آفت‌هاي
هيچكدام؟ حزب ، شورا ،
عمل‌مي‌كنند شفافتر حزبي
جامعه‌اي چگونه مدني جامعه
است؟
آفت‌هاي
هيچكدام؟ حزب ، شورا ،
عمل‌مي‌كنند شفافتر حزبي
آرمين محسن با گفتگو
پاياني بخش
با و موجود واقعيات به باتوجه كوتاه فرصت اين در دولت
اين بحثاست كرده عمل داشته توان در كه چه آن به توجه
حزب تشكيل براي اين از بيش سرمايه‌گذاري دولت اگر كه است
اندكي راندمان يا و ندهد پاسخ سرمايه‌گذاري اين و بكند
همچنان را كار اين آيا مي‌كند؟ حكم چه عقل باشد ، داشته
بكند؟ بسترسازي بر سعي ديگري مسير از يا بدهد؟ ادامه
بايد برنامه‌ها و كه‌سياستها اين مورد در:همشهري
شعارها روي ما بحث.بحثي‌نيست باشد جامعه شرايط با منطبق
و مي‌شد مطرح جريان‌انتخابات در كه بود وبرنامه‌هايي
در و بود مدني نهادهاي كردن نهادينه هم مهمترينشان
مدني ، نهادهاي كردن نهادينه ابزار مهمترين از يكي شعارها
بحث هم خيلي‌ها انتخابات جريان در حتي كه بود حزب به توجه
تاكيد برحزب مشخصا يعني.مي‌كردند مطرح را حزب تشكيل
گرفت مي‌شود شما صحبت از كه نتيجه‌اي و شما صحبت مي‌شد ، اهم
جامعه واقعيت‌هاي به توجه با را شعارها آن ما كه است اين
دنبال بايد ما ديگر عبارت به.كنيم محقق نمي‌توانيم خودمان
كنوني‌شوراست شرايط در عمده‌اش بخش كه برويم مدني نهادهاي
.برويم نمي‌توانيم حزب دنبال به فعلي شرايط در اما
چه؟ يعني برويم نمي‌توانيم حزب دنبال:آرمين
آماده شرايطش كه دليل به‌اين نرويم حزب دنبال:همشهري
كه برويم شورا مثل مدني‌ديگر نهادهاي دنبال به.نيست
.است آماده شرايطش
.كنيد معني رفتن‌را دنبال كلمه اين:آرمين
تدوين گونه‌اي به را وسياستها برنامه‌ها يعني:همشهري
آن بگيرند شكل مدني نهادهاي مي‌خواهيم اگر كه كنيم
چون شما نظر به.باشد منطبق جامعه فرهنگ با مدني نهادهاي
روستاها در و دارد كاملاتاريخي سابقه يك ما جامعه در شورا
شده عجين شوراها با هم مردم فرهنگ و داشته وجود وشهرها
از اما.باشد شورا براي‌ايجاد بايد برنامه‌ها اين لذا
آن به دستيابي براي نداردنبايد ويژگي‌اي چنين حزب آنجاكه
نظر بهكرد سياستگذاري و برنامه‌ريزي كنوني شرايط در
در بايد كه معناست اين شمابه طرف از موضوع اين مي‌آيدطرح
هم آن احزاب تشكيل درباره انتخابات جريان در كه شعارهايي
.كنيم نظر تجديد مي‌داديم مدت كوتاه در
كه آنچه ببينيدنميبينم نظر تجديد را اين من:آرمين
براي كنوني شرايط در كه تسهيلاتي و راهكارها است مسلم
مجوز اخذ از اعم شده ، فراهم حزبي فعاليت براي و حزب تشكيل
مختلف فعاليت‌هاي مجوز و ميتينگ نشريه ، گرفتن حزبي ، فعاليت
وقابل است گذشته از بيش مختلف ، بسيار ابعاد در حزبي
شعارتلاش اين تحقق در دولت نيست‌يعني زمان آن با مقايسه
ما پوشانده عمل جامه حدودي هم‌تا خودش وعده به و كرده
را خودش وعده دولت اصطلاح آيابه كه نيست اين بحثمان الان
را آنچه دولت خوب خيلي كه است اين بحث نه ، يا مي‌كند عمل
اين كردم عرض هم را نهايتش و كرده برمي‌آمده دستش از كه
