قاره فلات تعيين موانع
(آخر بخش) فارس خليج در كويت - ايران قاره فلات تحديد
ايران قاره فلات تحديد" مقاله گذشته شماره دو در ;اشاره
موقعيت به اشاره با نويسنده "فارس خليج در كويت __
آن در بيگانگان دخالت‌هاي به قاره فلات استراتژيك
.است داده توضيح منطقه در را دخالت‌ها اين نقش و پرداخته
در دريايي مرزهاي تعيين راه سر بر اساسي موانع همچنين
بحث ادامه شماره اين در.است كرده رابررسي قاره فلات
و ايران ميان قاره فلات تعيين راه سر بر موجود موانع
.مي‌گذرد نظرتان از عراق و ايران و كويت
انديشه گروه
:سوم مورد
كويت سرزمين به همواره دور بسيار سالهاي از عراق دولت
متعددي ريشه‌هاي و دلايل موضوع اين و است داشته طمع چشم
عراق جغرافيايي نامساعد وضعيت به آنها مهمترين كه دارد
در عراق كه آنجا از (13)مي‌شود مربوط فارس خليج شمال در
مقايسه در ساحلي خط ميزان كمترين داراي فارس خليج كنار
از همواره مي‌باشد ، فارس خليج ساحلي كشورهاي ساير با
ساحلي خط طول.مي‌برد رنج جغرافيايي شديد محدوديت نوعي
و "خورعبدالله" منتهااليه تا اروندرود دهانه از عراق
همين و مي‌باشد دريايي مايل حدود 50 در "ام‌القصر" بندر
عمل محدوديت و خفگي احساس نوعي جغرافيايي ، نامساعد شرايط
تفكرات به توجه با.است ساخته فراهم كشور اين براي را
از هيچگاه كشور اين عراق ، تفوق‌طلبي‌دولت بر مبتني
ازتنگناي رهايي براي پيوسته و نبوده راضي موجود شرايط
.دارد همسايه كشورهاي خاك به طمع چشم خود ، جغرافيايي
و فاو بصره ، " بندر سه به عمدتا فارس خليج در عراق دولت
مشكلات با خود نفت صادرات جهت در و بوده متكي "ام‌القصر
بنادر و كشتيراني ديگرخطوط سوي از.روبه‌روست عديده‌اي
بوده ايران دولت كامل تيررس در كشور اين لنگرگاههاي و
.مي‌سازد ايران نصيب را فارس خليج در برتر موقعيت وهمواره
تا اروندرود دهانه از كشور اين كشتيراني مسير همچنين
به كافي عمق داراي خورعبدالله در واقع ام‌القصر بندر
نزديكي از و نبوده نفتكش عظيم كشتيهاي گرفتن پهلو منظور
دهانه فاصله.مي‌نمايد عبور كويت "بوبيان و وربه" جزاير
دريايي مايل حدود 6 كويت وربه جزيره تا ام‌القصر بندر
فضاي به دستيابي تكاپوي در عراق دولت بنابراين (14).است
در نظامي و اقتصادي سياسي ، تنفس جهت وسيعتري و بيشتر
و وربه جزاير به دست‌اندازي انديشه در پيوسته خليج‌فارس ،
اعم گوناگون روشهاي با بارها و بارها و بوده كويت بوبيان
واگذاري خواستار تهديد ، نهايتا و تشويق و تحبيب از
است بوده عراق به كويت دولت سوي از شده ياد جزاير حاكميت
جزاير اين ساله اجاره 99 خواستار حتي موارد برخي در و
به دستيابي با دارد انتظار عراق دولت بنابراين.است شده
بيشتر ، ساحلي خطوط طول آوردن به‌دست ضمن مذكور ، جزاير
به و بخشيده رهايي جغرافيايي نامساعد شرايط از را خود
در استراتژيك و اقتصادي سياسي ، برتر موقعيت به آن دنبال
منابع وجود اينها ، بر علاوه.گردد نائل فارس خليج شمال
ديگري مهم عامل نيز كويت گاز و نفت سرشار و عظيم بسيار
كويت خاك دستيابي‌به منظور به عراق دولت وسوسه در
عراق دولت بالا ، در شده ذكر به‌دلايل بنابراين.مي‌باشد
