همه ما چشمهاي پف كرده و گريه كودكان را ديده ايم كه التماس مي كنند <فقط يك ذره ديگه> و مادر مدام غرولند مي زند كه زودباش مدرسه ات دير شده است.
پس از گذشت سالها هنوز هم كه بزرگ شده ايم شب ها استرس داريم كه شب زود بخوابيم تا صبح زودتر بتوانيم به محل كارمان برويم .بزرگ شده ايم اما هنوز هم اصرار مي كنيم <يك ذره ديگه>

راي منفي: با طرح تغييرساعات مدارس و فعاليت هاي روزانه موافقت نشد. اتفاقي كه در ساير كشورهاي پيشرفته جهان سالهاست كه اين ساعت تغيير كرده و البته پشتوانه تغيير آن چيزي نيست جز تفكر و تحقيقات دانشگاهي. تئوري كه درعملياتي شده و در به مردم جامعه ارائه شده است؛ اما در تهران...

ر تعدادي از كشورهاي جهان ساعات شروع كار انطباق خاصي با وضعيت ترافيكي موجود دارد. البته در اين وضعيت هم مي توان اين كشورها را به دو دسته تقسيم كرد. كشورهايي كه ساعات كاري در آنها اصطلاحا وقت<پرت> ندارد و كشورهايي كه زمان در آنها بسيار هدرمي رود.
نمونه بارز گروه اول ژاپن است. در ژاپن ساعت شروع كار مدارس 30/8 و در مناطقي ديگر 9 صبح است. آنها براي اين كار دلايل خاص خود را دارند. دلايلي كه تغييرات آن از اوايل دهه 70 ميلادي براي دولتمردان ژاپني مطرح شد. شايد باور كردني نباشد اما در بعضي از نقاط سرد ژاپن ساعت شروع كلاس ها از ساعت 9 تا 30/9 صبح است.
مسوولان آموزش و پرورش اين مناطق بر اين باورند كه دانش آموزان در اين ساعات از سرما تا حدود زيادي مصون هستند. توكيو، ناكازاكي، اوزاكا، هيروشيما و ....شهرهايي هستند كه ساعت شروع مدارس در آنها 30/8 صبح است. مسوولان اين كشور براي اين تغيير، ابتدا با سازمان حمل ونقل كشور هماهنگ كردند. آنها مقصود از اين كار خود را سبك تر شدن بارترافيكي و راحت تر بودن دانش آموزان ومعلمان عنوان كردند در حالي كه دركشورهايي چون ايران، اين ساعت تداخل شديدي با ساعات اوج ترافيك دارد. در واقع كارمندان دولت، دانش آموزان ووالدين همگي در يك ساعت معين از منزل خارج مي شوند. حتي ساعت كار بانك ها نيز در اين بين وجود دارد. اما در آمريكا اين ساعات با نيم ساعت اختلاف نسبت به يكديگر واقع شده اند و اين سبب شده است تا شهري چون <الي نويز> در شيكاگو با آن تراكم جمعيت معضلي به نام ترافيك نداشته باشد.
حمايت مسوولان؛ آري يا نه؟
وقتي از ژاپن حرف مي زنيم يعني يكپارچگي عقايد و نظرات. اين بدان مفهوم نيست كه در سرزمين چشم بادامي ها اختلاف نظروجود ندارد ،بلكه اين بدان معني است كه كليه رودخانه ها در اين كشور در نهايت به يك دريا سرازير مي شوند.
به عنوان مثال در دهه 70، تغيير ساعت آغاز كار مدارس در ژاپن با مخالفت حزب كارگر مواجه شد اما در مجلس اين كشور، دلايل آن قدر قانع كننده بود و بعدها به صورت شفاف در اختيارمردم قرار گرفت كه جايي براي مخالفت باقي نماند.
طرح تغييرات ساعت شروع كار مدارس و فعاليت هاي روزانه مدارس توسط دكتر چمران رئيس شوراي شهر تهران - بانك ها: 30/7 ، ادارات: 8 ، مدارس يك نوبته:30/8 تقديم هيات دولت مي شود كه اين طرح با مخالفت روبرو شده و در نهايت رد شد. از طرفي يكي ديگر از مسوولان شوراي شهر تهران - اميررضا واعظ آشتياني- از رد اين طرح، انتقاد مي كند و آن را نمونه بارز بخشي نگري و اثرات نامطلوب آن در جامعه دانست.