه در است فضايي عمل‌آوري ، سالن
در.وجوددارد ماهيها انواع كردن جدا براي بزرگ دستگاه
گرفتار ماهيهاي.چشم‌مي‌خورد به نقاله‌اي نوار سالن انتهاي
از پس كشتي به دريا از خود سفر ادامه در تور ، در آمده
نوار روي بر سريع حركتي در ماهي نگهداري مخزن از عبور
.مي‌شوند داده انتقال نقاله ، متحرك
همراه‌با تا ايستاده‌اند دستگاه اطراف در همه ملوانان
پس و جداكرده يكديگر از را ماهيها مختلف انواع آن ، چرخش
منجمد براي كه فريزرهايي در را آنها شستشو و بسته‌بندي از
صيد ، نوبت هر در.دهند قرار مي‌شود ، استفاده ماهيها كردن
صيادان اين كار به كه مي‌خورند چشم به موجوداتي تور ميان
خروجي دريچه به متحرك نقاله نوار حركت ادامه در و نمي‌آيند
دريا به واپس‌رانده‌ها سرانجام و مي‌شوند هدايت عمل‌آوري سالن
تواني ديگر كه حالي در تا مي‌روند و مي‌شوند بازگردانده
.شوند ديگر موجودات خوراك ندارند ، زندگي ادامه براي
كه سفره‌ماهيهايي و كوچك ماهيهاي انواع خرچنگ ، حلزونها ،
تصور دريايي هيولاي يك چون كه بزرگند حدي به اوقات برخي
.هستند واپس‌رانده‌ها گروه جمله از مي‌شوند
سالن‌عمل‌آوري ، در دريا اعماق آبزيان سيل شدن سرازير با
از بي‌شماري ماهيهايي‌كه متنوع و چشم‌انداز بسيار رنگ‌آميزي
در زيبايي از فزون مجموعه‌اي چون هستند ، زنده هنوز آنها
تور در عظيم‌الجثه پشتي لاك صيد اين در.مي‌شود نمايان چشم
كار به گريز براي را تلاشش تمام كه است شده اسير صيادي
است ، برانگيز تعجب آنچه.ندارد جايي به راه اما مي‌گيرد
از نفر دو.است دريايي موجود اين با دريانوردان برخورد
آب به و كرده بلند را حيوان آرامي به ملوانان
كه هستند موجوداتي لاك‌پشتها:مي‌گويند آنان.بازمي‌گرداند
شنيدن قابل ما براي كه صدايي با مي‌شوند اسير كه هنگامي
كه است باوري اين.است گناه آنها صيد و مي‌كنند گريه است
معنا دريا به لاك‌پشت سريع بازگرداندن در افراد اين عمل به
.مي‌دهد
آمار اندكي
كه عمان ، درياي و فارس خليج سواحل از كيلومتر از 1800 بيش
در است ، غني بسيار آبزيان انواع فراواني و تنوع لحاظ از
.است گرفته قرار ايران كشور
طولاني ، آبي مرز اين وجود با كه معتقدند كارشناسان اما
;است ناچيز آبها اين غذايي منابع از بهره‌برداري ميزان
به آبها اين در سالانه صيد ميزان كل از مهمي بخش زيرا
درچارچوب و قديمي وسايل و ابزار طريق از و كهن روشهاي
.مي‌گيرد انجام سنتي واحدهاي
صيد:مي‌گويد سنتي صيد زمينه در راستي ، حسن ناخدا
ازقايقهاي استفاده با ندرت به و ازساحل اغلب معيشتي
صيد اين اما.مي‌شد انجام ساحل اطراف در پارويي كوچك
در.نبود مصرف بازار گسترش و پولي مناسبات رواج پاسخگوي
خريد براي دائمي تقاضاي پيدايش و ماهي تقاضاي افزايش پي
و گرفت قرار استفاده مورد صيد براي بيشتري شناورهاي ماهي
