فرمان صدور سالروز مرداد ، مناسبت 14 به
در مشروطيت نهضت پيشتازان مشروطيت
ايران جايگاه و آسيا
خون و خوي با كه ايران ملت آزاديخواهي درخت :اشاره
مطلقه سلطنت.نشست بار به عاقبت بود شده آبياري ايرانيان
روز در قاجار شاه مظفرالدين و نهاد گردن مشروطيت به
(ق._ه جمادي‌الثاني 1324 14)شمسي هجري مرداد 1285 چهاردهم
چنان...موقع اين در..":كرد صادر را مشروطيت فرمان
در...منتخبين از ملي شوراي مجلس كه شديم مصمم
امور مهام در كه شود تنظيم و تشكيل تهران دارالخلافه
عمل به لازم مداقه و مشاوره عامه مصالح و مملكتي و دولتي
براي كه اصلاحاتي در ما دولتخواه وزراي هيات به و آورد
را لازم كمك و اعانت شد خواهد ايران خوشبختي و سعادت
خير در را خود عقايد اطمينان و امنيت كمال در و بنمايد
مملكت اهالي قاطبه احتياجات و عامه مصالح و ملت و دولت
همايوني صحه به كه برساند عرض به دولت اول شخص توسط به
تعالي عون‌الله به و...شود گذاشته اجرا موقع به و موشح
به و افتتاح ماست عدل نگهبان كه مرقوم شوراي مجلس
شروع مقدس شرع قوانين اجراي و مملكت امور لازمه اصلاحات
"...نمايد
ضمن شده ، ساله پنج و نود ايران مشروطيت كه امروز
كه آزاديخواهاني و وطن‌پرستان شجاعان ، ياد گراميداشت
زير ، مقاله كردند مبدل مشروطيت مرداد به را دي استبداد
خواهي مشروطه حركتهاي در ايران جايگاه بيان به اختصار به
.مي‌پردازد آسيا در
انديشه گروه
و ژاپن از پس ايران آسيايي ، كشور پنجاه حدود ميان از
به ميلادي و 1905 سال‌هاي 1889 در ترتيب به كه روسيه
كشوري سومين يافته‌اند ، دست پارلمان بعد و مشروطه نظام
قانون داراي (روسيه از) سال يك از كمتر فاصله با كه است
شده پايدار و ثبات با نسبتا قانونگذاري مجلس و اساسي
آسيايي -اروپايي كشوري كه روسيه گرفتن نظر در بدون.است
منطقه كشور اولين و آسيايي كاملا كشور دومين ايران است ،
اين از قبل.است يافته دست مشروطه نظام به كه آسياست غرب
ژاپن ، پيشگام كشور سه در پارلمان و مشروطيت پيدايش كه
تذكر دهيم ، توضيح اختصار به را آسيا در ايران و روسيه
كه كشورهايي تعيين و تشخيص براي كه ، است لازم نكته اين
دست پارلمان و مشروطه نظام به سايرين از زودتر آسيا در
سوي از مشروطه حكومت تاييد و پذيرش ملاك كرده‌اند ، پيدا
يا فرمان شكل به معمولا كه)وقت امپراطور يا پادشاه
يا ايران در مشروطيت فرمان مثل است ، بوده اعلاميه
در مشروطه حكومت استقرار ،(روسيه در اكتبر اعلاميه
ثبات بالاخره و كشور سطوح همه در و پادشاهي قلمرو سرتاسر
مجلس و اساسي قانون مثل آن لوازم و مشروطيت نسبي تداوم و
راه اين در كه تلاش‌هايي فقط نه و است بوده قانونگذاري
صورت به كه دستاوردهايي يا است مانده عقيم و گرفته صورت
عثماني دولت مثال عنوان به.است شده حاصل موقت يا محدود
تاثير تحت دوم عبدالحميد پادشاهي دوران در (امروز تركيه)
