ملي توسعه در جمعي ارتباط وسائل نقش
مي‌توانند مردمي و دموكراسي نظام يك در جمعي رسانه‌هاي
بگذارند تاثير توسعه روند بر
مساله به‌تدريج اروپايي كشورهاي در دوم ، جهاني جنگ از پس
بعدي چند ماهيت واسطه به رفاه مقوله.شد مطرح عمومي رفاه
در آن نقش و (فرهنگي و زيستي اقتصادي ، اجتماعي ، سياسي ، )
همگاني حقي عنوان به ملي امنيت و اجتماعي عدالت تحقق
.گشت تلقي دولت‌ها برعهده تكليفي ;جامعه اعضاي همه براي
انسان‌ها جهاني ، صلح لزوم و دولت‌ها وظايف زمان اين در
توسعه و رشد را خود جامعه بيشتر هرچه تا داشت آن بر را
.دهند
با جامعه‌شناسي و نظري تحقيقات حوزه توسعه ، ترتيب بدين
و پيشرفت برتر نماد و الگو كه گرفت قرار خاص اهميت
اقتصادي ، عوامل بر گسترده طور به و شد محسوب نوگرايي
به ارتباطات دهه 60 در.گذاشت تاثير نهادي و تكنولوژي
اين در و شد پذيرفته توسعه در موثر عوامل از يكي عنوان
توجه مورد جمعي رسانه‌هاي يعني ارتباطات تكنولوژي ميان
پرتاب به‌خصوص ارتباطات ، در انقلاب وقوع باگرفت قرار
ارتباطات ، و كرد پيدا گسترش اهميت اين فضا ، به ماهواره‌ها
انتقال پيچيده فنون تا چاپ عصر ارتباطي تجهيزات مجموع
ماهواره‌هاي همچنين و الكترونيك خطوط طريق از علائم
روند در جمعي رسانه‌هاي بالطبع.برگرفت در را فضايي
پاره‌اي كه كردند پيدا متعددي كاركردهاي و نقش‌ها توسعه ،
.گرفتند خود به منفي جنبه برخي و مثبت جنبه آنها از
نقش‌ها اين بررسي به شده سعي تحقيقي گزارش اين در
توسعه از منظور كه ديد بايد آن از قبل اما.شود پرداخته
تاثير توسعه امر بر جمعي ارتباط وسائل چرا چيست؟
نقش ايفاي موثردر عوامل نهايت در و مي‌گذارند؟
كدامند؟ آن موانع يا رسانه‌ها
چيست؟ توسعه
اعتقاد بهاست شده ارائه گوناگوني تعاريف توسعه درباره
تغيير ، اين و دگرگوني و تغيير يعني كارشناسان ، توسعه
با آنها ارتباط اعمال ، موضوعات ، به مردم نگريستن نحوه
.است داده قرار تاثير تحت را اطرافشان جهان و يكديگر
ارزش‌ها ، دانش ، بر مي‌گيرد ، شكل مردم ذهن در كه تغييراتي
.مي‌گذارد تاثير...و ادراكات نگرش‌ها ،
پوياست حركت و تحول يك توسعه كه باورند اين بر ديگر برخي
جامعه ، معنوي امكانات و اقتصادي توانايي‌هاي آن در و
پيدا رشد هم با جامعه فني امكانات و پژوهش علم ، :نظير
بنابر.تفكيك‌ناپذيرند يكديگر از واقع در و مي‌كنند
طور به است ، شده مطرح توسعه زمينه در كه مختلفي تعاريف
:از است عبارت توسعه گفت ، مي‌توان كلي
و مادي جنبه‌هاي و شرايط همه گسترش و رشد بهبود (الف
.اجتماعي زندگي معنوي
يك محسوس احتياجات برآوردن اجتماعي ، نظام ظرفيت گسترش (ب
برابري سياسي ، مشاركت فردي ، آزادي ملي ، امنيت جامعه ،
.زيست محيط موازنه و صلح و اقتصادي رشد اجتماعي ،
.جامعه افراد زندگي كيفيت به بخشيدن بهبود فرآيند (ج
اوضاع بهبود براي را دولت و مردم كوشش‌هاي كه فرآيندي (د
اين مردم و كند هماهنگ محل هر اقتصادي و فرهنگي اجتماعي ،
