هنرمندان آثار در (ع) علي اوصاف تجسم
خوشنويس و نقاش هنرمند سالكي بهرام با گفت‌وگو
:اشاره
در را خود تحصيلات و متولد 1336 سالكي بهرام استاد
سال از وي.است گذرانده گرافيك و عكاسي هنري رشته‌هاي
را "قرآن‌عقيق" به‌نام نفيس نسخه‌اي كتابت و تحرير 1361
سال در هنري مستمر فعاليت سال از 13 بعد كه مي‌كند آغاز
به نفيس هنري تابلوهاي صورت به قرآن اين اول جزء 1374
با هنرمند اين شده ياد مجموعه اتمام از پس.مي‌رسد پايان
به اسلامي معارف و عرفاني آثار مضامين از استفاده
شكسپير ، ) غربي شعراي و متفكرين و فارسي و عربي زبانهاي
به ديگري اثر انگليسي ، زبان به (..دانته بليك ، ويليام
است مجموعه‌اي كه دارد تهيه دست در را " جانان مرقع" نام
خوشنويسي ، هنرهاي زمينه در ارزشمند تابلوي بر 100 مشتمل
شامل آن اول آلبوم كه نقاشيخط و تذهيب مينياتور ، نقاشي ،
آلبومي بعدي اثر.است رسيده انجام به تاكنون تابلو 20
در كه (ع)علي اميرالمومنين حضرت قصار كلمات از منتخب است
زيباي نقوش با و خوشنويسي ريحان خط به نفيس تابلوي 48
سالكي ، استاد اثر آخرين.است شده تذهيب اسلامي هنرهاي
ريحان خط به مجيد قرآن از فرد به منحصر نسخه‌اي خوشنويسي
اجزاي از جزء شش تاكنون كه است ختايي و اسليمي تزئينات و
، قرآن بهار با همزمان.شده‌اند تذهيب و كتابت نسخه اين
انجام گويي و گفت خطاط هنرمند اين با رمضان مبارك ماه
.آيد مي پي در كه ايم داده
نياكان سهيلا:از گفت‌وگو
و گرفت شكل چگونه (ع)امام‌علي قصار كلمات مجموعه تهيه *
است؟ شده ارائه ويژگيهايي چه با مجموعه اين
حضرت گهربار سخنان از بهره‌گيري با كه مجموعه‌اي -
در كه قطعه شامل 48 است مرقعي است ، آمده فراهم (ع)امير
و خوشنويسي حضرت ، از قصار جمله‌اي قطعات ، اين از كدام هر
سال آغاز از مجموعه اين اجراي مقدمات.است شده تزئين
فرمايش حدود 500 انتخاب با بنده ابتدا كه شد شروع گذشته
دستمايه ،"درر و غرر" كتاب از (ع)علي حضرت اندرزهاي از
جملات ، اين بين از سپس و كردم فراهم را آثار اين موضوعي
گزينش خوشنويسي براي تربيتي و عرفاني موضوعات با جمله 48
تذهيب و خوشنويسي امر گذشته سال يك طول در نهايتا كه شد
شامل آن اول آلبوم و رسيد اتمام به خداوند عنايت با آنها
منتشر ايران بيمه شركت توسط "نور آفاق" عنوان با قطعه 12
.شد
قرار استفاده مورد "ريحان خط" مجموعه اين خوشنويسي براي
خاتم ، گره‌چيني ، ختايي ، اسليمي ، مختلف نقوش با و گرفت
از كدام هر كه گرديد ، تزئين و تذهيب زنجيري و حصيري
و محصور مطلا و مذهب ترنجي يا و شمسه در قصار جملات
.است شده مشكول
طيف از دنيا در بار اولين براي مرقع ، اين تذهيبات چاپ در
آمده عمل به استفاده ديگر رنگهاي با تركيب در طلايي رنگ
ليتوگرافي پيشرفته تكنولوژي كارگيري به با روش اين در و
متنوع رنگهاي تلفيق امكان خصوص ، اين در ابداعاتي و چاپ و
.است شده ممكن نقوش در روشن و سايه ايجاد و دل‌انگيز و
نسخ در و دست‌ساز نمونه‌هاي در فقط آن از قبل تا كه كاري
تا شده سعي مجموعه اين تزئينات در.كرد ملاحظه مي‌شد خطي
