بخش) الكترونيكي ارتباطات حقوقي مسائل
ايران دور
راه ارتباطات (دوم
توسعه اينكه به بااشاره مقاله ، اين نخست دربخش:اشاره
از تلفني ، خطوط از وبرخورداري دور راه ارتباطات امكانات
شمار به الكترونيكي نوين ارتباطات از استفاده اصلي لوازم
براي كامپيوتري ، شخصي دستگاههاي كارگيري به و مي‌رود
بدون خارجي ، و داخلي اطلاعاتي باشبكه‌هاي ارتباط ايجاد
هند و چين اخيركشورهاي تجربيات نيست ، امكان‌پذير تلفن
در.گرفت قرار بررسي مورد دور ارتباطات گسترش درزمينه
همچنين و جنوبي افريقاي اخير ارتباطي كوشش‌هاي بخش ، اين
مقررات‌گذاري مسائل بحث و ايران در دور ارتباطات توسعه
.مي‌كنيم دنبال را ارتباطي نوين تكنولوژيهاي باره در ملي
انديشه گروه
:مي‌كرد تعقيب را زير مهم هدف سه مذكور ، كنفرانس
حال در جهان و پيشرفته جهان بين گفت‌وشنود انجام -1
.ظهور حال در جهاني اطلاعاتي جامعه درباره توسعه
جامعه زمينه در مشترك ديدگاه يك كردن مشخص براي كوشش -2
كشورهاي در مربوط اجتماعي بخش‌هاي بين جهاني ، اطلاعاتي
.توسعه حال در كشورهاي و پيشرفته
فعاليت‌هاي" و "مشترك اصول" تدوين براي اقدام -3
و طرف دو مشترك ديدگاه تقويت منظور به "همكارانه
.جهاني اطلاعاتي جامعه چالش‌هاي به پاسخگويي
بالقوه امكانات از استفاده" به همچنين كنفرانس اين در
حال در جهان نيازهاي به پاسخگويي براي اطلاعاتي جامعه
نيز "جهاني اطلاعاتي جامعه ايجاد" جهت در كوشش و "توسعه
(8).شد معطوف خاصي توجه
خوش‌بينانه هدف‌هاي رغم به كه ساخت خاطرنشان بايد
قاره در دور ارتباطات وضع اخير ، كنفرانس شركت‌كنندگان
اين كه كنوني شرايط در و است عقبمانده بسيار آفريقا
كم ارتباطات ، زمينه در جمله از و جهات بسياري از قاره
ورود امكان ;مي‌رود شمار به جهان منطقه يافته‌ترين توسعه
بعيد بسيار جهاني ، اطلاعاتي جامعه به منطقه اين كشورهاي
،"تهابوامبكي" قول نقل باره ، اين در.است انتظار از دور و
وي سخنراني جريان در جنوبي ، آفريقاي جمهور رئيس معاون
به راجع صنعتي بزرگ كشور هفت سران كنفرانس در
آن به بالا در كه -درفوريه 1995 اطلاعاتي بزرگراه‌هاي
در كشورهاي ارتباطي عقبماندگي معرف بهترين -شد اشاره
.است آفريقايي كشورهاي ويژه به و توسعه حال
بين وسيع شكاف به اشاره از پس كنفرانس ، اين در وي
و آسيا مانده عقب كشورهاي و صنعتي پيشرفته كشورهاي
يادآور نوين ، ارتباطات زمينه در جنوبي آمريكاي و آفريقا
امكان به هرگز كنوني ، بشريت از نيمي هنوز كه بود شده
بود كرده اضافه همچنين او.است نيافته دست تلفني مكالمه
از ،(نيويورك) "مانهاتان" در موجود تلفن خطوط تعداد كه
بيشتر آفريقاي صحراي جنوب كشورهاي تمام تلفن خطوط مجموع
.است
تلفن ، نفوذ ميزان آفريقايي ، كشورهاي اكثر در سال 1997 ، در