اگر اما بگيريم نظر در تشويقي ضوابط سري يك حالا ما كه است
بيش يعني نمي‌دهد اين از بيش نتيجه‌اي بكنيم هم را كا اين
اين در موفقيت از مهمي بخش.نيست دولت دست ديگر اين از
قابليت بايد جامعه يعني و مي‌شود مربوط فاعلي علت به زمينه
در كه فاعلي علت ناحيه از.باشد داشته را حزبي نظام پذيرش
.ندارد وجود مشكلي حاضر حال
صورت اقبال اين حالا.اقبال‌بكنند بايد هم مردم حالا
را رفتن حزبي نظام يك شمادنبال خواستم اينكه.نمي‌گيرد
ما يعني نشود ايجاد سوءتفاهم كه بود اين براي بكنيد معني
دولت.بكند نمي‌تواند كاري اين از بيشتر دولت چون نگوييم
اين از بيش دولت چون من نظر به خير نه.ببندند را حزب در
خودش دولت.نكند اكتفا حد اين به بايد بكند نمي‌تواند كاري
فعاليت زمينه مي‌تواند فقط دولت كند درست حزب نمي‌خواهد كه
بكند ، قانوني محدوديتهاي رفع يعني.كند فراهم را حزبي
حزب بياييد شما آقا بگويد و كند فراهم را لازم تسهيلات
اگر كه بكند ايجاد هم امنيتي يك واقع در و بدهيد تشكيل
فعاليتي سياسي‌اش ، فعاليت فردا داد ، تشكيل حزب جرياني
.نترسد حزبي فعاليت از و نباشد مشروط
به توجه با كوتاه فرصت دراين دولت من نظر به بنابراين
عمل داشته توان در كه چه آن به توجه با و موجود واقعيات
از بيش سرمايه‌گذاري دولت اگر كه است اين بحثاست كرده
ويا ندهد پاسخ سرمايه‌گذاري واين بكند حزب تشكيل براي اين
اين آيا مي‌كند؟ حكم چه باشد ، عقل داشته اندكي راندمان
بر سعي ديگري ازمسير يا بدهد؟ ادامه همچنان كاررا
مي‌خواهيد ديگري هرتعبير با شما را اين حالا بسترسازي‌بكند؟
.بوده اين من منظور بيان‌كنيد
انتخابات جريان در چنين‌پيش‌بيني آيا شما نظر به:همشهري
شرايط ما جامعه كه موضوع اين زمان آن در آيا.كرد نمي‌شد
جاي به تا نبود درك قابل ندارد را احزاب شكل‌گيري براي لازم
بود هم شوراها شعار البته مي‌شد مطرح شوراها شعار حزب شعار
.داشت زمان آن در بيشتري اهميت خيلي حزب شعار ولي
بين مي‌كنم فكر اين بر علاوه.است من نظر اين خوب:آرمين
هم شوراها ايجادندارد وجود تعارضي شعار آن و اين‌نظر
در خاتمي دولت.بود آقاي‌خاتمي باقي انتخاباتي جزوشعارهاي
و است نكرده كوتاهي احزاب زمينه در خود وعده انجام
و شوراها قانون يعني‌اجراي ديگر وعده انجام درخواست
شخصي شعارهاي از عدول نبايد سياسي توسعه بسترسازي‌براي
.شود تلقي انتخاباتي‌دولت
.كرديد شركت گفتگو اين اينكه‌در از سپاسگزارم:همشهري
اكبرياني محمدهاشم از گفتگو
جامعه‌اي چگونه مدني جامعه
است؟
و فراز و منحصربه‌فرد ويژگيهاي تمام با اسلامي انقلاب ظهور
;حيرت‌انگيزش دستاوردهاي و مقدس 8ساله دفاع ;نشيبهايش
فراگير اسلامي ايمان نوعي و جديدفرهنگي نگرش آمدن به‌وجود
جامعه در خاصي تحولات‌اجتماعي به منحصر خود فراگرد در كه
و عمومي تاريخي حافظه اولي به‌طور و است گرديده ايران
در است ، بخشيده ارتقاء قابل‌توجهي به‌نحو را فردي آگاهيهاي
و تهران همچون كلانشهري تشكيل و شهرها توسعه و كناررشد
