شدن جهاني نقد در
با سوم جهان اگر كه معتقدند جهاني ، نظام متوليان:اشاره
از نيز آنان بردارند ، گام شدن جهاني روند سوي به تدبير
چنين به مي‌توان آيا ولي برد ، خواهند بهره روندي چنين
يك شدن ، جهاني روند آيا كرد؟ اعتماد خوشبينانه‌اي نگاه
آوار اقتصادي تقدير يا است وجنوب شمال طرفه دو اتوبان
اينها همه با آورد؟ مي ارمغان به را جنوب سر بر شمال شدن
بدبين و نداشته اعتماد روندنيز اين به اگر كه صورتي در
به ير ز مقاله كنيم؟ چشم‌پوشي آن از مي‌توانيم آيا باشيم
.مي‌پردازد بالا موضوعات
انديشه گروه
پذيرش اجبار -آزادي و استقلال نقض شدن جهاني
كه كرد تعريف جامعه اعضاي مجمع را دولت كانت امانوئل
او.شدند متحد شهروندان صورت به قانون هدف بنابه زماني
را مدني جامعه شرايط يا شهروندي جدائي‌ناپذير ويژگيهاي
:برشمرد چنين
قانوني مگر قانوني ، هيچ از مردم:حقوقي آزادي داشتن -1
.نمي‌كنند اطاعت داده‌اند ، رضايت آن به كه
نيست ، برتر ديگر فرد بر فردي هيچ:مدني برابري داشتن -2
.دارند فرق اخلاقي قدرت لحاظ از فقط مردم
را خود بقاي و موجوديت انسان:مدني استقلال داشتن -3
و حقوق بلكه نيست ، ديگر شخص دلخواه اراده مديون
مدني استقلال سبب جامعه عضو عنوان به او خود توانائيهاي
.اوست
شخص نماينده هيچكس حقوقي مسائل در:مدني شخصيت داشتن -4
(1)".كند عمل بايد او خود فقط و نيست
از قبل كه است اجتماعي تكامل تاريخي فرايند شدن جهاني
ذات ازماهيت ناشي باشد پيشرفت و ابتكار نتيجه آنچه
جديد بازارهاي آوردن دست به و بقا براي آن وتلاش سرمايه
و پيشرفت و تكنولوژي با جمع‌شدن با كه مي‌باشد ، سودآور و
اين صدور به احتياج سرمايه وانباشت ملي بازارهاي اشباع
آن پذيراي و بكر بازارهاي به شده اشباع بازار از سرمايه
.مي‌باشد
داخلي بازار درچارچوب همچنان اگربخواهد متروپل سرمايه
ضرورت و مي‌شود نزديك خويش ونابودي ركود به بماند
و عقبمانده‌تر محلي به صدور آن بقاي اجتنابناپذير
به و داده ادامه خويش پويائي به بتواند كه است آن پذيراي
.نشود دچار ايستائي حالت
كشورهاي براي را بسياري منفي و مثبت تبعات سرمايه انتقال
مي‌باشند فرايند اين پذيراي كه توسعه ودرحال عقبمانده
ساختار در تحول موجب آن مثبت بعد در داردكه همراه به
همراه كه نسبي رونق يك و شده آنها اقتصادي عقبافتاده
همچنين.مي‌آورد ارمغان به را باشد نيز حداقلي رفاه با
به رانيز تكنولوژي صدور از حداقلي مي‌تواند فرايند اين
افزايش را داخلي ناخالص توليد مجموع در و بياورد ارمغان
اما.باشد چشمگيرنيز تحول يك موجب ساختارمديريت ودر دهد
جديدآن ساختار به توجه با بخصوص سرمايه صدور منفي دربعد
از اينگونه در ملي اقتصاد رشد از اقتصاد شدن جهاني و
اين در ملي اقتصادهاي كه چرا كرده جلوگيري شدت به كشورها
ومديريت تكنولوژي نظر از هم و سرمايه نظر از هم كشورها
و صنعتي كشورهاي تكنولوژي و سرمايه با رقابت به قادر
اين در را آنها سلطه كه مجبورند و بود نخواهند اولي جهان
