مشاور معاونت بازرگاني داخلي وزارت بازرگاني:
ساختار ناسالم اقتصادي مانع از گسترش تحقيق و توسعه مي شود
|
|
سياست هاي ناكارآمد و گاه متناقض اقتصادي ، ساختار ناسالم اقتصادي و بي ثباتي در سياست هاي كلان اقتصادي از مهمترين موانع تحقيق و توسعه در ايران است.
ابوالفضل شاه آبادي- مشاور معاونت بازرگاني داخلي وزارت بازرگاني- با بيان اين مطلب گفت: اين امر تحريف قيمت نسبي عوامل و درنتيجه افزايش هزينه فعاليت هاي تحقيق و توسعه در مقابل هزينه به كارگيري عوامل نيروي كار و به ويژه سرمايه فيزيكي را موجب شده است.
به گزارش روابط عمومي مو‡سسه مطالعات و پژوهش هاي بازرگاني،وي افزود: به عنوان مثال سال هاي متمادي اتخاذ سياست هاي اعتباري و ارزي و تخصيص منابع ريالي و ارزي ارزان قيمت به كاهش هزينه تمام شده سرمايه هاي فيزيكي در مقابل فعاليت هاي تحقيق و توسعه و نيروي كار انجاميده است. از طرف ديگر، به دليل بي ثباتي در سياست هاي كلان اقتصادي، انگيزه براي فعاليت هاي تحقيق و توسعه ايجاد نشده است. بنابراين مهمترين موانع موجود، ساختار ناسالم اقتصادي، وابستگي به درآمدهاي نفتي و اتخاذ سياست هاي ناكارآمد اقتصادي، بي ثباتي در سياست هاي كلان و غيره است.
وي در پاسخ به اين پرسش كه چرا تحقيق و توسعه نتوانست سهم خود را در اقتصاد ملي به دست آورد، اظهار داشت: مهمترين دليل فقدان تناسب ميان عرضه و تقاضاي فعاليت هاي تحقيق و توسعه، بي ثباتي در سياست هاي كلان اقتصادي و در نهايت افزايش هزينه تحقيق و توسعه در مقابل ساير عوامل توليد است.
شاه آبادي در پاسخ به اين پرسش كه بخش غيردولتي براي تقويت بنيه رقابت در عرصه بين المللي تا چه حد به مقوله تحقيق، پژوهش و دستيابي به فناوري و دانش فني روز توجه نشان داده است، گفت: بخش غيردولتي به دليل سودآور نبودن فعاليت هاي تحقيق و توسعه و نيز ارزان بودن قيمت ساير عوامل، به ويژه سرمايه هاي فيزيكي و واردات مواد اوليه، كالاهاي واسطه اي و سرمايه اي، انگيزه اي براي انجام فعاليت هاي تحقيق و توسعه ندارد. در حالي كه در كشورهاي توسعه يافته و تازه صنعتي شده بخش عمده سرمايه گذاري در زمينه فعاليت هاي تحقيق و توسعه از سوي بخش خصوصي انجام شده است.
وي افزود: در ايران حدود ۹۰ درصد فعاليت هاي تحقيق و توسعه از سوي بخش دولتي انجام شده و اشكال مهم آن نيز اين است كه بخش دولتي برخلاف بخش خصوصي براساس مكانيزم عرضه و تقاضا، فعاليت هاي تحقيق و توسعه را انجام نمي دهد. اين امر در نهايت كاهش نرخ بازدهي فعاليت هاي تحقيق و توسعه را موجب شده است.
مشاور معاونت بازرگاني داخلي وزارت بازرگاني با اعتقاد به اين نكته كه به نظر مي رسد مهمترين مانع بخش غيردولتي براي انجام فعاليت هاي تحقيق و توسعه، سودآور نبودن اين گونه فعاليت هاست، تصريح كرد: مي توان با اتخاذ سياست هاي كارآمد اقتصادي به ويژه سياست هاي اعتباري و ارزي و اصلاح ساختار اقتصادي، در راستاي اصلاح قيمت نسبي و افزايش قدرت رقابت پذيري با هدف جهش صادرات غيرنفتي و اصلاح تركيب صادراتي گام برداشت.
