|
|
شدن جهاني و تمدنها وگوي گفت
از يكي كه است پيچيده‌اي فرآيند شدن جهاني: اشاره
قرن چالش مهمترين بيستم‌و قرن پاياني دهه شاخص‌هاي
اين از مشترك تعريف و درك فقدانميشود تلقي يكم و بيست
به است كرده فراهم را گسترده‌اي مباحث مفهوم‌زمينه
از گوناگون تعاريف و مختلف تلقي‌هاي مبناي بر كه گونه‌اي
شده مطرح متفاوتي فرهنگي سياسي دكترين‌هاي پديده ، اين
و تامل مورد سياسي و فرهنگي حوزه‌هاي ميان در كه است
نظريه دكترين‌ها ، اين ميان از.گرفته‌اند بازبيني‌قرار
وگوي گفت ايده و ساموئل‌هانتينگتون تمدن‌هاي ستيز
به را بيشتري توجه سيدمحمدخاتمي ، پيشنهادي تمدنها ، طرح
در شدن جهاني آيا كه است اين جدي سوال.است كرده جلب خود
در اينكه تمدن‌هاست‌يا ستيز نظريه اثبات تقويت‌و بستر
جهاني آيا مي‌رود؟ پيش به تمدنها گفت‌وگوي ايده قالب
آن بطن در يا تمدن‌هاست گفت‌وگوي مقابل پديده‌اي‌در شدن
اين به پاسخ بيني‌در قطع‌مطلق به‌طور.مي‌يابد جريان
گرفتن قرار.واقع‌بينانه‌است امري‌غير اساسي سوالات
در گفت‌وگوي‌تمدن‌ها و تمدنها ستيز دكترين از يك هر
پديده اين تعريف‌از پذيرش به منوط شدن جهاني پديده بطن
.است
شدن ، جهاني بحث اوج‌گيري با بيستم قرن پاياني دهه تقارن
تحولات معرض در ديگر مقوله‌هاي از بيش را فرهنگ حوزه
و نگرش شيوه‌هاي تنوع و تكثر.است داده گريزناپذيرقرار
.است ( Post Modern) مدرن پست دوران شاخص جهان‌بيني ،
با را گوناگون فرهنگ‌هاي و اجتماعي گروههاي كه دوراني
محيط به نگرش‌خاص سوي به خاص‌خود منطق عقلانيت‌و
براي را زمينه و داده سوق خويش منافع و امور اجتماعي ،
از پرسش در.است آورده فراهم آن به جهاني و فراملي نگاه
و كرد درك را آن مفهوم بايد امر بدو در روند ، چيستي‌اين
بستر در مفهوم چگونه‌اين كه رسيد نقطه اين به سپس
جهاني عرصه در تاثيرگذار و مهم شاكله به خود معنايي
.است شده تبديل
انديشه و فرهنگ گروه
چيست؟ شدن جهاني
فرآيندهاي از مجموعه‌اي را شدن جهاني گيدنز آنتوني
فرآيند يك نه شدن جهاني كه است معتقد و مي‌داند پيچيده
شكل به كه فرآيندهاست پيچيده‌از اي مجموعه بلكه واحد
شدن‌تغيير جهاني.مي‌كنند عمل مخالف گاه و متناقض
مي‌آيد حساب به ما زندگي محيط شرايط كنه در وجابه‌جايي
(1)".ماست زندگي امروزين شدن‌شيوه جهاني"
وجود زيادي اتفاق‌نظر شدن جهاني مفهوم تعريف مورد در
آينده‌مي‌داند به متعلق را شدن جهاني كنت والترندارد
يا حال زمان به متعلق شدن‌مقوله‌اي جهاني كه است ومعتقد
كه خواهدداد رخ تحولاتي سطح‌جهاني در"نيست گذشته
(2)".مي‌بخشد تحقق را شدن جهاني مفهوم
ارتباطات و پيوندها فرآيندي‌از را شدن جهاني گرو مك