خشكي در هم كويت با خود مرزي حدود دقيق تعيين از همواره
كشور دو فعلي مرزهاي تنها نه و مي‌رود طفره دريا در هم و
از بخشي را كويت اصولا بلكه نمي‌شناسد ، رسميت به را
و تعيين به نسبت اساس براين.مي‌آورد حساب به خود سرزمين
از و نموده خودداري كويت دولت با خود قاره فلات افراز
نيز كويت و ايران ميان مشترك قاره فلات از بخشي كه آنجا
توافق حصول از مي‌نمايد ، تداخل عراق قاره فلات محدوده در
.مي‌آورد عمل به ممانعت نيز كويت و ايران دولت دو ميان
:چهارم مورد
خليج در عراق ساحل جغرافيايي وضعيت شد ، ذكر كه همانگونه
مي‌شود موجب آن "مقعر" و نامناسب هندسي شكل لحاظ به فارس
منصف ، خط براساس كشور سه قاره فلات افراز صورت در تا
و ايران نيز و كويت و عراق دريايي مرز از شده رسم خطوط
.نمايند قطع را يكديگر ساحل از كوتاهي فاصله در عراق ،
آن قاره فلات و دريا پهنه از اندكي بسيار مقدار بنابراين
كشور دو كه حالي درميدهد قرار عراق اختيار در را
به‌دست را قاره فلات از بيشتري سهم كويت و ايران
و ايران كشور دو قاره فلات قلمرو تداخل همچنين.مي‌آورند
و شده علت بر مزيد نيز عراق قاره فلات قلمرو با كويت
و مي‌دهد قرار نامناسبي بسيار شرايط در را عراق دولت
به راضي و مايل هرگز دولت اين كه است جهت همين به درست
و بود نخواهد كويت و ايران كشور دو ميان قاره فلات افراز
تكليف تعيين و قاره فلات افراز و فصل و عدم‌حل اساسا
بلاتكليف وضع ادامه خواستار و دانسته خود نفع به را آن
.است كنوني
فلات افراز كه برمي‌آيد چنين شد ، ذكر كه آنچه مجموع از
بسيار مانع با كنوني شرايط در كويت و ايران ميان قاره
%از 90 بيش كه ازآنجا و نمي‌باشد روبه‌رو مهمي و جدي
اين خاك داخل در كويت نفتي منابع و ميادين و حوزه‌ها
نقشه‌هاي و زمين‌شناسي مطالعات براساس و گرفته قرار كشور
نفتي منابع از خود قاره فلات بخش در كويت دولت موجود ،
خصوص در (16).نمي‌باشد برخوردار توجهي قابل و چشمگير
در تنها و دارد وجود مشابهي وضعيت نيز عراق قاره فلات
قاره فلات حوزه گفت مي‌توان جرات به كه است ايران مورد
بالايي نسبتا و توجه قابل منابع بردارنده در كشور اين
قاره فلات افراز.ديگر سوي از.مي‌باشد گاز و نفت از
شرايط منصف ، خط دكترين براساس كويت و ايران كشور دو ميان
دريايي قلمرو تعيين جهت در را حصولي قابل و مناسب بسيار
و منطقه‌اي انزواي شرايط بويژه و آورده فراهم كشور دو
ممانعت به قادر عراق دولت تا است گرديده موجب بين‌المللي
به اينرو از.نباشد كويت و ايران كشور دو ميان توافق از
شده ياد كشور دو نيل مهياي كاملا كنوني فضاي مي‌رسد نظر
با.مي‌باشد قاره فلات افراز زمينه در نهايي توافق يك به
ميان جنگ بروز آن بدنبال و ايران در اسلامي انقلاب وقوع
جمله از بيشماري دلايل به كويت دولت عراق ، و ايران دولت
تفكرات و عراق دولت فشار تحت نيز و اسلامي انقلاب ماهيت
ايران اسلامي جمهوري مخالفان صف در كامل بطور عربي ، پان
از تبليغاتي و لجستيك مالي ، پشتيباني به و گرفته قرار
مذاكرات موضوع جنگ ، دوران طي است بديهي.پرداخت عراق
و مجال اساسا دريايي مرزهاي مسائل فصل و حل به مربوط