دوم درجه شريكي به آن حالت بهترين در و بپذيرند فرايند
حيات به خود ملي ساختار در سرمايه اين كنار در وحاشيه‌اي
با آن منفي تبعات رساندن حداقل به وبراي دهند ادامه خويش
اين كه كنند اقدام اجتماعي تامين حيطه در قوانيني وضع
.بسيارشكننده‌وغيركارآمدخواهندبود بحراني درشرايط قوانين
جهاني" مقاله در كه مصاديقي و مسائل وهمچنين شرايط اين
پول بين‌المللي صندوق توسط كه (2)"نقمت يا نعمت شدن ،
اقتصادي -سياسي و حاشيه‌اي پيامدهاي همچنين و شده مطرح
بودن دمكراتيك ضد به فرايند اين بررسي روند و فرايند اين
مورد مقاله اين در شدن جهاني اهميت‌اقتدارگرايانه و
.مي‌گيرد قرار بررسي
جانبه يك فرضيه‌پردازي و قرينه‌سازي به بايد اين كنار در
بشري دست‌آوردهاي تمامي مي‌خواهد كه مذكور سازمان ازطرف
پيوند جهاني سرمايه نقش به را اقتصادي ترقي و پيشرفت و
تنها را آن جهاني ابعاد در زندگي سطح رفتن وبالا زند
رئاليستي و علمي نگاهي بايد كند قلمداد سرمايه مديون
.بيندازيم
در مطلق‌گرا نگاه خود تحليل در پول بين‌المللي صندوق -1
را بشري اجتماع تكاملي وسير گرفته كار پديده‌هابه بررسي
سرمايه‌داري سيستم مديون مطلقا بيستم قرن در بخصوص
اين در غيرهمگرا سيستم‌هاي وجود به توجه با كه مي‌داند
اين بودن غلط ساختارها اينگونه ترقيات و پيشرفتها و قرن
پيشرفت بواسطه مثلا چنانچه.بود خواهد ملاحظه قابل نگرش
فضائي تحقيقات در سابق شوروي جامعه دستاوردهاي و
ديگر بر سيستم آن رجحان بر دليل آن به مختص واختراعات
بيستم قرن بزرگ ترقيات بي‌شك.بود نخواهد ساختارها
اقتصادي -سياسي ساختار هر با بشري جامعه تمامي دستاورد
.بود نخواهد علمي خاص سيستم يك به آن اختصاص و بود خواهد
به تكنولوژي و سرمايه انتقال از غلط به درمقاله -2
اينكه لحاظ با و است شده داده اخلاقي بعد ديگر كشورهاي
به را خويش دستاوردهاي تكنولوژي و سرمايه فرايند ، اين در
شده ، نگاه مي‌دهد انتقال توسعه درحال كشورهاي به درستي
به را ادعا اين بودن باطل جهاني واقعيات كه حالي در
دست به براي رقابت سرمايه ذات اصولا و رسانده اثبات
منافع به سرمايه مي‌شود موجب اين كه است بيشتر سود آوردن
كه شرايطي در مگر -هيچگاه و كند توجه سرمايه صاحبان
نمي‌دهد قرار خويش اولويت در را ديگران منافع -شود مجبور
.بود خواهد تقاضا و عرضه سيستم تابع هميشه و
پائين رشد بررسي اين در پول بين‌المللي صندوق همچنين -3
معلول بيستم قرن مياني مقطع رادر ملي ناخالص درآمد
كلي‌نگري اين كه مي‌داند اقتصاد به نسبت ويژه حمايتهاي
وجود به توجه با كه چرا نيست ، واقعيات با منطبق
يكپارچه نگاه سالها اين در اقتصادي متفاوت سيستم‌هاي
وديگر بود نخواهد منطقي اساس از جهان اقتصاد به نسبت
طي را حمايتي روند اقتصادي حيطه در كه سيستم‌هايي اينكه
خود ملي اقتصاد توانسته‌اند موارد از بسياري در كرده‌اند
جهاني قدرت دومين به و كنند نزديك قدرت و پيشرفت به را
همان با چين نيز اخير سالهاي در حتي.يافته‌اند دست نيز
