مصطفي قوانلو قاجار- كاربران اينترنتي در دنياي امروز، اهميت فوق العاده اي پيدا كرده اند. هر روز آمارهاي مختلفي از تعداد كاربران اينترنتي گزارش مي شود، به طوري كه ارائه آمار كاربران آن لاين توسط سايتهاي خبري به صورت يك وظيفه درآمده است. شكي نيست كه اين درجه از اهميت، به خاطر گسترش اينترنت در كشورهاي جهان است.
اما چرا امروز آمار كمي تعدادكاربران بر آمار كيفي چگونگي استفاده از اينترنت برتري يافته است. شايد جواب اين سوال، اندكي پيچيده باشد، اما ارائه آمار و ارقام و تطبيق آن با رتبه بندي كشورهاي جهان در عرصه ارتباطات و اطلاعات جواب را بيرون مي كشد.
بر اساس آمارهاي مؤسسه تحقيقاتي نيلسن (Nilsoen Net Ratings)كه يكي از معتبرترين منابع تحقيقاتي در اين زمينه است بر ۹۰ درصد كاربران اينترنت در ۲۲ كشور دنيا متمركز شده است. به بيان ديگر، رواج و گستره اينترنت محدود به كشورهاي خاصي شده است.
اين كشورها شامل ايالات متحده، چين، هند، استراليا، اتريش، ايتاليا، هلند، نيوزيلند، نروژ، سنگاپور، بلژيك، دانمارك، فنلاند، فرانسه، آلمان، هنگ كنگ، ژاپن، ايرلند، كره جنوبي، اسپانيا، سوئد و انگليس مي شود.
اين كشورها را كشورهاي توسعه يافته و رو به توسعه جهان تشكيل مي دهند. يعني بخش اعظم ارتباطات الكترونيكي دركشورهاي اندكي انجام مي شود و بقيه كشورهاي دنيا، سهم اندكي از اين خوان نعمت را در اختيار دارند.
گرچه بسياري از كشورهاي روبه توسعه جهان، طي برنامه هاي بلند مدت قصد دارند ظرفيت پهناي باند و سرعت دسترسي به اينترنت خود را بالا ببرند. در ايران نيز به همين منظور برنامه بلند مدتي به نام (تكفا) مورد توجه قرار گرفته است.
در اين برنامه، بر اساس گفته احمد معتمدي وزير پست، تلگراف و تلفن دسترسي بيش از ۱۵ ميليون كاربر اينترنتي تا پايان برنامه چهارم پيش بيني شده است، هرچند به گفته يكي ديگر از مسئولين مخابرات، شمار مشتركان اينترنت در كشور با وجود نيروي انساني كافي بسيار پايين است و بايد به گونه اي برنامه ريزي شود تا ظرف ۱۵ سال آينده براي ۲۸ ميليون مشترك در كشور ظرفيت سازي صورت گيرد.
برات قنبري معاون برنامه ريزي و توسعه وزارت پست مي گويد:«به رغم رشد ۲۰ درصدي كه طي سالها ي گذشته در اين بخش از كشور ايجاد شد، متأسفانه با قرار داشتن در رتبه ۱۰۰، از جايگاه مطلوبي در جهان برخوردار نيستيم، پس از گذشت ۲۴ سال از پيروزي انقلاب اسلامي، هنوز افرادي در انتظار خط ديتا، تلفن ثابت و همراه هستند و اين نكته جالبي نيست.
اين در حالي است كه بر اساس گفته هاي وزير مخابرات، تعداد كاربران ايراني در حدود دو ميليون و سيصد هزار نفر است. اينترنت، امكاناتي را در اختيار انسان امروزي قرار داده تا بتواند بدون صرف نيروي جسماني و انرژي اضافه بيشترين بهره را از زمان ببرد. بنابراين تعجبي ندارد كه چرا كشورهاي محدودي تعداد زيادي كاربر اينترنتي دارند و هر روز سعي دارند بر تعداد كاربران خود بيافزايند.
آمارها چه مي گويند؟
بر اساس آماري كه اخيراً از مؤسسه تحقيقاتي نيلسن ارائه شده، تعداد كاربران جهان اينترنتي در سال ۲۰۰۲ در حدود ۵۶۳ ميليون بوده كه اين تعداد در سال ۲۰۰۳ به ۵۸۰ ميليون نفر افزايش يافته است. ايالات متحده آمريكا با ۲۹ درصد بيشترين تعداد كاربران اينترنت را به خود اختصاص داده است كه اين ظرفيت به اندازه كل دسترسي همه مردم قاره اروپا است.
قاره اروپا با ۲۹ درصد، آسياي جنوب شرقي با ۱۳درصد و آمريكاي لاتين با دو درصد رده هاي بعدي دسترسي به اينترنت را به خود اختصاص داده اند.
بر اساس همين آمار، كشور اسپانيا در سال جاري توانست با سرمايه گذاري در زمينه اينترنت به رشدي خيره كننده برسد و بيشتر از تمامي كشورهاي جهان، زمينه دسترسي مردم خود را به اينترنت فراهم كند. رشد تعداد كاربران اسپانيايي در استفاده از ايميل شش درصد، در استفاده از فايلهاي تصويري و صوتي ۵ درصد و شركت در گفتگوهاي اتاقهاي چت ۹ درصد است.