"پاشا مدحت" رهبري به ترك ليبرال دولتمردان از گروهي
كه زماني درست هم آن اروپايي دولت‌هاي نظر جلب براي
در تا بودند شده جمع استانبول در دولت‌ها اين نمايندگان
عثماني و روسيه في‌مابين موجود اختلافات حل مورد
انتشار ميلادي ، دسامبر 1876 در 23 نمايند ، تصميم‌گيري
با عثماني دولت ترتيب بدين و نمود اعلام را اساسي قانون
خودكامگي و استبداد ديگر اساسي قانون با كه ادعا اين طرح
به امتيازدهي از تا نمود تلاش است يافته پايان
جلسه اولين مارس 1877 در 19.نمايد خودداري اروپايي‌ها
از ناتوان پارلمان ، اين اماشد تشكيل پارلمان
و جنگ مسائل بررسي صرف را خود وقت بيشتر قانونگذاري
روز 14 در بالاخره كه اين تا.مي‌نمود دولت از انتقاد
نمايندگان از يكي كه روزي فرداي يعني فوريه 1878
شاه عملكرد نحوه و بود داده جرات خود به (احمد ناجي)مجلس
سلطان بود ، داده قرار انتقاد مورد مجلس با مشورت در را
نگذشته آن عمر از سال يك هنوز كه را پارلماني عبدالحميد
تا و يافت پايان اول مشروطيت ترتيب بدين.كرد منحل بود
سلطان جوان ترك‌هاي قيام دنبال به كه (1908)بعد سال سي
خود و گرديد جديد اساسي قانون پذيرش به مجبور عبدالحميد
مشروطيت نمود ، افتتاح را جديد پارلمان دسامبر 1908 در 17
به مشروطه حكومت مبدا لذا.گرديد تعطيل يكسره پارلمان و
بايد را عثماني در آن قبول قابل نسبتا و واقعي معني
.دانست كشور اين سال 1908 اساسي قانون
كشور وضعيت به مي‌توان ديگر توجه قابل نمونه عنوان به
ميان كه نبردهايي دنبال به.كرد اشاره فيليپين
وقوع به آمريكا و (فيليپين قديمي استعمارگر)اسپانيا
آگوست در 11 را (پايتخت) مانيل آمريكايي‌ها عاقبت پيوست
جهاني جنگ پايان تا زمان آن از و كردند تصرف ميلادي 1898
در.كردند حكومت فيليپين بر جديد استعمارگر عنوان به دوم
از يكي آمريكايي‌ها ، و اسپانيايي‌ها ميان نبرد بحبوحه
تبعيد از "آگينالدو اميليو" نام به فيليپيني رهبران
كشور تاسيس و (فيليپين)استقلال ژوئن 1898 در 12 و بازگشت
سال همان سپتامبر در او.كرد اعلام را "مالولو" جمهوري
بعضي اساسي قوانين بر تكيه با و كرد درست موسسان مجلس
سال اساسي قانون بويژه لاتين ، آمريكاي و اروپايي كشورهاي
آمريكايي‌ها.كرد تهيه را مالولو اساسي قانون كوبا ، 1895
سال آوريل در او و دادند شكست را طرفدارانش و آگينالدو
و خورد وفاداري سوگند آمريكايي‌ها مقابل در ميلادي 1901
بين از نيز آن اساسي قانون و مالولو جمهوري ترتيب بدين
يك سال 1902 مصوب "فيليپين ارگانيك قانون" موجب بهرفت
اول مجلس.شد گرفته نظر در فيليپين براي مجلسي دو نظام
دست در كاملا و بود نفري كميسيون 8 يك حقيقت در كه
و داشت دست در را قانونگذاري واقعي قدرت بود آمريكايي‌ها
مي‌بايست كه) لوايح كليه مي‌توانستند آنها سال 1913 تا
