محمد صادق جنان صفت
در حالي كه مسئولان سياسي و نظامي ايران جريان جنگ آمريكا و تحولات آن را با دقت زير نظر دارند، مسئولان اقتصادي نيز پيامدهاي مثبت و منفي جنگ را بر اقتصاد سياسي كشور پيگيري مي كنند كه حاوي مسائل متعددي است. در شرايطي كه اقتصاد ايران نيازمند جذب سرمايه هاي بين المللي براي رونق بخشي است، يكي از مهم ترين مسائلي كه سرمايه گذاران در ايران را تحت تاثير قرار مي دهد، ضريب ريسك سرمايه گذاري در كشور است . ضريب ريسك سرمايه گذاري در ايران در سال هاي ۱۳۶۹ و ۱۳۸۰ به دليل وجود ذخاير ارزي نسبتا مساعد، مديريت بهينه بدهي هاي خارجي، شرايط نسبتا مساعد براي جذب شركت هاي معتبر خارجي در بخش نفت، گاز، پتروشيمي و برخي بخش هاي ديگر روندي كاهنده و در برخي مقاطع در شرايط تثبيت قرار داشت. اما در شرايط جديدي كه منطقه خاورميانه با آن مواجه شده و نزديكي ايران به كانون منازعه و مناسبات پيچيده و مبهم ايران با رژيم آتي عراق و حل نشدن مسائل ايران و آمريكا ضريب ريسك سرمايه گذاري در ايران با چه تغييراتي مواجه خواهد شد؟ به نظر مي رسد مسئولان سياست خارجي كشور بايد در اين زمينه دقت كافي به خرج داده و در اعلام مواضع سياست خارجي كشور به گونه اي رفتار كنند كه ضريب ريسك سرمايه گذاري در ايران شرايط بدتري را تجربه نكند. تعامل ايران با دنياي خارج در شرايط نوين خاورميانه تاثير غيرقابل انكار بر اندازه ريسك سرمايه گذاري در ايران دارد و حضور شركت هاي نفتي سرمايه گذاري و بيمه اي در ايران در شرايط تازه نياز به رفتاري سنجيده را مي طلبد. يكي ديگر از مسائلي كه اقتصاد سياسي ايران در سال ۱۳۸۲ بايد مورد توجه خاص قرار دهد پيگيري مذاكرات تجاري با اتحاديه اروپا است. چانه زني هاي ايران و اتحاديه اروپا براي عقد قرارداد تجاري در سال ۱۳۸۱ به نتيجه ملموسي تبديل نشد. آيا در شرايط جديد سياسي خاورميانه، مي توان راهي پيدا كرد كه اتحاديه اروپا را تشويق به شتاب بخشي در مذاكرات كند؟ رفتار منطقي در سياست داخلي و خارجي به ويژه تعامل با شهروندان در عرصه هاي اجتماعي و فرهنگي و تقويت آزادي هاي سياسي، در وضعيت تازه اجتناب ناپذير خواهد بود. اتحاديه اروپا در متقاعد كردن افكار عمومي نسبت به تنگناهايي كه مانع عقد قرارداد تجاري در سال ۱۳۸۱ شد بايد تواناتر شود. حضور سرمايه گذاران اتحاديه اروپا در ايران راه را براي رقابت در بازار جهاني نيز هموار مي كند.

دولت آمريكا از هم اكنون شروع به انعقاد قراردادهايي براي بازسازي عراق كرده است. هفته گذشته، «گروه منابع بين المللي» كه مقر اصلي آن در واشنگتن است ماموريت سازماندهي كمك هاي بشردوستانه و سامان دادن به زيرساخت هاي اصلي را در مقابل ۶ ميليون دلار به عهده گرفت. روز دوشنبه بيست و چهارم مارس، آژانس آمريكايي توسعه بين المللي با نام اختصاري usaid قراردادي به مبلغ ۸/۴ ميليون دلار با شركت خدمات اسكله اي آمريكا (SSA) در سياتل به امضا رساند تا مديريت ام القصر، تنها بندر عراقي در آب هاي عميق را به آن بسپارد. SSA هشت هفته مهلت دارد تا تخليه بارها در بندر را ميسر سازد. روز سه شنبه ۲۵ مارس ارتش زميني، اطفاي چاه هاي نفتي عراق و امكان استفاده مجدد از آنها را به كلوگ براون اندر وت شعبه هاليبرتون سپرد. اين قرارداد ارزش عمومي و مردمي ندارد، اما دولت از كنگره درخواست ۴۸۹ ميليون دلار كرده تا بدين ترتيب بتواند ساختارهاي نفتي عراق را بازسازي كند. قسمت اعظم اين مبلغ در اختيار هاليبرتون قرارخواهد گرفت. اين شركت در سال ۱۹۹۱ و پس از جنگ اول خليج فارس قرارداد مشابهي با كويت به امضا رسانده بود. ديك چني از ماه اكتبر ۱۹۹۵ تا اوت ۲۰۰۰ مديرعامل شركت هاليبرتون بود. مهمترين برنامه اي كه