جهاني جديد نظام دولت‌ها ، از فراتر مي‌داندكه متقابلي
اطلاق فرآيندي به شدن جهاني" است معتقد وي.مي‌سازد را
يك فعاليت‌هاي و تصميمات حوادث ، آن طريق از كه مي‌شود
زمين كره وجوامع افراد مهمي‌براي نتايج جهان از بخش
(3)".دارد
پيوند ارتباطات‌متقابل به شدن جهاني گرو مك ديدگاه در
.است گرفته مدنظرقرار وابستگي نگاه اين در و است خورده
.شده‌است تعريف نيز زاويه‌اي‌ديگر از شدن جهاني اما
مفهوم ارتباطبا در را شدن جهاني كه كساني نگاه از
ادغام هم شدن ، در مي‌كنند ، جهاني تعريف تجارت و اقتصاد
چارچوب در فرهنگ و كار تجارت‌نيروي بازار ، شدن
.است سرمايه‌داري
شدن جهاني تعريف‌از در كه است كساني درزمره ديويدهلد
به حركت را شدن جهاني واساساپديده دارد انتقادي نگاهي
فرهنگي كثرت آن همراه كه مي‌بيند شهري دموكراسي نوعي سمت
(4).دارد وجود نيز اقتصادي و
فرآيندي را آن كه كساني زاويه‌نگاه از شدن جهاني
مي‌دانندبا سياسي و اجتماعي نظم قالب تاثيرگذاردر
دكتر.است پيوندخورده بين‌المللي روابط و موضوع‌دولت
فرآيند مجموعه شدن است‌جهاني بشريه‌معتقد حسين
نحو به ملي دولت‌هاي آن موجب به كه پيچيده‌اي‌است
در شدن جهاني".مي‌شوند مرتبط يكديگر به فزاينده‌اي
ودموكراسي دموكراتيك‌غرب زندگي شيوه شدن جهاني حقيقت
(5)".است ليبرال
آن با بشري جامعه كه روندهايي و شاخص‌ها با جهاني‌شدن
دل از تعاريف تمامي و است تامل و بررسي قابل روبه‌روست
اين.است شده دسته‌بندي و آمده بيرون شاخص‌ها اين
فرهنگ و سياست تكنولوژي ، اقتصاد ، حوزه‌هاي در شاخص‌ها
شاخص‌هاي با ماكفرو ، آنتوني اعتقاد به كه دارد وجود
كه است بررسي تبيين‌و قابل اساسي روند چهار شدن ، جهاني
:از عبارتند
روابط شاخص ، به‌عنوان بزرگ قدرت‌هاي ميان رقابت -1
.بين‌المللي
در جهش ميان دراين تكنولوژيك‌كه نوآوري‌هاي -2
از اطلاعات توليد فناوري و رسانه‌ها و ارتباطات تكنولوژي
.است برخوردار ممتازي موقعيت
علمي ، عرصه‌هاي همه در نوگرايي مدرنيسم ، توسعه -3
.اجتماعي خدمات و تحقيقات
حركت‌به و تجارت و توليد مبادله ، شيوه‌هاي در تغيير -4
(6).شدن جهاني سوي
به نگاه در تغيير آن ، از ناشي روندهاي و فرهنگ سطح در
فرصت‌ها برابري بشر ، حقوق مشاركت ، اجتماعي ، زندگي انسان ،
نگاه.است شده مدني شكل‌گيري‌جنبش‌هاي به منجر غيره و
فرهنگ ، از عرصه در شدن تاثيرجهاني از سطح اين به فراملي
به را مدني جنبش‌هاي شدن ، جهاني عرصه‌هاي ديگر با روابط
دليل به شايد.است كرده تبديل انساني و جهاني جنبش يك
جهاني كه است سياسي -فرهنگي درروندهاي فراگيري همين
