مسكن و شهرنشيني شهر ، راهكارهاي و مسايل
مدير نوذرپور علي مهندس
ديدگاه از شهري
كشور وزارت عمراني برنامه‌ريزي كل‌دفتر
دست در را آمايش‌سرزمين پايدار سند
نداريم
:درآمد
كلان‌شهرها روزافزون رشد و شهرنشيني گسترش ما ، زمانه در
و مسكن زمينه در را نشده‌اي بيني پيش دشواري‌هاي و موانع
موانع قبيل اين ساختن برطرف.است داشته همراه به شهرسازي
راهكارهاي علمي ، تدبيرهاي كارگيري به نيازمند مشكلات و
جمعي خرد از بهره‌گيري با شهري مديران توسط عملي
شهروندان وثمربخش نافذ مشاركت همكاري ، از وبرخورداري
اجرايي شيوه‌هاي به دست‌يازيدن و سياستگذاري كه است
توسعه برنامه‌هاي و قوانين و اساسي برپايه‌قانون مطمئن
مديران براي شده ، تعريف هدف‌هاي به عنايت با را كشور
براي.مي‌سازد ناگزير ، مرتبط اجرايي ودستگاههاي شهري
آقاي با راهكارهاي‌پيش‌گفته و مسايل دقيق‌تر بررسي
عمراني برنامه‌ريزي دفتر كل نوذرپورمدير علي مهندس
به شهرداريها تخصصي ماهنامه سردبير و كشور وزارت
.نشسته‌ايم گفت‌وگو
را مسكن تامين مقوله در كيفي و كمي ورشد توسعه ميزان*
مي‌كنيد؟ ارزيابي چگونه اخير سالهاي در
عنوان به كه ايران اسلامي جمهوري اساسي قانون اساس بر -
در همواره و مي‌شود ياد آن از ملي ميثاق وسند زيربنا
آن اجراي و قانونمداري مبناي بر جهت‌گيري اصلاحات ، دولت
متولي دستگاههاي ويژه به دولت وظايف از يكي است بوده
اجرايي ، تامين دستگاههاي عنوان به وشهرسازي مسكن امور
درآمد كم اقشار بخصوص جامعه مختلف اقشار نياز مورد مسكن
دليل به نيز كشور توسعه وسوم دوم برنامه قانون در.است
شده گرفته نظر در موضوع اين براي خاص فصلي موضوع ، اهميت
رهنمودهاي و سياستها برنامه ، اهداف چارچوب در و است
موضوع اين براي لازم سياستهاي و اعتبارات نيز آن اجرايي
امر در دولت چهارساله عملكرد به نگاهي.است شده اتخاذ
تعداد افزايش در كه مي‌دهد نشان آن تامين و مسكن
درصد معادل87 برنامه ، هدف تحقق درصد مسكوني واحدهاي
معادل افزايش درصد واحدها كل زيربناي زمينه در.مي‌باشد
چرا نيست مطلوب افزايش خاص مورد اين در كه است درصد 107
سياستهاي.است بوده زيربنا سطح كاهش برنامه هدف كه
واگذاري و تملك شامل مسكن بخش در (مسكن و شهري مديريت)
برنامه قانون ماده 139 در كه است مشاركتي صورت به زمين
دوم برنامه و 60قانون تبصره‌هاي 58 و كشور توسعه سوم
اشاره قابل نكات از يكي.است شده اشاره آن به كشور توسعه
دولت تصدي شده اتخاذ سياستهاي به توجه با مسكن موضوع در
يك به دولت تبديل براي تلاش و مسكن واگذاري و توليد در
زمينه در.است نادرستي سياست كه مي‌باشد بزرگ موجر
مسكن از برخورداري ميزان مي‌بايست مسكن توسعه شاخص‌هاي
توليد بر تاكيد.شود تعريف نيز آن مصرف والگوي مشخص
است بوده شهرسازي و مسكن وزارت سياستهاي از كه انبوه
صورت شهرداريها بخصوص محلي مديريتهاي از استفاده با بايد
بر تاثيرگذار و سرمايه‌اي كالاي عنوان به زمين.گيرد
شهري مديريت اختيار در مي‌بايست شهر گسترش و توسعه روند
رياست وسياستهاي اهداف درچارچوب طرفي از و گيرد قرار
و مردم به مسكن توليد واگذاري جهت در كوشش جمهوري محترم
اهميت و اولويت از اجرايي دستگاه سوي از آن سياستگذاري
.است برخوردار والايي
چگونه مسكن و شهري مديريت شهرسازي ، ارتباط شما نظر به*
شود؟ تبيين و تعريف بايد
تعادل ايجاد مسكن تامين و شهري مديريت كلي اهداف از يكي-