تنها و است نمي‌كرده تجاوز نفر براي 100 تلفن خط يك از
هر 100 براي تلفن خط معادل 5 نسبت اين جنوبي آفريقاي در
كه نيجريه سال ، همين در.است بوده جمعيت نفر
ميليون مي‌شود ، براي 111 محسوب آفريقا كشور پرجمعيت‌ترين
.است بوده برخوردار تلفن خط هزار از 500 فقط خود ، جمعيت
(9)
ايران در دور ارتباطات توسعه -ت
در ايران دولتي دور ارتباطات شبكه‌هاي گسترده توسعه
براي و مي‌رود شمار به توجهي جالب پديده اخير ، سال‌هاي
در كشورهاي در دور ارتباطات جديد تحولات تطبيقي مطالعه
دهه اوايل از.است برخوردار ويژه‌اي اهميت از توسعه ، حال
در دور ارتباطات موج‌مقررات‌زدايي دنبال به 1980 ،
و انگلستان در دور ارتباطات خصوصي‌سازي و متحده ايالات
دولتي موسسات از بسياري جهان ، كشورهاي اكثر در ژاپن ،
در و شده‌اند تجارتي و خصوصي ارتباطات ، اين اداره‌كننده
جاري تحولات تاثير تحت نيز ديگر ، كشورهاي از زيادي تعداد
بين‌المللي اتحاديه و جهاني بانك توصيه‌هاي و دنيا
از بيش دور ، ارتباطات اداره دولتي انحصار دور ، ارتباطات
ارتباطي كمپاني‌هاي سوي از آن اداره به را خود جاي پيش
در خصوصي بخش و دولتي بخش مشاركت يا و سرمايه‌داري بزرگ
.مي‌كند واگذار زمينه ، اين
اساسي قانون اصل 44 طبق بر كه ايران ، دور ارتباطات
،(دسامبر 1979 آذرماه 1358 ، مصوب)ايران اسلامي جمهوري
هواپيمايي ، راه‌آهن ، چون ديگر ، بنيادي ارتباطي امور مانند
در پست ، و تلويزيون و راديو برق ، انرژي كشتيراني ،
ارتباطات با همراه و دارند قرار دولت مالكيت و انحصار
تلفن ، و تلگراف و پست وزارت وسيله به مستقيما پستي ،
در ايران عليه عراق جنگ پايان زمان از مي‌شوند ، اداره
چهارچوب در و كشور بازسازي با همزمان ،(1988)سال 1367
اسلامي جمهوري توسعه دوم و اول پنج‌ساله برنامه‌هاي
گذاشته‌اند توسعه به رو ،(و 19991984 1989-1993)ايران
بزرگي پيشرفت‌هاي به اخير ، سال چند در ويژه ، به و
.رسيده‌اند
مقارن سال 1979 ، آغاز در كه ايران ، تلفن‌هاي خطوط تعداد
بر سابق ، سلطنتي رژيم سقوط و اسلامي انقلاب پيروزي با
از دور ، ارتباطات بين‌المللي اتحاديه آماري سالنامه طبق
ژانويه 1997 ، در تجاوزنمي‌كرد ، هزار ، و 200 ميليون يك
معادل رشدي كه بود ، يافته افزايش ميليون ، حدود 6 به
.مي‌دهد نشان را سال هجده طول در (برابر پنج)درصد پانصد
ارتقا تلفن خط ميليون به 4/7 مه 1999 ماه در تعداد اين
نفر هر 100 براي تلفن خط وجود 12 معرف كه است يافته
از پس سال‌هاي نخستين از صرفنظر ميان ، اين در.است جمعيت
،(19881980) وايران عراق ساله هشت جنگ دوره و انقلاب
كشور ، نظامي دفاع ضرورت و انقلابي خاص شرايط سبب به كه
در و نداشت وجود ايران ، دور ارتباطات گسترده رشد امكان
