اشاره
مهرماه بهانه اي بود براي جستن پاسخ به بسياري از پرسش هاي ما. هنگامي كه در طبقه ششم ساختمان سفيدرنگ راهنمايي و رانندگي تهران بزرگ، رو به روي سردار ساجدي نيا نشستيم. چند روزي به آغاز سال تحصيلي جديد مانده بود. مصاحبه اي كه قرار بود در پايان شهريورماه منتشر شود به روزهاي آغازين مهر موكول شد و در اين ميان مصاحبه با رئيس پليس راهنمايي و رانندگي تهران بزرگ تنها بخشي از ماجرا بود.
در اين روزهايي كه شهر آماده مي شود تا پر از رفت و آمد شود سردار ساجدي نيا، عليرغم كارهاي روزانه و جلسات متعدد و مختلف، ما را در دفترش پذيرفت. شايد مروري بر وضعيت ترافيكي شهر در روزهاي آينده آن هم از زبان مرد اول ترافيك پايتخت، شنيدني باشد...
* با توجه به آغاز سال تحصيلي جديد و حضور 500 مدرسه در خيابان هاي اصلي شهر تهران، چه تدابيري را براي ساماندهي ترافيك پيش بيني كرده ايد؟!
- مهرماه در واقع زمان ترافيك كاري پليس راهور است. به ويژه روزهاي آغازين بازگشايي مدارس كه تغيير در ترافيك شهر را به همراه دارد. پليس راهنمايي و رانندگي هم به منظور فائق آمدن بر اين مشكل، در حال آمده  باش كامل است و با انجام طرح هاي عملياتي كه از دوماه قبل پيش بيني شده است به بهترين نحو به مردم خدمات رساني مي شود تا آنان در امر حمل و نقل با مشكل كمتري روبه رو شوند. با آغاز مهرماه حدود يك ميليون و 250 هزار دانش آموز وارد شهر مي شوند كه البته دانشجويان را هم اگر به اين تعداد اضافه كنيم رقمي بيشتر مي شود. بنابراين ساماندهي حمل و نقل براي خدمات رساني به اين تعداد، نياز به تدابير ويژه اي دارد. ما در حدود 500 مدرسه در خيابان هاي اصلي و پرتردد شهر شناسايي كرديم. بخش عمده اي از اين مدارس مقاطع ابتدايي و راهنمايي هستند. اين مدارس به دليل همراهي خانواده هاي دانش آموزان، ترافيك زيادي را در اطراف موجب مي شوند كه ما با تعيين يك يا چند پليس، سعي در رفع موانع ترافيكي اطراف مدارس داريم.
از سويي قرارگاه مشتركي با شهرداري تهران كه سازمان هايي چون سازمان  حمل و نقل و ترافيك معاونت حمل و نقل و ترافيك شهرداري، سازمان اتوبوسراني، سازمان  تاكسيراني، نيروي امداد و حتي اداره كل آموزش و پرورش تهران نيز در آن عضويت دارند، پيش بيني كرده ايم تا بتوانيم به راحتي بر ترافيك تهران نظارت داشته باشيم. اين قرارگاه از اول مهرماه تا پانزدهم به فعاليت خواهد پرداخت و ترافيك را به صورت كامل كنترل خواهد كرد.
يكي ديگر از تدابير پيش بيني شده، گشت هوايي است. دو بالگرد روزانه در سطح شهر تهران، به ويژه در اوقات اوج ترافيك به فعاليت خواهند پرداخت. تا اطلاعات مربوط به ترافيك را به همكاران روي زمين گزارش دهند. از اين طريق، مسيرهاي پرترافيك زودتر قابل شناسايي و در نتيجه اقدام براي رفع آن خواهد بود.
در سال گذشته همكاران ما در بخش فرهنگ ترافيك و آموزش آن، فعاليت خوبي داشته اند. حاصل زحمت آنان، هم اكنون در قالب 16 هزار پليس مدرسه به بار نشسته است. اين دانش آموزان، هم به صورت نمادين و هم به صورت جدي ياري رسان پليس هستند. البته آموزش و پرورش نيز همكاري خوبي با ما در اين رابطه داشته است. پليس مدرسه در ساماندهي اطراف مدرسه و جلوگيري از تخلفات ساكن كه در كنار مدارس اتفاق مي افتد، به ما كمك خواهد كرد.
* هر ساله با آغاز مهر، خودروهايي با نام سرويس  مدارس نيز در خيابان هاي شهر ظاهر مي شود. آيا در ساماندهي ترافيك عمومي شهر و اطراف مدارس، توجهي به اين بخش شده است؟!