وضع در آنكه حال است مسكن بازار در تقاضا و عرضه بين
از و دارد وجود مسكن تقاضاي و عرضه بين بزرگي شكاف موجود
و اجتماعي مسائل به نسبت كشور در مسكن ساخت در ديگر طرف
كم‌توجهي ساخت‌وساز در مسائل اين رعايت و جامعه فرهنگي
.است شده
حاكميت سود به شرايط بايد مسكن ساخت و زمين تملك در
اجراي براي اراضي از استفاده حداكثر و زمين بر شهرسازي
مسكن وزارت گزارش براساس.شود دگرگون شهري توسعه طرحهاي
ميليونها وجود عليرغم گذشته سال در 20 شهرسازي و
اختيار در شهري زمين قانون اجراي با كه مترمربع‌زميني
گرفت صورت بود صحيح آنچه برخلاف اقداماتي گرفت قرار دولت
توجه بدون زمين قطعه هزار صدها واگذاري با سويي از يعني
مسكن ، احداث براي شهري توسعه طرحهاي مقررات و ضوابط به
را آن و شده چيره شهرسازي بر معكوس رابطه در زمين عامل
وتوسعه شهرها بي‌رويه رشد به و ساخت خود تبعيت از ناگزير
وجود با طرف ديگر از و انجاميد شهرها ناپايدار و ناموزون
اراضي از عمومي ، كاربريهاي داراي اراضي تملك مشكلات
شهري توسعه طرحهاي عمومي كاربريهاي اجراي براي دولتي
اولويت واقع در و نيامد عمل به توجهي قابل استفاده
عمومي تاسيسات و فضاها اجراي جاي به دولتي اراضي واگذاري
.كرد پيدا اختصاص بي‌برنامه مسكن احداث به
به موجود شرايط است فعلي‌لازم وضع در تفاسير اين با پس
اراضي از استفاده وحداكثر زمين بر شهرسازي حاكميت سود
امر واگذاري حتي و شهري توسعه طرحهاي اجراي براي دولتي
.يابد تغيير شهرسازي مسئول حوزه به اراضي بر مديريت
توسعه طرحهاي از آنچه از خارج ساخت‌وسازمسكن در تجاوز
عمومي خدمات تامين در را شهري مديريت است شده مشخص شهري
بايد نيز زمينه اين در و است كرده مواجه بن‌بست با
.شود نظر تجديد
در لازم معيارهاي و ضوابط به توجه و روستايي مسكن موضوع
كم‌توجهي مورد كه است مسائلي از نيز آنها تملك و ساخت
موفق تنها مسكن وزارت دوره 791376 طي و است گرفته قرار
.است شده براي‌روستائيان مالكيت سند فقره صدور 4319 به
شهرهاي براي شهري توسعه طرحهاي كه است دهه سه از بيش
تهيه آن هماهنگ و موزون كالبدي رشد منظور به ايران
تهيه زيادي زمان صرف و هزينه با طرحها اين.شده‌اند
منطقه‌بندي در مثبتي تاثيرات چند هر و گرديده‌اند
اما داشته‌اند ساختماني مقررات و ضوابط رعايت و كاربريها
يابند دست خود اهداف تمامي به نتوانستند متعدد دلايل به
تحقق به آن طرحهاي و برنامه‌ها از ناچيزي درصد تنها و
هادي ، طرحهاي خصوص به شهري توسعه طرحهاي اكثر در.پيوست
براي و است شهري توسعه طرح اجرايي نهاد تنها شهرداري
.است نشده پيش‌بيني رسمي نقش دستگاهها ساير
طرحهاي واجراي تهيه در شهروندان بيشتر مشاركت براي*
مي‌كنيد؟ پيشنهاد را راهكارهايي چه شهري توسعه
كننده كنترل و راهنما عنوان به شهرسازي و مسكن وزارت-
اجراي در نقش مهمترين داراي شهرداري از كاربريهاپس تمامي
واجراي زمين تملك زمينه در و مي‌باشد شهري توسعه طرحهاي
و ورزشي و آموزشي كاربريهاي براي آماده‌سازي طرحهاي
به وظايفي نيز دولتي ساختمانهاي اجرايي عمليات انجام
توسعه طرحهاي در مردم و خصوصي بخش مشاركت.دارد عهده
طرحها اين موفقيت در موثر عوامل عمده‌ترين از شهري
به مردم براي برنامه‌ريزي مفهوم امروزه كه چرا مي‌باشد
.است شده تبديل مردم با برنامه‌ريزي مفهوم
مشاوران هادي ، و جامع طرحهاي تهيه خدمات شرح اساس بر
