نمي‌برد آب به راه كشتي اين
( پاياني بخش ) اجرا قابل غير اما زيبا چشم‌انداز ايرانرود ،
آبراه مي‌تواند كه ايرانرود طرح باره در بحث :اشاره
در آن پاياني بخش كه است مقاله‌اي موضوع شود ، تلقي جهان
اصل كه است ذكر شايانميگذرد نظرتان از شماره اين
با و است شده ارائه متن‌هاي از مشروح‌تر مراتب به مقاله
بخش دو اين در را آن از گزيده‌هايي جا ، محدوديت به توجه
.كرده‌ايم درج
آشاميدني آب تامين و توليد طرح اين مزاياي ديگر از -
:است شده گفته مصاحبه دراست محروم مناطق سراسر براي
مسير طول در آبراهه ، ايجاد بر علاوه طرح اين اجراي براي"
به و ساخت خواهيم دريا ، آب نمك‌زدائي براي كارخانه‌هايي
به‌ويژه شمال ، سمت به جنوب از را شيرين آب ترتيب اين
".مي‌رسانيم آن ، اطراف مناطق تمام به كوير ، دردل
و شهرها اطراف نواحي بسياري در اولا:كنم عرض بايد
(نمكزار) كويري حتي و بياباني و خشك مناطق روستاهاي
وجود شيرين آب ايرانرود ، مسير جمله آن از كشور داخلي
اين به آنها انتقال و بهره‌برداري مساله فقط كه.دارد
.است مطرح مراكز
حتما باشد ، نداشته وجود شيرين آب نقطه‌اي در اگر ثانيا
لذا ، دارد وجود شور سطحي يا و زيرزميني آب منطقه آن در
از آب پمپاژ و كانال احداث براي زياد هزينه صرف با چرا
شور آب كيلومتر ، صدها و ده‌ها طول در آن انتقال و دريا
آب كارخانه ما آنجا در و ببريم كشور داخل به را دريا
مناطق آن مردمان براي را آب اين تا كنيم ، نصب كن شيرين
محل‌ها همان خود در مي‌شود را كارخانه‌ها.كند شيرين
آن آب كردن شيرين براي (غيره و كانال به نياز بدون)
نقاط از شيرين آب انتقال به نسبت چند هر كرد نصب محل‌ها ،
وقت هيچ شد ، ذكر بالا در كه ديگر نقاط يا و اطراف
براي آنهم سوم ، جهان در زيرا باشد نمي‌تواند اقتصادي
مانند نامساعد اقتصادي و انساني و طبيعي شرايط با مناطقي
و ارزانتر آب انتقال هميشه ايرانرود ، مسير مناطق اكثر
و تاسيسات با آب كردن شيرين تا است اقتصادي‌تر
و بيگانه مناطق آن مردم آنها ، به نسبت كه كارخانه‌هايي
و متخصصان به نياز و است پيچيده بسيار سيستمي آنها براي
.دارد ويژه مراقبت
و خشك مناطق در":كه است آمده مصاحبه از ديگر بخشي در -
خاوري نقاط محروم‌ترين و دورترين جمله از اطراف و كوير
در كه اين به‌ويژه مي‌كند آباداني ايجاد طرح ، اين ايران ،
اقتصادي كارايي كه چيز هيچ بلوچستان و سيستان منطقه
را محروميت اين مي‌تواند طرح اين و نداريم باشد ، داشته
".كند برطرف
تا شود ايجاد آبراهي زياد هزينه با كه نيست لازم اولا
آباد دورافتاده و كويري و خشك مناطق آبراه طريق اين از
سرمايه‌گذاري و بيشتر توجه با مي‌توان خوبي به.شوند
بهبود آن ، ساكنان زندگي وضعيت به مناطق اين در مستقيم
رفاهي ، تاسيسات راه ، ايجاد) عمران لحاظ از هم بخشيد ،
و مسجد مدرسه ، درمانگاه ، مانند فرهنگي آموزشي ، بهداشتي ،
دامداري و كشاورزي وضع بهبود) توسعه لحاظ از هم و (غيره
جهت در اقدامات ديگر و شرايط آن با متناسب صنايع ايجاد و
شرايط مي‌توان بهتر مستقيم بطور.(اقتصادي وضع بهبود
.بخشيد بهبود را محروم مناطق اين ساكنان اقتصادي و زندگي
استعدادترين با از بلوچستان به‌ويژه و سيستان ثانيا
