اجتماعي قشربندي در بعدي چند رهيافت
دوم بخش - اجتماعي قشربندي شناسي جامعه
مي چه آن تئوري خاستگاه ؟ چيست اجتماعي بندي قشر :اشاره
شماره باربردر برنارد كه هستند سوالاتي اينها ؟ باشد
باره اين وبردر سپس و ماركس نگاه به ، مقاله نخست
بعدي چند رهيافت به راجع مقولاتي شماره اين در ، پرداخت
در ها ارزش گيري اندازه شيوه ، اجتماعي بندي قشر در
باره اين در لازم ذهني مدل و قشربندي فهم منظور به جوامع
. گذرد مي نظرتان از قشربندي ابعاد برخي همچنين و
انديشه گروه
بطور قشربندي تئوري در مفهومي پيشرفتهاي معاصر ، دوره در
.است بوده مور و ديويس پارسونز ، كارهاي از ناشي چشمگيري
در ارزشها مطالعه در عمومي تمايل تاثير تحت حدودي تا
در حيثيت بعد بر تئوريسين‌ها اين مدرن ، اجتماعي علوم
وبر كه را آنچه و ;داشته‌اند تاكيد اجتماعي قشربندي
كه رايج اجتماعي پديده يك عنوان به بود ، ناميده منزلت
مي‌گردد ، اعمال جامعه شغلي ساختار در موقعيت‌ها همه براي
از نظامي:مي‌شود ناشي عامل دو از حيثيت.كرده‌اند تلقي
ساختار تجسم عنوان به نقشها كاركردي اهميت و ارزشها
.شغلي
توليد براي نقش يك نسبي قابليت بوسيله كاركردي اهميت
مي‌شود ، تعيين جامعه در كالاها يا خدمات برخي نمودن
تعبير در نه ممكن ، تعبير گسترده‌ترين در كالاها و خدمات)
سخن توليد از كه هنگامي ماركس بوسيله كه اقتصادي محدود
مذهبي ، دولتي ، نقشهاي مثال ، براي ،(است نظر مورد مي‌گفت
كه كاركردي‌اند اهميت داراي همانقدر ايدئولوژيكي و هنري
برخي در اندازه همان به و ;ارزيابي براي موضوعي
سرمايه ، صاحب نقشهاي كه توليدي‌اند اندازه‌گيري‌ها
.كارخانه يك در ماشين يك از مراقبت يا شركت ، يك مديريت
قدرت جنبه به حيثيت ، بعد به تمايل‌اش بر علاوه پارسونز
او زمينه ، اين در.دارد دلبستگي نيز اجتماعي قشربندي در
علوم نظر در آنها هيچكدام كه دارد ، تاكيد كلي قضيه دو بر
اين آن اولين.نيستند شده پذيرفته همگاني بطور اجتماعي
يعني ;است سازنده (مثبت) اجتماعي پديده يك قدرت كه است
نه است ، اجتماعي نظام در اهدافي به حصول براي قابليتي
براي قابليتي يعني ;باشد منفي صرفا پديده‌اي اينكه
.ميل‌شان مطابق كردن عمل از ديگران بازداشتن
;نيست صفر جمع حاصل با پديده يك قدرت كه است اين دوم قضيه
B قدرت ندارد ضرورت باشد ، داشته بيشتري قدرت A اگر يعني
اجازه كه است پديده‌اي قدرت ديگر ، بيان به ;باشد كمتر
اجتماعي پيامدهاي در و مي‌دهد A به هم و B به هم افزايش
بطور و همواره نه البته دارند ، سهم B هم و A هم آن ،
جوانب تا كوشيده‌اند مور و ديويس پارسونز ، .مساوي كاملا
سوگيري حداقل ، يا باشد علمي اجتماعي ، قشربندي تئوري
تئوري عنوان به را آن سپس و دهند كاهش آنرا ايدئولوژيك
انتقادات برآنها همه ، اين با امانمايند ارائه علمي