با و موخر و سنجيده حتي‌المقدور رنگ‌آميزي ، و طراحي
بيشتري كشش بيننده ، كه شود عرضه جديدي تركيببندي‌هاي
و زيبا خط انتخابباشد داشته جملات قرائت و حفظ به نسبت
به شاياني كمك قطعات ، اين خوشنويسي براي "ريحان" متين
.است كرده اندرزها پيام بهتر چه هر انتقال
مي‌شود ، پرداخته كمتر آن به امروزه متاسفانه كه ريحان خط
بوده آن از قبل و تيموري دوران در قرآن‌نويسي بي‌رقيب خط
خط ، اين به‌كارگيري با گذشته ادوار در خوشنويسان.است
اسلام جهان به را قرآني نسخ گرانبهاترين و نفيس‌ترين
xقطع 180120 در كه بايسنغري معروف قرآن.داشته‌اند عرضه
نام به كه خط اين پارويي قلم با شده ، كتابت سانتي‌متر
قرآنهاي بسيار چه و.است شده استنتاج است معروف "محقق"
هروي ، طباخ عبدالله مستعصمي ، ياقوت ابن‌بواب ، از ديگر
به كه گذشته قرون ديگرهنرمندان و ، عمراقطع بايسنغري جعفر
من هفده قرآن.دنياست معروف موزه‌هاي زينت‌بخش ريحان ، خط
ابراهيم به منسوب و مي‌شود نگهداري پارس موزه در كه
تاريخ خطي قرآنهاي نفايس از است ، بايسنغر برادر ميرزا
.مي‌شود محسوب اسلام
حضرت با ارتباط در نشانه‌هايي چه از مجموعه اين در *
.ايد كرده استفاده (ع)علي
ديگر منظر از را سوال اين جواب من بفرماييد اجازه -
ببينيد.برسيم نمادها اين به نهايتا تا كنم دنبال
تقريبا طول در (ع)علي حضرت شخصيت مختلف ابعاد متاسفانه
به ايشان ، شهادت از بعد يعني گذشته نيم و قرن سيزده
.است نگرفته قرار تحقيق و تعمق مورد و بررسي يكسان
و حوادث و جنگها در حضرت شجاعت و رشادت جنبه‌هاي عموما
اين وجودي ديگر جنبه‌هاي مستمندان ، و ايتام به بخشندگي
گفته بايد لااقل.است داده قرار شعاع تحت را بزرگ مرد
بزرگي شاعران حتي.است شده كوتاهي مورد اين در كه شود
عرفان عالم شاهبازان خود كه حافظ ويا مولوي مانند
عرفاني زواياي به كمتر حضرت ، منقبت در نيز بوده‌اند
مدح در زيبايي رباعي در حافظ.كرده‌اند توجه ايشان شخصيت
:مي‌فرمايد حضرت
پرس خيبر در كننده ز مردي
پرس قنبر خواجه ز كرم اسرار و
حضرت ذوالفقار با را خود شعري برنده زبان سعدي يا و
نقص و صوابست راه خلاف:كه عبارت اين با مي‌كند مقايسه
در سعدي زبان و نيام در علي ذوالفقار اولوالالباب راي
خاوران" منظومه در نهم قرن شيعي شاعر حسام ابن يا و كام
،(ع)امير حضرت غزوات مورد در است بلندي مثنوي كه "نامه
مي‌شود مشاهده باز خيالي ، و افسانه‌اي حوادث با آميخته
است مثنوي اين سروران اصلي دستمايه حضرت ، دلاوري بعد كه
نشسته حضرت ، از مختلفي تمثال‌هاي كنيم اضافه اينها به و
تا صفوي دوران اواخر از كه دست ، در ذوالفقاري با زمين بر
آثار از خوشنويسي در يا و مي‌شوند و شده مصور امروز
را "العجايب مظهر نادعليا" رباعي كه بزنم مثال نقاشيخط
"علي" كلمه فراوان هم امروزهكردهاند مجسم شير هيئت در
به را "ي" حرف انتهاي خوشنويس كه كرد سراغ مي‌توان را
اين كه است چگونه امااست داده شكاف ذوالفقار شكل
خود و رزم نه و بود تفكر مرد بيشتر كه بشري عالم مجموعه
داريد سوالي هر هستم تا و ناطقم قرآن من مي‌فرمود هميشه
