شرق به اسلام گسترش در ايرانيان نقش
آفريقا
كه بوده‌اند شيرازيها مسلمان اقوام سرشناس‌ترين از يكي *
قرن تا بتدريج و شده آفريقا وارد تا 980 سالهاي 900 بين
سواحل تمامي در موزامبيك سواحل تا مگاديشو از دوازدهم
شدند پراكنده آفريقا شرق
سال تا 100 آفريقا مركزي و شرقي مناطق مردمان كه آنجا از
آنها گذشتگان تاريخ خصوص در بوده‌اند كتاب فاقد قبل
اين‌نقايص رفع جهت اخير سالهاي در و دارد وجود ابهاماتي
.است گرفته صورت زيادي تلاشهاي
:بر است متمركز آفريقا شرق در تاريخي مطالعات اصلي منبع
سفرنامه و شرقي سواحل اتفاقيه‌در وقايع نوشته‌هاي -1
.شده‌اند وارد سواحيلي تمدن منطقه به كه سياحاني
باستان‌شناسي يافته‌هاي -2
(انتروپالوژلي)انسان‌شناسي -3
بومي زبان‌هاي اشتراكات مطالعه و زبان‌شناسي -4
اعتقادات و افسانه‌ها سنت‌ها ، شفاهي ، داستانهاي-5
بوميان
است مسلماني بازرگانان و تجار مرهون آفريقا شرق در اسلام
تردد هند اقيانوس و آفريقا شرق به فارس خليج از كه
.داشتند
از كمتر در ميلادي سال 632 در اسلام پيامبر رحلت از پس
طور به آفريقا شمال و شامات سرزمين‌ايران ، سال 20
.شد فتح يكپارچه
و مصر سرزمين سال 646 شامات ، در و بيت‌المقدس سال 636 در
قرن همان 3 در اسلام.شد فتح ايران سال 652سرزمين در
در و يافت گسترش سرعت به آفريقا قاره شمال در هجري اول
آفريقا شمال در را عظيمي اسلامي پادشاهي بربرها سال 1300
.نهادند بنا
تجار تردد.گرديد ارائه بتدريج اسلام آفريقا شرق در اما
آفريقا شرق به هند و عمان درياي سواحل و فارس خليج از
در و دارد دوهزارساله سابقه‌اي ولي است بوده محدود اگرچه
مردماني اقامت و ورود از نشانه‌هائي اسلام از قبل دوره
.دارد وجود ماداگاسكار سواحل به اندونزي از
سياه‌پوستاني آفريقا شرق سواحل در ساكن اوليه مردمان
:مي‌شوند عمده قوم چهار از متشكل كه بوده‌اند
هاميتس‌ها -نيلوتيك‌ها 4 -كوشات‌ها3 -بانتوها 2 -1
قبل واندونزيايي پارس عرب ، مردمان از معدودي عده سپس
اسلام ظهور ولي سكونت‌گزيده‌اند مناطق اين در اسلام از
.مي‌شود محسوب آفريقا به مهاجرت گسترش در عطفي نقطه
از نفر شدند 80 آفريقا شاخ وارد كه مسلماناني اولين شايد
از قريش سخت‌گيري‌هاي اثر در كه بودند اكرم رسول ياران
.كردند هجرت حبشه به مكه
شرق به جهت از 4 مسلماناني ميلادي هشتم قرن در سپس
.كردند اختيار سكونت عموما و شدند وارد آفريقا
تنگه طريق از و عربي شبه‌جزيره از كه مسلماناني -1
خلافت زمان در.شدند آفريقا شاخ وارد بابالمندب
از تعدادي جمله از اعراب از عده‌اي مروان عبدالملك‌بن
به جلندي سعيد و سليمان رهبري ازدعمان‌به قبيله افراد
.كردند سكونت آنجا در و مهاجرت آفريقا شاخ
حسين زيدبن پيروان از عده‌اي تا 730 حدود 729 سالهاي در
در و هجرت سومالي به بحرين احساء از ابن‌ابيطالب علي بن
.كردند سكونت باراوا و مگاديشو شهرهاي
شاخ وارد سرخ درياي طريق از مصري مسلمانان از عده‌اي -2
.شدند آفريقا
و بازرگانان از عده‌اي ميلادي تا 1000 درسالهاي 900 -3
مهاجرت آفريقا جنوب و به‌شرق (شيرازي) پارس مردمان
.كردند
ميلادي 1100-سالهاي 1200 در سومالي مردمان از عده‌اي -4
عده اين مي‌رسد نظر به كردندو مهاجرت افريقا داخل به