سال 1916 در)نمايند وتو را (برسد مجلس دو هر تصويب به
دوم مجلس (.شد تبديل نفري سناي 24 يك به نفري كميسيون 8
.مي‌شد برگزيده فيليپين مردم توسط داشت نماينده كه 80
اما افتاد ، تعويق به سال 1907 تا عملا مجلس اين تشكيل
اولين حقيقت در ميلادي سال 1907 در مجلس اين افتتاح با
به پا آسيا شرقي جنوب كلي طور به و فيليپين انتخابي مجلس
.نهاد وجود عرصه
ژاپن
بازگشت به نوبت ژاپن در فئودالي حكومت سال هفتصد از پس
سال 1868 در "ميجي" امپراطور و رسيد (رستوراسيون) سلطنت
منشور" سال همان در او.زد تكيه قدرت اريكه بر ميلادي
در كه داد وعده آن در و ساخت منتشر را خود "ماده‌اي پنج
در و گرديد خواهد ايجاد گسترده سطح در مجالسي" آينده
تصميم‌گيري آزاد نظر تبادل و بحث بر تكيه با مسائل تمام
يك عوض در و نيافت تحقق وعده‌ها اين ابتدا در ".شد خواهد
"توسا" ،"چوشو" ،"ساتسومو" چهارگانه طوايف از اوليگارشي
از مجموعه‌اي دنبال به.گرديد مسلط كشور بر "هيزن" و
طايفه شورش به نهايت در كه داخلي كشمكش‌هاي و حوادث
ژاپن حكومت و امپراطور شد ، منتهي آن سركوب ساتسوموو
در را فراگيري و جدي اصلاحات و تغييرات كه شدند مصمم
و مستحكم چارچوبي و آورند بوجود كشور اين حكومتي نظام
سال اكتبر در 12 لذا.سازند فراهم آن براي را باثبات
كه شد اعلام و صادر سلطنتي فرماني امپراطور طرف از 1881
براي.گرديد خواهد ايجاد ژاپن ملي مجلس سال 1890 در
قانون تهيه مامور "ايتوهيروبومي" هدف اين به دستيابي
چوشو طايفه از فقيري سامورايي‌زاده كه او.شد اساسي
اصلي معماران و برجسته دولتمردان از يكي به بعدا و)بود
در مارس 1882 در (گرديد تبديل ژاپن جديد سياسي نظام
اروپايي كشورهاي اساسي قوانين در مناسب الگوي جستجوي
برلين و وين در نيم و سال يك مدت به او.شد پروس عازم
در و داد قرار بررسي و مطالعه مورد را پروس اساسي قانون
وضع اصلاح به ابتدا در ايتو.بازگشت ژاپن به سال 1883
اولين عنوان به در 1885 خود و پرداخت كابينه نظام و دولت
سال 1888 ، درنمود كار به شروع (نخست‌وزير) كابينه رئيس
شوراي" رئيس عنوان به تا داد استعفا نخست‌وزيري از ايتو
چند و اساسي قانون پيش‌نويس تهيه كار بر كه "سلطنتي
وظيفه انجام داشت نظارت آن همراه ديگر قانون
.(بود او خود فكر نيز شورايي چنين تشكيل اصل والبته)نمايد
هرمن" نام به آلماني مشاور يك خدمات از كه شورا اين
يا "ژاپن امپراطوري اساسي قانون"برد ، مي بهره نيز "رزلر
آن با مرتبط قوانين از ومجموعه‌اي "ميچي اساسي قانون"
قانون"،"پارلمان قانون"،"سلطنتي دربار قانون"يعني
به را "اعيان مجلس قانون" و "نمايندگان مجلس انتخابات
فرمان يك موجب به امپراطور تاييد از پس و رسانيد تصويب
اولين.نمود منتشر را آنها سال 1889 ، فوريه در 11 سلطنتي
واولين برگزار سال 1890 جولاي در ژاپن پارلماني انتخابات