با بايد كه دارند آب كمبود مساله فقط هستند ، كشور مناطق
علاوه استان اين.شود اصلاح عامل اين صحيح برنامه‌ريزي
كشاورزي زمينه در خصوص به ارزش ، با بسيار معادن داشتن بر
.است برخوردار ويژه‌اي استعداد از
لحاظ از بلكه كشاورزي ، محصولات لحاظ از تنها نه چابهار
ميگوهاي بهترين زيرا است ، استثنايي نيز دريايي محصولات
.مي‌آيند عمل اينجا در جهان و ايران
:از عبارتست آمده مصاحبه در كه طرح اين فوائد ديگر از -
شرق مرزي مناطق به‌خصوص كانال ، مسير اطراف منطقه در"
به مي‌تواند است ، رايج زياد مخدر مواد قاچاق كه ما كشور
در منطقه ، امنيت ايجاد به كمك ضمن آبراه ، يك عنوان
براي را ساحلي گارد يك نقش مخدر ، مواد ورود از جلوگيري
".كند ايفا ما
شدن اقتصادي‌تر و امكانپذير براي معمولا: اولا
آن براي كه شود سعي بايد ابتدا ايرانرود نظير طرحهايي
چون نامساعدي عوامل به و گردد انتخاب راه كوتاه‌ترين
و بي‌آب سرزمينهاي) بيابانها (نمكزارها) كويرها كوهها ،
خليج كانال) قبلي طرح مسير.نكنند برخورد (گرم و گياه
زيرا بود بهتر ايرانرود ، مسير از ،(مازندران درياي -فارس
مي‌شود شروع چابهار و جاسك بين منطقه‌اي از كه مسير اين
هم (مي‌شود واقع كهير رودخانه يا و زرآباد منطقه در)
شمال به رو هرچه و است قبلي طرح مسير از طولاني‌تر خيلي
مي‌كند برخورد بيشتري ارتفاعات به يا مي‌رود (خزر درياي)
مهمترين از دو هر كه بگذرد بايد لوت بيابان از يا و
بالا زيرا مي‌روند ، شمار به طرح اين در نامساعد عوامل
و دارد زيادي بسيار هزينه كوهها روي در كانال در آب بردن
كانال عبور مانند نيست ، امكانپذير اصلا موارد بسياري در
كوه و خليج‌فارس بين كوچك‌تر ارتفاعات يا و البرز كوه از
حتي يا و كمبود مساله بر علاوه لوت بيابان در.البرز
فصل در را فعاليت هرگونه هوا ، زياد دماي آب ، نبود
مي‌سازد ، غيرممكن پائيز اوايل و بهار اواخر حتي و تابستان
كنگره‌هاي در مقالاتي ارائه با نگارنده كه همانطور زيرا
و شصت) از 65 سايه در هوا درجه كرده ، ثابت بين‌المللي
(ماسه) خاك دماي و مي‌كند تجاوز هم سانتي‌گراد درجه (پنج
داخل از طرح مسير اگرميرسد سانتي‌گراد درجه به 100
براي كه بگذرد آن شرق سمت از و نكند عبور لوت بيابان
برخورد كوهستان به سراسر باشد ، مناسبتر قاچاقچي تعقيب
.مي‌شود طولاني‌تر خيلي راه و مي‌كند
و تندرو قايق‌هاي كمك با" كه شده ادعا همچنين طرح اين در
و كنترل قاچاقچيان آبراه ، طول در تندرو ناوچه‌هاي يا
".گرفت خواهند قرار زيرنظر
مگر شد ، داده شرح بالا در كه همانطوري گفت ، بايد جواب در
ساخته آن براي كه جاده‌اي يا و كانال كنار از قاچاقچي
داخل در و آب در كه قايق با بشود كه مي‌كند حركت مي‌شود ،
كرد؟ كنترل را او است ، حركت در كانال
و خزر درياي آب سطح اختلاف به مصاحبه از ديگري بخش در
متر خزر 29 درياي كه شد اشاره (عمان درياي) خليج‌فارس
سراسري كانال يك اگر يعني) مي‌باشد خليج‌فارس از پست‌تر
بشود ، كشيده خزر درياي به عمان درياي يا خليج‌فارس از
و (بريزد؟ شمال درياي آب به جنوب ، درياي آب مي‌تواند
كانال الگوي از طرح اين اجراي براي ما":است شده گفته