به.است متبادرشده جهاني‌سازي‌نيز معناي به شدن
شدن‌روح درجهاني كه است گرفته شكل تلقي اين كه گونه‌اي
فرهنگ خاصي‌به تعلق كه مي‌شود جهان‌حاكم بر واحدي
چنين.ندارد وجود تمدني اساساوحدت چون.ندارد ويژه‌اي
مي‌كند واردبحث را مفاهيم‌ديگري شدن ، جهاني از تلقي
نظم يكپارچه‌سازي ، جهان‌گرايي ، جهاني‌سازي ، چون مفاهيمي
بحث اين اما... و غرب فرهنگي استثمار جهاني ، جديد
فاقد تبيين ، و بررسي براي مصداق‌هايي رغم به اساسا
معنايي همان به جهاني‌شدن.است متقني نظري چارچوبهاي
فرآيندي يعني دارد ، وجود تفاهم آن حوش و حول تاكنون كه
پيشرفت‌علم بر تاكيد فرهنگي ، تكثرهاي پذيرش با كه
وارتباطي ، جهان اطلاعاتي افزايش‌تعامل‌هاي وتكنولوژي ،
و مي‌برد پيش مشترك نيازهاي وفهم متقابل درك سوي به را
فرآيندها ، اين بطن در البته.مي‌كند فراهم را تفاهم امكان
ديگري عناصر دخالت با رقابت‌ها اين و دارد وجود رقابت
سياسي اجتماعي ، خاص نيروهاي قدرت‌طلبي چون‌خودخواهي‌ها ،
.دارد وتعارض‌هارا تضادها به شدن تبديل امكان..و
شاخص‌هاي با هم اكنون بشري جامعه كه است زاويه اين از
مبادلات توسعه فرآيندي‌از كه عام معناي به شدن جهاني
به موسوم پديده با هم روبه‌روست‌و عرصه‌هاست همه در
.طبقاتي شكاف‌هاي و نزاع و نابرابري ، جنگ تعارض ، گسترش
كه همانطور را ومتناقض متفاوت پديده‌هاي اين مي‌توان آيا
دانست؟ شدن جهاني موضوع از جزيي است كرده گيدنزبرداشت
آسيبهاي با شدن‌پديده‌اي جهاني اساسا اينكه يا و
.مي‌كند تهديد را بشري جامعه فراوان‌كه
يك به‌عنوان تمدنها گفت‌وگوي رابطه‌ميان بحث اين در
و فرهنگي تكثر پذيرش و تسامح تفاهم ، مبتني‌بر ايده
است؟ چگونه شدن جهاني سياسي‌با
ايده يا نظريه تمدنها گفت‌وگوي
گوناگوني‌فرهنگ‌ها و جهان‌بيني ، تعامل و نگرش در تكثر
تبديل‌كرده جهاني روندي به موضع‌خاص از را تمدنها و
بر مبتني نظريه‌اي و ديدگاه به‌عنوان شدن جهاني اين.است
و اجتماعي الگوهاي يكپارچه‌سازي‌ارزش‌ها ، و همگرايي
تعبيرآنتوني‌گيدنز به و اقتصادي ساختارهاي فرهنگي‌و
جديد دوران اصلي شاخص به(7)مدرنيته و مرتبه عالي‌ترين
پست به مدرنيته از گذر مرحله كه شاخصي.است تبديل‌شده
به‌عنوان تمدنها گفتوگويميكند تبيين را مدرن
خاص بر تاكيد هم و مي‌پذيرد را هم‌گوناگوني ايده‌اي‌كه
سوالي‌در علامت دارد فرهنگ‌هاي‌مختلف حريم وحفظ بودن
گفت‌وگوي بپرسيم‌آيا ازخود كه مي‌دهد قرار ما برابر
آن بطن در يا است شدن نظريه‌جهاني برابر در تمدنها
تحولات فهم تبيين‌و براي دكترين‌تازه‌اي بدنبال
است؟ فرهنگي و اجتماعي
جايگزين‌تقابل گفت‌وگو ، تعامل ايده مركز اساسادر