شهر اقتصادي خصوصيات مطالعه ضمن مكلفند طرحها كننده تهيه
و بررسي طرح اجراي در را خصوصي بخش و مردم مشاركت امكان
را طرح نياز مورد اعتبارات تخصيص خصوص در لازم پيشنهادات
و جايگاه به كافي توجه طرحها در عمل در ولي.كنند ارائه
لازم بنابراين.است نشده خصوصي بخش و مردم براي لازم نقش
مربوط اختيارات سپردن جهت در روش موثرترين عنوان به است
اين كه برداريم گام شهري طرحهاي در آنها خود به مردم به
مدني نهادهاي تشكيل و تقويت و مدني جامعه اهداف با مهم
.دارد همخواني
ماده از حاصل قانوني اختيارات به عنايت با ديگر سوي از
بخش مشاركت براي زمينه شهري عمران و نوسازي قانون 22
از و مي‌باشد فراهم شهري توسعه طرحهاي اجراي در خصوصي
شهرداريها شهري ، توسعه طرحهاي اصلي وارث كه آنجا
منظور به دارند عهده به را آن مستقيم اجراي و مي‌باشند
وشهرسازي مسكن وزارت بهتر نتيجه به دستيابي و نظارت حسن
مسئول سازمانهاي ساير و برنامه‌ريزي و مديريت وسازمان
و بدانند يافته پايان را موضوع طرح ، تصويب از بعد نبايد
خود براي شهري توسعه طرحهاي اجراي حسن در وظيفه‌اي هيچ
داراي طرحها اين اجراي بر نظارت موضوع.نباشند قائل
طرح تهيه فرآيند از گفت مي‌توان و مي‌باشد فراوان اهميت
.مي‌باشد مهم‌تر
و ملي كالبدي طرح زمينه در وشهرسازي مسكن وزارت جايگاه*
است؟ تبيين قابل چگونه سرزمين آمايش طرح
و آمايشي نگرش نبود كشور شهرسازي در مساله مهمترين-
در بومي و متوازن موزون ، پراكنش و استقرار نظام نبود
ديگر عبارت وبه كشور در فضا و فعاليت انسان ، رابطه تنظيم
همه و پايدار توسعه سند عنوان به سرزمين آمايش طرح نبود
موجب سرزمين به آمايشي نگرش فقدان.مي‌باشد كشور جانبه
منابع از استفاده و زمين از برداري بهره در تا است شده
شاهد را تعادلهايي عدم و زياده‌روي‌ها زيست محيط و طبيعي
تهيه حال در يا و شده تهيه طرحهاي ساير طرفي از.باشيم
و جامع نگرش يك از خالي نيز وشهرسازي شهر مسائل عرصه در
اين خدمات شرح ديگر سوي از.مي‌باشند شهري مسائل به كلي
يا و است نيافته تغييري تاكنون گذشته دوران طول در طرحها
شامل شهري توسعه طرحهاي است ، بوده جزيي تغييرات داراي
و تفصيلي طرحهاي و شهري جامع طرحهاي شهري ، هادي طرحهاي
.شود تهيه سرزمين آمايش درچارچوب و ديدگاه با بايد غيره
و (فيزيكي)كالبدي شهرنشيني تقدم به گفت‌وگو يك در *
در است ممكن.داشتيد اشاراتي واجتماعي فرهنگي شهرنشيني
.بدهيد توضيح بيشتر مورد اين
در مردم دخالت به توجه شهري طرحهاي تهيه در ديگر اصل -
بسياري در كه است شهري توسعه طرحهاي اجراي و تصويب تهيه ،
جلب و دموكراسي تقويت راستاي در جهان كشورهاي از
سطح در مشاركت مدني نهادهاي تقويت و مردمي مشاركت‌هاي
مربوط سياستهاي ما كشور در كه حالي در دارد ، وجود وسيعي
يا و شهروند به بي‌توجه و متمركز شهري طرحهاي تهيه به
نظري و حق كمتر و مي‌گردد اجرا و تهيه شهروند دخالت بدون
شده قائل دارد را فضا اين از استفاده حق كه شهروندي براي
عرصه وارد شهروندي مفهوم است لازم كه حالي دراست
شهرنشيني بر اجتماعي و فرهنگي شهرنشيني و شده شهرسازي
شهرسازي و مسكن وزارت راستا اين در.يابد برتري فيزيكي
حفظ در مردم مشاركت تامين و شهروند حقوق تنظيم وظيفه
.دارد عهده بر را شهري عمران و توسعه دستاوردهاي
طرح تعداد 272 دوره 791376 طي شهرسازي و مسكن وزارت