اعتقادات برخي داشتن به متهم آنها و شد وارد زيادي
با كه شده‌اند متهم آنها مثال براي.شده‌اند ايدئولوژيك
كمتري تاكيد اجتماعي ، نظام در نابرابري از كردن حمايت
و مي‌كنند اجتماعي قشربندي در قدرت و تضاد برجنبه‌هاي
.مي‌شمرند اجتماعي تغيير از مطلوبتر را اجتماعي ثبات
(سنجش) اندازه‌گيري
به بخشيدن بهبود مساله به علاقه‌اي مور و ديويس پارسونز ،
اجتماعي قشربندي تحليل در اندازه‌گيري تكنيك‌هاي
اين در ملاحظه قابل پيشرفتهاي خوشبختانه.نداشته‌اند
يك ابتدا.است آمده حاصل معاصر منابع ديگر از جنبه
عنوان به حيثيتي -شغلي مقياسهاي زمينه در بزرگ پيشرفت
اجتماعي قشربندي از بعد اين اندازه‌گيري براي ابزارهايي
كنتس.اس.جورج ساده اما ابتكاري كار از پس.است آمده حاصل
در (1949) وهات نورث ، بوسيله شغلي مقياس دهه 1920 ، در
انگلستان ، در مشابهي مطالعات بوسيله و متحده ايالات
شمالي ، رودزياي فيليپين ، هلند ، غربي ، آلمان فرانسه ،
اين نتايج.يافت بهبود بسيار مكانها ديگر و اندونزي
ارزيابي در جوامع سرتاسر در را زيادي نظر اتفاق مطالعات ،
در موجود متفاوت شغلي موقعيت‌هاي از زيادي تعداد نسبي
كه مي‌دهد آن از خبر امر اينميدهد نشان مقياسها اين
واقع در مزبور ، مقياس توسط گرفته انجام نسبي ارزيابي
بدون مي‌كند ، تعيين را شغلي نقش يك حقيقي كاركردي اهميت
يافت جامعه‌اي چه در مزبور شغلي نقش اينكه به توجه
.مي‌شود
كه مي‌دهد امر اين از خبر ارزيابي‌ها ، از كافي تنوع اما
ديگر جامعه به جامعه يك از ارزشها تفاوت اندازه‌اي تا
منجر اندازه‌اي تا ارزشي تفاوتهاي اين اينكه و دارد وجود
متفاوت جوامع در مشابه شغلهاي از متفاوت ارزيابي‌هاي به
هلند در شركت مدير يك احتمالا مثال ، براي.مي‌گردد
خواهد ارزيابي بالا حد در كمتر اندازه‌اي تا سوسياليستي
عموما كه متحده ايالات مانند جامعه‌اي در تا شد
سال در.است پسند مورد بسيار آنجا در شركتي فعاليتهاي
از همگاني نمونه يك روي مطالعات از جديد مجموعه‌اي 1966
به وابسته عمومي افكار تحقيقات مركز كمك به جمعيت
بدست نتايج از يكيشد ارائه و انجام شيكاگو دانشگاه
گذشته سال چهل طول در كه بود اين مطالعات اين از آمده
جامعه در متفاوت مشاغل ارزيابي الگوي در توجهي قابل ثبات
اين از حاصل جديد نتايج و مقياس.است داشته وجود آمريكا
قشربندي مطالعات براي اندازه همان به احتمالا پروژه
كه بوده زياد فايده داراي آينده سال بيست در اجتماعي
.است بوده گذشته سال بيست در وهات نورث ، مطالعه
بعد اندازه‌گيري تكنيك‌هاي در افزايش روبه پيشرفتهاي
باقي خود قوت به آشكارا اجتماعي ، قشربندي حيثيتي -شغلي
مبناي كه اكنون شايد و مشابهي بطور مي‌رسد نظر به و است
.يابد تداوم سريعتر آهنگي با حتي است شده محكم پيشرفت
