شنبه ۵ مهر ۱۳۸۲ - سال يازدهم - شماره ۳۱۷۸
نگاهي دوباره
«دانشگاه» نيازمند تعريفي تازه
از تأسيس اولين مراكز آموزش عالي نوين در ايران و راه اندازي دو نهاد شاخص دارالفنون و دانشگاه تهران تاكنون نظام آموزش عالي ايران تحولات عظيمي را پشت سر گذاشته كه هر چند كمتر مورد تحليل و ارزيابي عالمانه قرار گرفته است، لكن قابل بخش بندي بر دوره هاي تقريباً مشخص تاريخي بوده و از پارامترها و عوامل نسبتاً يكساني تبعيت مي كند.
كاهش كيفيت و رشد بي رويه آموزش عالي را اگر به زعم بسياري از كارشناسان آموزشي، مهم ترين فصل اشتراك دوره هاي مختلف تورم در آموزش عالي، از سالهاي دهه ۳۰ تا عصر حاضر بدانيم، بايد مهمترين آن را در بي اعتقادي گردانندگان اين نظام به كيفيت، عدم شناخت جامعه از علم به معناي امروزين آن، تقاضاي روزافزون به نيروي ماهر و متخصص براي توسعه كشور، گرايش هاي سنتي رفتن به مدرسه و دانشگاه، نبود ارتباط با همبستگي ميان دانشگاه و صنعت و گرايش برخي سياستمداران به افزايش آمار مربوط به آموزش عالي جست وجو نمود.
رشد چند درصدي تعداد دانشجو طي يكي دو دهه گذشته و نيز تورم تعداد دانشگاهها و مقاطع رشته هاي تحصيلي، بويژه در دوره هاي تحصيلات تكميلي به عنوان شاخص كمي و نسبت آن به تعداد اعضاي هيأت علمي به عنوان يك شاخص كيفي، تعداد محدود مقالات معتبر علمي و نبود منابع علمي روزآمد در دانشگاهها، عدم وجود توازن ميان نياز جامعه و تربيت نيروي ماهر توسط دانشگاهها، ضعف كاركردهاي پژوهشي دانشگاه و ميزان توانمندي تخصصي دانش آموختگان دانشگاه در حل نيازهاي كشور... همه و همه نشانگاني از حاكميت نگاه و نظامي «كميت گرا» بر اوضاع كنوني آموزش عالي دارد، كه بي گمان در صورت استمرار بدون التزام به ابعاد كيفي آموزش و پژوهش، به مانعي مهم در توسعه علمي كشور بدل خواهد شد.
«كيفيت محوري»، «التزام اجتماعي»، «مديريت مطلوب» و «توجه به نيازهاي جامعه»، به عنوان مهم ترين راهبردي جهاني و چالش هاي پيش روي آموزش عالي كشورها و دغدغه  اصلي يونسكو در ۵ سال آينده، چنانچه در اولويت برنامه كاري سياستمداران و برنامه ريزان كشور و نيز دانشگاهيان و گردانندگان نظام آموزش عالي قرار گيرد و به دقت دنبال شود مي تواند رفته رفته زمينه هاي رفع تنگناها و معضلات گريبانگير نهاد دانشگاه را فراهم سازد و آن را به كاركردهاي واقعي خود نزديك كند.
براي ورود به مرحله «كيفيت گرايي» و داشتن دانشگاهي پويا و منطبق بر نيازهاي جديد و شرايط جهاني، بايد با ارائه تعريفي جديد از دانشگاه، كاركردها و اهداف آن آغازيد و سپس با عزمي ملي «دانشگاه» را مورد حمايت جدي قرار داد و سپس با رعايت مؤلفه هاي لازم، رشد و بالندگي علم را در كشور انتظار داشت.

رئيس صندوق رفاه دانشجويان وزارت علوم تحقيقات و فناوري خبر داد:
تسهيلات ويژه به دانشجويان ممتاز كارشناسي ارشد و دكترا
000024.jpg
رئيس صندوق رفاه دانشجويان وزارت علوم، همزمان با بازگشايي دانشگاه ها، از پيگيري هاي مستمر جهت تصويب آئين نامه اعطاي تسهيلات ويژه به دانشجويان درخشان و ممتاز تحصيلات تكميلي خبر داد و گفت: «براساس طرح خدمات رساني وزارت علوم، تا پايان امسال تمام خوابگاه هاي دانشجويي سراسر كشور به امكانات رايانه اي و اتصال به شبكه جهاني اينترنت مجهز خواهند شد.»
پيش از اين، اعطاي تسهيلات ويژه تنها به استعدادهاي درخشان و دانشجويان ممتاز دوره كارشناسي تعلق مي گرفت كه با اصلاح آيين نامه و تصويب وزير علوم، از اين پس دانشجويان مقاطع كارشناسي ارشد و دكترا نيز مشمول بهره مندي از اين تسهيلات خواهند شد.