رسما سال همان نوامبر در 29 كشور اين پارلمان جلسه
.گرديد افتتاح
از بعد سال يعني 21 سال 1889 ، در ميجي اساسي قانون
فرمان زير كشور اين ساختن متحد و ژاپن به سلطنت بازگشت
آسيايي مدرن اساسي قانون اولين عنوان به امپراطور ، يك
گرديد منتشر آسيا در مشروطه حكومت مستحكم چارچوب ونخستين
رسيد تصويب به ژاپن اساسي قانون دومين كه سال 1947 تا و
سال 1890 پارلمان.بود حاكم كشور اين بر تغييري بي‌هيچ
نظر در با)دانست آسيا پارلمان اولين مي‌توان نيز را ژاپن
.(شد داده عثماني در مشروطيت مورد در كه توضيحي گرفتن
اين در.بود اصل و 76 فصل هفت بر مشتمل ميجي اساسي قانون
بسيار پروس دوم رايش اساسي قانون به كه اساسي قانون
او.بود اساسي قانون مركز و محور امپراطور داشت شباهت
بر علاوه.(اساسي قانون اصل 3)بود "تعرض غيرقابل و مقدس"
نيز قانونگذاري قدرت قانون اين پنجم اصل موجب به مجريه ،
قدرت اين اعمال در او البته و بود امپراطور دست در
.آورد دست به هم را سلطنتي پارلمان رضايت مي‌بايست
تشكيل نمايندگان و اعيان مجلس دو از سلطنتي پارلمان
خانواده‌هاي ميان از عمدتا اعيان مجلس اعضاء.مي‌شد
يا شدند مي مجلس وارداين موروثي صورت به واعيان سلطنتي
.مي‌نمود منصوب سمت اين به را آنها خود امپراطور اينكه
مقدار كه ژاپني بالغ مردان را نمايندگان مجلس اعضاء
پارلمان.مي‌نمودند انتخاب مي‌پرداختند ماليات معيني
تمامي و بودجه عملا و بود واقعي اختياراتي داراي ژاپن
.(مي‌رسيد مجلسين تصويب به)مي‌رسانيد تصويب به را قوانين
مثل هم را مردم اساسي آزاديهاي و حقوق ميجي اساسي قانون
..و تشكل‌ها ايجاد انتشارات ، اجتماعات ، بيان ، مذهب ، آزادي
.مي‌نمود تضمين.
روسيه
"خونين يكشنبه"روسيه تاريخ در ميلادي ژانويه 1905 روز 22
كارگران (پترزبورگ سن) پايتخت پليس روز اين در.گرفت لقب
طرف به "گاپون گئورگي" كشيش به‌رهبري كه را كننده تظاهر
نيكلاي" تزار مي‌كردند تصور كه جائي يعني زمستاني كاخ
در.كشيد خون و خاك به بودند حركت در باشد آنجا در " دوم
تزار نه و داشتند دشمني تزار با تظاهركنندگان نه روز اين
كارگران و گاپون پدر.بود داده را عامي قتل چنين دستور
ايجاد بر مبني را خود تاتقاضاي بودند آمده تظاهركننده
.كنند پادشاه تسليم كارگران حقوق وارتقاء مشروطه حكومت
دامنه و آورد جوش به را مردم خون بي‌دليل كشتار اين
را تزار فاصله و نمود راگسترده‌تر اعتصابات و اعتراضات
بودند مانده وفادار او به زمان ، تاآن كه كارگران با
تمام شركت با كشور سرتاسر در گسترده اعتصابات.كرد بيشتر
اساتيد و بانكداران حتي كارگران بر علاوه كه جامعه اقشار
اين زير در تزار.افتاد براه شد مي شامل هم را دانشگاهها
تاسيس مشورتي مجلس كه كرد اعلام مارس ماه در فشارها
خواهد داده مذهبي آزادي مردم به دادكه ووعده نمود خواهد