در ملاحظه‌اي قابل پيشرفتهاي گذشته سال طول 15 در بعلاوه
قشربندي از قدرت بعد اندازه‌گيري تحول حال در تكنيك‌هاي
.است گرفته صورت محلي اجتماعي سطح در حداقل اجتماعي ،
در نيز و متحده ايالات در عمدتا نوع اين از مطالعات
تكنيك‌هاي.است شده انجام كانادا و مكزيكو انگلستان ،
و جداگانه بصورت همگي تصميم‌گيري و اعتباري جامعه‌سنجي ،
به و گرفته‌اند قرار استفاده مورد تركيبي بصورت گاه
هم.شده‌اند دانش و تئوري پيشرفت به منجر آهستگي
مشاركت پيشرفت اين در سياسي عالمان هم و جامعه‌شناسان
اين كه دارد وجود امكان اين بالاخره ، .داشته‌اند
.شوند گرفته بكار اجتماعي و ملي سطوح در تكنيك‌ها
ذهني مدل يك
به بايد معاصر اجتماعي قشربندي تئوري براي ذهني مدل يك
ابعاد داراي بايد يعني باشد ، يافته تمايز زيادي ميزان
تكنيك‌هاي بايد همچنين مدل اين.باشد چندگانه
داده تمايز ابعاد از يك هر براي مناسبي اندازه‌گيري
ايدئولوژيك جهت‌گيري از امكان حد تا و باشد داشته شده‌اش
منبع دو مدلي چنين گزينش براي مي‌رسد نظر به.باشد آزاد
.است ايدئولوژيك منبع يك.دارند وجود مقاومت
قشربندي مدل يك مخالف كه دارند وجود اندكي جامعه‌شناسان
علل بنابر زيرا هستند بالا يافتگي تمايز با اجتماعي
عقايد برخي به اشاره براي را طبقه واژه آنها ايدئولوژيك ،
رهيافت چنين اين.مي‌خواهند تشريحي تماما و ساده منفرد ،
مدل يك سطح در داشتن تداوم براي انگارانه‌اي ساده
را اجتماعي قشربندي واقعيت پيچيدگي كه اجتماعي قشربندي
.دارد بيشتري مشكل دهد ، پوشش
براي امكانات و روش‌شناسي به مربوط مقاومت ، ديگر منبع
يافتگي تمايز به نياز تحقيقي مطالعات براي.است تحقيق
بيشتر امكانات و قشربندي تحليل براي مفهومي مدل بيشتر ،
پيش.دارند بيشتري مشكلات احتمالا مطالعاتي چنين و است
و ساده فوق‌العاده قشربندي مدلهاي از محققان اين ، از
تعدادي بوسيله شده ساخته ناكافي اندازه‌گيري تكنيك‌هاي
بودند ، نديده آموزش كافي اندازه به كه جامعه‌شناسان از
و ذهني نظر از اكنون محققاني چنينميكردند استفاده
كه كارگراني همه نظير آنها ;هستند قديمي تكنولوژيك
كاهش روبه ارزش نظر از مهارتهايشان كه مي‌نمايند مشاهده
ايده‌هاي و روشها برابر در مي‌شوند گذاشته كنار يا دارند
.مي‌كنند مقاومت جديد
چند پديده‌اي اجتماعي ، قشربندي كه است مهم نكته اين
اين شد ، اتخاذ برخي توسط كه ديدگاهي برخلاف.است بعدي
ديگر براي بلكه معاصر صنعتي جوامع براي تنها نه مورد
اندازه همان به تاريخي دوره‌هاي ديگر در جوامع انواع
هند كاستي جامعه در قشربندي محققان مثال ، براي.است درست
نشان را بعدي چند مدل يك ضرورت هفدهم قرن انگلستان در و
تنها نه اجتماعي ، قشربندي بودن بعدي چند اما.داده‌اند
مدل يك چندگانه ابعاد كه دارد قرار تجربي‌اي علل براساس