اوگاندا -كنيا شمال سوي به كه بودند باتوتسي اقوام همان
مسلمان آنها اينكه در و كرده‌اند مهاجرت رواندا و
.دارد وجود ترديد بوده‌اند
طول 50 اسلام‌در گسترش و عربي شبه‌جزيره در اسلام ظهور
شرق شامات ، ايران ، جمله از مناطق ساير به اسلام صدر سال
محسوب مهاجرت و تردد در عطفي نقطه آفريقا شمال و اروپا
بودن ، جنگلي دليل به كه آفريقا قاره داخل برخلاف و مي‌شود
ستيزه‌جوئي و مالاريا و تسه‌تسه مگس و وحشي حيوانات
بود ، مناطق مانده امان در بيگانگان دسترس از قبايل ،
افراد موج اولين ورود ميلادي‌با سالهاي700 از ساحلي
سواحل از مسلماناني عموما كه گرديد ، بيگانه‌مواجه
قانون ، كتابت ، مسلمانان ، اين.بودند عربي منطقه و ايران
آفريقا به را روز دانشهاي و وعلوم معماري فلسفه ، ادبيات
علوم انتشار و وحدت ايجاد در مهمي عامل اسلام و آوردند
ساحلي منطقه تجارت كه هندي‌ها و ايرانيها عربها ، .گرديد
با كدام هر اگرچه بودندو مسلمان همگي داشتند دست در را
آداب و دين‌اسلام ولي داشتند ودشمني‌هائي رقابت يكديگر
.مي‌داد پيوند هم به را آنها مشترك
مي مهاجرت به منجر گاهي مسلمانان ميان در اختلافات
از ناشي آفريقا به مسلمانان مهاجرتهاي از بخشي كه گرديد
جمله از.بود مادري‌شان سرزمينهاي در آنها ديني اختلافات
قرن اوايل كه كرد اشاره زيدي شيعيان به مي‌توان آنها
.كرده‌اند سكونت باراوا و مگاديشو در هشتم
كه بوده‌اند شيرازيها مسلمان اقوام سرشناس‌ترين از يكي
قرن تا بتدريج و شده آفريقا وارد تا 980 سالهاي 900 بين
سواحل تمامي در موزامبيك سواحل تا مگاديشو از دوازدهم
بومي اقوام با ازدواج با آنها شدند ، آفريقاپراكنده شرق
تمدن بر شگرفي تاثيرات و گرفتند خود به بومي اصالت بيشتر
بنادر از ديگري ايرانيهاي سپس سواحيلي‌گذاشتند ،
قوم و پيوستند مجموعه اين سيراف‌به و كيس و چاه‌بهار
شهرها از بسياري در.آوردند بوجود را افروشيرازي
زنگ امپراطوري و كردند برپا حكومت و سلطنت افروشيرازيها
سلطان جمله از سلاطين اين از بسياري.دادند تشكيل را
مي‌كردند ، ضرب سكه خود نام به مافيا و زنگبار كيلوا ،
و فرش و سازي ، حصيرسازي فلزي ، ظروف صنايع تمدن دراين
شكل‌دهي و عاجي متنوع اشكال ساخت و گرفت شكل پارچه‌بافي
بويژه‌شهركيلوا و يافت ملاحظه‌اي قابل رونق طلا به
ساير به و داده شكل خوبي به را سفالا از وارده طلاهاي
صادر اروپا به مصر يا و ايران طريق از حتي و مناطق
شرقي آفريقاي سواحل سراسر در پاياپايي تجارت و مي‌كردند
به موسمي ، بادهاي شروع با.مي‌گرفت صورت هند و ايران با
تجاراز مي‌گرفت صورت آوريل تا نوامبر از كه جنوب طرف
آفريقا وجنوب شرق به (عمان)پارس درياي و فارس خليج
اكتبر تا مي ماه از باد ، كه تغييرجهت با و مي‌آمدند
.برمي‌گشتند فارس خليج به داشت ادامه
هند سواحل و قاره‌آفريقا شمالي سواحل در اسلام گسترش با
توسط هند اقيانوس سراسر در تجارت ميلادي ، سالهاي 1300 از
تجار همين.شد مي اداره و كنترل فارس خليج مسلمانان
اندونزي مالزي ، سواحل تا آفريقا شاخ از را اسلام مسلمان ،
سال در وقتي بطوطه ابن كه طوري به دادند گسترش فيليپين و
را مردم تمامي و كرد بازديد آفريقا سواحل از 1312