روزافزون حجم و يك‌سو از متوسط آمدن‌اقشار ميدان به بالطبع
و تاسيس و طرح ضرورت سوي‌ديگر ، از تحولات اين از ناشي تلاطم
اينكه.كشيده‌است پيش همه از بيش را مدني جامعه تحكيم
و مي‌گيرد ، شكل به‌چه‌سان است ، جامعه‌اي چگونه مدني جامعه
سبب آنچه نيست ، تازه‌اي بحث است؟ كدام آن اركان اساس‌و
كلان و متعارف خصوصيات تبيين است ، جستارگرديده اين تدوين
-ظاهرا -مبحث اين از آگاهي‌جوانان به‌منظور مدني جامعه
.است اجتماعي جديد
سازه‌ها ، ساختارها ، از مجموعه‌اي كلي به‌طور مدني جامعه
با مغاير اهداف برمبناي كه است مدوني راهبردهاي و قوانين
جامعه ، اين در.است شكل‌گرفته بسته و خرافي سنتي ، بينش‌هاي
ارتباط در مي‌باشداما هستي كل از ممتاز موجودي اگرچه انسان
جامعه انسان.مي‌شود تعريف جامعه اجزاي ديگر با
آزاد و آگاهاست عمل پاسخگوي و صاحبنظر مدني‌مسئوليت‌پذير
و اراده از جامعه از جمع مرز به‌عنوان اين‌پديده‌ها و است
.مي‌گيرد نشات او اختيار
از مشخصي اوضاع تابع درجمع حاضر انسان شفافتر به‌عبارت
داراي و اختيار صاحب انسان حالي‌كه در.است جبري فراشدهاي
با تعامل در و جامعه وايده‌هاي پديده‌ها خلاق اراده ،
.است اجتماعي فرايندهاي
محور بر آزاد حوزه‌اي مدني ، جامعه لاك و هابس به‌نظر
و شهروند فاصل درحد كه است اجتماعي اقتصادي ، فعاليت‌هاي
نماد مدني جامعه روسو به‌عقيده‌ژان‌ژاك.است شده واقع دولت
آزادي‌هاي حفظ آن‌به‌منظور قانونمنديهاي و است سياسي آزادگي
.است شده تدوين دولت حاكميت مقابل در فردي
و بالنده شكلي را مدني جامعه كه هگل برخلاف -ماركس كارل
به اعتقادي اساسا -مي‌كرد تصوير انساني جوامع از پيشرو
و مواجهه تعيين‌كننده و موثر نقش بر و نداشت مدني جامعه
و اصرارمي‌ورزيد آنتاگونيستي به‌شيوه اجتماعي طبقات تقابل
به‌دست غيرقانونمند و مجرد كاملا مفهومي مدني جامعه از
آتن تا آنها كردن تاريخي و مباحث اين طرح.مي‌داد
مدني جامعه كه كند تقويت را گمان اين است ممكن ارسطاطاليس
الگو اما.است تفكرغربي از توطئه‌آميزي و شريرانه دستاورد
از مدنيت‌اسلامي بذرهاي شكوفايي و اسلام طلوع كه ساختاري و
اصالت بر نه‌تنها آورد ، به‌وجود اندلس تا مدينه‌النبي
وجود از متقن سندي بلكه ورزيد ، تاكيد اسلامي جامعه‌مدني
.كرد ثبت جهان عمر دفتر بر وپيشتاز بالنده بزرگ ، تمدني
با ايران امروزي جامعه تعامل و ارتباط از كه كساني همه
تمدن كه بدانند بايد مي‌كنند ، ياد وحشت با مرزها ، آن‌سوي
عصر سالم ايدئولوژيهاي فرهنگ‌و با آميزش در اسلامي سترگ
.است توضيحي‌لازم ناگزير اين‌باره در است ، يافته تحقق خود
اندلسيان ، ايرانيان ، مدني مشاركت با اسلامي تمدن:فرضيه
بر فرهنگي ، علمي مراكز و مراجع در ونسطوريان صابيان
زاويه از نبوي ، سنت و قرآن انكارناپذير اصول مايه و پايه
.گرفته‌است قوام خردمندانه انتخاب و تساهل نوعي
بر مسلمان دانشمندان و فيلسوفان از بسياري:موضوع تبيين