بين‌المللي اتحاديه آماري بررسي موجب به حال ، عين
سالانه 3/4 متوسط رشد از ايران تلفن خطوط دور ، ارتباطات
خطوط رشد نرخ سريع‌ترين و بيشترين بود ، برخوردار درصد
گونه‌اي به.است گرفته صورت اخير سال چهار در كشور تلفن
در تنها كنوني ، تلفني خطوط از خط ميليون حدود 4 در كه
تعداد ، اين و شده‌اند نصب تا 1998 ، سال‌هاي 1995 طول
.است شده ياد زمان مدت در درصد سالانه 25 متوسط رشد معرف
در ايران دولتي دور ارتباطات وسيع پيشرفت ديگر نمونه
.است كشور روستايي تلفن‌هاي توسعه و انقلاب از پس دوره
نقطه از 300 بيش كمي در فقط سال 1979 ، اوايل در زيرا ،
حالي در داشت ، وجود تلفني ارتباط امكان ايران ، روستايي
نقطه هزار برخورداري 18 با سال 1999 ، اوايل در كه
حدود 60 در رشدي سطح تلفني ، ارتباط از كشور روستايي
.است آمده پديد گذشته ، سال بيست طول در برابر ،
اخير ، سال چند در ايران دور ارتباطات تكنولوژي پيشرفت‌هاي
مورد گوناگون تجهيزات و دستگاه‌ها ساخت زمينه‌هاي در
نوري ، فيبر ساخت كارخانه چند ايجاد تلفني ، مراكز نياز
راه‌اندازي آنالوگ ، سيستم جاي به ديجيتال سيستم گسترش
از بسياري و تهران در سيار تلفن از استفاده امكانات
در خارجي همكاري‌هاي آغاز همچنين و ايران ديگر شهرهاي
ساختن تصدي مخصوصا و ارتباطي تكنولوژيهاي توسعه زمينه
شبكه مسير در تركمنستان كشور فيبرنوري شبكه كيلومتر 700
آرام اقيانوس در چين شرقي سواحل بين -اروپا آسيا ارتباطي
توجه قابل نيز -آلمان در اروپا غربي شمال سواحل و
.بوده‌اند
دولتي دور ارتباطات گسترده توسعه به راجع مطالعه در
تجربيات با آن مقايسه‌اي بررسي اخير ، سال‌هاي در ايران
ارتباطي شبكه‌هاي توسعه براي كه هند ، و چين مهم بسيار
فعاليت‌هاي و عظيم بودجه‌هاي خود روستايي و شهري تلفني
همچنين و تركيه تجربيات و كرده‌اند پيش‌بيني وسيع
اندونزي ، مانند آسيا ، شرقي جنوب كشورهاي از برخي تجربيات
راه اغلب كه تايلند ، و فيليپين و مالزي و سنگاپور
ضروري نيز گرفته‌اند ، پيش را دور ارتباطات خصوصي‌سازي
ارتباطي تجربيات اهميت تطبيقي ، بررسي شيوه ايناست
را ، آن آينده چشم‌انداز و مي‌كند برجسته‌تر را ايران جاري
جهاني تحولات روند و داخلي مقتضيات و شرايط به توجه با
.مي‌سازد مشخص‌تر خصوصي‌سازي ، اساس بر دور ارتباطات اداره
نوين تكنولوژيهاي درباره ملي مقررات‌گذاري مسائل -2
ارتباطي
و توسعه حال در كشورهاي در دور ارتباطات گسترش و پيشرفت
اين در رايانه‌اي ارتباطات از استفاده امكانات شدن فراهم
مقررات‌گذاري براي آنها سوي از كه مي‌كند ايجاب كشورها ،
و پيش‌بيني‌ها نيز الكتروني ارتباطات مورد در ملي
به توجه زمينه ، اين درپذيرند صورت لازم ، اقدام‌هاي
تجربه‌هاي برخي و غربي كشورهاي اخير دهه سه تجربه‌هاي
