دين اجتماعي خاستگاه
مصطفي راه سبكروحان آن
دين اجتماعي خاستگاه
پاياني بخش - اروپا در مذهب سير
مباحث و مفاهيم با آشنايي هدف با پيشين ، شماره در :اشاره
كتاب ترجمه از بخشي اديان ، تطبيقي علوم و جديد كلام
واژه تفسير و تبيين.گذشت نظرتان از "دين غايت و معني"
.مي‌خوانيد كه است امروز مبحث مسيحيت ظهور و "Religio"
معارف گروه
لاتين زبان در واژه ريشه
و است شده گرفته Religio -لاتيني ريشه از Religion واژه
احتمالا كه است اصطلاحي.مي‌باشد "شدن آويخته" معني به
نويسنده يك سوي از حتي مي‌رفت به‌كار وسيعي گستره در
.باشد داشته روشني و صريح مفهوم كه اين بدون عادي ،
مذهب كه دوراني تا لااقل اصطلاح ، اين كارايي حال ، هر به
واقع يوناني فرهنگ نفوذ زير زندگي چهره‌هاي ديگر و رومي
و مشخص مفهوم از دوره ، آن در و داشته ادامه مي‌شود ،
.مي‌باشد مشخص‌تر مي‌گيرد ، خود به بعدها كه محدودي
احتمال را نظريه دو مذهب ، مورد در معاصر دانشمندان
:مي‌دهند
ملزم را او كه است انسان وجود از خارج نيروي يك طرح -1
كيفر به وگرنه باشد داشته را خاصي رفتار كه مي‌كند
.شد خواهد گرفتار است ، "تابو" نوعي كه مخوفي و ترسناك
پيدا نيروهايي ، چنين مقابل در كه است احساسي مذهب ، -2
.مي‌شود
آميخته و مخلوط مقداري همديگر با است ممكن معنا ، دو اين
به است ممكن بينندگان ما نظر به نيروها اين زيرا باشد ،
و است شخص اعتقاد مورد كه شوند تصور دروني نيروهاي عنوان
دارند وجود كه انسان از خارج نيروهاي نوعي به واقع در يا
كه مي‌شود احساس نتيجه ، در مي‌گيرند ، قرار پرستش مورد و
نوعي داراي شخص يا و است نزول حال در "مانا" مرموز نيروي
.مي‌شود ديده مي‌كند ، احساس را مرموز نيروي كه ، است وسواس
اين به.مي‌رود كار به "بودن مذهبي" اصطلاح مورد ، هر در
وظيفه انجام در كه مقدس اشخاص يا مقدس مكانهاي ترتيب ،
توسعه خلاف در.است شده پيدا داشته‌اند ، خود ، تلاش ديني
است ممكن قرنهاي‌اخير ، در Religio واژه معني زياد و كم
واژه لاتيني صفت كه باشيم داشته توجه مهم نكته اين به كه
از محكمتري و ثبات با تاريخ (مذهبي) Religious يعني
علت اين به شايد هم آن.دارد Religiou اسم خود استعمال
قابل بسيار يا طبيعي بسيار استعمال ، نحوه اين كه باشد
اصطلاح‌ها ، اين كه شود تصور چنين كه اين ، از باشد كنترل
طوري آن جهان رنگ‌آميزي يا انسانها زندگي كيفيت از حكايت
نيروها ، اين كه اين تا مي‌بينند ، را جهان آنها كه ،
.باشند مستقل و واقعي موجودات
كه كنيم اشاره نكته اين به آينده ، فصول در شايد ما ،
چنين ما اگر.باشد فهم و تامل قابل بيشتر بشري ، تاريخ
باشند ، اسم كه آن از بيشتر مذاهب ، يا مذهب كه كنيم فكر
اجتماعي خاص سيستم يك كه آن از بيش يعني ، بودند صفت
حالت يك و بودند روحي كيفيت و دروني حالت يك باشند ،
همچنين و خارجي واقعيت يك تا بودند انسان روح بر عارضي
گزاف چندان مي‌آيد ، شمار به مذهب مراسمي ، و تشريفات
.نگفته‌ايم
تا مذهب ، معني به Religiou لاتيني واژه استعمال طول در
مراسم احساس لاتين دنياي در مذهب مفهوم توسعه دوره پايان
مخصوص عمل يك ظاهري و بيروني رعايت با معمولا مذهبي ،