تماما را آنها و نمايد تركيب ملت يك زندگي در را محل
محقق روشه ، گي.سازد توانا ملي پيشرفت در مشاركت براي
به نيز را ارزش‌ها موضوع توسعه ، مفهوم بيان در فرانسوي
توسعه ، يا نوسازي مفهوم از صحبت":مي‌گويد و مي‌كشد ميان
.دارد ارتباط معيني ارزش‌هاي با كه ارزشي است قضاوتي
صورت به زندگي سطح افزايش در را ارزش اين اقتصاددانان
براي كه حالي در مي‌دهند ، قرار ملاحظه مورد چند ، ارقامي
مي‌گردد ارزش‌ها از نظمي با مرتبط تمايل اين جامعه‌شناس
افزايش به اندازه يك به جوامع همهاست كاركرد داراي كه
قائل مورد اين در يكساني اهميت و نداده ارزش زندگي سطح
".نيستند
را ارزش سه حداقل بايد توسعه مفهوم درك براي ترتيب بدين
:گرفت نظر در فكري پايه عنوان به
زندگي تداوم‌بخش نيازهاي تامين اگر:زندگي معاش (الف
به باشد ، نداشته وجود امنيت و بهداشت مسكن ، غذا ، :مانند
.مي‌شود حكم‌فرما مطلق عقبماندگي يقين طور
نوعي دنبال به جوامع در مردم تمام:نفس به اعتماد (ب
و مقام شخصيت ، را آن است ممكن و هستند نفس به اعتماد
.بنامند استقلال
خود از مادي شرايط از رهايي آزادي ، از منظور:آزادي (ج
جهل به سنت اجتماعي قيود از آزادي و زندگي بيگانه‌كننده
اعضاي و جوامع براي را انتخاب دامنه آزادي.است بدبختي و
اهداف راه در را خارجي محدوديت و مي‌دهد گسترش آن
.مي‌رساند حداقل به مي‌ناميم ، توسعه را آن كه اجتماعي
ملي توسعه
فرهنگي ، گوناگون ابعاد داراي توسعه شد ، اشاره كه طور همان
ابعاد اين تعامل از.است اقتصادي و اجتماعي سياسي ،
ملي ، توسعهميآيد بوجود جامعه در ملي توسعه مختلف ،
به موجود وضع از جامعه ساختارهاي و نهادها تحول فراگرد
به جامعه بالقوه ظرفيت و توان كه نحوي به است ، مطلوب وضع
سياسي اجتماعي ، اقتصادي ، استعدادهاي و درآيد بالفعل صورت
.شود شكوفا و بارور جهت هر از آن فرهنگي و
ملي توسعه بر رسانه‌ها تاثيرات علل
مساله ارتباطجمعي ، وسايل تاثيرگذاري عامل مهمترين
.است توسعه در آن از استفاده لزوم و اطلاعات اهميت
جامعه از گذر كتاب انتشار با سال 1958 در "لرنر دانيل"
را تكنولوژي‌اطلاعات ;خاورميانه كردن مدرنيزه سنتي ،
وي.مي‌كند معرفي توسعه در موثر عوامل از يكي به‌عنوان
به‌عنوان مي‌توانند چاپ و تلويزيون راديو ، ":است معتقد
شنوندگان به اطلاعات رساندن براي "جادويي فزاينده‌هاي"
".گيرند قرار استفاده مورد زياد
ملي ، وتوسعه جمعي رسانه‌هاي كتاب در سال 1964 در "شرام"
تحسين مورد آني ، توسعه ايجاد براي را رسانه‌ها اين توان
داخل به نو ايده‌هاي تزريق با" او باور به.مي‌دهد قرار
مي‌شود تلقين و شناسانده مردم به جديدي نقش‌هاي توده‌ها ،
.مي‌گذارد آنها روي جلوي زندگي ، براي بهتري رسم و راه و
جمعي رسانه‌هاي توسعه با كه اطلاعات وكافي آزاد جريان
عمل ملي سياست براي پشتيباني به‌عنوان مي‌شود ، حاصل
بر عمومي تمركزتوجه آرزوها ، ارتقاء موجب و مي‌كند
".مي‌شود نگرش‌ها اصلاح و اجتماعي معيارهاي تحكيم توسعه ،