كار در رونق ، اين از قبل تا كه را بيشتري انساني نيزوي
به داشتند ، را تجاري لنجهاي در جاشويي فرصت فقط دريانوردي
كار رونق ترتيب اين به و آوردند روي صيادي و صيد كار
كشور جنوب دريانوردان براي را جديد اشتغال فرصت صيادي
.كرد فراهم
سواحل در صيادي شناورهاي قبل سال حدود 35 از تدريج به
روي موتور نصب پس آن از و شدند مجهز موتور به جنوب
عموميت روزافزون شتابي با و سرعت به بادباني شناورهاي
.يافت
سنتي ، صيد در تحولاتي پديدآمدن با ناخداراستي ، گفته به
آشكارا و رفته پيش انبوه‌تر توليد سوي صيدبه اين امروزه
در يخ از استفادهاست گرفته قرار بازار خدمت در
ماههاي در صيد فساد از جلوگيري براي سنتي صيادي شناورهاي
اوائل از.است جمله اين از صيد ، طول افزايش منظور به گرم ،
جنوب سواحل بزرگ صيادي شناورهاي از بسياري دهه 50 سالهاي
دريا به صيد براي يخ از انباشته انبارهاي از استفاده با
كوچك لنجهاي و موتوري قايقهاي حتي كه گونه‌اي به.مي‌روند
.مي‌روند دريا به يخ صندوقهاي با اكنون نيز
نيز صنعتي صيد بخش سنتي ، بخش در كافي بازده نبود وجود با
صيد روشهاي ابزار كارشناسان گفته به.مشكلاتي‌است داراي
كافي گسترش عمان درياي و فارس خليج ايراني سواحل در صنعتي
درقلمرو بيشتر صنعتي صيد واحدهاي كم تعداد.است نيافته
اخير سالهاي در ويژه به و داشته قرار دولتي سرمايه‌گذاري
و تشويق چندان خصوصي بخش طريق از صنعتي صيد توسعه و رشد
گسترش در مهمي بازدارنده عامل وضع اين.است نشده پشتيباني
.مي‌آيد شمار به جنوب در صنعتي صيد بيشتر چه هر
مشكلات زمينه در صيد نپتون شركت عامل مدير هاشميان كاظم.
:مي‌گويد صيدصنعتي كنوني
كمبود كشور ، صنعتي صيد بخش مشكلات مهمترين از حاضر حال در
صيادي كشتيهاي دنيا تمام در علاوه ، بهاست صيادي اسكله
و مي‌شوند اسكله‌ها وارد بندري و گمركي تشريفات انجام بدون
صيد منطقه به خود ، ملزومات تهيه و بار سريع تخليه از پس
براي تنها صيادي موجود اسكله‌هاي حاضر حال در.مي‌گردند باز
نمي‌تواند و است شده گرفته نظر در كوچك شناورهاي و لنجها
كه مي‌شود سبب عارضه اين.باشد صيادي بزرگ كشتيهاي پاسخگوي
كنند مراجعه به‌بنادري خود بار تخليه براي صيادي كشتيهاي
خود بار و انداخته لنگر نيز تجاري كشتيهاي آن در كه
اين در اداري امور انجام براي انتظار.مي‌كنند راتخليه
آمدن وارد موجب مفيدصيد ، روزهاي دست‌دادن از بر علاوه بنادر
بندر وارد تازه ماهي كه صيادي كشتيهاي برخي بار به صدمه
منطقه بودن محدود كه نكته اين ذكر با وي.مي‌شود مي‌كنند ،
:مي‌گويد است ، صنعتي صيادي بخش مشكل صيدگاه‌دومين
مجاز صيد براي كه محدود منطقه يك در صيادي كشتي چند حضور
واردآمدن سبب كشتيها اين همزمان وصيد است شده اعلام
زيست محيط و منطقه‌است آبزيان منابع به جدي آسيبهاي
.مي‌اندازد خطر به نيز را آبزيان
ناصح‌پور مريم
|