شهرها ، تفصيلي و جامع طرحهاي از اعم معماري و شهرسازي
است داشته اقدام دست در را مكان‌يابي و راهبردي طرحهاي
بين تناسب كه است رسيده اجرا و تصويب به آن مورد كه 145
درصد تنها 53 تصويب از نشان شده تصويب و شده تهيه طرحهاي
.مي‌دهد نشان را كمي رقم كه دارد شده تهيه طرحهاي از
ايران در جامع طرحهاي اولين تهيه از سال حدود 35*
و برنامه‌ريزان انتظارات طرحها اين هنوز اما مي‌گذرد
براي شما نظر به.نكرده‌اند برآورده را شهري مديران
است؟ لازم اقداماتي چه طرحها اين كارايي
و شهري مديريت عرصه گفت مي‌توان جمع‌بندي يك در -
طرحهاي اجراي براي را لازم ظرفيت يا هماهنگي‌و شهرسازي
مردم ورود براي خور در اقدامي و نكرده فراهم شهري توسعه
اين اجراي و تصويب تهيه ، مراحل كليه در مشاركت عرصه به
كشور وزارت در كشور شهري مديريت.است نداده انجام طرحها
طرحهاي خصوص به طرحها تهيه و شهرسازي و مي‌شود تمشيت
و مي‌شود تهيه شهرسازي و مسكن وزارت در تفصيلي و جامع
هماهنگي ايجاد يا بازنگري به نياز كه است معضلي خود اين
ضروري را شهرسازي ساختار در نظر تجديد براي نياز و دارد
شهري مديريت كه مهمي ابزارهاي از يكي همچنين.مي‌سازد
داشته ختيار درا بايد شهرها چه‌بيشتر هر ساماندهي براي
و شهر مسائل حيطه در كه است مقرراتي و قوانين باشد ،
زمينه در اساسي تحولات و تغيير.گردد تدوين بايد شهرسازي
به حركت و گرايش نوعي شهرسازي مقررات و قوانين تدوين
.مي‌باشد سو همين
عرصه در تنگناهايي و كمبودها چه اخير سال چهار در *
است؟ كرده بروز شهرسازي و شهري مديريت
:است جمع‌بندي قابل زير صورت به مجموع در -
نحو بدين شهري برنامه‌ريزي و مديريت بين هماهنگي نبود -1
مسئوليت و وزارتخانه يك عهده بر طرحها تهيه مسئوليت كه
و است وزارتخانه ديگر عهده بر شهري امور تشكيل و مديريت
.است بسيار اجرا و عمل بين فاصله نتيجه در
خنثي‌سازي به منجر شهري نظام در شديد تعادل عدم -2
خوردن هم به و شهري توسعه براي برنامه‌مند فعاليتهاي
.است شده شهرسازي معادلات
اقتصادي مطالعات بر مبتني سرزمين آمايش جامع سند نبود -3
و هدفها قالب در سرزمين از بهينه استفاده اجتماعي ، و
.است ساخته مواجه محدوديت با را اقتصادي و ملي خطمشي‌هاي
مسكن و ساختمان در لازم ايمني شرايط تاثير زمينه در -4
توجه كافي اندازه به خصوص اين در شهري مديريت نقش به
نشده انديشيده منظور اين براي تحققي قابل مكانيسم و نشده
كشور شهرهاي و روستاها بالقوه آسيبپذيري آن نتيجه كه
.مي‌باشد
سياستهايي اتخاذ مناسب ، مسكن توسعه و تامين زمينه در -5
دولت تصدي بار بر دولت ، توسط استيجاري مسكن ساخت نظير
عمل خصوصي بخش توسعه سياستهاي با تضاد در عملا و افزوده
.است نموده
به خانوار هزينه‌هاي سبد در مسكن هزينه كاهش زمينه در -6
نيروي و ساختماني مصالح و زمين قيمت كنترل عدم دليل
.است يافته افزايش سهم اين عمل در انساني
كشور جمعيتي مراكز در محيطزيست بهينه‌سازي زمينه در -7
حوزه‌بندي جهت در فقط شهرسازي اقدامات كه مي‌رسد نظر به
اقدام شهرداريها مديريت تدابير و شده انجام كاربريها
.است پذيرفته انجام زمينه اين در ديگري اساسي
به منجر قديمي ، محله‌هاي بهسازي فرآيند شدن طولاني -8
در و است شده مكان‌ها اين در ناهنجار پديده‌هاي بروز
.است افتاده مخاطره به محلات اين در بهسازي اهداف نتيجه
دارد ادامه
|