در اروپا، آلمان بيشترين تعداد كاربران اينترنت را با ۵/۳۵ ميليون كاربر در اختيار دارد. پس از آلمان، انگليس با ۲۹ ميليون و ايتاليا با ۲۲ ميليون در رده هاي بعدي قرار دارند. كاربران اينترنت در ژاپن در پايان ماه فوريه سال جاري ميلادي بيش از ۵۶ ميليون نفر برآورده شده است. اين در حالي است كه اين ميزان در سال قبل از آن ۴۶ ميليون نفر بوده است. بنا به گزارش خبرگزاري كيودو، از ميان هفتاد و سه درصد كل خانه ها در ژاپن، حداقل يك نفر از اعضاي خانواده در خانه، محل كار و يا جاي ديگري از اينترنت استفاده مي كند كه اين مقدار نسبت به سال قبل از آن ۶۲ درصد رشد نشان مي دهد. بنا بر بررسي ها، ژاپني ها علاقه زيادي به اينترنت نشان مي دهند و افزايش قابل ملاحظه سايت هاي ژاپني دليلي بر اين موضوع است.
كاربران چند دسته هستند؟
در شمارش امروزين كاربرهاي اينترنتي، كيفيت و كارايي كاربران در قالب آماري كمي مورد توجه قرار گرفته و كاربران اينترنت به دو دسته تقسيم شده اند:
۱- كاربران عادي InternetUser): )ساده ترين تعريفي كه مي توان از كابر اينترنت بيان كرد انساني است كه از طريق ارتباطات كابلي يا بي سيم (Wireless) به اينترنت متصل يا اصطلاحاً Conect مي شود.
كلمه كاربر بدين معني است كه او از اينترنت استفاده مي كند. حال فعاليت او ممكن است فقط شامل چك كردن ايميل و چت كردن با دوستانش شود و يا شايد يك خريد فروش آن لاين را نيز انجام دهد. به هر جهت، استفاده از اينترنت به هر طريقي شامل اين تعريف است.
۲- كاربران فعال Active Users): )كاربري كه از اينترنت براي فعاليتي مشخص و هدفمند استفاده مي كند و ساعات زيادي از وقتش را در اينترنت به فعاليتي هدفمند مي گذراند را كاربر فعال گويند. فعاليت اين كاربر فعال شامل تجارت و ايجاد درآمدزايي از طريق اينترنت انجام كارهاي حقوقي يا خدماتي مانند پرداخت قبض ماليات يا ارائه خدمات در فروشگاه مجازي است.
در حال حاضر ۲۲ ميليون آمريكايي، ماليات خود را از طريق اينترنت پرداخت مي كنند. دولت آمريكا براي انتخابات ۲۰۰۴ رياست جمهوري، تدابيري انديشيده تا سربازان آمريكايي كه در همه نقاط جهان پراكنده هستند، از طريق موبايل يا كامپيوترهاي جيبي خود رأي دهند. بدين ترتيب، آمريكا سعي مي كند تا تعداد كاربران فعال خود را روزبه روز بيشتر كند. بايد گفت ادعاي آمريكا براي سلطه بر جهان به دليل تسلط اين كشور به فناوري اطلاعات است. كشورهاي توسعه يافته، پس از آن كه توانستند امكانات دسترسي آزاد را براي همه شهروندان خود در جهت استفاده از اينترنت فراهم كنند و بيشترين آمار كاربران اينترنتي را در اختيار داشته باشند، اكنون به دنبال تبديل كردن شهروندان خود از كاربران عادي به كاربران فعال هستند. به همين علت، آموزش مهارتهاي اينترنتي و توسعه مراكز دانشگاهي در زمينه فناوري ارتباطات و اطلاعات مورد توجه قرار گرفته است.مهارتهاي رايانه اي كه اكنون در دانشگاههاي مختلف خارجي تدريس مي شود و مداركي به دانشجويان آن تعلق مي گيرد، شامل مديريت و هدايت شبكه هاي اينترنتي، طراحي صفحات اينترنتي، C.C++HTML3,2,HTML4,0,Java1,
Java1,Java2, , Javascript است.
بر اساس تحقيقاتي كه در سال ۲۰۰۲ مؤسسه پژوهشي Cyberatlas انجام داد بالاترين ميزان دانش آموختگان فناوري اطلاعات در كشورهاي هند، برزيل، آفريقاي جنوبي و روماني قرار دارد.
هند با ۱۴۵۰۰ نفر پيشرو در اين زمينه است. سهم استفاده مردم هند از شبكه ارتباطي اينترنت، ۵ درصد جمعيت كل جهان است. در منطقه خاورميانه، امارات عربي متحده با ۱۵۰۰ نفر دانش آموخته در مقام اول قرار دارد. در اين گزارش ذكر شده ايران با داشتن ۵۰۰ فارغ التحصيل فناوري اطلاعات و ارتباطات، هيچ جايگاهي در منطقه خاورميانه ندارد. همچنين سهم فناوري اطلاعات ايران در شاخص هاي اقتصادي ۷۰/۱ درصد گزارش شده كه رقم پاييني است.
موقعيت ايران
بايد اذعان كرد به رغم رشد تعداد كاربران اينترنت، حضور ايران و زبان فارسي در سطح جهاني در اينترنت محدود و ناچيز است، دليلش هم اين است كه امكانات و دسترسي به كامپيوتر و اينترنت و راه يافتن به شبكه و امكانات محدود است. اين محدوديت ها را بايد از بين برد تا زمينه رشد و شكوفايي كاربران ايراني فراهم شود.
ايرا ن بهتر است كه دسترسي آزاد همه شهروندان خود به اطلاعات از طريق اينترنت را فراهم كند، با توسعه هرچه بيشتر دانشگاههاي ارتباطات و اطلاعات متخصصان رايانه اي را تربيت كند و با فرهنگ سازي و افزايش سواد رسانه اي در ميان همه مردم ، كاربران اينترنتي را به كاربران فعال تبديل كند.