كه مي‌دهد سامان را تعاملي شدن جهاني كه حالي در مي‌شود
سلطه و شده منجر فرهنگي الگوهاي يكسان‌سازي به نهايت در
بطن در يعني.مي‌كند تضمين را غرب فرهنگ‌مسلطتمدن
محور دردارد وجود خاص فرهنگ‌هاي با تقابل تعامل
در اما است شده حذف برتر تمدن و فرهنگ گفت‌وگو ،
.مي‌گيرد قرار جوامع روي پيش برتر تمدن الگوي جهاني‌سازي ،
فوكو ، چون پست‌مدرن‌هايي كه زاويه‌است همين از شايد
و بارت لاكان ، رولان ژاك وانديشمنداني‌چون دريدا
با حوزه‌مطالعاتي‌خود در كدام ويتگنشتاين‌وسوسورهر
گفتمان اسطوره‌ها ، زبان ، ساختار نظريه‌هايي‌چون طرح
زبان ، ختار سا چون نظريه‌هايي نوعي‌به به... و قدرت
نتيجه اين به نوعي به.. و قدرت گفتمان اسطوره‌ها ،
آيا.نيست امكان‌پذير فرهنگ‌ها گفت‌وگوميان كه مي‌رسند
اجتماعي ، سياسي ، ودكترين‌هاي شدن جهاني ميان چالش
به‌عهده را نظريه اين تبيين اساس كه آن با فرهنگي‌مرتبط
محوري ايده يك به‌عنوان تمدنها ، گفت‌وگوهاي با دارند
ايده‌گفت‌وگوي اينكه يا است؟ جدي و تازه ، عميق اما
شدن؟ تبيين‌روندجهاني براي است مفهومي نيز تمدن‌هاخود
كه تمدنها گفت‌وگوي ايده باشد صحيح دركي چنين اگر و
قرار دكتريني چه برابر در است فرهنگي حوزه آن طرح بستر
گفت‌وگوهاي‌تمدن‌ها ايده طرح ميان ارتباطي چه مي‌گيرد؟
گفت‌وگو دامنه آيا دارد؟ وجود ستيزتمدن‌ها نظريه با
را تمدنها حوزه يا است فرهنگي مفاهيم بستر در تنها
دربرمي‌گيرد؟
تمدنها گفت‌وگوي مبحث كه اذعان‌كرد بايد چيز هر از قبل
نظريه فرداينكلس.نظريه يك نه است ايده يك حاضر حال در
شكل‌بندي‌هايي و الگوها تجربه‌به صرف ماحصل تبديل" را
علل ، زنجيره درك نظريه هدف.(8) "دارند معنايي كه مي‌داند
موضوعات آن ، درون كه چارچوبي است ، امور تبيين و توصيف
به است ، ساختار داراي نظريه يك".مي‌شوند نظم‌كشيده به
يكديگردر آن‌با بر مبتني توصيف‌هاي كه معني اين
بياني بناي تبيين‌ها ، و توصيف‌ها اين.هستند ارتباط
است جريان در آنچه مورد در شمول‌پذيرتررا و گسترده‌تر
يا مفهومي واحدهاي داراي نظريه.مي‌آورند بوجود
قابل ساختاري چارچوبيا در هم با كه هستند انگاره‌هايي
(9)".منسجم‌مي‌شوند رويت
فاقد چون است ايده يك تنها منظر اين از تمدنها وگوي گفت
فرآيندي ارزيابي‌در قابل نظري و مفهومي چارچوبهاي
بر مبتني نگرش تمدن‌هااز گفت‌وگوي.است شده تجربه
تمدني جهان‌بيني‌و تبلور و نشات‌گرفته تسامح و تفاهم
جنگ و ستيز به را صلح و رويارويي به گفت‌وگورا كه است
.مي‌دهد ترجيح
را ايده‌هايي چنين نظري چارچوبهاي نمي‌توان وجه هيچ به
به.پنداشت يكسان علمي نظريه يك ساختار و چارچوبها با
