تأمين رفاه كامل جسماني، رواني، اجتماعي و اقتصادي و يا به عبارت ديگر سلامتي در مفهوم واقعي آن فقط با فقدان بيماري يا نقص عضو حاصل نمي گردد و هر قدر نيروي كار سالم تر و نيرومندتري در اختيار داشته باشيم بازده اقتصادي و روند توليد در جامعه سرعت و شتاب بيشتري به خود گرفته و بالطبع بر روي زندگي تمامي جامعه تأثير مثبت خواهد گذاشت.
بسياري از افراد بيش از يك سوم زندگي پس از بلوغ خود را در محيطهاي مخاطره آميز مي گذرانند. طبق تخمين سازمان جهاني بهداشت سالانه ۱۲۰ميليون حادثه شغلي با ۲۰۰ هزار مورد مرگ و مير در جهان اتفاق مي افتد. ۶۸ تا ۱۵۷ ميليون مورد بيماري شغلي در اثر تماسهاي شغلي مختلف ايجاد مي شود.
علاوه بر ضايعات انساني هزينه هاي مربوط به اين لطمات درصد بالايي از توليد ناخالص ملي را در برخي كشورها به خود اختصاص مي دهد. مسائل ناشي از تكنولوژيهاي جديد و اتوماتيك سازي، مواد شيميائي جديد، انرژي هاي فيزيكي و محيط هاي جديد كار مواردي است كه هر يك علاوه بر مشكلات موجود، سلامت را به نحوي متأثر نموده كه بايد در برنامه هاي بهداشت حرفه اي به آنها توجه شود.
بهداشت حرفه اي از جمله با ارزش ترين دارائيهاي افراد، جوامع و كشورها است كه به عنوان يك استراتژي با اهميت نه تنها سلامتي افراد را در نظر مي گيرد بلكه تأثير مثبت و قابل ملاحظه اي در بهره وري و كيفيت محصولات، انگيزش كار، رضايت شغلي و كيفيت كل زندگي افراد جامعه دارد.
آيا توجه صاحب نظران بهداشت حرفه اي فقط معطوف به مراكز و جوامع صنعتي است؟ آيا بايد فقط به فكر سلامتي كارگران در كارخانجات بود؟ آيا خطري كه سلامتي انسانها را تهديد مي كند، تنها ناشي از فعاليت هاي صنعتي و پروسه هاي كارخانه اي است بديهي است كه اينچنين نيست بلكه به جرأت مي توان گفت تمام افراد در ارتباط با كاري كه انجام مي دهند سلامتي شان در معرض خطر است.
در سالهاي اخير توجه بسياري از سازمانهاي بين المللي به كساني كه در محيط هاي بسته كار مي كنند معطوف شده است. با توجه به اينكه پرسنل اداري درصد قابل توجهي از نيروي كار را تشكيل مي دهند بررسي وضعيت آنان از ديدگاه بهداشت حرفه اي يك ضرورت محسوب مي شود.
از مشكلات و عوارض شايع در بين افراد شاغل در كشورهاي در حال توسعه صدمات، دردهاي مفصلي و ستون فقرات (درد كمر) مي باشد. چنانچه كار در شرايط نامطلوب و غير ارگونوميك انجام پذيرد، صدمات جسماني زيادي را به همراه خواهد داشت كه ضمن محدود كردن حركات بدن و بروز دردهاي ناراحت كننده باعث كاهش توانمندي و بهره وري خواهد شد. اين مشكل (كمردرد) شايعترين علت از كار افتادگي شاغلين در سنين زير ۴۵ سال مي باشد و قريب به ۸۰% جمعيت جامعه شاغل لااقل يكبار دچار كمردرد شديد مي شوند (Disabling LBP) و آموزش بهداشت موارد مبتلابه شغلي در زمينه مسائل اسكلتي، عضلاني، ستون فقرات و بهره مندي از ديدگاههاي ارگونومي در قالب دستورالعملها و تمرينات پيشگيري اوليه و ثانويه در ارتباط با دردهاي مفصلي و عضلاني مي تواند نتايج موثري داشته باشد.
عدم توجه به درمان و پيشگيري از مشكلات اسكلتي عضلاني مي تواند آن را تبديل به بيماريهاي مزمن نمايد.
اصطلاح درد مزمن معمولاً براي توصيف دردي غيرسرطاني و مقاوم به درمان بكار مي رود كه علي رغم درمان هاي انجام شده بيش از شش ماه تداوم يابد. درد مزمن مشكلاتي را براي بسياري از بيماران ايجاد مي كند كه از آن ميان مي توان افسردگي، اضطراب، كاهش كار و فعاليت هاي روزمره، ناتواني جسماني، مراجعه مكرر به مراكز درماني و مصرف دارو را ذكر كرد. در جوامع صنعتي تنها كمردرد علت ۲۵% تمام غيبت هاي از كار مي باشد. برآورد انجام شده توسط انجمن بين المللي مطالعه درد حاكي از آن است كه هزينه هاي بهداشت و درمان درد مزمن به تنهايي از مجموعه هزينه هاي صرف شده براي بيماريهاي قلبي، سرطان و ايدز بيشتر است. در چند سال اخير و پس از دهه ۱۹۸۰ و ظهور رايانه هاي شخصي موج جديدي از بيماريهاي صنعتي بروز كرد كه مي توان به برخي از آنها اشاره كرد.