«حميد خوش گفتار»، رئيس صندوق رفاه دانشجويان وزارت علوم، تحقيقات و فناوري كه با خبرنگار «همشهري» سخن مي گفت، افزود: «پيش از اين در تعريف ممتاز و درخشان، تنها دانشجويان دوره كارشناسي ملاك بوده است و تسهيلات خاص به اين دسته از دانشجويان تعلق مي گرفت، اما پس از بازنگري در مفاهيم و تعاريف، اطلاق تعريف ممتاز و درخشان شامل حال دانشجويان دوره تحصيلات تكميلي (كارشناسي ارشد و دكترا) نيز شد و پس از تصويب وزير علوم، تسهيلات خاص استعدادهاي درخشان و ممتاز از اين پس به دانشجويان تمام دوره هاي تحصيلي، اعطا مي شود.»
وي افزود: «پس از تصويب اين تصميم، اكنون هيأت امناي صندوق رفاه نيز پيگير بررسي و تصويب اين آئين نامه توسط اعضاست تا پس از طي شدن مراحل اداري، دانشجويان مورد نظر نيز مشمول حمايت هاي اين آيين نامه قرار گيرند.»
وي در همين حال ميزان و سقف اعطاي تسهيلات ويژه به اين دسته از دانشجويان مقاطع تحصيلات تكميلي را بيشتر از دانشجويان دوره كارشناسي دانست.
خوش گفتار در تشريح برنامه هاي ارائه خدمات رفاهي به دانشجويان ساكن خوابگاه هاي دانشجويي، گفت: «براساس برنامه ريزي هاي انجام شده و به منظور دسترسي تمام دانشجويان مستقر در خوابگاه ها به وسايل و امكانات رايانه اي و اينترنتي جهت مطالعه و پژوهش مداوم، تا پايان سال جاري تمام اين خوابگاه  مجهز به امكانات و سايت اينترنتي مي شود. به اين ترتيب ضمن برخورداري از تسهيلات رفاهي رايگان، امكان انجام پروژه مطالعاتي و تحقيق در تمام اوقات شبانه روز براي آنان، فراهم مي شود.»
وي افزود: «تاكنون در خوابگاه هاي حدود ۴۵ دانشگاه سراسري، اين امكانات رايانه اي و تجهيزات ارتباط با شبكه اينترنت، تعبيه شده است و تا پايان سال ۸۲ در تمام خوابگاه هاي ۱۲ دانشگاه كشور نيز اين تسهيلات راه اندازي مي شود.»
وي همچنين در بخش ديگري از سخنانش، از اقدامات جدي صندوق رفاه دانشجويان براي نياز سنجي و تدارك امكانات خوابگاهي و سالن هاي غذاخوري در سال جاري خبر داد و گفت: اگرچه به دليل امكانات نامناسب و بودجه هاي ناكافي، فاصله خوابگاه ها و امكانات سالن هاي غذاخوري دانشجويي با استانداردهاي جهاني زياد است و هنوز بسياري از خوابگاه ها استيجاري هستند، با اين وجود تلاش كرده ايم تا اين وضعيت را به سطح مطلوب تر ارتقاء دهيم. در سال تحصيلي جديد نيز به دنبال برنامه هاي سال گذشته، تلاش هاي تجهيز بيشتر خوابگاه ها به وسايل ضروري رفاهي و اقدامات تعميراتي فضاهاي خوابگاهي، پيگيري خواهد شد و اميدواريم اين امكانات و تجهيزات تا حد ممكن براي تبديل وضعيت موجود به شرايط مطلوب تر و دستيابي به ميانگين شرايط استانداردها، به شكل بهينه مورد استفاده قرار گيرد.»
به گفته «خوش گفتار»، همچنين براي سال تحصيلي جديد ۸۲ ، تغييراتي در ضوابط و آئين نامه تجهيز دانشكده ها به امكانات رايانه اي ضروري مورد استفاده دانشجويان نابينا صورت گرفته است كه با تغيير و اصلاح ملاك ۱۵ دانشجوي نابينا به ۱۰ دانشجو، امكانات خاصي براي اين دانشجويان فراهم مي شود و در هر دانشگاه دست كم يك دستگاه رايانه مخصوص نابينايان مجهز به امكانات خط بريل، در اختيار آنان قرار مي گيرد. تاكنون نيز در دانشگاه هاي علامه طباطبايي، شهيد چمران اهواز، شهيد بهشتي و... اين خدمات ارائه شده و دانشجويان نابينا از اين امكانات به شكل مطلوب استفاده مي كنند.