كه بود ازدواجهايي از ناشي اين و يافت معتقدي مسلمان‌هاي
از.مي‌گرفت صورت بوميان وعربي‌با ايراني مهاجرين ميان
فرهنگ و زبان بوميان و عربي ايراني ، فرهنگ اختلاط
.آمد بوجود سواحيلي
سواحيلي تمدن
ساحلي شهر موزامبيك 36 دلگادو كيپ و سفالا تا مگاديشو از
رسوم ، آداب ، داراي آن مردمان كه دارد وجود جزيره‌اي و
تمدن فرهنگ آن به كه هستند مشتركي زبان و مذهب فرهنگ ،
آفريقا قاره داخل به تمدن و فرهنگ اين مي‌گويند سواحيلي
.دربرمي‌گيرد را آفريقا شرق منطقه و كرده پيدا نفوذ نيز
از يكي كه هستند متفق‌القول همگي غربي تاريخ‌نگاران
اسلامي تمدن شكل‌گيري و ساختار در كه اقوامي معروفترين
.بوده‌اند "افروشيرازيها"داشته‌اند نقش سواحيلي
تجار كمك با بلكه نبوده‌اند تاجر خود اگرچه شيرازيها
تجارت رونق در ولي آمده‌اند آفريقا شرق سوي به فارس خليج
ساير به نسبت شيرازي خاندان.داشته‌اند عمده‌اي سهم
شهرت و نام از آمدند آفريقا شرق به ايراني‌كه خاندانهاي
در آنها كه بود آن دليل يك شايد شدند برخوردار بيشتري
از و بوده‌اند برخوردار حكومت و منصب و مقام از شيراز
با و درآميختند بوميان با آفريقا شرق به ورود ابتداي
واقع مردم احترام مورد و داشتند فاميلي ازدواجهاي آنها
بوجود نسلي بوميان و شيرازيها ميان ازدواجهاي از شدند ،
حدود قوم اين مي‌گويند افروشيرازي آنها به كه است آمده
هم هنوز و حكومت‌كرده‌اند آفريقا شرقي سواحل بر سال 400
.دارند دست در زنگبار در را امور مناصب
كه مسلماناني اولين كه دارند اعتقاد غربي محققين از بعضي
از كه بوده‌اند كساني شده‌اند آفريقا شرق وارد
.گريخته‌اند خود بلاد از اسلامي مجازات‌هاي
تجار بعضي يا و زيدي شيعيان مورد در شايد مطلب اين
اما باشد داشته صحت آمده‌اند فارس خليج از كه مسلماناني
كه دارد وجود مختلف نظريه شيرازي ، 4 خاندان هجرت مورد در
.نمي‌شود اسلامي مجازات‌هاي به مربوط كدام هيچ
آنها مسافرت انگيزه و شيرازي خاندان ورود سال خصوص در
به توجه با تاريخ نزديكترين شايد ندارد وجود نظر اتفاق
ميلادي تا 1000 سال 970 ; باستان‌شناسي يافته‌هاي بعضي
از فرار براي شيرازي خاندان كه دارند اعتقاد بعضي.باشد
به چنگيزخان حمله.كرده‌اند هجرت آفريقا به مغول حمله
مسير از وي است گرفته صورت ميلادي تا 1221 ايران 1220
.است رفته تركيه‌امروزي سوي به تبريز و اصفهان و خراسان
;است نداشته قرار چنگيز حمله معرض در فارس استان بنابراين
اسلام ميلادي يازده قرن آفريقا شرق در اينكه علاوه به
از بسياري كه حالي در بود شده تبديل غالب دين يك به
به وارد مسلمانان اولين جزء را شيرازي خاندان نويسندگان
آنها معماري از آثاري و مساجد حتي و آفريقادانسته‌اند
.دارد قدمت سال هزار كه كيزيمكيزي مسجد مانند دارد ، وجود
تا سالهاي 980 حدود كه است اين تاريخ مستدلترين بنابراين
همراه كشتي با شيرازي سليمان علي‌بن سلطان ميلادي 1000
آمده منطقه به فرزندانش از نفر و 6 زندگي وسايل و بار با
وي همراه نيز فاطمه به‌نام وي دختر فرزندان از يكي است
بن موسي علي ، سلطان ديگر همراهان از يكي.است بوده
وي 4 مهاجرت انگيزه و علت خصوص دراست بوده بدون عمراني