* سوزش بافت مخاطي
تشكيل اوزون هنگام كار با چاپگر ليزري.
عوارض: سوزش بافت مخاطي در بيني،چشم و گلو.
* سندروم «سيكا» Sicca syndrome
كاهش شديد پلك زدن ناشي از خيره شدن به صفحه نمايش.
عوارض: خشك شدن بيش از اندازه سطح قرنيه، انحناي قرنيه، احساس سرگيجه در اثر كار زياد با چشم.
* صدمه به بينايي
فشار زياد به چشم ها در اثر تغيير نقاط تمركز به طور پياپي و تغيير خط ديد.
عوارض: خستگي چشم، سوزش و سرخي چشم، سردرد، ديد تار، (سردرد مي تواند ناشي از فشار زياد به چشم، شوك هاي الكتريكي، محل كار نامناسب و استقرار غلط باشد).
* سندروم «تونل كارپال» Carpal tunnel syndrome
وضعيت نامناسب دستان هنگام تايپ باعث فشرده شدن مجراي باريك مفاصل به روي يكديگر مي شوند.
عوارض: بي حسي، خارش دست ها، درد مفصل مچ (صدمات ناشي از كار زياد در ناحيه مچ دست باعث بروز درد و سوزش داخلي از دست تا گردن و همچنين التهاب و ورم مي گردد)
* صدمه به مهره هاي پشت و ستون فقرات
صدمات ناشي از محل كار نامناسب (غير ارگونوميك) باعث بروز آسيب به غضروف هاي بين مهره ها، تغيير در وضعيت عضلات ناحيه ساق پا، در جوامع صنعتي كمردرد علت ۲۵% تمام غيبت هاي از كار مي باشد و آمارها حكايت از آن دارد كه شكايت از درد يكي از شايع ترين علل مراجعه به پزشك مي باشد. براي نمونه در آمريكا كمردرد دومين دليل براي مراجعه به پزشك محسوب مي گردد.
* آسيب هاي رواني
اغلب در محيط هاي رايانه اي بروز مي كند.
دلايل احتمالي: اختلال در حواس، از دست دادن بخشي از ادراكات، شوك الكتريكي
عوارض: افسردگي، بي حالي، اختلال در عادت ماهانه و ناتواني جنسي، عصبانيت، التهاب پوستي، حساسيت (آلرژي) اختلال در دستگاه گوارش
* التهاب پوست
به دليل بمباران دايمي پوست به وسيله ذرات غبار باردار (ناشي از نمايشگرهاي CRT )
* فشار به عضلات
ناشي از نشستن به طور غيراصولي و ناراحتي مزمن در ناحيه گردن و كتف ها
تمامي موارد ذكر شده مشكلات ناشي از كار با كامپيوتر است. آيا كامپيوتر يك هيولاست؟ اگر چنين باشد اين هيولا درست در محل كار شما نشسته است و شما را در محيطي پر از غبار و گازهاي سمي قرار مي دهد. شما را با تشعشعات مضر بمباران مي كند. بينائي تان را از بين مي برد و به عضلات دست هايتان فشار وارد مي آورد. او شما را افسرده و به گردن و ستون فقرات تان آسيب مي رساند. آيا اين ها همه اغراق است؟ شايد باشند ولي چيزي كه مسلم است دو دهه پس از ورود رايانه هاي شخصي به محيط كار پزشكان و پژوهشگران زنگ خطر را به صدا درآورده اند. در همه جا عوارض ناشي از كار مداوم با رايانه به چشم مي خورد و براي مبتلايان نه تنها خوشايند نيست بلكه بسيار دردناك است.
* مهم ترين بيماري ناشي از كار با رايانه (كشش دائمي)
آمريكا كشوري كه بيشترين ميزان سرانه رايانه را دارد، در زمينه بيماريهاي رايانه اي از همه پيشتازتر است. بر طبق تحقيقات ۶۶ درصد از كل بيماري هاي ناشي از كار در ايالت (ايلي نويز) به رايانه مربوط مي شود و تنها اين موضوع نيست، ۷۵ درصد كاربران رايانه ها از ناراحتي هاي جسمي مانند چشم درد و درد اعضاء متحرك بدن رنج مي برند.
عامل بروز اين صدمات، محيط نامناسب (غير ارگونوميك) است. كشش دايمي عبارت است از آسيب حاصل از كار زياد و يكنواخت و تكراري كه باعث ايجاد يك بيماري مزمن و دردناك در ناحيه بازو، كتف و مچ دست شده كه مي تواند به تدريج شدت يافته و فرد مبتلا را از كار بيندازد.
رايانه ها اغلب ما را وادار مي كنند تا به خودمان بيش از اندازه فشار وارد كنيم. شايد هيچ كس نداند كه در طي شش ساعت كار با رايانه مجموع حركات انگشت سبابه برابر است با حركات پاها طي يك پياده روي ۴۰ كيلومتري! يك چنين فشار بالايي تقريباً باعث آسيب رساندن به تمام ماهيچه هاي سر، گردن، شانه، پشت، بازو و دست مي شود. چيزي كه ما را فريب مي دهد اين است كه به دليل تمركز روي صفحه نمايش به احساس زود هنگام درد كه زنگ خطر بدن است اهميتي نمي دهيم.*