مدنظر آنها است اختصاص ۹۰۰ ميليون دلار در روزهاي آتي براي بازسازي بزرگراه ها، پل ها، فرودگاه ها و ساختمان هاي عمومي است، البته چنين چيزي كمي دور از ذهن به نظر مي رسد. آژانس فدرال در ماه ژانويه به صورت مخفيانه گروهي از مسئولين شركت هاي آمريكايي را دعوت كرده بود تا در مورد شرايط تصميم گيري شود. اين روند با وجود قانوني بودن، كمي غيرمتعارف به نظر مي رسد. دعوت از شركت ها، دعوت عمومي و آشكاري نيست، بلكه آنها فقط به دنبال «باتجربه ها» هستند. آژانس هاي دولتي در مورد نيازهاي ضروري چنين حقي دارند. آندرو ناتسيوس، مدير usaid روز چهارشنبه ۲۶ مارس در يك كنفرانس مطبوعاتي اعلام كرد: «اين روند موجب صرفه جويي در زمان مي شود. مهلت ما به طور طبيعي از شش تا دو ماه خواهد بود. ما مستقيما شركت هايي را انتخاب كرده ايم كه سرعت بيشتري دارند و از نظر پنتاگون نيز داراي تضمين امنيتي هستند. تنها شركت هاي آمريكايي چنين شرايطي دارند. ما طبق قانون بايد تنها از شركت هاي آمريكايي به عنوان نخستين متعهدان استفاده كنيم.» ناتسيوس در ادامه گفت: «پس از آن، قراردادهاي مقاطعه كاري براي تمامي كشورها آزاد خواهد بود.با شركت هاي بريتانيايي زيادي در اين باره مذاكره كرده ايم و هيچ ترديدي وجود ندارد كه بخشي از اين قراردادها در آينده با آنها منعقد خواهد شد. » اين آژانس درصدد است كه ۴/۲ ميليارد دلار از ماليات هاي آمريكايي ها را صرف عراق كند. از اين مبلغ ۹/۱ ميليارد صرف بازسازي و باقي آن صرف كمك هاي بشردوستانه خواهد شد. ناتسيوس اعلام كرده كه «از اين ۹/۱ ميليارد، تقريبا نيمي از آن به پيمانكاران تعلق مي گيرد كه البته اين مقاطعه كاران مي توانند خارجي هم باشند.»
اداره موقت
جاه طلبي هاي دولت بوش در مورد بازسازي، فراتر از اين حرف ها است. هدف او اين است كه طي ۱۲ ماه اقتصاد عراق را به سطح اقتصاد آمريكا برساند. او از دو دهه پيش يعني پيش از جنگ عراق و ايران چنين آرزويي داشت. نه تنها بازسازي و فراهم كردن زيرساخت هاي مربوط به حمل و نقل، تغذيه، آب و برق مورد نظر است، بلكه به راه انداختن نظام بانكي، بهداشت و آموزش در كشور نيز جزو برنامه است. از ۶/۶۴ ميليارد دلاري كه دولت براي تأمين هزينه هاي جنگ و اشغال عراق از كنگره تقاضا كرده، ۸/۶ ميليارد به كمك هاي انسان دوستانه و بازسازي تعلق خواهد گرفت. گنج آمريكايي ها با استفاده از ۴‎/۱ ميليارد دلار متعلق به عراقي ها كه از سال ۱۹۹۰ در حساب هاي آنها مانده و در اختيار نيويورك است، كامل تر خواهد شد. مسئولين اداري مي گويند آماده هستند كه تنها هزينه هاي اصلي بازسازي را با كمك ژاپن و انگلستان تأمين كنند. كارشناسان شوراي روابط خارجي معتقدند درصورتي كه سازمان ملل مخالف اداره موقت كشور توسط ايالات متحده آمريكا باشد، هزينه ها در سال نخست حدود ۲۰۰ ميليارد دلار خواهند بود. با توجه به طرح هاي پيش بيني شده، جي گارنر كه مسئوليت دفتر جديد بازسازي و كمك هاي بشردوستانه پنتاگون را به عهده دارد، مدير اجرايي در كشور عراق خواهد شد. وي هفته گذشته وارد كويت شد و بايد حداقل تا شش ماه ديگر امور مربوطه را به عهده بگيرد. در كنار وزراي عراقي دولت موقت، كارگزاران و متخصصين آمريكايي به كار مشغول خواهند شد. يك شوراي مشورتي عراقي نهادي تشكيل داده و به سازماندهي انتخابات خواهد پرداخت. واشنگتن اميدوار است هزينه هاي بازسازي را از طريق صادرات نفت عراق تأمين كند. اواخر هفته گذشته كالين پاول گفت: «ما از ثروت مردم عراق و به خصوص نفت شان به نفع خود آنها استفاده خواهيم كرد. » دلايل محافظت از چاه هاي نفت كه در اولويت عملكرد نظاميان آمريكايي و انگليسي قرار دارد با شنيدن اين جمله بهتر درك مي شود.