.است نشده معرفي كامل طور به بپرسيد ، من از
تفكرات براساس ملاك‌ها كه انديشه‌ها سلطه دنياي در امروز
و محققان همت با كه بجاست مي‌شوند رده‌بندي انسانها
اين ايران ، عزيزمان سرزمين خصوص به مسلمان ، انديشمندان
معرفي جهانيان به زاويه اين از را اعصار تمام بزرگ مرد
يك با حال.است عرفاني انديشه‌هاي شيفته جهان كه كنيم ،
و اوصاف اين با مردي.شما پرسش به برسيم نتيجه‌گيري
به دستيابي امكان شود نگريسته زاويه‌اي هر از كه جامعيت
در.گردد معرفي مي‌شود نمادي چه با نيست ، او وجودي ابعاد
ابيات آياميزنم مثال را حافظ اشعار فروتر مقايسه‌اي
از بيتي ميشوداست نمادسازي قابل سترك شاعر اين عرفاني
به كمال و تمام و كرد مصور را بزرگ پرداز انديشه اين
كه مي‌شود چاپ شاعر اين از ديوان‌هايي گاهي.رسيد نتيجه
:مثلا كشيده‌اند تصوير به نقاشي باهنر را بيت‌هايي تك
ديده‌ايم يار رخ عكس پياله در ما
ما مدام شرب زلذت بي‌خبر اي
است كشيده را پياله‌اي مصوركردن قصد به نقاش مي‌بينم بعد
آيا.است نموده منعكس آن در را شاعر محبوبه چهره عكس و
پس.است بوده همين بيت اين گفتن از بزرگ شاعر اين منظور
شخصيت ملاك را سمبلي و نماد هر اگر قبل ، بحث به برگرديم
"ذوالفقار" چه باشد "شير" نماد اين چه ;دهيم قرار حضرت
را بيننده ديد زاويه و باشيم كرده ستم حضرت به آنكه جز
.رسيد نخواهيم نتيجه‌اي به كنيم محدودتر هم باز
كاري كرده‌ام ، كه كاري بنده موارد ، اين به توجه با حال
پيش قرآن كتابت در مسلمان هنرمندان سال صدها كه است
و تصويري دهي نشانه بدون را قرآن آيات يعني.گرفته‌اند
نگاشتن دلكش تزئيني و خوش خطي با خود توانايي حد در فقط
روشي اينگذاشتن خواننده عهده به را آنها در تعمق و
به.است شده گرفته كار به مجموعه اين خلق در كه است بوده
اگر كه مي‌كنم عرض حضرت جمله از تصحيف با عبارتي
انتقال ديگران به هست كه آنگونه مرا انديشه نمي‌تواني
سعي بنده و مكن ضايع را آن خود هنري كار با حداقل دهي
تذهيب و خط به جملات منتخب اين زيباسازي با كه كرده‌ام
عين در كه بياورم بوجود اثري -خودم زعم به البته - خويش
داشته نوازي چشم تزئينات فارسي ، و عربي به عبارت انتقال
.باشد
پرداخته‌ايد ، ايشان شخصيت و (ع)علي امام به كه آثاري در *
اعمال محتوايي و ظاهري لحاظ به را ويژگيهايي چه
كرده‌ايد؟
قصد كردم ، اشاره مورد اين در گذرا طور به كه همانطور -
و عرفاني تفكرات بيشتر چه هر معرفي آثار ، اين در بنده
انتخاب جملاتي تابلو ، اين 48 در و است بوده حضرت تربيتي
حتي و فقهي ديني ، مباحث به مستقيمي ديد كه است شده
راجع فراواني اندرزهاي حضرت مثلا.باشد نداشته تربيتي
ضعيفان از دستگيري ايثار ، و بخشش به امر نكردن ، غيبت به
مباحث ، اين اهميت وجود با كه دارند عبادي آداب حتي و
چه كه شوند طبقه‌بندي رهنمودها و تفكرات اين بايستي
واقع مفيدتر زماني چه در و مخاطبي چه براي جمله‌اي
مناسب جايگاه سخن براي اگر (ع)علي حضرت قول به و مي‌شود
معروف مصرعي در حافظ را جمله اين كه مگوي سخن نيابي ،