كه تئوريكي علل براساس بلكه مي‌كنند ، توجيه را قشربندي
و باشد داشته مي‌تواند يا و دارد قشربندي بعد هر
را جامعه در مزبور بعد نقشهاي كه مستقلي و خاص كاركردهاي
كه است پسنديده‌ترآن البته.مي‌گردد توجيه مي‌كنند ، مشخص
تئوريهاي برخي از مستقل ، و خاص كاركردهاي اين تحليل
نظام‌هاي و رفتار درباره (سيستماتيك) نظام‌مند عمومي
بدون اينكه تا گردد منسجم آنها بوسيله و اخذ اجتماعي
.نيست ممكن همواره امر اين اما.شود ارائه قبلي برنامه
و اجتماعي عمومي تئوري كه است ممكن امر اين جايي در
.هستند سودمند يكديگر براي بيشتر اجتماعي قشربندي تئوري
هم و تئوريك نظر از هم قشربندي جداگانه ابعاد اينكه گفتن
كه نيست معنا بدين يكديگرند ، از مستقل تجربي لحاظ از
بر حدودي تا آنها بلكه ;نباشند يكديگر به وابسته آنها
از اندازه‌اي حال ، عين در و مي‌گذارند تاثير يكديگر
شغلي ، حيثيت ابعاد مثال ، برايميكنند حفظ هم را استقلال
به امر اين.مستقل‌اند حدودي تا تحصيلات درآمدو قدرت ،
اندازه‌اي ، تا شغلي حيثيت كه مي‌شود بيان طريق اين
ملاحظه مورد درآمد ، يا قدرت مقدار به اعتنايي بي‌هيچ
وجود با است ممكن درآمد يا قدرت برعكس ، .مي‌گيرد قرار
ابعاد اما.يابند دست خود اهداف به پايين شغلي حيثيت
بر متقابلشان وابستگي علت به همچنين قشربندي ، مختلف
.مي‌كنند محدود را يكديگر يا و مي‌گذارند تاثير يكديگر
درآمد از خاصي سطح بدون تحصيلات از معيني سطح به دستيابي
حيثيت از معيني سطح و باشد خود تحقق به قادر نيست ممكن
احتمالا قدرت ، از معيني مقدار نبودن دارا علت به شغلي
.نمي‌يابد موثر را خود
هدايت قشربندي ، بعدي چند تئوري يك براي مهم وظايف از يكي
دقيق‌تر ، چه هر ادعاهايي به منجر كه است تحقيق كردن
ابعاد مختلف اندازه‌گيري‌هاي كمي شكل در احتمالا
هم اكنون.مي‌گردد قشربندي هم به وابسته و مستقل چندگانه
ابعاد اين اندازه‌اي تا تجربي ، تحقيق هم و تئوريك تحليل
را اجتماعي قشربندي مستقل كاركردي متغيرهاي يا چندگانه ،
.ساخته‌اند روشن كاملا
ضرورتا نه است ، ابعاد اين مهمترين شامل زير ليست چه اگر
بطور چندگانه ابعاد آن ، در كه است ترتيبي نه و است كامل
هر اصل ، درباشند شده مرتب نسبي‌شان اهميت مطابق ضمني
.هستند مهم ابعاد ديگر كه است مهم اندازه همان به بعدي
در بعد يك است ممكن معين ، اجتماعي موقعيت هر در البته
اين اما باشد ، ديگري از مهم‌تر رفتار به بخشيدن تعين
.است صادق خاص شرايط آن در فقط داشتن ، بيشتر اهميت
اجتماعي قشربندي ابعاد برخي
به را آن اولا كه است آن ،"قدرت" تعريف راه يك ;قدرت *
نظام‌هاي در اهداف به دستيابي براي قابليتي عنوان
براي آشكارا ديدگاه اين در قدرت.آوريم حساب به اجتماعي
(functional)كاركردي بزرگ ، و كوچك اجتماعي نظام‌هاي همه