۶۰۰ ميليون دلار كمك ژاپن
ايالات متحده از ژاپن خواسته كه ۶۰۰ ميليون دلار براي بازسازي عراق در اختيارش قرار دهد. اين مطلب روز جمعه ۲۸ مارس در روزنامه اقتصادي «نيهون كيزاي شيمبون» چاپ ژاپن درج شده بود. توكيو بايد كمك هاي غذايي و حمايت هاي تكنيكي را نيز براي بازسازي ساختمان ها و اماكن عمومي اختصاص دهد. دولت ژاپن پيش از اين تصميم گرفته بود كه چادرهايي را به اردن بفرستد تا ۱۶۰۰ پناهنده ساكن شهرهاي عراق از آنها استفاده كنند. دو هواپيماي نيروهاي دفاعي قرار بود ديروز توكيو را ترك كنند. اين هواپيماها حامل ۶۰ نظامي مسلح بودند. اين تصميم در پاسخ به درخواست كميسارياي عالي پناهندگان كه درخواست كمك و تجهيزات پزشكي كرده بود اتخاذ شد. ژاپن در سازمان ملل سومين كشوري است كه نسبت به آمريكا و اتحاديه اروپا بخشندگي به خرج مي دهد.
منبع: لوموند

عليرضا شيراني
خبر جانسوز و تكان دهنده مرگ نابهنگام يكي از ياران قديمي و مخلص انقلاب و نظام و يكي از خادمين دلسوز ملت درنخستين روزهاي سال نو حادثه اي بود كه همه را غافلگير كرد و نه فقط دوستان بلكه حتي منتقدين سرسخت او را نيز در غم و اندوه فراوان برد.
مرحوم دكتر سيدمحسن نوربخش بحق انساني شايسته و باتقوا و دانشمندي ارزشمند بود كه علم و تقوا و دانش و تجربه را با تواضع و فروتني درهم آميخته بود. صبر و متانت و سعه صدر وي مثال زدني بود. چهره اي آرام و مطمئن كه هميشه لبخندي زينت لب هايش بود تا كسي به راز درون و توفان دل دريايي اش پي نبرد تا مگر از اين رهگذر آسيبي به اقتصاد نظام وارد آيد. بي ترديد فقدان اين مرد بزرگ ضايعه اسفباري براي جامعه اسلامي، دانشگاهي و اقتصادي كشور است.
طي بيش از بيست سالي كه او را مي شناختم و بعضا از نزديك افتخار همكاري با او را داشته ام، حتي براي يك بار نيز نديدم كه در پاسخ آن همه هجمه و گله و انبوه انتقادات بعضا غيرمنصفانه و ناعادلانه، گلايه اي بكند يا زبان به شكوه بگشايد و يا باب غيبتي باز كند و يا از كسي بد بگويد. شهدالله. قصد كالبدشكافي اين ضايعه نيست. به هر حال مرگ حق است و به تعبير آيه كريمه «لا يستاخرون ساعة و لا يستقدمون» اما بايد اين شكايت به كجا برد كه با وجود آن همه فرياد امام راحل و اين همه تأكيد مقام معظم رهبري كه همه را به وحدت و انسجام فراخوانده و مي خوانند و زعماي قوم، اصحاب قدرت، سردمداران گروه ها و جناح ها را، به پرهيز از تفرقه تذكار داده اند، چرا كمتر گوش شنوايي پيدا مي شود. حتي آن هم در هنگام و هنگامه اي كه صداي چكمه هاي دشمن ديرينه از كوچه همسايه به گوش مي رسد؟!
دعوي و دعواي سياست نيست. معلوم نيست آتش اين تفرقه را دشمن برافروخته است و يا دوست بي اطلاع. چندان تفاوتي نيست. اما همين قدر مي توان فهميد كه متأسفانه به جاي واژه زيبا و اميدبخش «وحدت» كه پس از پيروزي انقلاب مقدس اسلامي، نه فقط جاي خود را در فرهنگ لغات سياسي و اجتماعي بلكه در فرهنگ عام و خاص جامعه، به خوبي باز كرده و رمز پيروزي و موفقيت انقلاب و نظام هم بود. اين واژه به تدريج جاي خود را به واژه زشت و كريه المنظر «سياه مال» داده است و در اين آشفته بازار تهمت و وهن و اتهام كمتر كسي در امان است. بسياري از خدمتگزاران بي ادعاي نظام بيش از همه در آتش افروخته مي سوزند و چاره اي جز تحمل مظلوميتي مضاعف ندارند. چه ظالمانه است كه اغلب، دود اين آتش به چشم مردمي مي رود كه شاهد و ناظر مظلوم ناهنجاري هاي فرهنگي، اقتصادي و اجتماعي كه از جمله ثمرات آن است، بوده و خواهند بود.