برگزار كنفرانسي نيز الجزاير در سال 1973 در همچنين
نقش به وابستگي و صادرات مساله به آن در كه مي‌شود
.مي‌شود اشاره اطلاعات
بودن پرطرفدار و جمعي ارتباط وسايل گسترش ديگر ، عامل
تماشا به را زيادي اوقات مردماست تلويزيون بخصوص آنها
مطبوعات خواندن و راديو و تلويزيون به دادن گوش يا
برنامه‌ريزي يك با وسايل اين كه است طبيعي.مي‌گذرانند
تحت دارند ، مدنظر كه را آنچه مي‌توانند راحتي به دقيق
.كنند عقايد و نگرش‌ها از بسياري جايگزين و القاء شرايطي ،
كه معترفند جمعي ارتباط جامعه‌شناسان از بسياري
جامعه امكانات تمام بر چشمگيري تاثير جمعي رسانه‌هاي
بر ديگري عامل مخاطبان بر رسانه‌ها آثار بنابراين.دارند
.است توسعه امر در آنها نقش
:مي‌شود زير موارد شامل خلاصه به‌طور آثار اين
.نگرش‌ها و افكار رفتارها ، پذيرش فرهنگ‌پذيري ، (1
جهان و جامعه با افراد آشنايي راههاي اجتماع‌پذيري ، (2
.اجتماع در فرد نقش درك و پيرامون‌شان
و مي‌آموزند رسانه‌ها آنچه تربيتي ، و شناختي اثرهاي (3
.مي‌كنند هدايت آن وسيله به
رسانه‌ها ديگر و تلويزيون كه سوال اين سياسي ، اثرهاي (4
.مي‌گذارد اثر افراد دانش و عقايد رفتارها ، بر چگونه
جمعي ارتباط وسايل اثربخشي بر ديگر عامل اطلاعات انفجار
يك رويه سطح يا و ساختار كه هنگامي.است مخاطبان بر
به‌صورت موج اين و مي‌كند برخورد اطلاعات موج با جامعه
اطلاعاتي انفجار يك موجبات كه مي‌يابد ادامه آنقدر دائمي
ابتدا حال اين در.مي‌آورد به‌وجود جامعه در را
اين و مي‌گيرند تاثير آن از اجتماعي و فرهنگي انگيزه‌هاي
هموار را اجتماعي و اقتصادي اهداف در تغيير تاثيرپذيري
ايدئولوژي ميان نزديكي برخورد تحول ، اين كنار درميكند
.مي‌گيرد صورت اطلاعات انفجار و جامعه در موجود
توسعه در شنيداري و ديداري چاپي ، رسانه‌هاي كاربرد
دليل به ارتباطات به اوليه توجه:خبري و چاپي رسانه‌هاي
وجود با اما بود ، مردم اقناع و اطلاعات ارائه به نياز
پخش و روزنامه‌نگاري با تقريبا اطلاعات اشاعه اين ،
به‌ويژه غرب جهان در.مي‌رسد به‌نظر مترادف خبرها
روزنامه‌نگاري كه است اين بر سنت آمريكا متحده درايالات
.بدانند جاري رويدادهاي پوشش و خبر اشاعه وسيله را
خاص توجه از ناشي زمينه اين در توسعه اقدامات اكثر
از غير به موضوع ، اين.است ارتباطي سازمان‌هاي و آژانس‌ها
و منطقه‌اي خبري سرويس‌هاي شكل‌گيري به موارد ، ساير
منجر رسانه‌ها كاركنان آموزش براي سخن‌پراكني نهادهاي
رشد و ها رسانه توسعه پروژه‌ها ، از برخي هدف.است شده
چنين.است بوده رسانه‌ها دست‌اندركاران به دادن
تحت دهه60 از منطقه‌اي و بين‌المللي سطح در پروژه‌هايي
براي بين‌الملل برنامه" نظر تحت اخيرا و يونسكو نظر
.داشته‌اند قرار "ارتباطات توسعه
را بينندگان به‌آساني گيرا ، و جذاب رسانه اين:تلويزيون
تا باشد باسواد حتما نبايد بيننده و مي‌كند جلب خود به
و است مرجعيت صاحب وسيله اين.كند درك را آن پيام