جنگ پايان تا دليل همين به و نداشت را شدن مطرح موضوعيت
.مي‌شد قلمداد منتفي و مسكوت كاملا عراق و ايران ميان
عدم دليل به عراق دولت عراق ، و ايران ميان جنگ خاتمه با
و خود نظامي و اقتصادي سياسي ، اهداف به دستيابي در توفيق
غلط اهداف از ناشي شكستهاي جبران منظور به همچنين
و نموده كويت كشور خاك به تجاوز به اقدام خود ، استراتژيك
در عراق دولت اقدام.درآورد خود اشغال به را كشور اين
جهان و منطقه دولتهاي واكنش با بلافاصله كويت به حمله
دولت.ساخت فراهم آنرا محكوميت موجبات و گرديده روبه‌رو
نمودن محكوم ضمن كويت ، به عراق تجاوز به واكنش در ايران
جنگ در عراق با كويت گسترده همكاريهاي عليرغم تجاوز اين
كويت دولت از گذشته از چشم‌پوشي با برايران ، عراق تحميلي
كشور اين استقلال و ارضي تماميت حفظ بر و نموده حمايت
اين خاك از عراقي نيروهاي خروج خواستار و نموده تاكيد
.شد كشور
و دولت با همدردي ابراز ضمن ايران دولت براينها ، علاوه
به خود مهندسين و كارشناسان اعزام به اقدام كويت ، ملت
از و نموده كويت نفت گرفته آتش چاه‌هاي اطفاي منظور
كويت ملت و دولت به دوستانه انسان كمكهاي هرگونه اعطاي
خاك از عراقي نيروهاي رانده‌شدن بيرون از پس.ننمود دريغ
دولت مجدد استقرار و غربي ائتلافي نيروهاي توسط كويت
متوجه كويت رهبران و مسئولين كشور ، اين خاك در كويت
موجبات و شده ايران قبال در خود قبلي نادرست سياستهاي
ملت و دولت با خود ميان دوستانه روابط و نزديكي و تمايل
از كشور دو دوستانه و گرم روابط.نمودند فراهم را ايران
سياستهاي.نهاد گسترش به رو روز هر بعد به تاريخ آن
اين جدي مخالفت نيز و منطقه كشورهاي از ايران حمايتي
روند تا شد اسرائيل ، موجب يعني اعراب مشترك دشمن با كشور
با فارس خليج حوزه كشورهاي دوستانه روابط گسترش به رو
با مخالف دولتهاي ساير و آمريكا تبليغات عليرغم ايران
با.بگيرد بيشتري شتاب منطقه ، كشورهاي و ايران نزديكي
و طرف اين به سال 1376 از خاتمي آقاي دولت كارآمدن روي
اسلامي جمهوري همگرايي و تشنج‌زدايي سياست مكرر اعلام
منطقه ، از خارج و منطقه مسلمان دولتهاي با ايران
عرب كشورهاي نزديكي منظور به را مساعدي بسيار زمينه‌هاي
اين در.ساخت فراهم ايران اسلامي جمهوري به خليج‌فارس
عربستان و ايران گسترش به رو و حسنه روابط برقراري ميان
دولتهاي ساير اعتماد جلب در موثري بسيار نقش سعودي ،
مسلمان كشورهاي سران شركت بخصوص و داشته خليج‌فارس حاشيه
و اقدامات ساير نيز و تهران در اسلامي كنفراس اجلاسيه در
دوستي و تفاهم فضاي تا شد موجب في‌مابين ، همكاريهاي
بوجود مساعد شرايط در.باشد گسترش روبه همچنان متقابل
در عراق دولت كه شرايطي در نيز و سو يك از كنوني آمده
و فشار اعمال به قادر و مي‌برد بسر استيصال و ضعف نهايت
نظرمي‌رسد به نمي‌باشد ، منطقه كشورهاي ساير به تهديد
دولت دو تا است آمده بوجود مغتنمي و مناسب بسيار فرصت
دريايي مرزهاي نهايي فصل و حل منظور به كويت و ايران
و نموده سازنده و مفيد مذاكرات شروع به اقدام خود ، ميان
را زمينه اين در نهايي قرارداد و توافق به نيل مقدمات