گرايش به شايد روش ، ايناست شده قالبگيري و بوده توام
مقدس يا الوهي را آن ما ، را چيزي كه دارد ارتباط روحي ،
و فرم در هم آن فرم‌مشخص و شكل در غالبا و مي‌ناميم
.باشد ملحوظ مي‌شود ، ملاحظه ديني ، منظم اعمال قالب
نويسندگان نوشته‌هاي در Religiou واژه با كسي كجا ، هر
وجود به او ذهن در بايستي امكان ، اين كند ، برخورد بعدي ،
.مي‌شود ملاحظه كه است چيز همين مذهب ، مفهوم كه بيايد
آن معبد در ديني مراسم با توام عملا معين خداي يك پرستش
.مي‌شود برگزار خدا ،
عمده طور به مشخص ، روش اين با دنيا ، كردن احساس و ديدن
و انسانها ما از بسياري.است شده فراموش و يافته پايان
كه كرده‌ايم عادت مذهبي بينش با امروزه زمينيان ، مغرب
يا بخواهيم چه) دارند اختلاف و متفاوت همديگر با كاملا
ملاحظه‌اي قابل تصوير داريم ، نياز ما لذا ، (نخواهيم
خلال در را روحي شرايط و اوضاع تفهيم و فهميدن براي
مقدس و اهميت با بسيار نوعي به كه ديني اعمال و مراسم
.نماييم است‌ملاحظه
مربوط ديني تشريفات و مراسم به بيشتر Religio واژه
ما كه چيزي مي‌باشند ، مطرح عملي و عيني طور به كه مي‌شود
و راه يا مي‌ناميم ، عقيده ظاهري و بيروني تبيين را آن
ديگر جاي به اصلي ، طور به را آن معمولا ما كه روشي
و ديني احساس عالي مفهوم مذهب ، هنوز.مي‌دانيم مربوط
طور به تنها نه ما ، كه است كرده جمع را مشخص ذهني منبع
نام به كه متعالي واقعيت با بلكه مذهبي ، اعمال با اصلي
.باشيم شريك و سهيم مي‌شود ، برگزار عبادتي مراسم او ،
روم ديني تفكر بر يوناني انديشه تاثير
ملاحظه قابل طور به رومي ، زندگي ميلادي ، اول قرن در درست
انديشه تاثير و نفوذ زير در و يافت توسعه اغراق‌آميزي و
.شد نوشته بحث مورد مسائل مورد در مهم ، كتاب دو يوناني
نام به لوكرتيوس اشعار -1
[ on the Nature of the thingsRerum Natura ]
در علمي ماترياليسم عنوان به كتاب اين اشيا ، طبيعت در
.است شده نوشته مذهب ، بار از انسان كردن آزاد
نام به كتابسيسرون -2
[ De Nutura Deorum on the Natureofgods]
نه مودبانه و عمده طور به كتاب اين خدايان طبيعت در
دلالت آن به بحث عنوان كه را چيزي بلكه مذهب ، درباره
.مي‌كرد بحث الوهيت ، يعني مي‌كند ،
واژه لوكرتيوس خطي هزار شش از بيش طولاني ، اشعار در
آن جمع و مي‌برد كار به مرتبه هشت را "پرستش" Religio
.بار شش را Religions
(دارد دلالت عنوانش چنانچه) بيشتر او ، عموم ، طور به و
به كه آن از بيش مي‌كند ، ترويج جهان ، از را خود ديدگاه
.كند حمله ديگران ديدگاههاي
مذهبي ، نظرات و اعمال لوكرتيوس ، اشعار در نمونه ، طور به
به كه اشعار ، آغاز در روشن پاراگراف يك در.است مشهود
دقيقا او ، مي‌دارد ، اشعار را اشعارش همه آهنگ نوعي
آسماني وجود يك عنوان به مذهب ، كه مي‌كند مشخص محتاطانه ،
سه در احتمالا و پاراگراف اين در.است شده اعطا بشر ، به
بزرگ وجود يك عنوان به مذهب مفهوم ديگر ، مورد چهار يا
.مي‌شود متولد
واقعي ، طور به شاعر كه كند يادآوري است ممكن كسي البته
را آنها او ، كه خداياني نمي‌كند ، حمله خدايان به
انسانها كه روشي به شاعر بلكه مي‌كند ، دعا و مي‌خواند
