بعد نظامي جنگ در عراق و طوفان خبري متعاقب آن كم كم به پايان خود نزديك مي شود. گرچه اخبار مربوط به عراق هنوز در صدر اخبار تحولات جهاني قرار دارد، ولي خبرگزاريهاي جهان نيازي به ارسال اخبار لحظه اي همانند روزهاي درگيري را نمي بينند. تقريباً براي اولين بار قدرت رسانه اي اينترنت در طول يك جنگ واقعه اي ارزيابي شد. اكنون كه آتش جنگ كمي فرو نشسته است بعضي از سازمانهاي تحقيقاتي آمريكا و اروپا با بررسي هاي دقيق رفتارهاي كاربران اينترنت و مواجهه با اخبار جنگ را بررسي كرده اند و گزارش هاي جالبي منتشر كرده اند آنچه در مقاله امروز مي خوانيد فرازهاي متفاوتي از اين گزارش ها است.
حدود ۸۰ درصد كل كاربران اينترنت در اروپا و آمريكا بعد از شروع جنگ سعي كردند از منابع خبري اينترنت به آخرين اخبار جنگ دست پيدا كنند. استفاده از پست الكترونيكي در ميان آمريكايي ها بسيار بيشتر از اروپايي ها بود. AOL بزرگترين خدمات دهنده اينترنت در آمريكا گزارش كرد در ساعات اوليه شروع جنگ سرورهاي اين شركت با ترافيك عجيبي براي ارسال پيغام هاي الكترونيكي مواجه شدند و نزديك به ۱۱۶ ميليون نامه الكترونيكي در مدت زماني كمتر از يك ساعت توسط اين شركت ارسال و دريافت شده است. در طول جنگ نزديك به ۵۵ درصد كاربران بالاي ۱۸ سال آمريكايي سعي كردند با استفاده از پست الكترونيكي اخبار را به دوستان و گروههاي خبري مختلف ارسال كنند. در مقابل اروپايي ها تصميم گرفتند به جاي فرستادن حجم زيادي نامه هاي الكترونيكي بيشتر وب سايت هاي خبري را مرور كنند.
|
|
|
اما برخلاف آنچه بسياري از كارشناسان تصور مي كردند، اينترنت تبديل به رسانه جنگ نشد. در پنج روز اول جنگ تنها ۱۴ درصد كاربران به دليل جنگ ميزان استفاده خود از اينترنت را افرايش دادند. جالب است بدانيد پيش از شروع عمليات نظامي آمريكا در عراق ۲۴ درصد كاربران اينترنت اخبار مربوط به شروع جنگ در عراق را از اينترنت به صورت جدي دنبال مي كردند. اما درست پس از شروع حمله آمريكا همين كاربران اكثراً به سراغ تلويزيون هاي خود رفتند و تنها ۱۷ درصد مصرانه اخبار جنگ را در اينترنت پي گيري كردند. با بررسي هاي اخير كاملاً مشخص شد رسانه هاي تلويزيون، روزنامه و حتي راديو هنوز بيش از اينترنت قدرت خبري دارند. انتشار اين آمار به حدي غيرمنتظره بود كه سيل مخالفت ها از سوي افراد و سازمانهاي مختلف به سمت سازمان Pew سرازير شد، اما اين سازمان كه يكي از قوي ترين نهادهاي نظرسنجي و آمارگيري در جهان است با ارائه مدارك و دلائل كافي به صحت آمار خود صحه گذاشت. آمارهاي Pew در زمان حملات تروريستي ۱۱ سپتامبر نيز نشان مي داد در حين حملات ۸۹ مردم از تلويزيون و تنها ۳ درصد از طريق اينترنت بدين ماجرا از طريق اينترنت علاقه دارند.
سازمان Pew مدتها است بر روي پروژه اي به نام زندگي آمريكايي فعاليت مي كند. در اين پروژه ابعاد مختلف زندگي يك شهروند آمريكايي از طريق آمارگيريهاي گوناگون بررسي مي شود. در رابطه با اينترنت به دليل اين كه اين سازمان قبل از جنگ نيز فعاليتهاي زيادي براي تشخيص نفوذ اينترنت در جامعه را انجام داده بود موفق شد بعد از جنگ با مقايسه نشان دهد هنوز بسياري از پيش بيني ها در مورد آينده و نقش اينترنت در جامعه كامل و صحيح نيست. براساس گزارش ها به طور متوسط حدود ۲۴ تا ۲۶ درصد كاربران اينترنت هر روز به كسب خبر از طريق اينترنت مشغول مي شوند. در طي هفته اول جنگ اين ميزان به حدود ۳۳ درصد رسيد كه در نوع خود بي نظير بود. البته اشتهاي خبري به همان سرعت كه رشد كرد به سرعت نيز افول نمود. بعد از پايان عمليات نظامي تمامي آمار خبر از عادي شدن رفتارهاي كاربران هنگام استفاده از اينترنت داد. اما زنان كه مدتي بود در استفاده از اينترنت گوي سبقت از مردان را ربوده بودند، بلافاصله بعد از شروع جنگ رايانه ها را رها كردند و به سراغ تلويزيون و راديو رفتند. آمار نشان داد ۵۵ درصد كاربران زن حرفه اي اينترنت بعد از جنگ كمتر به جمع آوري خبر در اينترنت پرداخت در صورتي كه اين وضعيت در مورد مردان برعكس بود. زنان همچنين به طور كلي نگران تر از مردان در رابطه با اخبار جنگ بودند. متن نامه هاي الكترونيكي كه زنان در طول جنگ به مقاصد گوناگون ارسال كردند به خوبي اين مسأله را نشان داد.