تفاهم حسن و كنوني فضاي و جو در است بديهي.سازند فراهم
تا است آمده بوجود امكان اين كشور ، دو ميان متقابل
در با و برادرانه و دوستانه محيطي در كشور دو نمايندگان
قوانين از استفاده با و يكديگر منافع و حقوق گرفتن نظر
به انصاف و عدل شرايط و درياها بين‌الملل حقوق در مندرج
نهايي فصل و حل براي و پرداخته خود دريايي مرزهاي تعيين
از اغتنام با نيز كويت دولت مسلما.نمايند اقدام آن
منافع و شرايط متقابل و مثبت درك با و آمده بوجود فرصت
موضوع اين فصل و حل روند تسريع در مي‌تواند ايران ، دولت
تمامي اخيرا خوشبختانه چنانكه.بردارد موثري گامهاي
عربستان دولت با را خود دريايي مرزهاي به مربوط مسائل
بنابه همچنين.است داده قرار نهايي فصل و حل مورد سعودي
با كشور اين ميان مذاكرات زودي به كويتي ، مقامات اظهارات
اميد شد خواهد آغاز زمينه اين در نيز ايراني مقامات
از پيش كشور دو بي‌نتيجه و طولاني مذاكرات برغم مي‌رود
بسرعت طرف دو و نشسته ثمر به بار اين اسلامي ، انقلاب
.آورند فراهم را نهايي توافق به نيل موجبات
در كويت و ايران كشور دو ميان قاره فلات تعيين اگرچه
و نمي‌رسد نظر به دسترس از دور چندان كنوني مساعد شرايط
بسيار و ممكن و مقدور كاملا منصف خط دكترين به توجه با
مسئله شديم ، متذكر قبلا كه همانگونه ليكن مي‌نمايد ، سهل
در كاملا و تنها كويت و ايران كشور دو ميان قاره فلات
فلات تداخل دليل به و نيست يادشده كشور دو توافق گرو
ناخواسته ، يا خواسته عراق ، كشور قاره فلات در آنها قاره
و ميان‌ايران قاره فلات افراز مسئله درگير را كشور اين
.ساخت خواهد كويت
قاره ، فلات درزمينه كويت و ايران ميان توافق هرچند
نارضايتي و مخالفت ليكن مي‌باشد ، ممكن و عملي كاملا
ممانعت به قادر دولت اين كه حاضر شرايط در اگرچه عراق ،
جدي مانعي نمي‌تواند نمي‌باشد ، كويت و ايران توافق از
به همواره كشور ، اين رضايت عدم و مخالفت اما شود ، قلمداد
مانده باقي ناامني و تنش و اختلاف بالقوه منبع يك عنوان
خواهد بوجود را ناامنيهايي و بحرانها خطرات ، آينده در و
فلات تعيين در چنانچه مي‌رسد ، نظر به اينرو از.آورد
كه شود ارائه فرمولي و راه‌حل كويت ، و ايران ميان قاره
حتي‌الامكان ، بتواند كشور ، دو دريايي مرزهاي فصل و حل ضمن
نظر در جغرافيايي نظر از را عراق منفي و نامساعد شرايط
و عدل براساس و واقع‌بينانه معقول ، نوعي به و گرفته
كاهش ممكن حداقل به را كشور اين به مربوط مشكلات انصاف ،
ترغيب را عراق دولت تا بود خواهد عاملي صورت آن دردهد
در جانبه سه نهايي توافق يك به پيوستن حتي و همكاري به
.بنمايد كشور سه ميان قاره فلات افراز خصوص
و ناامني تنش ، بروز زمينه اولا شرايطي چنين در يقينا
ثانيا رفت خواهد ميان از فاحشي بطور آينده در منازعات
در خود ، طلبي زياده ماهيت بنابه عراق دولت حتي چنانچه
برآيد ، نيز منعقده قراردادهاي و توافقات نقض صدد در آينده
عراق با مقابله جهت مستمسكي كويت و ايران دولت دو لااقل
شرايطي ، چنين در برآن علاوه.داشت خواهند آن محكوميت و
گرفته قرار نيز جهاني و منطقه‌اي محكوميت مورد عراق دولت