علوم اسلام از پيش ايران در كه كرده‌اند تصريح نكته اين
قدر.است بوده برخوردار خاص اهميتي از و داشته رواج عقلي
رايج‌ترين اندلسي صاعد به‌گفته كه علوم اين از آثاري مسلم
داشته وجود نيز اسلام ظهور از پس (1)بوده نجوم و طب آنها
نوعي اسلام از پيش كه برمي‌آيد چنين ابن‌سينا گفته‌هاي از.است
داشته حيات زمين مشرق در غيريوناني فلسفه‌به‌گونه و حكمت
(2).است
به را افلاطون و سقراط آراي با ايرانيان آشنايي مسعودي ،
(3).است داده نسبت بابكان اردشير عهد مشهور روحاني تنسر
آراي‌حكماي عنوان تحت سهروردي شهابالدين اشراق شيخ آنچه
جز چيزي بي‌گمان است ، كرده ياد خسرواني وحكمت فهلوي
همچون اسلام ، پيش‌از ايراني دانشمندان حكمي عقايد و آثار
(4).بوذرجمهرنيست و فرشاوشتر جاماسف ،
دانشمندان تاليفات به -ابن‌نديم همچون -نيز حموي ياقوت
-بوده نجوم و طب زمينه در عمدتا كه -اسلام از پيش ايراني
(5).است كرده اشاره
مدرسه -اسلام از پيش -ايراني حكم و دانش اشاعه مركز
اردشير ، ريو بيت‌اردشير ، نصيبين ، رها ، مدرسه ايرانيان
(6).است ذكر قابل ريشهر
كه است ، بوده جندي‌شاپور باستان ، ايران پزشكي علوم ستاد
و كرده جلب خود به‌سوي را روزگار مشهور و حاذق پزشكان توجه
سوي از.است شده منتقل ديار آن به بغداد ظهور با به‌تدريج ،
-مسلمانان اسلام ، سالهاي‌ظهور نخستين در اينكه قدرمسلم ديگر
علوم‌نقلي معطوف را خود توجه بيشترين -اعراب بويژه و
را نظريه اين دو هر خليفه ، حاجي و اندلسي صاعد.مي‌نمودند
(7).تائيدكرده‌اند
آيات و وحي دستورات استناد به اسلام عظيم‌الشان پيامبر
و يعلمون لا والذين يعلمون الذين چون ، هل‌يستوي صريحي
را مسلمانان احسنه القول‌فيتبعون يستمعون عبادي‌الذين فبشر
نداي و باشد ، چين در اگر حتي فراخواند ، علم آموختن به
گزينش و ديگران ، آراي تحمل مختلف ، اقوال شنيدن
روشن ، رهنمودهاي اين راستاي در.داد سر را بهترين‌عقايد
و هند تا مديترانه از متمدن درسرزمين‌هاي اعراب فتوحات
براي بسياري علمي‌فرهنگي غنائم و ارزش‌ها مركز آسياي
فرهنگ‌و به سو همه از مسلمانانآورد به‌همراه مسلمانان
و -بود كرده هموار را آن راه اسكندر كه -يونان غني تمدن
دست ايران و هند در زرتشتي و بودايي ارزشمنداخلاقي آثار
و شد برپا به‌سرعت بغداد و كوفه ، بصره چون شهرهايي يافتند ،
به بصره شهر.مختلف‌درآمد علوم گسترش مهم مراكز به‌صورت
و نزديك‌بود مي‌رفت به‌شمار نسطوري بزرگ مراكز از كه حيره
شهر دو اين بين فرهنگي علمي ارتباط ايجاد باعث امر همين
به نصيبين و Edessa ادسا از نسطوري بالنده ارزش‌هاي.گرديد
نهاده بنا ق --ه سال 144 در كه به‌بغداد سپس و جندي‌شاپور
همه در و يافت نفوذ تاچين اندلس از اسلام.گرديد منتقل شد ،
مفتوحه سكنه‌ممالك اصليه فطرت و هوش و استعداد حسب بر جا
بيشتراز اندلس و ايران.برانگيخت علوم تحصيل به را آنان
علماي بزرگان كه طوري به رفتند پيش راه اين در ممالك تمام
(8).مي‌باشند اندلسيان و ايرانيان اسلام