به تغيير اندك با البته وحمايتي دولتي بسته ، اقتصاد
ادعاي بنابه و رسيده جهان در اقتصادي رشد بالاترين
به تبديل آينده دهه‌هاي در اقتصادي تحليل‌گران از بسياري
.شد خواهد جهان اقتصادي ساختار توانمندترين و بزرگترين
اخير سال چند همين طي در خصوص به بحراني شرايط در همچنين
نسبت بوده‌اند برخوردار بيشتري اقتدار از كه ساختارهايي
برخوردار بحران مهار در بهتري توانمندي از ديگران به
.بوده‌اند
تجارت رشد (پول صندوق‌بين‌المللي)بررسي اين در -4
به درصد رقم 19 از جهاني اقتصاد در توسعه حال در كشورهاي
مسئله اين كه مي‌داند آنها پيشرفت نشان را درصد 29
اين چراكه بود نخواهد مي‌شود ادعا كه همانگونه تماما
اينگونه براي سودمندي رشد نشان اينكه از قبل تجاري رشد
از درصدي البته)آنهاست بيشتر وابستگي مويد باشد كشورها
با اخير سالهاي طي در كه(است قبول قابل ادعا مورد رشد
فرآورده‌هاي و كالاها از واستفاده آنها مصرف بازار رشد
مصرف شدن محدود اولي‌هاوهمچنين جهان توليد مصرفي
كمي لحاظ از بالاتر تجاري سهم خود ، داخلي فرآورده‌هاي
توسعه حال در كشورهاي براي را كيفي لحاظ از منفي‌تر ولي
.است آورده ارمغان به جهان اقتصاد دركل
حال در كشورهاي به متروپل كشورهاي از سرمايه انتقال -5
داخلي معيارهاي طبق استاندارد زيرساخت يك از توسعه
پروسه اين بارز دليل و نگرفته انجام پيشرفته كشورهاي
كشورهاست اينگونه در صنعتي مالي ، بحرانهاي بروز يكطرفه
مكزيك مالزي ، روسيه ، اندونزي ، بحرانهاي نيز مثال شاهد كه
فعاليت بازتاب همچنين مي‌باشد ، اخير سالهاي در تركيه و
منضبط قوانين رعايت با همراه متروپل كشورهاي در سرمايه
پرداخت و زيست محيط كننده ، مصرف كار ، نيروي با رابطه در
در استانداردها اينگونه كه مي‌باشد مستقيم ماليات‌هاي
رعايت سرمايه‌گذار خارجي طرف توسط توسعه كشورهاي‌درحال
.نمي‌شود
حال در كشورهاي اقتصادي يكپارچگي به شده ياد مقاله در -6
دربعد را يكپارچگي اين و است شده يكسويه‌اي نگاه توسعه
و مي‌كند نگاه پيشرفته كشورهاي با اقتصادها اين نزديكي
فراموشي رابه ساختارها اينگونه ناهمگون سطح و منافع تضاد
در فقط يكي نزد و امتزاج اين كه حالي درميسپارد
كشوري چنانچه و است صادق شده مطرح جهاني نوين نظم چارچوب
دفاع خويش سياسي استقلال از جهاني فرايند اين در بخواهد
در و بحران دچار خويش اقتصادي وابستگي به توجه با كند
.خواهندگرفت قرار برتر قدرتهاي تحريم شرايطي
و فقير كشورهاي براي جهاني اقتصاد در ادغام اصولا -7
در اول:است بررسي قابل زاويه چند از يافته توسعه كمتر
ملي و پايدار نگاه كه وابسته و تجاري اقتصادهاي با رابطه
فرايند در ساختارها اين.ندارند اقتصادي ساختار به نسبت
بالاتري رشد از شك بدون غيربحراني شرايط در شدن جهاني
كمي فقر مي‌تواند اين كه گرفت خواهند قرار قبل به نسبت
كاهش آنها توسط جهاني تجارت قوانين و مقررات پذيرش با را
اين از بيشتر پول بين‌المللي صندوق تحليل مشخصا كه دهد