آنها كه بايد چون يد واحده دست به دست يكديگر بدهند تا كشتي انقلاب و نظام را از دل توفان هاي پياپي و گونه گون به ساحل امن و فلاح برسانند، به جان يكديگر مي افتند و تبعات آن، فشارهاي مضاعف، توانفرسا و طاقت سوزي است كه به خادمان و دلسوزان وارد مي آيد و تاب و توان از آنان مي ستاند و آنها كه بار سنگين مسئوليت هايي دشوار و خطير برعهده دارند شانه مي شكنند. اكنون جاي اين پرسش باقي است كه آيا منتقدان سياست هاي پولي و بانكي كشور كه مدعي كاهش نرخ ارز تا ميزان پنجاه درصد رقم فعلي بوده اند و يا معتقد بودند كه نرخ تسهيلات بانكي را مي توان تا حد عددي يك رقمي پايين آورد و يا نرخ تورم را به مراتب كمتر از سال هاي اخير كه متوسط آن ۱۵ درصد بوده است پايين آورد، حال با رفتن فردي به نام دكتر نوربخش از عرصه اقتصاد كشور قادرند چنين مهمي را به انجام رسانند؟ و اگر حال به اين نتيجه باور دارند كه با توجه به مجموعه شرايط حاكم بر اقتصاد كشور و با وجود ضعف هاي ساختاري متعدد در اين عرصه، چنين امري محال است، شايسته است كه از روح آن مرحوم طلب عفو كنند و به درگاه حضرت حق توبه.
مرحوم دكتر محسن نوربخش شمعي بود كه سوخت و ايشان يكي از مصاديق واقعي توصيه مقام معظم رهبري در پيام نوروزي امسال بود كه همه كارگزاران را به خدمت رساني به مردم و خدمت صادقانه و بي ادعا به مردم توصيه فرمودند. نوربخش نوري بود كه زود خاموش شد و تا آخرين دقايق عمرش دغدغه خدمت به اين نظام و مردم را داشت. آخرين توصيه هايش را در آخرين روز سال از ياد نمي برم كه حتي در روز تعطيل پايان سال مشغول كار بود و با مديران عامل بانك ها تماس گرفت و سفارش اكيد كه در ايام تعطيلات نوروز حتما شعب منتخبي را فعال نگه داشته و به مردم و مشتريان، خدمات بانكي ارزي و ريالي ارائه شود و خود در روز اول فروردين در اين مورد اطلاعيه اي منتشر كرد. و به راستي و به درستي هم مسئولين بلندپايه نظام از ابتداي انقلاب تا به حال به وي اعتماد كامل داشتند و به رغم فشارهاي مختلف، تا آخرين روز حيات پرثمرش او را در سنگر خدمتگزاري حفظ كردند و پس از مرگش نيز به طور شايسته اي از وي تجليل به عمل آوردند. يقينا ياد و خاطر اين مرد بزرگ و زحمات خالصانه وي در سنگر اقتصادي و بانكي كشور هيچ گاه از ذهن مردم شريف و نجيب و حق شناس ايران اسلامي زدوده نخواهد شد. خدايش رحمت كند و به بازماندگانش به ويژه همسر و فرزندانش صبر و شكيبايي و طول عمر با بركت مرحمت فرمايد.
از شمار دو چشم يك تن كم
وز شمار خرد هزاران بيش
* مديرعامل بانك سپه

وضعيت قيمت نفت
آخرين وضعيت قيمت نفت به نقل از سايت شبكه اقتصادي Bloomberg به شرح زير است: قيمت نفت خام برنت براي تحويل در ماه ژوئن به ۸۵/۲۵ دلار رسيده و قيمت نفت پايه آمريكا هم به ۱۶/۳۰ دلار رسيده است. بدين ترتيب نفت برنت ۱۸ سنت و نفت خام پايه آمريكا هم ۲۱ سنت كاهش قيمت داشته است. ظاهرا روند نزولي قيمت نفت با آهنگ كندي ادامه دارد.