رئيس صندوق رفاه دانشجويان وزارت علوم، تحقيقات و فناوري همچنين به طرح حذف سوبسيدهاي تغذيه در دانشگاه ها اشاره كرد و گفت: «حذف سوبسيد ها به معني قطع حمايت ها از دانشجويان يا دانشگاه ها نيست، بلكه شكل و نحوه كمك هاي دولتي تغيير مي كند و به جاي خريد اقلام و مواد غذايي و تحويل آنها به دانشگاه ها، يارانه هاي نقدي به هر دانشگاه پرداخت مي شود تا مسئولان ذي ربط هر واحد آموزشي براساس دستورالعمل هاي خود، مواد غذايي لازم را تأمين كنند. »

برنامه هاي آموزشي دانشگاهها در سال تحصيلي جديد
000026.jpg
سرانه دانشجويي دانشگاهها و مراكز آموزش عالي وابسته به وزارت علوم، تحقيقات و فناوري درسال تحصيلي جاري با افزايش ۱۰ تا ۱۵ درصدي به طور متوسط براي هر نفر يك ميليون تومان تعيين شده كه با توجه به افزايش نرخ تورم در كشور، نشان از تداوم مشكلات مالي دانشگاهها دارد.
دكتر جعفر توفيقي، معاون آموزشي وزارت علوم، تحقيقات و فناوري در گفت  و گو با «همشهري دانشجو» ضمن اعلام برنامه ها و سياست هاي جديد اين وزارتخانه براي توسعه آموزش دانشگاهها، با بيان مطلب فوق افزود: افزايش جذب اعضاي هيأت علمي به عنوان يكي از مهم ترين شاخصه هاي كيفي دانشگاهها، در سال جاري از جمله برنامه هاي مهم وزارت علوم به شمار مي رود.
وي گفت: مطابق برنامه سوم توسعه كشور موظف شديم تا شاخص نسبت استاد به دانشجو را از يك به ۲۷ به طوري افزايش دهيم كه در مقابل هر ۱۸ دانشجو يك استاد تمام وقت داشته باشيم و در حال حاضر كه در سومين سال برنامه به سر مي بريم، از اين نظر به نسبت يك به ۲۰ دست يافته ايم و لذا بهبود خوبي داشتيم.
دكتر توفيقي اعطاي اختيارات گزينش و اعزام اعضاي هيأت علمي و دانشجويان دكتراي بورس خارج ازكشور را از جمله ديگر سياست هاي جديد جهت ارتقاي كيفي دانشگاهها ذكر كرد و گفت:  به منظور ارتقاي كيفيت و تقويت توليد علمي در دانشگاهها، روند ترفيع و ارتقاي اعضاي هيأت علمي بيشتر براساس فعاليت هاي علمي و پژوهشي آنها و ارزشگذاري براساس ماحصل تلاش تحقيقاتي اعضاي هيأت علمي صورت مي گيرد، كه اين ضابطه خود موجب رشد كارهاي پژوهشي اساتيد شده و در سال جاري ما شاهد رشد ۴۰ درصدي تعداد انتشارات و مقالات علمي آنها نسبت به سال گذشته هستيم. معاون آموزشي وزارت علوم مصوبه هيأت دولت جهت حمايت از اعضاي هيأت علمي را رخدادي مهم و مفيد خواند و اظهار داشت:  با اجراي اين مصوبه كه از بهمن ماه سال جاري آغاز خواهد شد، طرح اعطاي وام مسكن و خودرو، امكان حضور در سمينارهاي بين المللي، طرح كارايي و ساير تسهيلات رفاهي براي اعضاي هيأت علمي فراهم خواهد شد كه قطعاً در بهبود كارايي آنها مؤثر خواهد بود. وي از برگزاري كارگاههاي متعدد آموزش روشهاي تدريس، تحقيق و آشنايي با جنبه هاي مختلف فناوري اطلاعات براي اعضاي هيأت علمي به عنوان يكي ديگر از برنامه هاي وزارت علوم در سال جاري ياد كرد و گفت: به منظور افزايش سطح كيفي برنامه هاي درسي در دانشگاهها، ضمن واگذاري اختيارات به دانشگاهها، بازنگري در برنامه ها و گنجاندن برنامه هاي جديد را در دستور كار قرار داديم و در سال تحصيلي جديد شاهد راه اندازي رشته هاي مرتبط با فناوري اطلاعات و IT در مقاطع كارشناسي، كارشناسي ارشد و دكترا مي باشيم.
وي افزود: در سال جاري، با توجه به استقبال مردم و نقش دوره هاي آموزش علمي- كاربردي در اشتغال زايي كشور، ظرفيت اين دوره ها را افزايش داديم.
دكتر توفيقي با اشاره به گسترش همكاريهاي بين المللي به عنوان يكي از سياست هاي مهم وزارتخانه گفت:  در سال جاري حدود ۱۰ مورد همكاري مشترك بين المللي را با دانشگاههاي خارجي به اجرا خواهيم گذاشت كه اميدواريم به تعامل خوب علمي و آموزشي دانشجويان و اساتيد داخل با كشورهاي خارجي منتهي شود.

دانشجو-۴
دانشجو-۱
دانشجو-۲
دانشجو-۳
|  دانشجو-۱  |  دانشجو-۲  |  دانشجو-۳  |  دانشجو-۴  |
|   صفحه اول   |   آرشيو   |   چاپ صفحه   |