واقع سودمند مي‌تواند هند ، مانند غيرغربي كشورهاي تازه
.شود
غربي كشورهاي در ارتباطي جديد مقررات و قوانين -الف
فرانسه قانون‌گذاري تجربه مخصوصا غربي ، كشورهاي ميان در
از باره اين در كه آن سبب به -انفورماتيك كاربرد به راجع
قانون‌گذاري تجربه‌هاي و مي‌رود شمار به پيشگام كشورهاي
-گرفته‌اند قرار استفاده مورد ما كشور در نيز گذشته در آن
موجب به فرانسه در كه كرد يادآوري بايد.است توجه قابل
آزادي‌ها ، و انفورماتيك درباره ژانويه 1978 مصوب 6 قانون
وضع مقرراتي افراد ، شخصي اطلاعات خودكار پردازش براي
در فردي اطلاعات به مربوط مسائل كه طوري به.شده‌اند
قرار مقررات اين مشمول نيز عمومي سرشماري‌هاي جريان
اطلاعات تمام موظفند ، سرشماري‌ها مسئولان و مي‌گيرند
بر نظارت براي.كنند نگهداري محرمانه صورت به را مذكور
كميسيون" به موسوم خاصي كميسيون قانون ، اين اجراي حسن
توجه ضمن كه است شده ايجاد "آزادي‌ها و انفورماتيك ملي
رايانه‌اي ، اطلاعات به همگاني دستيابي آزادي از حمايت به
.مي‌كند جلوگيري زمينه اين در احتمالي سوءاستفاده‌هاي از
خود اقدام‌هاي و فعاليت‌ها سالانه گزارش كميسيون ، اين
كنترل و كامپيوتري اطلاعات آزادي از حراست درباره
(10).مي‌سازد منتشر منظم به‌صورت هم را آن محدوديت‌هاي
آزادي به مربوط قانون" باعنوان ديگري ، قانون فرانسه در
ياد قانون از پس ماه چند نيز "اداري اسناد به دستيابي
هر كه است ، رسيده تصويب به -ژوئيه 1987 تاريخ 17 در -شده
رايانه‌اي اطلاعات از استفاده طرز به مستقيم طور به چند
انفورماتيك پيش از بيش كاربرد سبب به اما ندارد ، ارتباط
از اداري ، اطلاعات و اسناد نگهداري و تنظيم و تهيه در
قانون مانند هم اخير قانون در.است برخوردار خاصي اهميت
كميسيون آن ، مقررات اجراي حسن بر نظارت براي قبلي ،
كميسيون" به كه كميسيون اين.است شده پيش‌بيني ويژه‌اي
چگونگي مورد در است ، موسوم "اداري اسناد به دستيابي
مي‌كند تصميم‌گيري دولتي اداري مدارك به افراد دسترسي
(11).مي‌سازد مشخص نيز را آن به مربوط محدوديت‌هاي و
درباره خاصي قانون فرانسه ، از پس سال چند هم انگلستان در
قانون ايناست شده وضع رايانه‌اي اطلاعات كاربرد چگونگي
سال 1984 ، در و دارد نام "داده‌ها از حمايت قانون" كه
درباره تحقيق كميته يك گزارش مبناي بر است ، گرديده تصويب
-سال 1978 در شده منتشر -داده‌ها حمايت به مربوط مسائل
تاريخ 11 از "داده‌ها از حمايت قانون".است شده تدوين
براي آن ، اساس بر و است درآمده اجرا به نوامبر 1987
مقررات شخصي ، و عمومي كامپيوتري اطلاعات از استفاده
سو ، يك از قانون ، اين موجب بهشدهاند پيش‌بيني ويژه‌اي
كاربران و گرديده‌اند تعيين داده‌ها ، حمايت بر حاكم اصول