تمدنها گفت‌وگوي ايده كه اذعان‌كرد علت‌بايد همين
تبيين به اجرايي ارائه‌دكترين‌هاي و معرفي با نيست قادر
چالش‌هاي برابر در و پرداخته جهان واقعي تحولات روند
الگوهاي و اقتصاد سياست ، فرهنگ ، حوزه در انساني جامعه
بين‌الملل ، روابط حكومت‌هاو زيست ، ساخت اجتماعي ، محيط
حاضر حال در.ارائه‌نمايد شمول‌پذيروفراگير الگوي
جهان كه است محوري تفكر اين بر مبتني گفت‌وگوي‌تمدن‌ها
چنين كه شود فراهم رستگاري امكان تا باشد اين‌گونه بايد
ديدگاه يك به را تمدنها موقعيتي ، گفت‌وگوي دركي‌و
ضروري نياز آنچه كه حالي در مي‌كند ايدئولوژيك‌نزديك
واقعيت‌هاي واقع‌بينانه‌به نگاه است جهاني امروز جامعه
و هست واقعيت‌هاآن‌گونه‌كه شناخت.است جاري و ساري
موجب كه سويي به اجرايي دكترين‌هاي قالب در آن هدايت
نظريه‌هاي.اجتنابناپذيراست شود ، رستگاري‌جهاني
است مهم‌اين نكته اما.دارند ادعايي چنين حداقل علمي
نظريه به شدن قابليت‌تبديل از گفت‌وگوي‌تمدن‌ها كه
را ايده اين ظرفيت قابليت‌و آنچه.است برخوردار علمي
يك از بازتابي تمدنها گفت‌وگوي كه است اين مي‌كند تقويت
ستيز تئوري هانتينگتون‌و ديدگاه.است نيازواقعي
بحث در محوري نظريه‌هاي از يكي به‌عنوان او تمدن‌هاي
سياست و فرهنگ درحوزه گسترده چالشي جهاني‌شدن
به اينكه از قبل نظريه اين.است آورده بوجود بين‌المللي
شده روبه‌رو مقاومت‌هايي با شود تبديل پارادايم‌غالب
بسترزماني و ظرفيت اين در گفتوگويتمدنهااست
همه در را مقاومت‌ها نوع اين كه است امكان‌تازه‌اي
.مي‌كند تقويت وسياسي فرهنگي از اعم حوزه‌ها
يونسيان مجيد
دارد ادامه
:پانوشت‌ها
Http,... (اينترنت) -1
www. Globalpolicy.org/ Globalized. define
فصلنامه جهاني ، حكومت يا جهانيشدناسماعيلپرور -2
.ص86 بهار 80 ، هشتم ، سال سنجش ، و پژوهش
- Scholte- J.A, The International Relation of Social3
-130PP C1993hangs Buching Ham, Openuniversity. Press.
.14
...همزيستي رويارويي ، جهاني‌شدن ، " قزلسفلي محمدتقي -4
سال 1379 ، و 12 ، شماره‌هاي 11 اقتصادي ، -سياسي اطلاعات
.ص 144
.ص 2 شهريور 80 ، شماره 4 ، آبان ، نشريه بشيريه ، حسين -5
كشورهاي بر آن آثار و جهانيشدنعلي عبدالحميد عادل -6
-سياسي اطلاعات قريشي ، سيداصغر مهندس ترجمه سوم ، جهان
.و 152 صفحات 153 سال 1379 ، و 12 ، شماره 11 اقتصادي ،
مجله بين‌المللي ، روابط در جهاني‌شدن سمتي ، هادي محمد -7
.پاييز 79 شماره 3 ، چهاردهم ، خارجي ، سال سياست
حقيقت محمود ترجمه رسانه‌ها ، نظريه اينكلس ، فرد -8
.ص 3 سيما ، و صدا برنامه‌هاي سنجش و تحقيقات مركز كاشاني ،
.صفحات 122 ، 124همان -9
|
|