- ما در سال گذشته اين موضوع را به صورت جدي پيگيري كرديم. امسال نيز هماهنگي هاي زيادي با اداره كل آموزش و پرورش داشته ايم. در نتيجه، آموزش و پرورش بخشنامه اي صادر كرد و مديران و متوليان مدارس و انجمن اولياء و مربيان را به نظارت بيشتر بر سرويس ها فراخواند. ما نيز به نوبه خود دستورالعمل هاي لازم را در قالب فرم هاي مشخص صادر كرده ايم. تجربه سال گذشته بسيار شيرين بود. ما در سال گذشته با نظارت دائم از وقوع كوچكترين اتفاقي جلوگيري كرديم، در حالي كه در سال هاي پيش از آن سرويس مدارس، موجب اتفاقات ناخوشايند چون فوت و يا جرح دانش آموزان مي شدند. به عنوان مثال در دو سال پيش، به دليل عدم معاينه فني خودرو، يكي از سرويس هاي مدارس دچار سانحه و موجب كشته شدن چند دانش آموز شد. اما نظارت دائم ما در سال گذشته از اين واقعه جلوگيري كرد. امسال هم ما به صورت جدي تر اين برنامه را دنبال مي كنيم. با پيگيري مسئولان و نظارت مستمري كه تا پايان سال تحصيلي خواهيم داشت وقوع چنين حادثه اي را غيرممكن مي كنيم. ما بر اساس هماهنگي شهرداري تهران، تمامي سرويس ها را مجبور كرديم تا از برچسب ويژه اي استفاده كنند تا قابل شناسايي باشند.
* در مورد سيستم حمل و نقل عمومي آيا اتفاقي خواهد افتاد؟ چرا كه شهر در آغاز سال تحصيلي بار ترافيكي سنگين را تحمل مي كند.
- شهرداري قول داده كه با آغاز مهر، تعداد 700 دستگاه اتوبوس به ناوگان حمل و نقل عمومي تهران اضافه كند. بر اساس هماهنگي هاي انجام گرفته، اين قول، عملي مي شود. از سويي همزمان با مهرماه، ورود بخش خصوصي به ناوگان اتوبوسراني دوباره مورد توجه قرار گرفته است. البته اگر كار اين بخش تنها در حوزه سرويس مدارس و ادارات نباشد، بي ترديد تأثيرگذار است و ما نيز موافق آن هستيم، چرا كه بخش خصوصي بايد درگير حمل و نقل عمومي در سطح شهر شود. موضوع ديگر، تاكسيراني است كه با ورود بخش خصوصي به آن و راه اندازي تاكسي بي سيم هاي مختلف، به خدمات رساني در بخش حمل و نقل عمومي در سطح شهر كمك خواهند كرد.
اما آنچه داراي اهميت است، زمان بندي مشاغل است كه بايد به صورت جدي به آن توجه شود. بي ترديد با تغيير ساعات آغاز به كار برخي از ادارات، بار ترافيكي صبحگاهي شهر تهران كمتر خواهد شد و حتي موجب كارآمدي سيستم حمل و نقل در ساعات خلوت خواهد شد و تعداد خودروهاي شخصي نيز كاهش خواهد يافت.
اگر اين طرح با همكاري دولت محترم در مهرماه آغاز شود و به جز بانك ها و مدارس، ساير مشاغل غيرضروري را در برگيرد، بي ترديد شاهد ترافيك روان تري خواهيم بود. البته اهميت اين طرح در مزيت هاي اقتصادي و ترافيكي و اجتماعي و فردي است. مسلماً اين اتفاق خوبي مي تواند باشد و در ترافيك شهر نيز تأثيرگذار خواهد بود.
* اگر چه با اعمال و فراگير شدن اين طرح، تهران صبحگاهي خلوت تر خواهد داشت، اما با آغاز ماه مبارك رمضان، ترافيك عصرگاهي فشرده اي خواهيم داشت؛ آن هم در روزهاي آغازين مهر.
- هر ساله با آغاز ماه مبارك رمضان كليه پرسنل راهور در آماده باش هستند. از سويي با شناسايي كليه مسيرهاي پرتردد، كار ساماندهي ترافيك در عصرگاه، چندان سخت نخواهد بود. البته مسيرهاي پرتردد عموماً در مناطق مركزي شهر قرار دارند. ما به اندازه لازم نيروي فعال براي ساماندهي پيش بيني كرده ايم. اما اگر در اين راه كمك مردم نباشد، مشكلات ترافيكي بيشتري خواهيم داشت. بي ترديد، تنظيم زمان توسط آنان و برنامه ريزي براي زمان تعطيلي كار و ورود به خيابان داراي اهميت است. مردم مي توانند با ما همكاري كنند. در انتخاب زمان و مسير حركت.
