«ژاك ورجز» وكيل فرانسوي از «كلاوس باربي» فرمانده گشتاپو كه «قصاب ليون» لقب گرفته و كارلوس در دادگاه دفاع كرده است.
اخيرا او براي ارايه توصيه حقوقي به اسلوبودان ميلوسويچ اعلام آمادگي كرده است. ميلوسويچ كه در انتظار ادامه محاكماتش در دادگاه لاهه است، داشتن وكيل را رد كرده و خود وكالت از خودش را به عهده گرفته است.
«ورجز» ۷۸ ساله كه در جنگ از فرماندهان مقاومت فرانسه بوده است اكنون خود را براي دفاع از طارق عزيز معاون نخست وزير عراق آماده مي كند و براي وكالت شخص صدام هم اعلام آمادگي كرده است. او اكنون از فرانسه به اردن رفته است تا در برابر مسائل مربوط به دفاع حقوقي از طارق عزيز با پسر او گفت وگو كند. نيوزويك پيش از اين سفر در پاريس با او گفت وگويي انجام داده كه مي خوانيد؟
* چرا تصميم گرفتيد كه وكالت طارق عزيز را به عهده بگيريد؟
- من شخصا او را مي شناسم. نمي گويم دوست نزديك او هستم اما چندين بار با او ديدار كرده ام. او بسيار مؤدب و خاص است و در اين ملاقات ها ما دوستي برقرار كرديم.
* مي توانيد با موكل جديدتان ديدار و مشورت كنيد؟
- ما حتي نمي دانيم او كجاست؟ چيزي كه درك نمي كنيم اين است كه اگر صدام زنداني جنگي است پس بقيه آنها هم زنداني جنگي هستند.
* دولت آمريكا براي روشن كردن تكليف صدام حسين به اين سرعت، دلايلي دارد...
- مشكل همين جاست. برگزاري دادگاه براي او تعجب آور است. مثل اين است كه هيولايي بيافرينيد كه در آخر كنترل آن را از دست بدهيد.
براي نمونه بايد به محاكمه ميلوسويچ نگاه كنيد. در صربستان ديگر محاكمه او را از تلويزيون پخش نمي كنند چون بر محبوبيتش مي افزايد. اين مرد هيچگاه چنين فرصتي نمي يافت تا از خودش دفاع كند. از سوي ديگر نمي توانم تصور كنم كه مقامات سابق عراق به طور غيرعلني محاكمه شوند.
* فكر مي كنيد از رئيس طارق عزيز(صدام) هم دفاع كنيد؟
- اگر وضع به همين صورت ادامه پيدا كند، از صدام هم دفاع مي كنم چون اگر افرادي به يك دليل محاكمه شوند، مي توانيد از آنها به طور همزمان دفاع كنيد... اتهامات عليه صدام حسين بخشي از اتهامات جهاني عليه مقامات عراق است.
* آيا دفاع از صدام حسين را بر پايه اقدامات گذشته كشورهاي غربي انجام مي دهيد؟
- اين موضوع مهمي است - در زمان دولت ريگان رامسفلد خودش مسئول بعضي روابط مهم با مقامات عراقي بود. دولت عراق چندين دهه در قدرت بود. مقامات آن با اكثر رهبران مهم غرب دوست بودند.
كشورهاي غربي به صدام سلاح فروختند. كشورهاي غربي جنگ با ايران را تشويق كردند. كشورهاي غربي از طريق هيات هاي ديپلماتيك خود در عراق حضور داشتند.
آنها كه كور نبودند. آنچه دركش امروز دشوار است اظهار خشم شديد بعضي هاست. آنها طوري به بعضي اتفاقات واكنش نشان مي دهند كه انگار هيچ كس از آن ها در زمان وقوع باخبر نبوده است.بدون شك حرف اصلي در دادگاه اين خواهد بود: شما با من مثل يك انسان منفور رفتار مي كنيد اما من دوست شما بودم. هرچه كه كرديم با هم كرديم. من گلوله را شليك كردم. اما شما سلاح به من داديد. شما حتي دشمن را هم به من نشان داديد.
* آيا صدام حسين عادلانه محاكمه مي شود؟
- وقتي از رئيس جمهور آمريكا مي شنويد كه مي گويد صدام حسين جنايتكار و مستحق بالاترين حد مجازات است كه يعني مستحق مرگ است و وقتي به خاطر مي آوريد كه مقامات كنوني عراقي انتخاب نشده اند بلكه توسط نيروهاي اشغالگر جمع آوري و منصوب شده اند، چطور مي توان انتظار داشت كه با او منصفانه رفتار كنند؟ احساس من اين است كه جنگ به خوبي طراحي شده بود، اما وقايع بعد از آن بسيار بد پيش مي رود و ما دنبال صدام بوديم و بالاخره هم او را گرفتيم، بدون اينكه براي اتفاقات بعد از آن هيچ برنامه ريزي داشته باشيم.