طور به او.مي‌ترسانند را انسانها و مي‌كنند پرستش
"كافر و خدانشناسانه" را روشها اين جدي ، و كنجكاوانه
صحيح نيايش شاعر ، مهيج ، و قوي پاراگراف در و است خوانده
عبادتي مراسم عنوان به نه البته مي‌كند تصوير را حقيقي و
عرفان يك طبيعي طور به بيشتر بلكه رومي ، بي‌معناي سنتي
. آرامش‌بخش
سيسرون ديدگاههاي
پديده ، يك عنوان به نه مذهب با سيسرون ، ديگر ، طرف از
خدايان ، با خود ، كتاب در و مي‌كند برخورد خدايان ، با بلكه
.مي‌گويد سخن خدايان ، با انسانها رابطه نقطه‌نظر از
درباره است فيلسوفانه‌اي افكار و انديشه بيشتر ، كتاب ،
مورد كه مذهبي سنتي مراسم و اعمال درباره نه و "خدايان"
و شايع طور به Religio "مذهب" اصطلاح لذا.مي‌باشد بحث
مكالمه او ، در.مي‌رود كار به كمياب ، و نادر نه و عمومي
در Religio واژه بردن كار به در را سخنگويان خود ، مزعوم
ديني ، مراسم كه مي‌كند آماده احساس ، و معني يك از بيش
به جمع صيغه طور به كه آنجا خصوص به.است آنها از يكي
با كه وقتي بويژه) درستي به شايد ، يا [اديان]روند كار
.مراسم اجراي و ايفا مقام در (رود كار به (دين)مفرد صيغه
درباره سيسرون استعمال از است مشخص زمينه يك همچنين
.است قضيه فاعلي و شخصي احساس مورد در Religio واژه
.است ديدگاه و نظر يك واقع در مذهب ، اينجا در
بسيار بلكه نمي‌دهد ، تعميم را مذهب فقط نه سيسرون
چنين و كرده نرم را مذهب قديمي معني احتياط ، و باملاحظه
انسانها كه است حيرت‌زايي يا هيبت مذهب ، :مي‌كند تعريف
.مي‌كنند احساس ناشناخته ، و مرموز نيروي درمقابل
كند تاييد را ديدگاه اين كه دارد تاكيد سيسرون ، هم ، باز
انسانها ، زندگي از كيفيت يك و احساس" يك را مذهب كه
وجود انسانها قلب در كه است چيزي"مذهب كه."نمايد تصوير
تمايز در"مي‌باشد ملموس مستقيم طور به مرتبه يك و دارد
اين تمايز:كه مي‌دهد توضيح خرافي انسان با مذهبي انسان
پرستش‌گر ، عنوان به آنها ديدگاه در بايد را شخص دو
طور بهميكنند رااعمال خود ديدگاه چگونه كه كرد ملاحظه
زندگي كه ذاتي چيز يك عنوان به را مذهب سيسرون ، كار كلي ،
عمل يا نظر يك مذهب ، كه آن تا مي‌دهد ، توسعه دارد ، بشر
لوكرتيوس ديدگاه تفاوت لذا.باشد خدايان به احترام‌آميز
در را مذهب او ، كه مي‌شود متمايز نقطه اين در سيسرون ، يا
جستجو انسان درون در را آن سيسرون و انسان از بيرون
.مي‌كند
مصطفي راه سبكروحان آن
سال 324 در خاتمي روح‌الله سيد آقا حاج آيت‌الله شادروان
هر مادرش و پدر و گشود جهان به ديده يزد اردكان در ق -1ه
.بودند ديار آن نيكنام و سابقه پر روحانيت نتايج از دو
و فارسي ادب آموختن به سالگي ، سيزده سن تا مكتب ، در وي
آغاز را ديني علوم آموزش آن ، كنار در و پرداخت عربي زبان
شهر آن علميه حوزه وارد اصفهان در ق -ه سال 1342 در.كرد
علي ميرزا حاج همچون دانشمندي و مهذب علماي نزد و شد
محمد شيخ نزد را منطق و فلسفه.كرد تحصيل شيرازي آقاي
را اصول و نجف‌آبادي محمد سيد آقا نزد را فقه و خراساني
در و گرفت فرا ارباب رحيم آقا حاج آوازه پر عالم نزد نيز
و اختناق دوران در و بازگشت اردكان به ق -ه سال 1354
ديني روشنگري به پهلوي حكومت صدر ديني ضد برنامه‌هاي