درياچه‌هايي ، و دريچه‌ها و كرد خواهيم استفاده پاناما
به آزاد درياي و فارس خليج از آب كه شد خواهند ايجاد
و مهم نكات جمله از هم اين كه نشود ريخته خزر درياي درون
".باشد مي‌تواند آبراه اين كنترل براي خوب خيلي
كانال اين سراسر در كه نيست معلوم مصاحبه اين در اولا
يا و مي‌شود استفاده (بحرعمان و فارس خليج) دريا آب از
هر در (مازندران درياي -فارس خليج آبراه) قبلي طرح مانند
بعضي از طرف يك از اما محل؟ همان آبي منابع از قسمت
فقط آبراه ، اين در كه مي‌شود گرفته نتيجه اين‌طور مطالب
گفته كه بالا در زيرا مي‌گيرد قرار استفاده مورد دريا آب
اين است ، عمان درياي از پست‌تر متر خزر 29 درياي شد
درياي به عمان درياي از) آب ثقل نيروي از كه مي‌رساند
كه آمد مصاحبه ديگر جاي در همينطور و شود استفاده (خزر
آب فاقد كه داخلي خشك بخش‌هاي به دريا شور آب انتقال با
آب كارخانه‌هاي نصب با كويري مناطق در حتي هستند ، شيرين
و مناطق اين ساكنان براي شيرين آب دريا ، آب از شيرين‌كن
مي‌بايست كه مي‌رساند هم موضوع اين.مي‌شود تامين اطراف
در مذكور مطالب در باشد ، دريا آب فقط كانال اين آبي منبع
شد خواهد ايجاد درياچه‌هايي و دريچه‌ها كه است آمده بالا
ريخته خزر درياي به آزاد درياي و فارس خليج از آب كه
بدون و سراسري كانال اگر كه باشد اين منظور شايد.نشود
مي‌ريزد خزر درياي به عمان درياي از آب شود احداث مانع
كشتي‌ها آمد و رفت براي كه درياچه‌ها و دروازه‌ها با ولي
ذخيره اينها پشت در آب مي‌شود ، احداث ارتفاعات ، روي
و درياچه‌ها اين طريق از بتواند كشتي تا مي‌شود
.كند طي را ارتفاعات پله به پله دروازه‌ها
ايجاد براي پاناما كانال از گرفتن الگو باره در اما و
طرح اجراي براي پاناما كانال دادن قرار الگو:ايرانرود
كانال شرايط از يك هيچ زيرا نيست ، منطقي هيچ ايرانرود ،
منطقه شرايط با (آب موضوع هم و مسير شرايط هم) پاناما
منابع لحاظ از اول:زير دلايل به نمي‌كند تطبيق ايرانرود
بيش طول مقابل در پاناما كانال طول:كانالها طول و آب
كانال است ، ناچيز بسيار ايرانرود كيلومتري هزار دو از
را آبي عظيم منبع دو بين باريك و كوچك مرز يك پاناما
است كوتاه بسيار پاناما طول ديگر عبارت به مي‌دهد ، تشكيل
شده واقع كبير اقيانوس و كارائيب درياي منبع دو بين و
آب حجم هم كه (اقيانوس و دريا دو بين خشكي زبانه يك)
آن ديگر سمت به سمت يك از آب انتقال هم و است زياد بسيار
سه به نياز فقط و آسان بسيار كشتي‌ها آمد و رفت براي
مورد در اما.شده‌اند احداث كه داشته دريچه و درياچه
ويژه به) زياد ارتفاعات و وسيع دشتهاي وجود ايرانرود ،
زياد هزينه به نياز البرز ، متري هزار دو حدود ارتفاعات
Naviation) درياچه و دريچه چندين ايجاد و پمپاژ براي
.دارد (Gate
طبيعي شرايط با مقايسه قابل وجه هيچ به ايرانرود شرايط
هر در ديگر كانال هر و دن -ولگا كانال يا و پاناما كانال
بسياري و مسيرايرانرود شرايط با كه نگارنده.نيست كشور
اين است ممكن كه است معتقد آشناست دنيا در كانالها از
استفاده وقابل موفق ولي گردد حفر كانال بشود ، اجرا طرح
.بود نخواهد
رساندن امكان" طرح اين مزاياي ديگر از كه است شده گفته