و بيشتر قدرت نقشها برخي اجتماعي ، نظام‌هاي همه دراست
قدرت ، نامساوي توزيع اين نتيجه و دارند كمتري قدرت برخي
فرد متفاوت قابليت يك.است قدرت شده قشربندي ساختار يك
از وسيع گستره‌اي به اوقات برخي قدرت ، براي گروه يا
كاملا اوقات برخي و مي‌يابد توسعه اجتماعي موقعيت‌هاي
تقسيم يا شدن تخصصي درجه.مي‌شود محدود مختصر حوزه‌اي به
جامعه در كه حدود اين نوعي تقسيم بر جامعه ، يك در كار
ضد بر قدرت كه هنگامي.بود خواهد موثر دارند وجود
اجتماعي نظام يك در ديگر مطرح عاملان اخلاقي احساسات
امري عنوان به ديگران ، اين بوسيله قدرت مي‌شود ، اعمال
احساسات اين طبق بر زمانيكه و مي‌شود تلقي مشروع غير
.مي‌شود پنداشته مشروع امري عنوان به مي‌شود ، عمل اخلاقي
اجتماعي منابع داراي مشروع ، غير چه و مشروع چه قدرت ،
يك‌بايك رابطه داراي قدرت لذا.است جوامع همه در متفاوت
.نيست اجتماعي قشربندي ابعادديگر از يك هر با ساده
وقت تمام متفاوت بيش و كم "مفيد" نقشهاي ;شغلي حيثيت *
جامعه براي متفاوتي كاركردي اهميت داراي جامعه ، يك در
پايين‌تري يا بالاتر حيثيت مقدار يا برآورد لذا و هستند
دوره‌هاي در و مختلف جوامع در.مي‌آورند دست به را
خاص "مفيد" نقش يك كه حيثيت ، نسبي مقدار گوناگون ، تاريخي
باشد ، داشته نوسان اندازه‌اي تا است ممكن مي‌آورد ، دست به
ديدگاههاي برخي كه اعتقادي به نزديك چندان نه چه اگر
اين.دارند نوسان اين مورد در جامعه ، به نسبت ايدئولوژيك
اجتماعي ، نظام يك كه است واقعيت اين پيامد نوسان
در كه ارزشها متفاوت مجموعه‌هاي براساس احتمالا
غالباند ، مختلف زمانهاي در و متفاوت اجتماعي نظام‌هاي
در آنكه علت به اما.مي‌شوند ارزيابي متفاوت حدودي تا
در اغلب ارزشي مجموعه‌هاي اين ميان در موجود تفاوتهاي
علت بدين حتي و است شده غلو بسيار ايدئولوژيك اهداف جهت
خاص اهداف جهت در كوچك نسبتا تفاوتهاي چنين كه
براي اندازه‌گيري‌ها برخي نتيجه رود ، بكار ايدئولوژيك
نقش كه بوده آن خاص ، نقشهاي ضروري كاركردي اهميت تعيين
زيادي ميزان به معمولا متفاوت ، جوامع در خاصي "مفيد"
قرار ارزيابي مورد مكانها ديگر در آن حيثيت از متفاوت
در مطالعات نتايج كه كرده‌ايم مشاهده فعلا ما.گيرد
اما معاصر همگي كه) جامعه در 24 حيثيتي شغلي بعد مورد
توجهي قابل وفاق (بوده‌اند متفاوت كاملا انواع نماينده
انواع از جوامع در يكسان نقشهاي نسبي ارزيابي در را
كه كرده‌ايم مشاهده همچنين ما.مي‌دهند نشان متفاوت
براي حيثيتي -شغلي بعد ارزيابي زمان طي در ثبات تحقيقات ،
نشان متحده ايالات براي حداقل را خاص شغلي نقشهاي
از مستقل بطور اندازه‌اي تا نيز ، حيثيت البته.مي‌دهند
.مي‌كند تغيير قشربندي ابعاد ديگر
باربر برنارد: نوشته
كهن افشار جواد: ترجمه
دارد ادامه
|