نگاه فقر كاهش در آن تاثير و شدن جهاني به نسبت منظر
اقتصادهايي كلا و ملي و مستقل ساختارهاي در دومميكند
دارند اجتماعي عدالت و اقتصاد به نسبت اساسي‌تري نگاه كه
دنبال ساختاري‌تر و ريشه‌اي‌تر را اقتصادي تحول و
منافع و ملي حاكميت كمي ، رشد براي نيستند حاضر و مي‌كنند
مسلما.ببينند خدشه‌دار پروسه اين در را خويش درازمدت
است جنبه‌اي همان اين و است همراه ترديد با خوش‌بيني اين
شده سپرده فراموشي به پول بين‌المللي صندوق تحليل در كه
.است
همگي روند اين منتقدان و شدن جهاني حامي تحليل‌گران -8
حركتي مسير در پروسه اين كه متفق‌القولند امر اين بر
و بزرگ بحرانهاي حامل توسعه درحال اقتصادهاي براي خويش
بود ، خواهد تامل‌تر قابل مسئله اين كوتاه‌مدت در بخصوص
درحال كشورهاي در برنامه‌ريزي اينكه به توجه با حال
عموما ساختاري توانايي عدم و حاد معضلات واسطه به توسعه
كم‌توان ساختارهاي در شرايط اين در بود خواهد كوتاه‌مدت
و تضمين چه بحرانها اين از عبور و ماندگاري و بقا براي
همانگونه جهاني تجارت سازمان آيادارد وجود راهكارهايي
است كرده لحاظ خويش مقررات در را سرمايه منافع كه
اينگونه منافع كه است خواسته حتي يا و است توانسته
.بنگرد عادلانه بحران شرايط در را ساختارها
كلا و بالا مهارت‌هاي سمت به جهت تغيير مقاله اين در -9
اين البته كه است شده شناخته تحول لازمه برتر تكنولوژي
و اولي جهان اقتصادهاي بخصوص و اقتصاد بهينه‌سازي براي
مورد در ولي.بود خواهد منطقي نظري لحاظ از صنعتي
مبناي نمي‌تواند عقبافتاده و توسعه درحال اقتصادهاي
به كشورها اينگونه كه چرا باشد داشته قدرتمندي تئوريك
همچنين و بيكاران لشكر و بالا جمعيت‌هاي لحاظ
اول اولويت بومي ، تكنولوژي نظر از پايين زيرساختهاي
در كه بسا چه و بود خواهد مردم معيشت تامين و اشتغال
لحاظ از بالا تكنولوژي از استفاده مواقع از پاره‌اي
چندان اقتصادي سودمندي لحاظ از وچه اجتماعي راهبري
را واحدپمپ‌بنزين يك بخواهيم اگر مثلا.نباشد منطقي
بايد كنيم اداره روز تكنولوژي با و اتوماتيك صورت به
شرايط در ولي كنيم هزينه منظور بدين را ريال ميليون صدها
پمپ واحد اين در نفر چند گماردن با بيكاري بالاي درصد
براي هم راه اين از و كرد اداره را آن مي‌توان بنزين
به توجه با هم‌اينكه و نمود معيشت تامين خانوار چندين
نظر از مورد ، اين در جهاني استاندارد از پايين‌تر حقوق
استفاده واحد آن اداره كردن مدرن به نسبت نيز اقتصادي
كمبود شرايط در سرمايه‌گذاري تورم از و كرده بهينه‌تري
.كرد جلوگيري سرمايه
در را كوتاه‌مدت برنامه‌ريزي همچنين بررسي اين در -10
بالا ريسك با همراه و بحران‌آميز (جهاني‌سازي) پروسه اين
سومي‌ها جهان كشورهاي معضل دقيقا كه مي‌كند قلمداد
به توجه با جوامع اينگونه در كه چرا بود خواهد
سرمايه‌داري سيستم نشدن نهادينه و ضعيف زيرساختهاي
به خود است نظر مد اولي جهان كشورهاي در كه همانگونه
عيني‌تر و كوتاه‌مدت نتايج به نگاه برنامه‌ريزي خود