درياي به خزر درياي منطقه كشورهاي در شده كشف وگاز نفت
براي دائمي درآمد منبع ترانزيت ، حق گرفتن با كه است جنوب
".مي‌آيد بوجود ايران
(مازندران درياي -فارس خليج روي كشتي آبراه) قبلي طرح در
به زياد ، ارتفاعات وجود ويژه به آب ، كمبود به توجه با
ظرفيت همانند آبراه ، اين كشتي ظرفيت كه رسيدند نتيجه اين
حدود سرعت با كه باشد تن حدود 5000 دن -ولگا آبراه كشتي
يا كانال اين در.مي‌كند حركت ساعت در كيلومتر 10
است حاكم طبيعي شرايط و عوامل همان تقريبا هم ايرانرود
سرعت با و تن حدود 5000 ظرفيت با مي‌بايست كشتي‌ها لذا و
.گيرند قرار استفاده مورد ساعت در كيلومتر حدود 10
چند ظرفيت با بزرگ كشتي‌هاي آبراهي چنين يك در بنابراين
بنابراين.بود نخواهند فعاليت به قادر تني صدهزار
10) آن سرعت و كشتي ظرفيت بودن محدود با (ايرانرود)كانال
و اقتصادي آبراه يك نمي‌تواند (ساعت در كيلومتر
لحاظ از نمي‌تواند و باشد نفتكش‌ها براي سهل‌العبور
.باشد اقتصادي نيز ترانزيت حق گرفتن
مانند متعدد مسائل وجود و كانال زياد هزينه با مقايسه در
و ناهمواريها وجود و كافي آب فقدان و كانال زياد طول
انرژي ، زياد صرف همچنين و ايرانرود مسير در زياد كوههاي
واگنهاي و كامل خط دو به مجهز راه‌آهن احداث مي‌تواند
احداث هم زيرا.باشد آبراه از مفيدتر و اقتصادي‌تر زياد ،
سراسر هم و دارد بهتري كارايي هم و است آسان‌تر آهن خط
ايجاد با و مي‌دهد پيوند جنوب به شمال از را كشور
كشورها و مناطق ديگر مي‌توان (غربي و شرقي)فرعي انشعابات
نگهداري نيز و احداث.قرارداد شبكه اين پوشش تحت نيز را
مراتب به بياباني و كويري و خشك دشتهاي در راه‌آهن
به است ، كشتي‌رو آبراه ايجاد از هزينه‌تر كم و آسان‌تر
آبي كانال درموردارتفاعات از كانال عبور مورد در ويژه
با)كوهها روي از آب انتقال جاي به نمي‌توان ايرانرود يا
وغيره پمپاژ زياد هزينه كه (دروازه‌ها و درياچه‌ها ايجاد
از آبراه يعني.كرد استفاده تونل از مي‌گيرد ، تعلق آن به
.شد خواهند ذكر زير در كه دلائلي به كند عبور كوه دل
كانال از قسمتي كه كشتي‌رو آبي كانالهاي وجوددارند البته
در مثال عنوان به مي‌كند ، عبور شده ايجاد تونل داخل از
است كيلومتر حدود 7 تونل اين طول اما.دارد وجود فرانسه
زيرا.شود خاموش بايد مي‌رسد تونل به كشتي وقتي تازه و
ايجاد) محيطي زيست لحاظ از هم آبي تونل داخل در شرايط
درآبراه تعادل عدم لحاظ از هم و (محيط آلودگي و زياد دود
در حركت ادامه به قادر كشتي كه است گونه‌اي به تونل داخل
را آن راه‌آهن قطار و شود خاموش بايد لذا ، نيست آنجا
.بكشد يدك
زيرا مي‌كند ، فرق فرانسه تونل شرايط با ايرانرود شرايط
تونل‌ها بعضي طول كه حالي در است ، كيلومتر فرانسه 7 تونل
در) كرد خواهد تجاوز هم كيلومتر از 40 ايرانرود مسير در
و درياچه جاي به تونل ايجاد فكر از لذا.(البرز منطقه
به توجه با.آمد بايدبيرون هم ارتفاعات روي دروازه‌ها
ناچيز ظرفيت باشد فراهم هم امكانات ديگر اگر مذكور شرايط
پيشرفته دنياي در نمي‌تواند كشتي ، كم بسيار سرعت و
.كند اقتصادي ايرانرود ، در را آن فعاليت امروز وپرتوقع