عراق: نفت نمي فروشيم
عراق اعلام كرد كه قطعنامه شوراي امنيت براي فروش نفت در برابر غذا را رد كرد. محمد سعيد الصحاف، وزير اطلاع رساني عراق روز گذشته در يك مصاحبه مطبوعاتي اعلام كرد: بغداد معتقد است قطعنامه شوراي امنيت بيش از عراق منافع آمريكا را تامين مي كند.
سازمان ملل متحد هفدهم مارس با شروع جنگ در عراق برنامه فروش نفت در برابر غذا را رد كرده بود. به محض تصويب اين قطعنامه قيمت نفت در بازارهاي جهاني چند سنت كاهش يافت و قيمت نفت خام برنت درياي شمال براي تحويل در ماه خرداد با ۳۹ سنت كاهش به ۴۳/۲۶ دلار در هر بشكه رسيد. «كريستوفر بلو» يكي از وابستگان موسسه دلالي «پرود نشال باخ» در لندن اعلام كرد كه نگراني و ترس از طولاني شدن جنگ در عراق باعث افزايش قيمت ها خواهد شد. وي دليل افت اخير قيمت نفت را محافظت آمريكا از چاه هاي نفت جنوب عراق ارزيابي كرد.

طرح جديد براي خصوصي سازي
دستگاه هاي اجرايي مكلفند ۲۵ درصد طرح هاي نيمه تمام عمراني خود را از طريق مزايده به بخش خصوصي واگذار كنند. محمد عسگري آزاد معاون امور مديريت و منابع انساني سازمان مديريت و برنامه ريزي با اعلام اين خبر گفت: قيمت طرح هاي واگذاري به صورت نقد و اقساط حداكثر ۲۰ ساله دريافت و به حساب درآمد عمومي دولت واريز مي شود و معادل آن در اختيار دستگاه واگذاركننده قرار مي گيرد. وي اعلام كرد: به منظور تسريع در اجراي برنامه سوم توسعه همه شركت هايي راكه دولت يا وزارت اقتصاد و دارايي در فهرست شركت هاي قابل واگذاري به بخش خصوصي قرار داده اند در سال جاري اجازه هيچ گونه سرمايه گذاري جديد را ندارند. فروش شركت هاي دولتي به يكي از معضلات مسئولان خصوصي سازي تبديل شده است چرا كه گروهي از متصديان دستگاه هاي دولتي حاضر به كاهش نفوذ خود و از دست دادن منابع درآمدزايشان نيستند.

مسافران ناراضي
همزمان با تعطيلات نوروزي، مسافران بسياري از طريق تورهاي مسافرتي به داخل و خارج از كشور سفر مي كنند اما برخي از اين تورها گاه از ارائه خدمات ابتدايي نيز اجتناب مي كنند. يكي از آژانس هاي مسافرتي كه با انعقاد قراردادي با جهاد دانشگاهي علامه طباطبايي ۱۲۰ دانشجوي دختر و پسر و خانواده هاي آنان را به مدت ده روز به يكي از كشورهاي همسايه برده بود با تخطي از تعهدات خود مسافرانش را ۶ شب در اتوبوس خواباند. مسافران دانشجو خواهان برخورد با اين تخلف و تامين خسارات وارده از سوي اين آژانس شده اند.

چاه هاي نفت كركوك مي سوزد


سربازان عراقي با عقب نشيني از اطراف شهر كركوك چندچاه نفت را به آتش كشيدند. خبرگزاري آنسا با اعلام اين مطلب گزارش داد: نيروهاي عراقي در ۲۰ كيلومتري شهر كركوك مستقر شده اند. اين درحالي است كه جلال طالباني، رهبر اتحاديه ميهني كردستان ادعا كرد، نيروهاي تحت امرش ۱۵ حلقه چاه نفت كركوك را به تصرف خود درآورده اند. هنوز مشخص نيست چاه هايي كه به كنترل نيروهاي كرد درآمده است در آتش مي سوزد يا توليد نفت از آنها جريان دارد. در عين حال خبرگزاري رويتر گزارش داد كه پالايشگاه كركوك تا پايان روز شنبه به فعاليت عادي خود ادامه داده است. برخي شاهدان در شمال شهر كركوك نيز اعلام كردند دودهايي را مشاهده كرده اند كه گمان مي كنند از چاله هاي پر از نفتي ناشي مي شوند كه توسط نيروهاي عراقي به آتش كشيده شده است.

۶۲ ساعت اختلال تلفني
عمليات كابل برگردان در مركز تلفن شهيد منتظري از توابع اداره كل منطقه ۵ شهري از روز شنبه شانزدهم فروردين ماه آغاز مي شود. به گزارش روابط عمومي شركت مخابرات استان تهران با اجراي عمليات مذكور كه به منظور توسعه و تقويت شبكه كابل انجام مي شود، ارتباط تلفني مشتركين با پيش شماره هاي ،۵۹۲ ،۵۹۱ ،۵۹۰ ۵۶۹ و ۵۶۵ در منطقه اي كه از شمال به ۳۵ متري امام حسين، از جنوب به خيابان شهيد يزدانخواه، از شرق به خيابان شهيد صاحب الزمان (عج) و از غرب به محله ارشاد محدود مي گردد، احتمالا به مدت ۶۲ ساعت دچار اختلال مي شود.