حفظ به توجه با ساختارها اينگونه كه چرا.داشت خواهد
جامعه يك از پيشرفته جوامع برخلاف اينكه و قدرت ساختار
به تمكين به مجبور نيستند برخوردار قانونمند مدني
تدوين فرصت و داشت خواهند بازده زود اقتصادي سياستهاي
مدرن ساختارهاي با مقايسه در را درازمدت سياستهاي
.داشت نخواهند
ساختارهاي بين به‌همبستگي همچنين تحليل اين در -11
غيرقابل شرايط در و است شده يكسونگرانه‌اي نگاه اقتصادي
تلقي مثبت را شده مطرح اقتصادي نهادهاي نقش پيش‌بيني ،
بحران ، شرايط در كه است آن منطقي‌تر كه.است كرده
خويش توانمندي به توجه با اقتصادي قدرتمند ساختارهاي
به شرايط اين از حاد شرايط در تسليم بدون توانست خواهند
به توجه با ضعيف ساختارهاي اما.كنند عبور سلامت
عديده‌اي مشكلات و مسائل دچار رابطه اين در خود كم‌تواني
نگاه به توجه با ذيربط جهاني سازمانهاي و شد خواهند
قابل معضلات و مشكلات اين حل در اقتصاد ، مقوله به سياسي
نزديكي اين كه بود خواهد آن عاقلانه.بود نخواهند اعتماد
نمود قلمداد (آن غيرمتعهدانه بار به توجه با) وابستگي را
.مي‌باشد متقابل تعهد بار داراي كه همبستگي نه
توجيه منظور به پول بين‌المللي صندوق تحليل پايان در -12
رئاليستي نه و اخلاقي طور به را فقر كاهش شدن ، جهاني
ذات كه حالي در است داده قرار نتيجه‌گيري و بررسي مورد
كه هرچند بود خواهد تقاضا و عرضه اصل و سودمندي سرمايه
نيز اجتماعي شرايط از بعضي رعايت به ملزم پروسه اين در
ساختار اين در بي‌رقيبي شرايط در تحقيقا وليبود خواهد
داشته محسوس كاهشي مي‌تواند اجتماعي تامين استانداردهاي
در را فقر و كمي لحاظ از حتي طبقاتي فاصله و باشد
.كند تشديد ضعيف ساختارهاي
جهاني اقتصادي نگاه‌نهادهاي موجود واقعيات به عنايت با
بود خواهد سياسي باشد مردم‌گرايانه آنكه از قبل شده مطرح
به را ادعا اين روشن به‌طور اخير سالهاي عيني تجارب و
سرمايه‌داري‌و سيستم ذات اصولا و است رسانده اثبات
در كه مي‌باشد بيشتر سود تامين آن انحصاري شكل مخصوصا
مطرح ليبرال تئوريهاي در كه آن‌گونه اخلاق پروسه ، اين
مورد اين در بخواهيم اگر كه نمي‌باشد عيني چندان مي‌شود
اشاره ايراني جامعه واقعي شرايط در ملموس مثال يك به
فعاليتهاي در بيگانه اتباع به‌كارگيري به مي‌توانيم كنيم
هم بيگانه كارگران اينكه دليل به كه كنيم توجه اقتصادي
اجتماعي تامين مطالبات اينكه هم و مي‌گيرند كمتر حقوق
اولويت هم‌ميهن و ايراني كارگران به را آنها ندارند نيز
هيچ‌گونه كه خارجي سرمايه كه مي‌شود چگونه حال.مي‌دهند
رفاه و فقر كاهش به فرايند اين در ندارد نيز ملي وابستگي
خود كنار در سرمايه‌گذاري هرگونه البته.كند توجه مردم
دارد همراه به را عده‌اي معيشت تامين و اشتغال موجبات
.ندارد اجتماعي اخلاق در ريشه فرايند اين ولي
قنواتي زارعي اردشير
دارد ادامه
:پانوشت‌ها
ص 462 عالم عبدالرحمان -غرب سياسي فلسفه تاريخ -1
چهارشنبه 20 و تيرماه سه‌شنبه 19 همشهري روزنامه -2
سال 1380 تيرماه
|