* بعد از تقريباً يك سال اين سؤال همچنان در ذهن مردم است كه آيا طرح زوج و فرد خودروها ادامه خواهد داشت؟
- طرح زوج و فرد خودروها فعلاً ادامه دارد و اصلاً قرار نيست كه لغو شود. تا پايان سال به طور قطعي اين طرح اجرا خواهد شد. البته ما در مناطق اجرا شده، وضعيت مطلوبي را شاهد بوديم. مردم نيز با اين طرح به خوبي هماهنگ شدند. البته در ماه هاي اوليه در مرزهاي ورودي به طرح دچار مشكل بوديم. اما از ابتداي سال جاري ديگر مشكلي نداشتيم. الان هم با آغاز مهر و افزايش 30 درصدي ترافيك، اين طرح مي تواند كمك كننده باشد.
البته من معتقدم كه طرح زوج و فرد خودروها، نمي تواند در درازمدت جوابگو باشد. اگر اين طرح بخواهد ادامه يابد، تا چند سال ديگر به دليل افزايش تعداد خودروها، مشكلي از ترافيك تهران را حل نخواهد كرد. اين طرح مقطعي است. ما بايد فكر ديگري بكنيم. يا بايد بنزين را گران كنيم و يا طرح ترافيك را به كل تهران نيزگسترش دهيم.
* شما در حالي از اعمال محدوديت هاي ترافيكي بيشتر سخن مي گوييد كه به تازگي افزايش سهميه هاي آرم طرح ترافيك شنيده شده است، آيا اين نظر مي تواند درست باشد؟! 
- ما خلاء مجوز براي ورود به محدوده طرح داريم. اما به دليل ترافيك سنگين نيز نبايد آرم طرح ترافيك زيادي صادر كنيم. اگرچه ممكن است كه تعداد 20 هزار دستگاه خودرويي كه در نتيجه افزايش آرم طرح ترافيك به مركز شهر وارد مي شوند، در مقابل بيش از نيم ميليون خودرو خارج از محدوده زوج و فرد، چندان قابل توجه نباشد، اما اين يك واقعيت است كه ما هر چه آرم هاي طرح ترافيك را اضافه كنيم، با مشكل بيشتري روبه رو مي شويم. از سويي اين كار يك نياز ضروري است.
به عنوان مثال بيماران خاص بايد از طرح ترافيك به صورت ويژه استفاده كنند. شايد كسي تصور نكند كه در محدوده طرح ترافيك، بيش از 27 مركز دياليز وجود دارد. بيماران ديابتي، معلولين، نابينايان، جراحان، سرويس هاي امدادي و حتي سرويس هاي مدارس، به طرح نياز دارند. من فكر مي كنم كه افزايش سهميه 20 هزار عددي از آرم هاي طرح ترافيك اجتناب ناپذير است.

چند نكته از ترافيك

كنترل هوشمند
گروه شهري - ديگر زمان آن رسيده كه ترافيك تهران را به وسيله سيستم هوشمند ترافيك كنترل كنيم. هر روز هم در اجراي آن تأخير داشته باشيم يك قدم به عقب رفته ايم. اما به نظر مي رسد كه تجهيزات ما كافي نيست. راهنمايي و رانندگي خواستار استقرار دوربين ها و تجهيزات بيشتر در سطح شهر است. ما اگر بخواهيم ترافيك رواني داشته باشيم و آن را راحت تر ساماندهي كنيم، بايد از تجهيزات روزآمدتري استفاده كنيم.
از سال گذشته تاكنون حتي يك دوربين در شهر نصب نشده است. اين كار البته تنها به عهده شهرداري نيست، بلكه دولت بايد براي اين كار دست به كار شود.
به واقع ديگر دوران استفاده از نيروي انساني براي ساماندهي حمل و نقل شهري به پايان رسيده است. مثلاً تصور كنيد، در سرما و گرما و در شرايط مختلف جوي نيروهاي ما اعم از وظيفه و كادر در حدود 10 ساعت و گاهي اوقات 14 ساعت به فعاليت مستمر مي پردازند.
مگر يك انسان چقدر توانايي دارد كه اين گونه و تحت اين شرايط كار كند. مسلماً اين كار بسيار طاقت فرساست. از سويي عوارض بسيار نگران كننده اي در پي دارد. ما واقعاً نمي توانيم همچنان متكي به نيروي انساني باشيم. مسلماً هر انسان ظرفيتي دارد و تنها در شرايطي مشخص كارآيي مناسب دارد.
برگه هاي جريمه بي حساب
ماجراي پرهياهوي برگه هاي جريمه اشتباه به واسطه اتكا به نيروي انساني كه در شرايط بسيار سخت به كار مي پردازد، است كه اين گونه زبانزد شده است.