كاهش قيمت طلا
قيمت طلا در بازار نيمه رسمي تهران ديروز نسبت به روز قبل آن به ازاي هر مثقال طلاي آب شده ۲۰۰ تومان كاهش يافت. به گزارش ايسنا قيمت طلاي آب شده،ديروز در بازار تهران ۲۹ هزار و ۱۰۰ تومان به ازاي هر مثقال خريد و فروش شد، همچنين هر گرم طلاي ۱۸ عيار در اين بازار، شش هزار و ۶۲۰ تومان بود. بر اساس اين گزارش قيمت انواع سكه طلا در بازار نيمه رسمي تهران به شرح زير بود:
- سكه بهار آزادي طرح قديم ۸۱ هزار و ۸۰۰ تومان
- سكه بهار آزادي طرح جديد ۶۳ هزار و ۸۰۰ تومان
- نيم سكه بهار آزادي ۳۶ هزار و ۳۰۰ تومان
- ربع سكه بهار آزادي ۲۳ هزار و ۶۰۰ تومان
همچنين قيمت هر دلار آمريكا و يورو در بازار نيمه رسمي ارز به ترتيب ۸۲۰ و ۸۸۰ تومان بود كه نسبت به پريروز كاهش يافته است. بانك ملي نيز هر دلار آمريكا را ۸۱۶ تومان اعلام كرد.

آلوارو سيلوا، دبيركل اوپك، مي گويد پس از خاتمه جنگ و وضعيت فعلي، عراق به سه سال وقت نياز دارد تا ظرفيت توليد خويش را به «سطح طبيعي» برساند. دبيركل اوپك كه نام كاملش آلوارو سيلوا كالدرون است، اعتقاد دارد در آينده توليد نفت عراق تاثير چنداني بر وضعيت توليد نفت در جهان و بازار نخواهد گذاشت. آلوارو سيلوا كه اكنون در وين بر كرسي رياست اوپك تكيه زده يك ونزوئلايي است و ۶۳ سال سن دارد. او در «دانشگاه مركزي ونزوئلا» استاد رشته «معدن و حقوق نفت» نيز هست. وي را از بانيان ملي شدن صنعت نفت ونزوئلا در سال ۱۹۶۶ مي دانند. سيلوا مدت ها در شوراي نظارت بر شركت نفت دولتي ونزوئلا موسوم به PDVSA عضويت داشته و از سال ها پيش به عنوان يك چهره سرشناس و شناخته شده در كشورش مطرح است. اخيرا وي گفت وگويي را با روزنامه آلماني دي ولت انجام داد. در اين مصاحبه او به اظهارنظر پيرامون آينده توليد نفت در خليج فارس و چشم انداز بازار جهاني طلاي سياه پرداخت. گفته هاي اين پيرمرد ونزوئلايي در شرايط فعلي كه موضوع به درازا كشيدن احتمالي جنگ و شعله ور شدن چاه هاي نفت عراق مطرح است، خواندني مي نمايد. مصاحبه مذكور توسط كارين كنايسل، خبرنگار دي ولت، صورت گرفته است.
در دهه پنجاه شاهد بوديم كه هفت خواهران نفتي همه چيز را تحت كنترل خويش داشتند
چنين وضعيتي تكرار نخواهد شد
• آقاي سيلوا، شما چه تحليلي از وضعيت بازار نفت داريد؟
من مطمئن هستم كه شاهد كمبود نفت در بازار نخواهيم بود و واكنش ها نيز نشانگر نگراني بزرگي نسبت به كمبود نفت در بازار نيستند. نبايد هم از ياد برد كه دسامبر گذشته ما توليدمان را ۵/۱ ميليون بشكه در روز افزايش داده ايم. وضعيت در ونزوئلا به تدريج به حالت طبيعي برمي گردد. ترديدي هم وجود ندارد كه بازار به اندازه كافي با نفت تغذيه شده است. مضاف بر اينها ميزان رشد اقتصادي دنيا پايين است و لذا تقاضاي آن براي نفت بالا نيست. اين فصل از سال هم كه در آن هستيم معمولا اقتضاي تقاضاي بالا را ندارد.