* اين دادگاه را با دادگاه نورمبرگ مقايسه كنيد.
- وقتي دادگاه شروع شد همه مي دانستند كه رهبران نازي با چه اتهاماتي روبه رو مي شوند. ما سه سال پيش از شروع دادگاه درباره آن تصميم گرفته بوديم. هركشوري اتهامات خود را آماده كرده بود. وقتي محاكمات برگزار شد، همه چيز علني بود و حقايق و مدارك انكارناپذيري وجود داشت...
در دوران جنگ اردوگاه هاي كار اجباري ايجاد شده بود. همه چيز روشن بود.اما درمورد عراق اينطور نيست. نورمبرگ متقاعدكننده بود چون اتهامات دقيق و روشن بود، اگرچه آن محاكمه در حقيقت دادگاه قضاوت كشورهاي فاتح بود درباره كشور شكست خورده. قضات با نازي ها هم دست نبودند. اما محاكمه عراق كاملا متفاوت است.
* حكم اعدام چطور بر اجراي عدالت تاثير مي گذارد؟
اگر حكم اعدام صادر شود و بعضي مقامات عراقي در فرانسه و آلمان دستگير شده باشند يا حتي انگليس، چطور آنها اين افراد را تحويل دهند درحالي كه حكم اعدام در اتحاديه اروپا وجود ندارد؟ اين غيرممكن است.
* آيا با خانواده طارق عزيز درباره حق الوكاله صحبت كرده ايد؟
- هنوز نه.
* همه مي گويند چطور شما مي توانيد از چنين كساني پول قبول كنيد؟
- پس پول از كجا مي آيد؟ وقتي از وكلا مي خواهيد بدون دريافت پول از كسي دفاع كنند، دفاع حقيقي هيچ معني ندارد.
* چرا دفاع از كساني كه آنقدر منفور هستند؟
- روشن است كه من و كلاوس باربي از دو دنياي متفاوت بوديم. من در دادگاه ليون يادآوري كردم كه بعد از آن كه «باربي» بايگاني گشتاپو در ليون را آتش زد و فرار كرد من در ارتش فرانسه در همان منطقه فرمانده بودم. ما وظيفه داريم از مردمي كه با ما تفاوت بسيار دارند دفاع كنيم.
* آيا وضعيت صدام حسين به عنوان رهبر عراق و از نظر شرايطي كه اينچنين بين المللي شده پيش از اين سابقه داشته است؟
- به نظرم چنين نمي آيد... قضاوت درباره رهبر يك كشور موضوع جديدي نيست. فرانسه «هنري فيليپ پتين» را محاكمه كرد. مالي موسي ترائوره (ديكتاتور سابق) را محاكمه كرد. اما وضعيتي كه در عراق روي داده يك بلاتكليفي سياسي و حقوقي است.
* از اين كه اوضاع در عراق اينقدر به هم ريخته شده تعجب نكرده ايد؟
- در جنگ الجزاير، يك نفر به ژنرال دوگل همه دلايل شورش الجزايري ها را توضيح داد. در آخر ژنرال دوگل گفت: و «تحقير را هم اضافه كنيد». من فكر مي كنم آنها تحقيري كه عرب ها از وضع موجود احساس مي كنند را درك نمي كنند.
تصور كنيد كه در سال ۱۹۴۵ انگليس جلوي پتن را مي گرفت و به او دستبند مي زد و او را مثل حيوان مي كشيد و براي محاكمه به انگليس مي برد. حتي فرانسوي ها از جمله نيروهاي دوگل كه با پتن جنگيدند، احساس تحقير مي كردند و نسبت به اين موضوع موضع مي گرفتند. الان همينطور است .اما دستگاه اشغال در عراق اين را نمي داند. آنها كه در داخل كشور هستند با هم مي جنگند اما وقتي يك خارجي دشمن شما را كه هم وطنتان هم هست تحقير مي كند اين قابل تحمل نيست.
* فكر مي كنيد اين محاكمه سال هاي آينده ادامه يابد؟
- اگر در انتظار تشكيل يك حكومت مستقل در عراق باشيم، فكر مي كنم تا مدت ها طول مي كشد. در مسكو در دهه ۱۹۳۰ محاكمات فوري برگزار شد اما امروز انجام اين كار و برگزاري آن محاكمات بدون در نظر گرفتن افكار عمومي جهان و متحدان غربي و عربي غيرممكن است.
ترجمه: نيلوفر قديري