مي‌شود مربوط ايراني اسلامي مدنيت باروري و تلفيق به آنچه
قرآن فيض باران براثر:كه است تامل قابل زاويه اين از
آمد به‌بار معارفي ايراني ، روح پراستعداد سرزمين در كريم ،
ايراني ودانشمندان گرفت فرا را زمان آن جهان به‌سرعت كه
تاريخ در اولين‌بار براي توانستند كه آمدند به‌وجود
خود و برافروزند جهاني سطحي در را دانش و علم ايران‌مشعل
(9).شناخته‌شوند گيتي سراسر در
قبول يا رد وارد بخواهيم كه بي‌آن و رفت آنچه اعتبار به
و رشد كه (پذيرفت و) گفت بايد شويم تعامل اين معيارهاي
خردمندانه و صحيح بهره‌گيري از ناشي اسلامي مدنيت شكوفايي
حكمي.است بوده خود عصر هم فرهنگي علمي دستاوردهاي همه از
بدرستي بايد لاجرم نيز ايران امروز مدني جامعه بناي در كه
از يكي كه -درامد اين با.گيرد قرار مداقه و توجه مورد
ويژگيهاي -بود تواند تمدنها گفتگوي مبحث به ورود مجوزهاي
كاملا صورتي به جوانان آگاهي براي را مدني جامعه عام
:مي‌كنيم بيان فشرده
هدفمند و يافته سازمان ارتباط از حوزه‌اي در مدني جامعه -1
.مي‌گيرد شكل داوطلبانه شيوه به اعضا و دولت ميان
دو اين از يك هر اختيارات حدودو مدني جامعه در -2
.است علني و شفاف شده ، شناخته (شهروند;عضو دولت)قطب
حمايت و افراد مثبت توانمندي‌هاي تقويت مدني جامعه در -3
گونه هر بروز يا و احتمالي تهديدهاي مقابل در ايشان از
.است اصل يك فشار ، گروه‌هاي يا دولت سوي از اجحافي
و تفكيك ترازمند كاملا شيوه‌اي به قدرت مدني جامعه در -4
تضعيف باعث امر اين در خدشه‌اي گونه هر.شده‌است مرزبندي
.مي‌شود مدني جامعه
لوازم از اجتماعي انضباط و كاري تعهد و وجدان وجود -5
كه داشت توجه بايد راستا اين در.مدني‌است جامعه تحقق
و كاري وجدان تقويت گزيني‌باعث شايسته و سالاري مردم
.مي‌گردد اجتماعي انضباط
نضج دولتي قدرت كسب براي سياسي جامعه كه آنجا از -6
جامعه از بخشي مدني جامعه كه داشت توجه بايد مي‌گيرد ،
برآيندهاي از مدني جامعه رشد اگرچه.نمي‌شود تلقي سياسي
:عنصر اما 3 بود تواند سياسي توسعه
دولت به نسبت مردم اعتماد ميزانI
سياسي فرهنگ تحول.II
عوامل از جامعه ، نمودن قانونمند در دولت تواناييIII
.مي‌آيد حساب به مدني ثبات‌جامعه در موثر
آن ، شده مرزبندي و بي‌طرف روشن ، ابزارهاي و قانون مبحث -7
.است مدني جامعه انديشه طرح در اساسي‌ترين‌موضوع
تحت -استثنا بدون -شهروندان اعضاو همه مدني جامعه در -1ـ7
در همگان و.قانونند برابر در محض تسليم و مادون نفوذ ،
يكسان موقعيتي و حقوق از قانون بخش‌هاي مواد همه برابر
.برخوردارند
شود نصب و طراحي گونه‌اي به بايد مدني جامعه در قانون -2ـ7
به آن از استفاده سوء و راي به تفسير قدرت كه‌حتي‌المقدور
.يابد تقليل ميزان پايين‌ترين
.است اصل يك هرگزندي از قانون ايمني مدني جامعه در -3ـ7
نظام‌هاي و مدني جامعه در قانونمندي امتياز و تفاوت -4ـ7
بينشي و تربيتي شيوه‌هاي و شهروندان درآگاهي اجتماعي
.مي‌شكند هم در را قانون حاكميت سدهاي تمامي كه است مشخص