اعتبار مي‌شود ، پخش آن توسط كه اطلاعاتي براي مخاطبان
مردم ، به اطلاع‌رساني براي تلويزيونقائلند توجهي قابل
افكار در تاثير براي خاص ، موضوعي به علاقه آگاهي ، ايجاد
مناسب توسعه مروجان كارهاي به بخشيدن اعتبار و عقايد و
انجام به ترغيب را مردم مي‌تواند رسانه اين همچنيناست
و باورها تغيير نگرش‌ها ، اصلاح در طرفي از.كند عملي
.است محدوديت داراي عملي مهارت‌هاي آموزش و عميق ارزش‌هاي
اگرچه.است كم‌سواد افراد براي اطلاعاتي مهم منبع:راديو
فاقد و برخوردار كمتري اعتبار از تلويزيون به نسبت راديو
تلويزيون از كه نيست معنا بدان اين اما است ، بصري جنبه
.نباشد قانع‌كننده‌تر و سرگرم‌كننده‌تر
مردم ، به رساندن اطلاع براي عالي رسانه‌اي نيز راديو
مانند راديو.است عقايد بر اثربخشي و آنها كردن آگاه
محدود امكانات با يك‌سويه ارتباطي كانال تلويزيون ،
سعي برنامه‌ها طرح‌و بسياري دراست بازخورد
ترغيب با كار اين.شود استفاده بازخورد سيستم از مي‌شود
برنامه توليدكنندگان به سوال‌ها و نظرها ارسال به مردم
در سوال‌ها و نظرها.مي‌گيرد صورت تلفني يا كتبي به‌صورت
گروه‌هاي در.مي‌گيرد قرار بحث مورد بعدي برنامه
مشتاق ، مردم راديويي ، بحث تريبون‌هاي با راديويي شنوندگان
موضوع‌هاي درآنها كه مي‌دهند تشكيل را يادگيري گروه‌هاي
كنند كسب را مربوطه اطلاعات يا گيرد قرار بحث مورد توسعه
.بياموزند را جديد فنون و
ملي توسعه در جمعي رسانه‌هاي نقش
ارتباط وسايل آثار و نقش‌ها بررسي هدف گزارش ، اين در
بنابراين.است مطبوعات و تلويزيون راديو ، بخصوص جمعي
رسانه‌ها از دسته اين تاثيرات بيشتر مي‌آيد ، پي در آنچه
سوي از كه آثاري جمله از.مي‌دهد قرار توجه مورد را
راديو ، جمعي ، رسانه‌هاي براي ارتباطي صاحبنظران
به است شده مطرح ملي توسعه روند در مطبوعات و تلويزيون
:است زير قرار
تحريك ، معناي به انگيزش:مردم در انگيزه ايجاد (الف
كه است فرايندي انگيزش ديگر بيان بهاست تحريض و ترغيب
با و ارادي عملي به اقدام براي آگاه عامل يك آن طريق از
جنبه‌هاي از را انگيزههامييابد دلايلي قبلي تصميم
انگيزه‌ها ، مهمترين ;مي‌كنند تقسيم‌بندي مختلف
براي.است شخصي و فردي اجتماعي ، فيزيولوژيك ، انگيزه‌هاي
توسعه بايد مردم چيز هر از قبل توسعه ، در انگيزه ايجاد
.آورند دست به را جديد انديشه‌هاي و اطلاعات و بشناسند را
راههاي مورد در و دريابند را تغييرات لزوم بايد آنها
.باشند داشته را لازم اطلاعات تغيير ، ايجاد مختلف
و پشتوانه وسايل اين كه است حدي به جمعي رسانه‌هاي اهميت
.مي‌روند شمار به ملي توسعه در اجتماعي تغييرات زيربناي
و ايجاد در خود ، خبري و آموزشي نقش ايفاي با رسانه‌ها ،
براي.موثرند انگيزه‌ها و ارزش‌ها مهارت‌ها ، تحول
و امكانات همه از بايد وسايل اين جانبه ، همه تاثيرگذاري
و غيرمستقيم روش‌هاي زيرا كنند ، استفاده روش‌ها
.دارند را اثر بيشترين عامه‌پسند
مناسب ، برنامه‌هاي كمك به جمعي ارتباط وسايل كلي به‌طور