اماانقلاب.رسيد خواهد تصويب به خاص قوانين بعضي و شد
تابستان 1905 در كه طوري به بود گسترش حال در همچنان
قومي اقليت‌هاي و روستائيان بر علاوه اعتصابات و تظاهرات
بر آگوست در 19دربرگرفت مسلح‌راهم نيروهاي نژادي و
با "دوما" انتخابي مجلس يك ايجاد سلطنتي بيانيه يك اساس
را مردم هم اين اما.گرفت قرار پذيرش مورد مشورتي صلاحيت
از كه عمومي تظاهرات.شد گسترده‌تر تظاهرات و نكرد راضي
و بزرگترين را انجاميد طول به اكتبر تا 30 اكتبر 20
تزار عاقبت.ناميده‌اند تاريخ عمومي تظاهرات موفق‌ترين
سرگئي" توصيه به اكتبر 1905 در 30 و شد نيكلاي‌تسليم
نخست‌وزير اولين عنوان به كه برجسته‌اي سياستمدار "ويته
اعلاميه" به معروف (مشروطيت) فرمان -شد انتخاب مشروطه
اعطاي بر علاوه اعلاميه اين در.نمود منتشر را "اكتبر
مجلس تاسيس كشور ، در نظم گسترش وعده و عمومي آزاديهاي
رد يا تصويب در واقعي صلاحيت داراي كه (دوما)قانونگذاري
وجود باگرفت قرار پذيرش مورد باشد كشور قوانين كليه
را "رومانف" خاندان مطلقه استبداد اكتبر اعلاميه كه اين
آخر تا كشتار و تظاهرات اما كرد ، تبديل مشروطه سلطنت به
قانون" سال 1906 مي در 6.يافت ادامه همچنان سال1905
امپراطوري بنيادين قانون"اصلاح از كه جديدي "بنيادين
جديد اساسي قانون حقيقت در و بود آمده بوجود "روسيه
قوه كامل كنترل قانون اين اساس بر.شد منتشر بود روسيه
در...و سلطنتي دربار خارجي ، مسلح ، سياست نيروهاي مجريه ،
"خودكامه" عنوان حتي اوماند باقي(تزار) امپراطور دست
.نداد دست از قانون اين در نيز را
او.بود امپراطور درصلاحيت دوما انحلال و افتتاح
اضطراري مواقع در و كند وتو را دوما مصوبات مي‌توانست
قانون مثل كه دستورالعمل‌هايي انتشار با فترت هنگام يابه
البته)بپردازد قانونگذاري به عملا بودند لازم‌الاجرا
مدت ظرف حداكثر را دستورالعمل‌ها اين مي‌بايست دوما
بر دوما.(مي‌رساند تصويب به مجدد كار به ازآغاز پس دوماه
دست به مهمي قانونگذاري اختيارات بنيادين قانون اين اساس
.مي‌كرد محدود را آنها عملا امپراطور قدرت اما مي‌آورد ،
در بنيادين قانون دوما ، كردن محدود بيشتر چه هر براي
پيش‌بيني"دولتي شوراي"عنوان تحت را دومي مجلس دوما كنار
شده داده توسعه شكل حقيقت در كه مجلس اين.بود كرده
نام همين تحت "الكساندراول"حكومت زمان در كه بود نهادي
مراجع بعضي و امپراطور را اعضاءآن و بود گرديده ايجاد
(...و دانشگاهيان تجار ، اشراف ، ارتودوكس ، كليساي)ديگر
را دوما نمايندگان كه حالي در) مي‌كردند تعيين بالمناصفه
كليه.(مي‌كردند انتخاب غيرمستقيم روش به مردم تنها
كه دولتي شوراي تصويب دومابه بر علاوه مي‌بايستي لوايح
در تازه و ;مي‌رسيد نيز بود محافظه‌كار تركيبي داراي
.نمايد راوتو مجلس دو هر مصوبات مي‌توانست تزار نهايت
مختاري مهدي
دارد ادامه
|