با متناسب پديداري از دقيق طرحي مدني ، جامعه لذا و -5ـ7
برآيندهاي از كه است بشري محيطي حالات‌زيست و شرايط ،
اراده‌اي اساس بر گفتگوي‌تمدنها ، و تعامل علمي و تجربي
.است آمده بوجود جمعي و فردي آگاهيهاي از منبعث تاريخي ،
يك اساس بر نه اجتماعي نظام‌هاي مختلف گونه‌هاي كه حالي در
واقعيات و نيازها بعضي از ناشي بلكه معين طراحي
.است گرفته شكل ناپذير اجتنابپذيرو
از استبداد و جهل انكار و مواجهه در آزادي و آگاهي -8
.است مدني جامعه تشكيل ضروريات
استيفاي براي كه بدانند بايد شهروندان مدني جامعه در -1ـ8
رفتار چگونه ديگران ، حرمت حريم رعايت خودو شخصي حقوق
بدانند بايد مدني جامعه واعضاي آحاد همه همچنين.كنند
سوء مواقع در و كنند برخورد قانون‌شكن افراد با چگونه كه
و ;قانون از فرصت‌طلب گروه‌هاي و افراد استفاده
.شوند متوسل مرجعي چه به فردي رانش‌آگاهي‌هاي
قانوني و حقوقي مجراهاي مدني جامعه در اعتبار بدين -2ـ8
اين از كافي آگاهي با اعضا عموم و است مردم‌باز همه براي
استفاده است شده تعبيه شفاف قوانين مسير بر كه مجراها
.مي‌كنند
شده تعبيه درستي به اطلاعاتي منابع مدني جامعه در -1ـ2ـ8
.است
بر مدني جامعه در بخشي آگاهي يا اطلاعاتي منابع -2ـ2ـ8
و اجتماع انسان ، از كافي شناخت و نگرش‌واقعگرايانه اساس
.است گرفته شكل قطب سه اين مناسبات و طبيعت
ارشد مديران آگاهي اين روشمند اعمال نتيجه در -3ـ2ـ8
و كرد خواهند عمل صحيح خويش به‌وظايف نيز جامعه
براساس را همكار افرادسازماني خودو مديريتي رويكردهاي
و سنجش بررسي ، نقد ، محك به مردم طبيعي حقوق استيفاي
.گذارد خواهند پيمايش
اين سياسي ابزار عنوان به قضايي نهادهاي مدني جامعه در -9
.هستند طرف بي كاملا سياسي به‌لحاظ -جامعه
فشارهاي گونه هر از بري اعضاء ;چهارچوب همين در -1ـ9
.مي‌باشند رواني روحي ،
.است شده تضمين اعضا همه جاني و شغلي مالي ، امنيت -2ـ9
تا متهمين و است ممتاز جرم ارتكاب و اتهام مرزهاي -3ـ9
.برخوردارند قانوني ايمني از جرم اثبات‌قطعي زمان
:پي‌نوشتها و ماخذ منابع ،
طهراني ، سيدجلال‌الدين برگردان الامم ، طبقات ;اندلسي صاعد -1
.صفحه 171 -مجلس ، 1310 مطبعه اول ، تهران ، چاپ
تاريخ ، بدون سنگي ، چاپ المدخل ، المنطق الشفا ;سينا ابن -2
صفحه 10
دوم ، چاپ الذهب ، مروج مسعودي ، علي بن حسين علي‌بن -3
.صفحه 210 -دو ج -فرهنگي ، 1369 علمي ، تهران ،
به حكمه‌الاشراق ، از مصنفات مجموعه سهروردي ، شهابالدين -4
.تهران ، 1331 كربن ، -ه اهتمام
ج 2 دارحمادر ، 1399 ، بيروت ، البلدان ، معجم حموي ، ياقوت -5
.صفحه887
تهران سوم ، چاپ ايران ، در ادبيات تاريخ ;صفا ذبيح‌الله -6
.صفحه 108 ج 1 ، فردوسي ، 1369 ،
.ق.-ه استانبول ، 1360 چاپ كشف‌الظنون ، خليفه ، حاجي 7ـ
.پيشين الامم ، طبقات -8
چاپ آرام ، احمد برگردان اسلام ، در تمدن و علم نصر ، حسن -9
.انديشه ، 1356 نشر تهران اول ،
قراگوزلو محمد دكتر
|