اول اين كه برگه هاي جريمه اي كه اشتباه مي شود، سهواً اتفاق افتاده باشد. يعني دچار يك خطاي بصري صرف بوده باشد. دوم اين كه به دليل مخدوش شدن پلاك بروز كرده باشد و سوم هم شخص عمداً برگه هاي جريمه اشتباه پر كند، آن هم به خاطر فشار روحي.
اما اگر سيستم كنترل هوشمند اعمال شود، همه چيز ضبط و ثبت مي شود و ديگر كسي نمي تواند چيزي را انكار كند. ما از ماه هاي گذشته كليه قبوض جريمه را ثبت و ضبط مي كنيم. افرادي كه نسبت به برگه هاي جريمه معترض هستند، از طريق ثبت مدارك قانع  خواهند شد، چرا كه اخيراً ما تمام پرسنل خود را موظف نموديم تا متخلفان را به صورت تسليمي جريمه كنند.
در اين صورت شماره گواهينامه و مشخصات كامل شخص خاطي ثبت مي شود و تنها به شماره پلاك خودرو استناد نمي شود. البته تصميم بر اين است كه اين سيستم را در كل كشور فراگير كنيم.

گروه شهري- اين شهر خاكستري، دوباره از انبوه خودروها و آدم ها پرمي شود. اين شهر دود و آهن دوباره در اين روزها انباشته از خودروهايي مي شود كه در خيابان هايش يله و آرام در كنار هم صف كشيده اند و پياده روهايش را دوباره همان آدم هاي عجول به تسخير خود درآورده اند. مهر ماه، نقطه عطفي است بر پيشاني اين شهر 12 ميليون نفري تا ما دوباره احساس كنيم كه اين شهر به چاره انديشي بزرگ نياز دارد. تا دوباره از خود بپرسيم كه تهران كي از دل اين مشكلات كه هزار و يك رنگ اند، سر بيرون مي آورد و مثل هر جاي دوست داشتني ديگر، شهري مي شود درخور.
با آغاز سال تحصيلي جديد و همچنين حلول ماه مبارك رمضان دوباره پايتخت روزهاي سخت راه بندان را تجربه مي كند و انبوه خودروهاي رنگارنگ در خيابان هايش جا باز مي كنند و مثل يك ميخ تا انتها كوبيده به زمين مي چسبند. چگونه مي توان اين شهر را نجات داد؟! آيا راهي براي رهايي اين شهر از دامان ترافيك سنگين هست؟!
شايد شنيدن راهكارهاي ترافيكي از زبان مردي كه به صندلي ساختمان رودكي تكيه داده  اندكي اطمينان بخش باشد، اما آيا به واقع اين شهر را مي توان كنترل كرد؟ سردار ساجدي نيا، به رغم اينكه برخي از راهكارهايي كه براي بهبود وضعيت ترافيكي پايتخت به كار گرفته شده را كوتاه مدت مي داند و راه حل هاي بنيادي تري را پيشنهاد مي كند، اما راه هايي را براي اين روزهاي شهر تهران در پيش گرفته است؛ راه هايي كه اگر چه دواي دائمي اين درد نيست، اما مي تواند بر اين آتش مشتعل ساليان متمادي، آبي باشد. چگونه مي توان انتظار داشت كه شهري مانند تهران كه از طرح هاي زودگذر و ضربتي سرشار است، بتواند با مشكلات بنيادين به گونه اي مواجه شود كه نه ستون هايش بلرزد و نه در حل آن درماند. به واقع تهران مانند بيمار در احتضار است. به تعبير ساجدي نيا، هنوز اين شهر پاسخگويي مشخص در رابطه با ترافيك خود ندارد. هيچ ارگان و سازماني مشخص وجود ندارد تا بتواند به تنهايي پاسخگوي وضعيت ترافيكي شهر باشد. از سوي سازمان حمل و نقل ترافيكي شهرداري تهران بخشي از مسائل ترافيكي را به عهده دارند و از سوي ديگر راهنمايي و رانندگي، گاه دستگاه هاي ديگري نيز در اين عرصه خودي نشان مي دهند.شايد حق با ساجدي نيا باشد هنگامي كه مي گويد: يك نفر بايد پاسخگوي ترافيك پايتخت باشد تا بتواند مردم را در زندگي بهتر در تهران ياري رساند .شهري خاكستري، شهري پرهياهو، شهري پرازدحام. اين شهر روزگار بسياري را به خود ديده، اما هر ساله هنگامي كه فصل تحصيلي آغاز مي شود، همه از اينكه جمعيتي 5/1 ميليوني روانه خيابان شوند و در حمل و نقل شهر مشكل به وجود آيد، نگرانند.