كنفرانس كشورهاي كمك كننده به بازسازي عراق كه روزهاي پنجشنبه و جمعه گذشته در مــادريد پايتخت اسپانيا برگزار شد، هم از نظر سياست داخلي عراق و هم از نگاه روابط بين المللي ، شركت كنندگان را به دو دسته بــــرنده وبازنده تقسيم كرده است .
در اين كنفرانس كه با هيـــاهو و تبليغات بسيار برگزار شد، نمايندگان ۷۳ كشور، ۲۰ سازمان جهاني و ۳۰۰ شركت خصوصي از سراسر جهــان گردهم آمدندو در مجموع ، متعهد به پرداخت ۳۳ ميليارد دلار براي بازسازي عراق شدند.
از منظر سياست داخلي عراق بايد گفت اين كنفرانس نشان داد كه طـــرح آمريكا براي اين كشور بر خلاف ادعاي كاخ سفيد تشابهي با طرح معروف مارشـال براي بازسازي اروپاي پس از جنگ بين الملل دوم ندارد.
طرح مارشــــــال مبتني بر كمك محدود آمريكا به كشورهاي اروپايي براي بازسازي خرابـي هاي جنگ بود و بر اساس آن ، مقام هاي آمريكايي از جمله جرج مارشال هنگام تنظيم اين برنامه خاطرنشان كردند كه آمريكا قصد مديـريت خرد و كلان بازسازي اروپا را ندارد.
اما به نظر مي رسد كه طرح عراق بيشتر شباهت به كمك آمريكا به ديكتاتوري هاي خاورميانه دارد چراكه شامل كمك نامحدود آمريكا و بدون حضور و برنـامه ريزي خود عراقي هااست .
شركت هاي بـــزرگ آمريكايي نظير هاليبرتون و بكتل با استفاده از نفوذ انحصاري خود در دستگاه حاكمه آمريكا، قراردادهاي عمده بازسازي زيرساختهاي عراق را از آن خود كرده اند.
ساير شركت هاي آمــريكايي و اروپايي نيز بزودي با بهره برداري از طرح خصوصي سازي صنايع دولتي عراق ، كار بازسازي اين كشور را بر اساس طرح تنظيم شده در واشنگتن آغاز خواهند كرد.
اين در حالي است كه بخش عمده هزينه اين بــــازسازي ها نه توسط كمكهاي آمريكا يا جهاني بلكه از محل دارايي هاي مردم عراق تامين مي شود.به بيان ديگر، مردم عراق خود هزينه بازسازي مدارس ، بيمارستانها، پلها و ساير زيرساختها را مي دهند.
اما نكته مهم اين است كه هزينه تعيين شده براي اين بازسازيها آنقــدر بالاست كه واكنش هاي منفي زيادي را در دنيـــا برانگيخته است . براي نمونه ، هزينه خريد يك وانـت كه در حدود ۱۶ هزار دلار است ، براي استفاده در عمليات بازسازي عراق ۳۳ هزار دلار برآورد شده است .
از سوي ديگر، بايد توجه داشت كه مردم عـراق در اين تصميم گيري ها نقشي ندارند.
حتي اعضاي شوراي رهبري اين كشور نيز نتوانسته اند در مخالفت با آن عرض اندام كنند.
بر اساس گزارش هايي كه بتازگي منتشر شد، يكي از اعضاي اين شـــورا گفته بود كه اگر هزينه اين بازسازي ها به راي گذاشته مي شد، وي به آنها راي منفي مي داد.
با توجه به اين كه اعضاي اين شورا توسط آمريكا انتخـــاب شده اند، محافظه كاري و عـدم مخالفت صريح آنها تا حدي قابل درك است زيرا احتمالا به از دست رفتن كرسي آنها در شورا منتهي مي شود.
بررسي نتايج كنفرانس مادريد از زاويه روابـــط بين الملل هم نشان مي دهد كمكهاي جهاني به عراق بطور عمده به دو بخش مـــالي و انساني تقسيم مي شود.
كمك هاي مالي را كشورهاي به اصطلاح شمــال كه شامل كشورهاي ثــروتمند مي باشد، عهده دارشده اند. آمريكا به تنهايـي ۲۰ ميليارد دلار از تامين هزينه بازسازي عراق را بر عهده گرفت .
پس از آن كشورهاي ژاپن ۵ ميليارد دلار، انگليس ۸۳۵ ميليون دلار، اسپانيا۳۰۰ ميليون دلار، اتحاديه اروپا ۲۳۰ ميليون دلار و كانادا ۲۰۰ ميليون دلار قرار دارند.
اما به گفته كارشنــاسان ، مشكلات اقتصادي اين كشورها، آنها را واخواهدداشت كه براي انجام اين تعهدها، بـــودجه بسياري از خدمات بهداشت و آموزش عمومي خود را كاهش داده و مردم را از برخي سرويس هاي رفاهي محروم كنند.
براي نمونه ، در آمريكا ميلياردها دلار از پول ماليــات دهندگان به جاي آنكه صرف كاهش كـــسر بودجه تاريخي اين كشور شده و يا براي توسعه خدمــات بهداشتي به ۴۰ ميليون نفري كه از بيمه درمان محرومند بكار گرفته شود، صرف بازسازي عراق و يا تامين هزينه هاي نظامي در اين كشور خواهد شد.
بخشي از اين هزينه نيز صرف رشوه دهي به ساير كشورهاي جهان شده تا دولت هاي اين كشورها عليرغم خواست مردم خود به آمريكا در عراق كمك كنند.
سناتور ادوارد كندي كه مخالف جنگ در عراق بود، اخيرا با تأكيد بر اين نكته اظهار داشت : اداره بودجه كنگره ، قادر به حسابـرسي نيمي از ۴ ميليارد دلاري كه آمريكا ماهانه در عراق هزينه مي كند، نيست .كمك هاي انساني ، بخش دوم كمك هاي جهاني به عراق را شامل مي شود.
كشورهاي به اصطلاح جنوب كه فقير بوده و به شدت نيازمند پول مي باشند با اعزام نيروي نظامي به عراق هم بخشي از مشكلات اقتصادي خود را رفــع مي كنند و هم به اين ترتيب ، نظر مســاعد واشنگتن براي همكاري هاي اقتصادي و نظامي را جلب مي نمايند.كشورهاي ثروتمند بخصوص آمريكا كه به خاطر افــــكار عمومي خود به شدت نگران تلفات انساني در عراق هستند، تـرجيح مي دهند بار اين مشكل را به دوش كشورهاي فقير بگذارند.
هند، پاكستان ، فيليپين ، تركيه و تايلند از جمله كشورهايي هستند كه حاضر به اعزام نيرو به عراق شده اند.
در مجموع ، به نظر مي رسد بازنده اصلي نشست مـادريد نه تنها مردم عراق ، بلكه مردم كشورهاي جنوب و شمال نيز هستند كه از جان و يا خدمات رفاهي خود بر سر بحراني كه آمريكا در عراق ايجاد كرد، مايه خواهند گذاشت .
برنده اصلي اين ميدان نيز شركتهاي بزرگي نظير هاليبرتون و بكتل هستند كه تحت عنوان بازسازي عراق ، سـودهاي كلاني به جيب خواهند زد.
و جالب آن كه اينها، شركت هايي هستند كه بر اساس گزارش هاي منتشرشده ، بيش از ساير شركت ها دچار فساد و سوءاستفاده هاي مالي مي باشند. (ايرنا)