وي افزود: با انجام فعاليت هاي تحقيق و توسعه مي توان در مسير به كارگيري روش هاي مختلف توليد، روش هاي سازماندهي، بازاريابي و طرح هاي توليدي و غيره پيش رفت.
مشاور معاونت بازرگاني داخلي وزارت بازرگاني در پاسخ به اين پرسش كه سهم هزينه هاي تحقيق و توسعه در هزينه تمام شده محصولات براي بنگاه هاي اقتصادي در ايران چقدر است و با كشورهاي مشابه و نيز جامعه بين المللي چه تفاوتي دارد، اظهار داشت: به لحاظ فقدان دسترسي به آمار نمي توان گفت كه سهم هزينه هاي تحقيق و توسعه در قيمت تمام شده محصولات براي بنگاه هاي اقتصادي كشور چقدر است، اما مي توان گفت كه به دليل ساختار ناسالم اقتصادي و اتخاذ سياست هاي ناكارآمد، شكاف سودآوري بين فعاليت هاي توليد با فعاليت هاي خدماتي و دلالي افزايش يافته و اين امر فقدان انگيزه سرمايه گذاري براي فعاليت هاي توليدي و در نتيجه فعاليت هاي تحقيق و پژوهش را موجب شده است.
وي افزود: بنگاه هاي اقتصادي در كشورهاي توسعه يافته و تازه صنعتي شده، براي افزايش سهم يا حفظ بازار خود ناگزير هستند كه كيفيت كالاها را افزايش و قيمت تمام شده محصول را كاهش دهند. اين امر در گرو فعاليت هاي تحقيق و توسعه است.
شاه آبادي در ادامه افزود: بنابراين در بنگاه هاي اقتصادي كشورهاي ياد شده، هزينه تحقيق و توسعه سهم قابل توجهي در مجموع هزينه هاي آنها دارد. اما نكته در خور توجه آن است كه اين بنگاه ها با انجام فعاليت هاي تحقيق و توسعه، افزايش كيفيت و تنوع كالاها، به راحتي هزينه هاي انجام شده در بخش تحقيق و توسعه را از خريداران داخلي و خارجي دريافت مي كنند. بهبود رابطه مبادله به نفع كالاهاي صنعتي و پيشرفته نيز بيانگر اين امر است.
وي در پاسخ به اين پرسش كه براي دستيابي به جهش صادرات غيرنفتي، جايگاه تحقيق و توسعه در سطح اقتصاد كلان چگونه بايد باشد و چه راهكارهايي را پيشنهاد مي كنيد، خاطرنشان كرد: براي دستيابي به جهش در صادرات غيرنفتي و انديشيدن به فرداي بدون نفت و درآمدهاي ارزي حاصل از صادرات آن و نيز از بين بردن اهميت برخورداري از منابع اوليه و نيروي كار ارزان- به عنوان مزيت نسبي براي كاهش شكاف عميق فناوري و افزايش رقابت پذيري- جايگاه تحقيق و توسعه در سطح خرد و كلان اقتصادي به طور كامل روشن است.
وي در پايان گفت: براي استفاده بهينه از فعاليت هاي تحقيق و توسعه و كاربردي كردن آن مي توان به مواردي نظير اصلاح ساختار مديريت تحقيقات، تقويت نهاد علمي و پژوهشي بخش خصوصي، سودآور كردن بخش تحقيقات، ارتقاي كارآيي نظام تحقيقاتي و توسعه، گسترش شبكه اطلاع رساني، حركت به سوي اصلاح قيمت نسبي عوامل جهت تخصيص بهينه آنها و سودآور كردن فعاليت هاي تحقيقاتي كاربردي اشاره كرد.
|