فضاي از دوم ، جهانگير جنگ وقوع با سرانجام تا پرداخت
و كهن مدرسه‌اي احياي در بود آمده پديد كه مساعدي
به را علميه‌اي مكتب مومنان ، و طلاب كمك با بي‌رونق ،
منطقه خيريه و ديني فعاليتهاي و تدريس مركز كه آورد وجود
مسائل به ديني ، و علمي كارهاي كنار در.مي‌شد محسوب
هجري سال 1342 در آنچنانكه داشت ، خردمندانه توجهي سياسي
ملجا و مرجع گرفت ، اوج (ره)خميني امام قيام كه خورشيدي
تا جايگاه اين و گرفت قرار منطقه در ديني مبارزات گسترش
از پس داشت ، تداوم آن از پس سالهاي و انقلاب پيروزي
نمايندگي سال 57 ، بهمن در 22 انقلاب پيروزي
آيت‌الله شهادت با و اردكان جمعه امامت و خميني امام
وي.شد منصوب راحل امام سوي از يزد جمعه امامت به صدوقي
و انقلاب صدر سخت دوران در مردم امورات رجوع و رفع در
همين امتداد در و داشت ناپذير خستگي فعاليتي تحميلي ، جنگ
باقي ديار به سال 1367 آبانماه پنجم در بي‌وقفه تلاشهاي
.كرد هجرت
از ارزشمند آثاري و بود قلم صاحب عالمي فقيد ، آيت‌الله
سخنراني ، و درس نوار كنار 600 در كه نهاد جاي بر خود
وي ، بسيار شاگردانميباشد ايشان دانش و ذوق بيانگر
محمد سيد و هستند مردم نزد در محترم و مطمئن چهره‌هايي
نيز ايران اصلاحي عظيم جنبش و مدني جامعه معمار خاتمي ،
فرزندي ، عزت بر علاوه كه بود وي قدسي وجود بركات از يكي
در و داشته متمادي ساليان طول در نيز را پدر شاگردي فيض
.دريافت را پدر ماندگار نقش مي‌توان وي وجود آئينه
در خاتمي الله آيت درسهاي "مكارم آئينه" كتاب
(ع)سيدالساجدين امام الاخلاق دعاي‌مكارم شرح
معنوي و اخلاقي آثار برترين جمله از بي‌گمان كه است
اين در (ع)چهارم امام.مي‌شود محسوب شيعه ائمه از صادره
صورت به و فرموده مطرح را اخلاقي مكارم و فضيلتها دعا ،
آن ضمن در و مي‌فرمايد درخواست خداوند درگاه از طلب
نهي را ناپسند انگيزه‌هاي و اعمال و آن با متضاد سيرتهاي
هر كه دارد جستار بيست از بيش دعا اين.مي‌نمايد نقد و
ديگر بخشهاي از خاندانش و پيامبر بر درود ذكر با يك
بيان به متمايز و موجز فصولي طي واقع در و مي‌شود متمايز
درسها اين.است پرداخته اخلاقي ضد مفاهيم و اخلاقي معاني
در تا 23 جلسه 13 از مجلد يك در تا 12 جلسه 1 از قبلا
با درسها آن همه اينك كه بود شده منتشر و 72 سالهاي 68
از بهتر ويرايش با و كامل صورت به تا 51 جلسات 24 افزايش
اسلامي ارشاد و فرهنگ وزارت انتشارات و چاپ سازمان سوي
دارند ديگري كتاب ايشان اين ، بر علاوه.است گرديده منتشر
مبارك ماه روزهاي دعاهاي شرح كه "راستين روزه" نام به
و چاپ سازمان توسط اخيرا نيز كتاب اين و است رمضان
عالم آن زندگي از شمه‌اي با همراه ارشاد ، وزارت انتشارات
آن توجه و تفسير ويژه كيفيت بيانگر و گرديده منتشر فقيد
تفصيل اين با كه مفاهيمي.است مذهب معنوي مفاهيم به حضرت
و نگرفته قرار وبازانديشي تاويل مورد تاكنون دقت اين و
اخلاقي و عرفاني وجوه درك براي درسنامه‌اي مي‌تواند اينك
.شود داده قرار تشيع
خاطره و ياد.بود بزرگوار آن رحلت سالروز آبانماه ، پنجم
فروغ پر ذكرش.مي‌داريم گرامي همواره را فرزانه عالم آن
....باد رهرو پر اش انديشه و
|