يعني.دارد مكاني نكته هر و جايي سخن هر:است سروده
سخني آنگاه و كنيد نشانه‌گيري را خود مخاطبين شما بايستي
اين.نماييد گزينش بود ، خواهد كارساز آنها بر كه را
.است شده شناخته و مسلم اصول جزء امروز تبليغات در مقوله
كه داشته‌ام اندرزها اين از گلچيني هدف ، اين با هم بنده
مضطرب و متحير انسان دردهاي بر باشد مرحمي مي‌تواند
.نسل اين تشويش سراسر زندگي براي باشد راهكارهايي و امروز
چه شيعي تفكر عيني تجسم عنوان به (ع)علي امام شخصيت *
است؟ گذاشته برجاي مسلمان هنرمندان تجسمي آثار در تاثيري
ويژه‌اي جايگاه معصومين و ائمه شخصيت شيعي ، هنر در قطعا
ما خوشنويسي ادبيات در بخصوص تاثيرگذاري اين و داراست را
.است برخوردار ممتازي اهميت از
ملهم تاريخ طول در ايشان اعقاب و حضرت مظلوميت اساسا
بحث در اما.است شده فارسي ادبيات در بخصوص بيشماري آثار
مي‌شود ، تقسيم مختلفي شاخه‌هاي به خود كه تجسمي هنرهاي
تا حضرت وجودي جاذبه‌هاي از نگارگري ، و خوشنويسي هنر
استفاده است ، داده اجازه هنرها اين امكانات كه آنجا
قرن از 14 سرزمين اين كه نماند ناگفته البته.كرده‌اند
حدود 400 يعني صفوي دوران از تقريبا اسلامي تاريخ سابقه
چشيده رسمي صورت به را شيعي حكومت طعم تاكنون ، پيش سال
فرصت كمتر قبل‌تر قرون در علوي هنرمندان نتيجه در.است
مانده آثار هم دليل همين به و داشته‌اند رشد و هنرنمائي
و هنرمندان اگرچهنيست كثير چندان پيش ، ادوار از
ايثار و شجاعت الگوي كه آنجا هم غيرشيعي انديشمندان
.زده‌اند حضرت دامان به استعانت دست است ، بوده مدنظرشان
:مي‌فرمايد مولوي
عمل اخلاص علي‌آموز از
دغل از منزه دان را حق شير
از يكي عنوان به نقاشي و خوشنويسي هنرهاي كلي طور به *
و حضرت معرفي در تاثيري و نقش چه تجسمي هنرهاي شاخه‌هاي
باشد؟ داشته مي‌تواند ايشان شخصيت
توانائيهاي داراي مختلف هنرهاي مي‌دانيد كه همانطور -
مي‌تواند ادبيات از كمتر معماري مثلاهستند خود خاص
نمي‌توانيم معماري هنر از ما پس.كند راترويج بشري فرهنگ
بالذات ، نيز خوشنويسي هنر و شويم خواستار را رسالتي چنين
هر ارائه خدمت در بلكه نيست ، وانديشه تفكر موجد هنري
خوشنويسي هنر از توقعي چنين پس.است انديشه چه‌بهتر
را بشري عاليه افكار خوشنويسان اگر اما داشت ، نمي‌توان
ترويج به بزرگي كمك قطعا دهند ، قرار خود آثار موضوع
امر اين البته كه داشت ، خواهند بزرگ انديشه‌هاي وانتقال
است‌و داشته سابقه هميشه ما خوشنويسي هنر در تقريبا
درآثار را اشعار و جملات پرمغزترين سرزمين ، اين خطاطان
اين مهم نقش جداي اين و كرده‌اند ثبت خود جاويدان
.است تاثيرداشته ديني معارف و علوم ترويج در هنرمندان
منظر ، يابد انگيز دل و زيبا خط يك با قصار جمله يك قطعا
لباسي خوشنويسي.داشت خواهد متفاوت اثري خواننده ذهن در
.بشري انديشه و فكر اندام بر است فاخر
از ايراني هنرمندان آثار در امام شخصيت حضور تحول سير *
مي‌كنيد؟ ارزيابي چگونه را حال تا گذشته
در (ع)امير حضرت شخصيت حضور شد ، گفته پيشتر چنانكه -
.است انكار غيرقابل شيعه هنرمندان بخصوص هنرمندان آثار