را نوين افكار و ارزش‌ها مي‌توانند كننده سرگرم و جذاب
بيداري منطقي ، و عقلايي انديشه‌هاي گسترش.دهند انتقال
آگاهي ، سطح بردن بالا تعاون ، روحيه ايجاد عمومي ، افكار
را صنعتي فرهنگ طريق اين به...و حرفه و فنون آموزش
.دهد بسط مي‌تواند
فرهنگي ، زمينه در چه توسعه:فرهنگ‌پذيري به كمك (ب
و بازنگري و برگشت يك به سياسي و اقتصادي يا اجتماعي
نشود ، احساس تغيير به نياز تا.است محتاج نياز احساس
احساس چنين به فرهنگ‌پذيري روند.گرفت نخواهد صورت توسعه
تغييري و نگرش بينش ، در تزلزلميكند فراوان كمك نيازي
از جامعه بيروني سپس و دروني ساختار در عمقي و آرام
كنار در افراد.است ملي توسعه در فرهنگ‌پذيري اثرات
وسيله به چاپي ، و بصري سمعي ، رسانه‌هاي ديگر و تلويزيون
لحظه به لحظه و مي‌شوند تلقيني و ذهني بمباران اطلاعات ،
قرار تبديل و تغيير جريان در روحي و ذهني نظر از
را خود انگيزه‌هاي گاهي شده ، متاثر افراد گاهيميگيرند
همراه نو ، شخصيتي در را خود زماني و مي‌دهند دست از
گفت مي‌توان هنگام اين در.مي‌كنند تصور نو انگيزه‌هاي
جاي بر را خود مهم اثرات از يكي فرهنگ‌پذيري جريان
شكل رسانه‌ها سوي از فرهنگ‌پذيري روند اين.است گذاشته
.مي‌شود ساخته و مي‌گيرد
افراد ملي ، توسعه فراگرد در:ارزش‌ها در تغيير ايجاد (ج
مي‌دهند قرار سوال مورد را ناروا رسوم و آداب و ارزش‌ها
:مثال به‌طور.برمي‌گزينند را فطري و الهي ارزش‌هاي و
فرزند و باشد آزاد دهقان يك كه مي‌شود برانگيخته كشاورز
صنعتي كار تا مي‌شود داده سوق دانش و علم و قلم به دهقان
.كند پيدا
.است توسعه ارزش‌هاي از خلاقيت و نوآوري تخصص ، مهارت ، كسب
برخي به انسان كه هرآنچه از است عبارت ارزش كلي ، به‌طور
در آن براي و مي‌دهد نسبت پديده‌ها و حالت‌ها و اعمال
ملي توسعه براي.است قائل ويژه‌اي جايگاه خود زندگي
ارزش‌ها ، اين نبود و است ضروري و لازم ارزش‌ها وجود
تداوم و ايجاد در.است توسعه سرراه بر بزرگ مانعي
.دارند بسزايي نقش رسانه‌ها توسعه ، در موثر ارزش‌هاي
تاييد و ارتباطي وسايل طرف از ارزش‌ها اين گرفتن ناديده
جامعه بر جبران‌ناپذير لطمه توسعه ، ضد ارزش‌هاي تشويق و
غيرممكن گاهي حتي و مشكل را توسعه به رسيدن و دارد
.مي‌سازد
توسعه و پيشرفت در مهمي نقش نوآوري امروزه:نوآوري (د
و ظهور در جمعي رسانه‌هاي.دارد كشورها اقتصادي -اجتماعي
يك از استفاده با مي‌تواند نوآوري.موثرند نوآوري تكوين
و رسانه‌ها.آيد بوجود جديد درس كتاب يا نوشته برنامه ،
مي‌كنند دريافت را جديد افكار و نظرات مرتب آموزشي نظام
و مطابقت جامعه فرهنگ با مي‌دانند لازم كه را آنهايي و
و درست اگر نوآوري اشاعه.مي‌دهند اشاعه جامعه در سپس
در و دارد دنبال به فراواني مثبت اثرات شود ، انجام منطقي
ارزش‌هاي و باورها توليد ، تكنولوژي ، زمينه‌هاي تمامي
نقش.مي‌گذارند تاثير اجتماعي جنبش‌هاي و فرهنگي
خلاقيت و نوآوري كردن همگاني فراگرد ، اين در رسانه‌ها
.است
دارد ادامه
هاشمي فرحناز
|