• اما بسياري از كارشناسان معتقدند اوپك در حال حاضر قادر نخواهد بود كمبود ناشي از قطع صادرات عراق را جبران كند. در گذشته اوپك مي توانست تا حدود ۳/۲ ميليون بشكه كمبود را در روز جبران كند. ولي در حال حاضر مي گويند اين توانايي اوپك به ۶/۱ ميليون بشكه در روز كاهش يافته است. نظر شما چيست؟
كشورهاي عضو اوپك مجموعا داراي ظرفيت توليد اضافي ۳ تا ۴ ميليون بشكه در روز هستند. ونزوئلا خود به تنهايي نزديك به كل صادرات عراق نفت توليد مي كند. اما ونزوئلا به سبب درگيري هاي داخلي عملا از ماه نوامبر از بازار حذف شده است. ولي به تدريج اين كشور آماده مي شود تا به سطح توليد سابق خود بازگردد.
• آيا از حرف هاي شما مي توان نتيجه گرفت كه اوپك هيچ برنامه اي براي مواقع بحراني و جبران كمبود نفت ندارد؟
هيچ كس نمي تواند اوضاع را پيش بيني كند. اگر جنگ مدت زيادي طول نكشد، شاهد اتفاقات قابل توجهي در بازار نفت و قيمت ها نخواهيم بود. طي مدت زماني كه از حوادث يازده سپتامبر مي گذرد اعضاي اوپك نشان داده اند كه در مقابل رويدادهاي ناگهاني و غيرقابل پيش بيني مي توانند خيلي سريع واكنش نشان بدهند. به محض آنكه سؤال و مشكلي پديد بيايد، پاسخ و تصميم ما در قبال آن آماده خواهد شد.
• تاثير پيش بيني ها و شايعات بر روي قيمت نفت تا چه حد است؟
هيچگاه نمي توان در اين زمينه نظر دقيقي ارائه داد و تنها مي توان تخمين هايي نسبي را ذكر كرد. به عنوان مثال در آستانه شروع جنگ در عراق شايد حدود ۴ دلار از اضافه قيمت هر بشكه نفت به خاطر شايعات و حدس و گمان ها بود. البته باز هم تكرار مي كنم كه نمي توان نظر دقيقي در اين زمينه ارائه داد و شايد هم بيش از ۴ دلار از قيمت هر بشكه به علت شايعات پديد آمد.
• با توجه به بالا بودن سطح قيمت ها در ماه هاي گذشته مصرف كنندگان روند روي آوردن به منابع انرژي ديگري غير از نفت را شدت بخشيده اند. در حال حاضر نيز كه قيمت ها تغييراتي را شاهد است باز هم نمي توان آينده را به خوبي پيش بيني كرد. وضعيت نبردها در عراق به وضوح قابل پيش بيني نيست. آيا فكر مي كنيد روند موجود در درازمدت مي تواند موجب رويگرداني از نفت شود؟
برخي منابع انرژي وجود دارند كه امكان جايگزيني آنها وجود دارد. برخي ديگر هم هستند كه به هيچ عنوان نمي توان براي آنان جايگزيني پيدا كرد. نفت خام در زمينه تامين سوخت يك منبع انرژي بسيار مهم است. تاكنون هم جايگزيني واقعي و عملي براي آن پيدا نشده. عملا تنها اين سؤال مطرح بوده كه قيمت معقول و طبيعي نفت بايد چقدر باشد.
• در جاهاي زيادي اين موضوع تكرار شده كه بشكه اي ۲۵ دلار قيمت مناسبي براي نفت است. آيا شما هم در همين جهت حركت مي كنيد؟
من فكر مي كنم ما نمي توانيم با قاطعيت بگويم كه اين قيمت يا آن قيمت درست است و هيچ ايرادي ندارد. آنچه كه به اقتصادهاي ملي ـ چه در ميان مصرف كنندگان و چه توليدكنندگان ـ شديدا ضربه مي زند نوسانات شديد قيمت هاست. نوسان ها بيش از هر قيمت ثابتي مي توانند ضررساز باشند.
• سه سال پيش مكانيسمي طراحي شد كه براساس قيمت نفت بين ۲۲ تا ۲۸ دلار ثابت نگه داشته مي شود. آيا شما براي اين مكانيسم آينده اي قائل هستيد؟
بحث فوق در پي اين سؤال مطرح شد كه ما چگونه مي توانيم خود را به يك قيمت عادلانه نزديك كنيم. نگاهي به توليدكنندگان بيندازيد. آنها مجبورند سرمايه گذاري كنند و بودجه شان را كه شديدا به درآمدهاي نفتي وابسته است، مورد مراقبت قرار دهند. براي دستيابي به هدف فوق وجود يك قيمت نسبتا ثابت ضروري است. علاوه بر اين چنين تثبيتي براي ثبات و امنيت اجتماعي نيز مفيد است. همين وضعيت نيز در مورد مصرف كنندگان صدق مي كند. ما سعي مي كنيم محدوده نوسان قيمت را كوچكتر كنيم. معيارها و شاخص ها تا حد ممكن ثابت نگه داشته مي شوند.