بيشتر بسيار نقلاب ازا پس ايران هنر در خصيصه اين البته
در مي‌توان آنچه گذشتگان آثار از اما.مي‌خورد چشم به
خاوران" مثنوي سرايش كرد ، مشاهده نگارگري و ادبي هنرهاي
اين از.است نقاشان توسط مثنوي اين تصويرگري و "نامه
از تعدادي كه است شده ومصور استنساخ متعددي نسخ كتاب
رضا موزه در كتاب اين خطي نسخ از يكي گرانبهاي اوراق
و نگارگران توسط كه مي‌شود نگهداري تهران عباسي
به توجه با امااست شده نقاشي و كتابت تيموري خوشنويسان
موثري بسيار نقش شاعري وهنر ادبيات گذشته قرون در اينكه
دربار در شعرا هم دليل همين به و است داشته تبليغات در
سير بايستي بودند ، برخوردار ويژه‌اي جايگاه از سلاطين
ادبيات در را سرزمينمان فرهنگ در امام شخصيت حضور تحول
به مربوط پرمحتوايي ادبي اثر هرگاه چه.كرد جستجو ايران
سرعت به است كرده تراوش اديبي طبع از معصومين و ائمه
مصورسازي و خوشنويسي زيور به نگارگران و خوشنويسان توسط
.است شده آراسته
است؟ بوده چگونه خط تصور و كوفي خط تكوين در حضرت نقش *
كوفي خط رامصلح (ع) علي حضرت خط ، نويسان تذكره عموم -
براي را دستوراتي حضرت كه است اين بر اعتقاد و مي‌دانند
در.كرده‌اند پيشنهاد كوفي خط سطح و دور و زيبانگاري
است مسجل تاريخي نظر از امر اين كه اعجام و اعراب مورد
را علائمي همام ، امام تعليمات تحت دوئلي ابوالاسود كه
مورد در اما.است كرده وضع كوفي خط آسان‌تر قرائت براي
سامان و سر براي حضرت كه است محتمل نظر اين خوشنويسي
باشند داده ارائه را اصلاحي نظرات بدوي خط اين به دادن
العربي الخط تاريخ مانند خطوط معتبر نامه‌هاي درشجره كه
از خطاطان ، و خط سلسله و البغدادي الخطاط سلسله آدابه ، و
از كه است شده برده نام سلسله اين سرلوحه عنوان به ايشان
نكات بصري ، حسن توسط ضعيف‌تر احتمال به يا عباس ابن طريق
در.است شده داده انتقال خطاطان بعدي نسلهاي به هنر اين
به قرآنهايي رضوي ، قدس آستان بخصوص ايران معروف موزه‌هاي
و كتابت كه وجوددارد آهو پوست روي بر كوفي‌عراقي خط
برخي در حتي و كرده‌اند منسوب ائمه به را آنها استنساخ
چشم به نيز ابي‌طالب علي‌ابن كتبه رقم مصائب ، اين از
ظريف تزئيناتي و زيبا خط داراي كه نسخ اين.مي‌خورد
و است هجري چهارم و سوم قرون به مربوط قطع طور به هستند
نزول ايام در قرآن ، كتابت در (ع)امير حضرت آنكه وجود با
نكته شرح و مي‌شدند محسوب مجيد قرآن معدود كاتبان از وحي
قبلا نيز كوفي خط زيباسازي مورد در ايشان سنجي‌هاي
آنها مشابه ويا نسخ اين كه آن احتمال اما شد داده توضيح
نظري با كه چرا.ندارد وجود باشد بوده حضرت از
تزئينات و پوست اوراق و مركب كيفيت به كارشناسانه
صنعت هنوز هجري اول قرن در يقينا نسخه‌ها ، اين پيشرفته
آن به طلا رنگ هم آن رنگ‌سازي ، و پوست دباغي و مركبسازي
زيبا حد اين تا نسخي بتوان كه است نداشته پيشرفت حد
مختلف فرق تاريخ گواهي به حال هر دركرد وتذهيب كتابت
نظر از كوفي خط مورد در مبتكري مصلح (ع)علي حضرت اسلامي ،
.است بوده اعجام و اعراب و زيباسازي
|