(1) هنوز دليلي براي رد اين طرح حداقل در اختيار مطبوعات و رسانه ها قرار نگرفته است اما به نظر مي رسد اجراي چنين طرح هايي مي تواند برون رفتي كوچك اما موثر از معضل ترافيك ارائه دهد. دانش آموزان نيز در حال حاضر در سر در گمي نسبي به سر مي برند. آن عده اي كه توسط والدين خود كه اتفاقا كارمند هم هستند به مدرسه برده مي شوند، ناگزير دقايقي را پشت درهاي بسته مدرسه مي گذرانند تا طبق يك قانون قديمي در مدرسه باز شود. عده اي ديگر نيز خودشان اقدام به رفتن به مدرسه مي كنند كه در اين بين تعدادي با سرويس مي روند و بايد اين حجم را نيز به مساله ترافيك، عدم سهولت در رفت و آمد، از هم گسيختگي گذرگاه هاي عابر پياده و ... اضافه كرد.
آيا در اين جا مسوولان وظيفه حمايت دارند يا نه؟
به نيوزيلند مي رويم، كشوري پهناور اما كم جمعيت. آنها مي توانند ساعات كاري تمام بخش ها را با يكديگر هماهنگ كنند زيرا جمعيت اندكي دارند اما چنين چيزي ديده نمي شود. در واقع نه تنها ساعت كار بانك ها، ادارات و مدارس با يكديگر متفاوت است، بلكه محل عبور و مرور دانش آموزان نيز منفك شده.اين كار نيز در ابتدا با مخالفت يازده ارگان در نيوزيلند مواجه شد. ارگان هايي چون راهنمايي و رانندگي، پليس، سازمان اطلاعات، آموزش و پرورش و ... در نهايت يك ارگان وظيفه ميانجي را ايفا كرد و آن شهرداري <اوكلند> بود. شهردار <اوكلند> در نشستي براي سران اين ارگان ها توضيح داد كه تغيير ساعت فعاليت هاي روزانه مي تواند تاثير بسزايي در روند حركتي جامعه داشته باشد.(2)
ميزان فراگيري درس 
عموما در مدارس كشور گفته مي شود چنانچه دانش آموزان صبح زود سر كلاس حاضر شوند فراگيري بيشتري دارند.حتي بر مبناي اين گفته ديده مي شود اكثر دروس نسبتا سنگين در زنگ هاي ابتدايي قرار مي گيرند. اما اين روش سال هاست كه در مدارس ژاپن منسوخ شده است!
محققان دانشگاه روانشناسي توكيو بر اين باورند چنانچه كودك نتواند از خواب شبانه خود لذت كافي ببرد ميزان فراگيري او پايين مي آيد. اين مساله با بالا رفتن سن تشديد مي شود. يعني كودك با رسيدن به مرحله نوجواني و جواني كم كم اين فرآيند را از دست مي دهد و برآيند نيروهاي فعال ذهني او به صفر مي رسد! (3)
بر همين مبناست كه مي بينيد ساعت شروع كلاس ها در ژاپن تا 9 صبح نيز افزايش يافته است. ضمن آنكه در اين كشور، مدارس چند نوبته وجود ندارد و شايد يكي از دلايل عدم بازدهي چنين طرحي - حداقل در تهران - اين مساله باشد. قبل از هر چيز بايد فضاي آموزشي را به سطح استاندارد جهاني رساند و بعد به فكر تغيير ساعت بود. مي دانيد استاندارد جهاني براي هر دانش آموز چند متر مربع است؟ براي هر دانش آموز 2 متر مربع در نظر مي گيرند كه اين فضا شامل فضاهاي ورزشي و تفريحي نيست! يعني فقط فضاي نشستن او سر كلاس. استانداردي كه تنها در 85 كشور دنيا رعايت مي شود. كشورهايي چون آمريكا، كانادا، استراليا، ژاپن، كره جنوبي، فرانسه، آلمان و ...
از حال و هواي اطلاعات دنياي اينترنت و دهكده جهاني بيرون مي رويم و به تهران مي رسيم. تهراني كه هيچ يك از شرايط گفته شده را در خود نمي بيند. كمبود فضاي آموزشي، تعداد زياد دانش آموزان، ترافيك، عدم وجود راه هاي حمل و نقل سريع شهري به مقدار كفايت و ... شايد در اين مقطع زماني بهتر باشد مدارس با همين كيفيت به كار خود ادامه دهند و فراموش نكنيم ژاپن تحقيقات خود را از اوايل دهه 60 ميلادي آغاز كرد و نتايج آن را در دهه 70 ميلادي مورد استفاده قرار داد!

پي نوشت:
۱-همشهري، 18 آبان 
۲-وال استريت ژورنال، مارس 2002
۳- يوميوري شيمبون ، جولاي 2003