.ساخت خواهد فراهم را خود بيشتر انزواي و طرد موجبات و
و پيشنهادات اينجا ، در شد ، ذكر كه آنچه براساس
به نياز مورد معيارهاي و اولويتها خصوص در را راهكارهايي
و ايران كشور دو دريايي مرزهاي نهايي فصل و حل منظور
عرضه عراق ، و ايران و كويت ، و عراق همچنين و كويت
.مي‌داريم
:كويت و ايران قاره فلات افراز مورد در پيشنهاداتي
با كشور دو نمايندگان مذاكرات سريعتر چه هر آغاز -1
.كشور دو روابط در كنوني مثبت فضاي و فرصت از استفاده
دو سوي از مشترك كارشناسي كميته سريعتر چه هر تشكيل -2
كلي ميزان برآورد و نقشه‌برداري تحقيق ، مطالعه ، جهت كشور
.كشور دو ميان قاره فلات و گاز و نفت منابع و ذخاير
در بي‌طرف كارشناسان بررسيهاي و نظرات از استفاده -3
.لزوم صورت
.كشور دو هر متقابل منافع و مصالح دقيق رعايت -4
تا مذاكرات تفاهم حسن با همراه مستمر و جدي پي‌گيري -5
.نهايي توافق حصول
از استفاده مرضي‌الطرفين ، توافق به نيل عدم صورت در -6
به باتوجه) قاره فلات افراز در منصف خط دكترين و مبنا
دو فاصله مقياس 000/600/11 ، با نقشه‌اي اساس بر اينكه
مورد در (.باشد مي كيلومتر حدود 190 فيلكا ، و خارك جزيره
وضعيت اولا شد ، ذكر قبلا كه همانگونه نيز عراق
مساعد شرايط فاقد كشور اين دريايي ساحل جغرافيايي
ساير به نسبت كشور اين خطساحلي طول ثانيا.مي‌باشد
جمعيت به باتوجه ثالثا.است اندك بسيار منطقه كشورهاي
اسفناك بسيار شرايط و كشور اين نفري ميليون حدود 18
و لنگرگاهها بنادر ، شديد محدوديت نيز و آن اقتصادي
و وابستگي به توجه با كشور اين نفت صدور ترمينالهاي
وضعيت مجموعا نفتي ، درآمدهاي به عمدتا كشور اين اتكاي
.است آورده بوجود كشور اين براي را نامساعدي بسيار
باعث آن ، مقعر شكل به توجه با عراق دريايي كوتاه سواحل
چنداني وسعت از كشور اين دريايي قلمرو مي‌گرددتا
وضعيت مشابه رابطه اين در عراق وضعيت.نباشد برخوردار
درياي در آلمان كشور نيز و خزر درياي در ايران سواحل
به ايران دولت كه گونه اين‌همان بنابر.مي‌باشد شمال
خزر ، درياي سواحل در جغرافيايي مساعد شرايط فقدان دليل
و عدل رعايت انتظار خزر ساحلي ديگر كشورهاي از همواره
منطبق حقوقي رژيم و دريا اين ثروت منابع تقسيم در انصاف
گونه همان و دارد را خود منافع به معقول توجه و عدالت بر
آلمان نامساعد جغرافيايي وضعيت چون مشابهي موارد در كه
نهايي فصل و حل مي‌رسد ، نظر به شد ، عمل شمال دردرياي
و كويت ايران ، كشور سه قاره فلات افراز به مربوط مسائل
وضعيت آن ، در كه بگيرد صورت گونه‌اي به بايد عراق
داشته قرار كويت و ايران كشور دو توجه مورد عراق نامناسب
اثرات كاهش منظور به تلاش حداكثر رابطه ، اين در و باشد
دو سوي از خود ، دريايي سواحل در عراق جغرافيايي منفي
كشور معقول حقوق مراعات است بديهي.آيد عمل به ديگر دولت
به نبايد ديگر ، كشور دو سوي از انصاف و عدل اساس بر عراق
وسوء زياده‌خواهي همچنين و عراق به آنان باج‌دهي معناي
شود تلقي عراق دولت استفاده
سياسي جغرافياي دكتراي مقطع دانشجوي - واثق محمود
.است موجود روزنامه دفتر در ها پاورقي *
|