كتاب در الفهمي عبدالعزيز.است شده ذكر مختلف دليل
شيعه شيرازيها است‌كه معتقد "آفريقا شرق در ايرانيان"
به و گريخته شيراز سلجوقي‌از طغرل حمله خاطر به و بوده
زنز سايت وب در(ميلادي 1055)است كرده سفر آفريقا
:كه است شده آورده بارنت
بود ديده ترسناك خوابي (ميلادي 975)شيراز حاكم علي سلطان
را وي زندگي زلزله‌اي‌وحشتناك كه بود اين آن تعبير كه
از خود فرزندان تمام با وي لذا.داد خواهد فنا باد به
شد ، آفريقا عازم موسمي بادهاي از استفاده با و كشتي طريق
است بوده حبشي و سياهپوست وي مادر كه معتقدند نيز بعضي
.است داده شكل آفريقا به سفر براي را وي انگيزه مطلب واين
را سفر هند به عزيمت قصد به وي دارند اعتقاد نيز بعضي
.است برده آفريقا به را وي موسمي بادهاي ولي كرد شروع
شده ثبت كه است ديگري دلايل از نيز وسوداگري طلا تجارت
.است
سراغ به و كرد پياده را كشتي بار كيلوا در وي حال هر به
تقاضاي علي سلطان.داشت نام مريمبا او ;رفت دهكده رئيس
به را كيساواني منطقه مريمبا ، رئيس كرد ، سكونت براي محلي
سپس.كرد دريافت علي سلطان از هدايائي و داد علي سلطان
زندگي و كرد ازدواج مريمبا دختر با علي سلطان
ازدواج ايرانيها اصولا.داشت بومي مردم با مسالمت‌آميزي
ازدواجهاي باعث موضوع همين و مي‌شمردند جايز را موقت
.است شده آفريقا در ايرانيها متعدد
تبليغ انگيزه امر درابتداي عموما ايراني بازرگانان
ادويه ، پارچه ، تجارت دوران اين درتمام.نداشتند اسلام
دين داشت‌وبتدريج ادامه فارس خليج منطقه از سفالي ، ظروف
ابن‌شهريار بزرگ.شد واقع نزديكان پذيرش مورد آنها
خودچنين يادداشتهاي در ميلادي ده قرن سياح رامهرمزي
:است آورده
امروز منطقه‌اي‌كه سواحل در كه ايرانيان از گروه يك
آنها محلي مقامات.شدند پياده شود مي ناميده موزامبيك
اجازه آنها به حاكم بردند ، منطقه حاكم نزد و دستگير را
كردند تقاضا حاكم از آنهادهند خودادامه سفر به كه داد
را وي ولي دهند پاداش او به تا بيايند كشتي‌آنها به كه
عمان در وي.رساندند فروش به عمان در و كرده بركشتي سوار
به و مي‌آورد دست به را خود آزادي و پذيرفت را اسلام دين
كه ايرانياني بعد سال چند قضا از.مي‌گردد باز خود منطقه
برده وي دادگاه به و شده گرفتار بودند زده نيرنگ او به
چگونه مي‌شوندكه وحشت‌زده وي ديدن از ايرانيها مي‌شوند ،
وي سوي از سختي انتقام و مجازات براي خودرا و است برگشته
عفو را آنها حاكم انتظار ، خلاف بر اما مي‌كردند آماده
و وي سعادت باعث آنها اقدام كه مي‌دارد اظهار و مي‌كند
.است گرديده وي شدن مسلمان
هنرها انواع شكوفائي افروشيرازيها ، اسلامي حكومت دوره در
دوره آن مكان و زمان به نسبت هنرها اين.بود خود اوج در
معماري و ساختمانها و داشت را خود خاص شكوه تاريخي ،
گرفت ، رونق آفريقا شرقي سواحل سراسر در اسلامي و ايراني
شيشه‌اي و سفالي ظروف فرشها ، با و شد ساخته عظيم مساجدي
.گرديد مزين ايراني
خود حدكمال در اسلامي و ايراني فرهنگ نفوذ سال 1498 تا
علي‌ابن خاندان دوره‌حكومت در كيلوا دهكده و داشت قرار
تبديل‌شد ساحلي ثروتمند متمدن و شهر يك شيرازي‌به حسن
اختيار در را منطقه كل طلاي تجارت وكنترل طلا بورس كه
.داشت
عجم محمد:نوشته
دارد ادامه
|