|
|
|
اما همانطور كه شنيديد بسياري از سايت ها بعد از شروع جنگ ميزبان ميليونها بازديدكننده شدند. يكي از حساس ترين موضوعات ضبط آمار بازديدكنندگان سايتهاي مختلف بود. نتايج براي طرفداران مستقل اينترنت كمي نااميدكننده بود. در صدر سايتهاي پربيننده در روزهاي جنگ سايتهاي تلويزيون هاي خبري قرار داشت. سايتهايي مانند CNN.com و يا BBC News نظر اكثر علاقه مندان اخبار جنگ را به خود جلب كردند.
در رتبه هاي بعدي سايت هاي روزنامه هاي بزرگ جهان قرار گرفت و بعد از آن تازه نوبت به سايتهاي خبري كاملاً مستقل و اينترنتي رسيد آن هم با سهمي در حدود ۸ درصد كل بازديدكنندگان در حالي كه سهم سايت هاي روزنامه ها و تلويزيون ها در حدود ۶۵ درصد بود.
اما در بحث بازديد سايت هاي خبري نمي توان از وب لاگ ها چشم پوشي كرد. در طول جنگ وب لاگ هاي زيادي معروف شدند و بحث در مورد تأثير آنها در روند اطلاع رساني در اينترنت بالا گرفت. در طول جنگ به دليل آشفتگي خبر و نشر اخبار ضد و نقيض بسياري ازمردم باور كردند وب لاگ ها ارزش خبري زيادي در اينترنت دارند. معروف شدن وب لاگ هايي مانند Dearread نيز به اين شايعات دامن زد. اما تحقيقات و نظر سنجي هاي مفصل نشان داد فقط ۴ درصد كل كاربران اينترنت از وب لاگ ها به عنوان رسانه هاي خبري مستقل و قابل اعتماد ياد كر ده اند و در همين ميزان كاربر نيز به طور جدي وب لاگ هاي خبري را مرور كرده اند. اين بررسي ها همچنين نشان داد اغلب طرفداران وب لاگ كاربر زير ۳۰ سال و به طور كلي جوانترها هستند.
اما اتاق هاي گفت وگو و پيغام رسان هاي فوري نيز در روزهاي جنگ به طور محسوس شلوغ تر و پرترافيك شدند. رشد ۳۱ درصدي استفاده از اين امكانات براي گفت وگوي زنده در مورد جنگ باز هم نشان داد چت هنوز در بسياري مواقع حرف اول را مي زند. در كنار استفاده از اتاق هاي گفت وگو ۶۰ درصد كل كاربران آمريكايي ترجيح مي دادند از سايت هاي خبري گوناگون براي كسب اخبار استفاده كنند تا اين كه مرتب به يك سايت مراجعه كنند.
اما سؤال بعدي در مورد اعتماد به اينترنت در مقابل رسانه هاي ديگربود. مسئولان Pwe تصميم گرفتند به دليل حساسيت مسأله سؤال را به گونه اي ديگر مطرح كنند. آنها از نمونه هاي جامعه آماري خواستند بگويند زماني كه اخبار تلويزيون با اينترنت تضاد داشت به كدام يك بيشتر استناد مي كرده اند. نتيجه باز هم عجيب بود. فقط ۴ درصد كاربران گفتند به اخبار اينترنت بيشتر اعتماد كرده اند.
به عقيده آنها چون پخش اخبار در اينترنت از سوي هر كس بر مي آيد و بسيار ساده است استناد كردن به آنها چندان معقول نيست. با توجه به اين كه احتمال خطاي اين آمار از سوي pew در حدود ۵ درصد است در صورت بروز خطا باز هم به نظر نمي رسد تفاوت چنداني در آمار كلي داشته باشد.
اما در نهايت اكثر كاربران از استفاده از اينترنت در طول جنگ بسيار راضي بودند. اغلب كارمندان كه در طول ساعات كاري به تلويزيون دسترسي نداشتند و يا كساني كه با استفاده از موبايل لحظه به لحظه در جريان اخبار جنگ قرار گرفتند صحبت از سريع بودن و راحتي دسترسي به اطلاعات در اينترنت كردند.
آنچه در پايان اين تحقيقات به خوبي مشخص شد اين بود كه اينترنت هنوز به عنوان يك رسانه مكمل در كنار رسانه هاي سنتي شمرده مي شود. حتي كاربران حرفه اي كه در حدود شش ساعت در روز را به اينترنت اختصاص مي دهند و از خطوط اينترنت پرسرعت مانند DSL استفاده مي كنند هم عقيده دارند هنوز اينترنت راه زيادي تا شكست دادن رسانه هاي سنتي در پيش دارد.
پي نوشت:
www.pewinternet.org