اين به متخصصين":است شده اظهار كه اين مورد در اما و
"است شدني و عملي كار ، هر كه كرده‌اند دست‌پيدا ايده
تمام با بشر مي‌دانند ، خيلي‌ها كه همانطوري كنم عرض بايد
اختيار در كه پيشرفته‌اي تكنولوژي و كرده كسب كه علمي
مي‌كند كشف را كهكشانها و مي‌رود دست دور كرات به دارد ،
محيط هوائي و آب شرايط حتي نيست قادر هنوز اما...و
اگر مثال عنوان به.دهد تغيير زمين ، روي در را خود زندگي
نمي‌تواند مي‌كند ، زندگي بياباني و خشك منطقه يك در
مرطوب و معتدل آبوهواي به داده ، تغيير را آنجا آبوهواي
علمي مدارج و مقام بالاترين از اگر حتي كند ، تبديل مطبوع
را موضوع اين.باشد برخوردار هم تكنولوژي پيشرفته‌ترين و
صحراي نيز و خودمان كشور از بخشهائي درباره مثلا مي‌شود
بياباني يا خشك نوار در كه آمريكا حتي و عربستان آفريقا ،
جريان تاثير تحت مناطق اين زيرا.دانست صادق دارند ، قرار
آن ، بردن ازبين يا و دفع كه هستند حاره‌اي مجاور پرفشار
به اگر حتي است ، خارج بشر ، امكانات و علمي توان از هنوز
قول به اگر.باشد مجهز هم تكنولوژي پيشرفته‌ترين
هرازگاهي چرا پس است شدني و عملي كار هر طرح‌دهندگان
مانند علمي لحاظ از جهان كشورهاي پيشرفته‌ترين از قسمتي
سيل‌هاي و طوفانها هجوم مورد غيره و آمريكا و ژاپن
چيز همه و مي‌گيرند قرار ويران‌كننده و خانمان‌برانداز
آنها با مقابله به قادر حتما ؟!مي‌شود نابود آنها
.هست هم همينطور كه نيستند
شد ، اشاره‌اي آنها از نمونه‌هائي به كه دلائلي به خلاصه
هر در طبيعي شرايط بودن نامساعد علت به ايرانرود طرح
وجود آب ، فقدان و كمبود مسير ، وطولاني‌بودن دور) زمينه
نمي‌تواند (غيره و انرژي به زياد نياز زياد ، ارتفاعات
استعدادهاي ازلحاظ ايران كه حالي در.باشد داشته موفقيتي
در سرمايه‌گذاري با كه دنياست در بي‌نظير كشور يك طبيعي
زمينه‌ها اين در سرمايه‌گذاري به دادن اولويت و آن
موارد در كشور طبيعي استعدادهاي از صحيح استفاده)
گاز ، نفت ، معادن ، صنايع ، آبزيان ، پرورش دامداري ، كشاورزي ،
هم و نمي‌رود هدر سرمايه هم(غيره و توريستي جاذبه‌هاي
هم مي‌كندو فراهم را زيادي اشتغال هم و دارد خوبي بازده
غذايي مواد زمينه در خصوص به خارج به وابستگي از را ما
طبيعي ، منابع لحاظ از كه است كشوري ايرانميدهد نجات
فرهنگ بگويم بهتر يا فرهنگي لحاظ از ولي غني بسيار
و متخصص و (بهره‌وري به) امكانات اين از صحيح استفاده
اعتلاي براي بايد لذا.مي‌باشد فقير كارآمد ، تكنولوژي
متخصص نيروي از داخل ، در متخصص پرورش ضمن عزيز ، كشور
و ايرانرود طرح عاملين مانند خارج ، در تحصيلكرده ايراني
تا را تخصصي و فرهنگي كمبود علاقه‌مند ، خارجيهاي حتي
داخلي سرمايه‌هاي از استفاده كردوبا جبران زيادي حدود
طور به كشور طبيعي امكانات و استعدادها از خارجي ، حتي و
حساس بزرگ موردطرحهاي در اما.كنيم بهره‌برداري صحيح
از بودن غيراقتصادي دليل به آنكه ضمن ايرانرود طرح مانند
هر از حتي و خارجي ازسرمايه‌هاي هستند ، حساس سياسي لحاظ
حساس زيرا.كرد استفاده نبايد هم بين‌المللي موسسات كمك
.بشود داده آنها به گل و آب حق اصطلاح به نبايد و بوده
كردواني پرويز دكتر
تهران دانشگاه استاد
|