• فكر مي كنيد در پايان سال ميلادي جاري قيمت نفت چقدر باشد؟
هدف ما آن است كه در محدوده قيمت هاي اعلام شده از سوي اوپك باقي بمانيم.
• آيا فكر مي كنيد با طول كشيدن جنگ و پايين بودن ذخاير انبارها امكان غلبه بر بحران نفتي وجود خواهد داشت؟ آژانس بين المللي انرژي چه نظري دارد؟
ما بخشي به عنوان بخش تحليلگران را به عنوان زيرمجموعه خويش داريم. در اين بخش به صورت مداوم و بي وقفه در مورد آمار و ارقام هاي مربوط به انبارها بحث و محاسبه صورت مي گيرد. تماس هاي نزديكي هم با آژانس بين المللي انرژي داريم. البته در مورد ميزان موجودي انبارها و نحوه اعلام ارقام آن برخي تصميم گيري هاي سياسي دخالت دارند.
• اگر طرح آمريكايي ها براي اشغال عراق در كوتاه مدت عملي شود آيا فكر مي كنيد سرمايه گذاري براي استخراج نفت و گاز در عراق و ساير كشورهاي عضو اوپك شاهد تغييراتي خواهد بود؟
در تمامي كشورهاي عضو اوپك در حال حاضر تركيبي از سرمايه گذاري هاي خصوصي و دولتي در كنار هم قرار دارد. اينكه هر كشوري چگونه سرمايه گذاري هاي مستقيم خارجي را شكل خواهد داد و چگونه شركت هاي بين المللي را به بخش استخراج نفت خويش مي كشاند موضوعي است كه به قانون گذاري در آن كشور بستگي دارد. نمي توان قاعده واحدي را براي پيش بيني تغييرات در تمامي اين كشورها مطرح كرد.
• سال ها پيش شاهد بوديم كه «هفت خواهران نفتي» در بخش استخراج نفت قدرت بلامنازعي داشتند. آيا اين امكان وجود دارد كه دوباره شاهد نوعي بازگشت شركت هاي چندمليتي در بخش استخراج نفت باشيم؟
در دهه پنجاه شاهد بوديم كه هفت خواهران نفتي همه چيز را تحت كنترل خويش داشتند. چنين وضعيتي تكرار نخواهد شد. اگر قرار باشد محيط بازتري براي سرمايه گذاري ها فراهم شود، قطعا برخي كنترل ها نيز حفظ خواهند شد و ادامه پيدا مي كنند. همه مي دانند كه ما بايد به بعضي اولويت هاي مهم توجه داشته باشيم. مواردي نظير حوادث پيش آمده براي نفتكش ها نشان داده كه توجه به حقوق و قوانين دريايي مهم است. حمايت از سرمايه گذاري ها هم اهميت زيادي دارد.
• چه زماني شاهد خواهيم بود كه توليد نفت در عراق حالت طبيعي به خود مي گيرد؟
با مشاهده شرايط فعلي فكر مي كنم عراق حداقل تا سه سال ديگر نخواهد توانست به سطح طبيعي و معمولي توليد خويش برسد.
• آيا اين خطر احساس نمي شود كه كنترل آمريكا بر عراق موجب خروج آن از اوپك شود؟
هدف اصلي فعاليت هاي ما ايجاد ثبات است. اين موضوع هم به نفع توليدكنندگان است و هم به نفع مصرف كنندگان. به همين دليل هم عراق از اوپك جدا نمي شود. اخيرا تعداد زيادي از توليدكنندگان غير عضو اوپك نظير روسيه در اجلاس اين سازمان به عنوان ناظر شركت كردند. مي توانيم از اين امر نتيجه بگيريم كه هيچ كس به دنبال جنگ قيمت ها نيست. اما اينكه خود آمريكايي ها به دنبال چه وضعيتي هستند، من از آن اطلاعي ندارم.
• پس از پايان جنگ سهميه بندي هاي اوپك چه وضعيتي خواهند يافت؟
اين يك سؤال فني و پيچيده است كه ما درباره آن در حال مشورت و چاره جويي هستيم.
• در آينده در صورت سقوط قيمت ها اوپك چه تضميني را براي خويش لحاظ نموده تا بتواند نظام هاي سهميه بندي مناسبي را رعايت كند؟
رعايت كردن ديسيپلين منوط به داشتن انعطاف و ظرفيت پذيري است. هيچ يك از اعضاي اوپك قوانين اوليه و اساسي آن را نقض نمي كند. همه هم از نتايج اين كار بهره مند مي شوند.
منبع: دي ولت