شبكه‌هاي از استفاده‌كننده رايانه‌اي دستگاههاي
ديگر ، سوي از و شده‌اند موظف آنها رعايت به اطلاعاتي ،
افراد شكايات به رسيدگي و داده‌ها حمايت از حراست براي
آنان به مربوط شخصي اطلاعات از سوءاستفاده مورد در
،"داده‌ها حمايت ثبت امور دفتر" نام به ويژه‌اي سازمان
(12).است گرديده ايجاد
قوانين اخير ، دهه سه در نيز آمريكا متحده ايالات در
از استفاده محدوديت‌هاي و آزادي‌ها مورد در مختلفي
.شده‌اند تصويب رايانه‌اي اطلاعات ازجمله و اطلاعات
"اطلاعات آزادي قانون" زمينه ، اين به مربوط قانون نخستين
در كه آن بااست گرديده تصويب سال 1966 ژوئيه در كه است
ندارد وجود كامپيوتري اطلاعات به راجع تصريحي قانون ، اين
به.است انطباق قابل هم اطلاعات اين‌گونه درباره اما
مدارك و اسناد به همگان دسترسي آزادي مذكور ، قانون موجب
اين محدوديت‌هاي و است گرفته قرار تاكيد مورد دولتي ،
با كه متحده ايالات ديگر قانون.شده‌اند مشخص نيز آزادي
زندگي به مربوط قانون دارد ، هماهنگي اخير ، قانون هدف‌هاي
(13).است سال 1974 مصوب خصوصي ،
به دستيابي چگونگي زمينه در آمريكا ديگر مهم قانون يك
سال 1986 مصوب "خصوصي الكتروني ارتباطات" قانون اطلاعات ،
را رايانه‌اي اطلاعات قبلي ، قانون دو خلاف بر كه است ،
ويژه ، به قانون ، اين در.است داده قرار توجه مورد صريحا
پست" طريق از شده مبادله اطلاعات از حراست درباره
.شده‌اند پيش‌بيني دقيقي مقررات ،"الكتروني
ارتباطات از استفاده طرز درباره كه قانوني آخرين
مربوط قانون" رسيده ، تصويب به متحده ايالات در الكتروني
به اخير ، قانون.است ، مصوب 1996"ارتباطات عفت و ادب به
و اطلاعاتي شبكه‌هاي رايانه‌اي اطلاعات كنترل منظور
سوي از عفت ، و ادب مغاير ارتباطي محتويات با مقابله
پرسر راي با اما است ، گرديده تصويب متحده ايالات كنگره
مفاد با آن مغايرت مورد در كشور اين عالي ديوان وصداي
و بيان آزادي به راجع اساسي قانون اصلاحيه نخستين
اجرا غيرقابل گرديد ، صادر ژوئيه 1997 در كه مطبوعات ،
.است شده شناخته
توسعه حال در كشورهاي از برخي در غربي ، كشورهاي بر علاوه
طرز مورد در خاصي مقررات و قوانين اخير ، سال چند در نيز
ميان در.شده‌اند تصويب الكتروني ، ارتباطات از استفاده
شد ، اشاره قبلا كه همان‌گونه هند ، تجربه‌هاي كشورها ، اين
گذشته ، سال چند طول در كشور ، اين در.توجه‌اند قابل
تكنيك‌هاي ديجيتالي ، امضاي به راجع تازه‌اي قوانين
مالكيت كامپيوتري ، جرايم رايانه‌اي ، اطلاعات پنهان‌سازي
به مربوط ديگر زمينه‌هاي و رايانه‌اي اطلاعات معنوي
براي مي‌توانند كه گرديده‌اند وضع الكتروني ، ارتباطات
حال در ديگر كشورهاي مقررات‌گذاري اقدام‌هاي و كوشش‌ها
.باشند مفيد باره اين در توسعه
كاظم‌معتمدنژاد دكتر
دارد ادامه
|
