گمرك جمهوري اسلامي ايران
تاريخچه گمرك در ايران
* تشكيلات گمركي در ايران سابقه ديرينه دارد. در زمان اشكانيان(سده سوم قبل از ميلاد) سازمان منظم گمركي وجود داشته و شعب آن در مرزها آمار واردات را در دفاتر مخصوصي ثبت و حقوق معيني دريافت مي كردند. در اين دوره صادرات از پرداخت حقوق گمرك معاف بوده است.
* در زمان ساسانيان(سده چهارم تا ششم ميلادي) حقوق گمركي به ميزان يك دهم ارزش يا مقدار از واردات دريافت مي شده است.
* با ورود اسلام به ايران اين رويه در ساير ممالك اسلامي رايج گرديد. در دوره صفويه عوارض گمركي كالاها با توجه به بهاي آن تعيين مي شد. از سال ۱۰۵۳ هجري شمسي(۱۶۷۴ ميلادي) گمرك به صورت اجاره اي اداره مي شد و اين ترتيب بيش از دو قرن ادامه داشته است.
* در سال ۱۳۳۶ هجري شمسي (۱۹۵۷ ميلادي)  گمرك به وزارت منظم و از ۱۳۴۵ هجري شمسي (۱۹۶۶ ميلادي)  از وزارت اقتصاد مجزا و به وزارت دارايي ملحق شد. هم اكنون گمرك ايران از سازمان هاي وابسته به وزارت امور اقتصاد و دارايي است.
تعريف گمرك به عنوان يك اصطلاح بين المللي
شوراي همكاري گمركي گمرك را چنين تعريف نموده است.
* «گمرك سازماني است دولتي كه مسئول اجراي قانون گمرك و وصول حقوق و عوارض ورودي و صدوري و همچنين واردات،  ترانزيت و صادرات كالا مي باشد.»
اين اصطلاح به هر يك از قسمتهاي سازمان گمرك و يا ادارات اصلي يا تابعه آن نيز اطلاق مي شود. مثلاً در مورد مأمورين گمرك، حقوق و عوارض ورودي و صدوري و كنترل واردات يا صادرات يا هر امر ديگري كه در حدود عمليات گمركي باشد نيز به كار مي رود. مثل: مأمور گمرك، حقوق گمركي، اداره گمرك و اظهار نامه گمركي.
با توجه به تعاريف به عمل آمده مي توان گفت گمرك سازماني است مالي و اقتصادي كه از دير زمان در كشورها وجود داشته و در هر زمان بنا به مقتضيات زمان و خواست حكومت هاي شكل و سازماني خاص به خود گرفته است تا به صورت فعلي در آمده است.
* گمرك به طور قانوني فقط نقش تطبيق واردات و صادرات را با مقررات وضع شده براي واردات كالا و صادرات دارد. بنابراين در ورود يا صدور كالا فقط نقش گمرك آن است كه: ۱- الزامات قانوني در ورود و صدور كالا توسط واردكنندگان يا صادركنندگان رعايت شود. ۲- محدوديت ها و ممنوعيت ها وضع شده مراعات شود. ۳- معافيت ها و تخفيف هاي توصيه شده به موجب قانون در صورت تطبيق مشخصات كالا، به وارد يا صادر كننده داده شود. ۴- حقوق و عوارضي كه وضع شده است را به طور صحيح وصول نمايد.
نقش و وظايف گمرك
۱- اعمال سياست هاي دولت در زمينه صادرات و واردات مسافري و تحويل كالاها و نگهداري و حفاظت آنها در انبارها و اماكن گمركي و نظارت بر تحويل و تحول كالاهاي مزبور تا انجام تشريفات قانوني و ترخيص آن توسط صاحب كالا يا نماينده قانوني وي. ۲- اجراي قانون مقررات صادرات و واردات، آئين نامه ها و بخش نامه هاي آن و تشخيص و اخذ حقوق گمركي و سود بازرگاني و عوارض و واريز آن به حساب سازمان هاي ذيربط. ۳- تعيين ارزش و تعرفه كالاهاي وارداتي و صادراتي.۴- كنترل و نظارت بر امر ترانزيت كالا از قلمرو كشور. ۵- مبارزه با قاچاق كالا و تخلفات گمركي از طريق اعمال مقررات مربوطه . ۶- جمع آوري و پردازش و انتشار آمار بازرگاني خارجي (واردات،  صادرات). ۷- رسيدگي و حل اختلافات ناشي از اجراي قانون و مقررات گمركي فيمابين گمرك و صاحب كالا. ۸- بازبيني اظهارنامه هاي وارداتي و صادراتي و اسناد ترخيص كالا مطابقت آنها با قوانين و مقررات جاري كشور به منظور احراز صحت شرايط ترخيص و وصول كسر دريافتي يا استرداد اضافه پرداختي هاي احتمالي. ۹- بازرسي از گمركات و نظارت بر عملكرد آنها. ۱۰- برنامه ريزي جهت بهبود سيستم هاي گمركي و پياده سازي سيستم هاي مكانيزه نظير نظام گمركي آسان رايانه اي نگار. ۱۱- برنامه ريزي در راستاي سياستهاي اقتصادي دولت در جهت اجراي كامل قانون مقرارت صادرات و واردات و قانون امور گمركي و آيين نامه اجرايي مربوطه. ۱۲- گسترش ارتباطات بين المللي و گمركي با كشورهاي عضو اكو و كنفرانس اسلامي جهت تبادل تجربيات و همكاري هاي فيمابين. ۱۳- انجام تشريفات گمركي واردات موقت، صادرات موقت، كابوتاژ، ترانزيت داخلي، ترانزيت خارجي و انتقالي. ۱۴- اعمال مقررات گمركي در مورد فري شاپ، بسته ها و پيكهاي سياسي و پست بين المللي. ۱۵- تشخيص و تحويل كالاهاي متروكه به سازمان جمع آوري و فروش اموال تمليكي و... طبق مقررات مربوطه. ۱۶- انجام امور مربوط به حق العملكاران در گمركات كشور. ۱۷- بررسي و انجام امور به توصيه هاي سازمان جهاني گمرك.
ساختار تشكيلاتي گمرك جمهوري اسلامي ايران
سازمان گمرك ايران، از يك ستاد مركزي و ۱۰ حوزه نظارت تشكيل گرديده است. رئيس كل گمرك كه سمت معاونت وزير امور اقتصادي و دارايي را دارا مي باشد، بالاترين مقام گمرك ايران است. ستاد مركزي كه بر مناطق ده گانه و گمركات اجرايي مستقر در تهران سرپرستي و نظارت دارد از حوزه رياست كل و چهار معاونت، تشكيل گرديده است. حوزه هاي نظارت ده گانه در مناطق مختلف كشور، بر گمركات اجرايي نظارت دارند. در تهران گمركات مهرآباد، شهريار، غرب، جنوب تهران، امانات پستي و نمايشگاه زير نظر ستاد مركزي فعاليت مي كنند. تعداد گمركات اجرايي كشور كه در تهران و شهرستانها و اقصي نقاط مرزي و بعضي از جزاير خليج فارس و بازارچه هاي مرزي كشور مستقر هستند، مشتمل بر ۱۲۹ واحد است.
بخش هاي اصلي سايت
۱- اطلاعات كلي و زمينه اي : شامل وظايف و اهداف - سياستها - ساختار سازماني - ليست ادارات و دفاتر گمركي - ليست ادارات ستادي - مديران ارشد و اطلاعات تماس - فهرست گمركات مستقر در مبادي ورودي و خروجي - آراء كميسيون هاي گمركي - اقدامات گمرك در خصوص طرح تكريم ارباب رجوع - گمرك جمهوري اسلامي ايران و كنوانسيون هاي بين المللي - عملكرد گمرك - طرح هاي در دست اجرا - معرفي سازمان  جهاني گمرك
۲- اطلاعات مسافري : شامل مقررات مربوط به ترخيص لوازم و اشياء همراه مسافر - معافيت هاي مسافري - ممنوعيت ها و محدوديت ها - كانال سبز و قرمز - ورود موقت اتومبيل - ارزش كالاهاي مسافري و ميزان حقوق و عوارض - هديه و سوغات - توصيه به مسافرين و جهانگردان - بار همراه زائرين بيت الله الحرام.
۳- اطلاعات تجاري شامل: قوانين و مقررات صادرات و واردات و ترانزيت - مراحل ترخيص كالا - تعرفه گمرك و عوارض و حقوق گمركي - نرخ رسمي ارز - محدوديت ها و ممنوعيت ها - دانستنيهاي حق العملكاران - ترانزيت  كالا - مجازات قاچاق كالا - فرمهاي گمركي - نرخ كالاي صادراتي - نرخ هزينه هاي انبارداري گمركات
۴- آمار: شامل آمار كلي و گزارشات ثابت ۵- بخش نامه هاي گمركي
۶- سايت هاي مرتبط شامل: نشاني اينترنتي سايت هاي سازمان جهاني گمرك - سازمان تجارت جهاني - جامعه اقتصادي اروپا - سازمان جهاني ايرو - سيستم تبادل اطلاعات الكترونيكي مانيفست - شركت سهامي صنايع فرش ايران - گمرك باجگيران - گمرك بندرانزلي - گمرك بوشهر - گمرك گلستان - كريدور شمال و جنوب
۷- ستاد تسهيل صادرات ۸- اخبار شامل: چشم انداز گمرك در مطبوعات - نشريه گمرك - برنامه راديويي جاده هاي طلايي - سيماي گمرك - آرشيو خبرها
امكان جستجو در سايت و اطلاع رساني به دو زبان انگليسي و فارسي از ديگر امكانات سايت گمرك است.