مانا لقماني 
در ميان بيماري هاي صعب العلاج شناخته شده در جهان امروز، شايد هيچ بيماري مانند ايدز تا اين اندازه مورد توجه كشورها قرار نگرفته است.
بر اساس برآورد سازمان جهاني بهداشت، نيمي از افراد بزرگسال آلوده به ايدز را زنان تشكيل مي دهند و در سراسر جهان در هر ۲۰ ثانيه يك زن بهHIV آلوده مي شود. به طوري كه اگر ۱۰سال پيش زنان در حاشيه اپيدمي ايدز قرار داشتند، حالا در مركز قرار گرفته اند. بر همين اساس گفته مي شود كه عامل اصلي مرگ و مير زنان آفريقايي، آمريكايي و زنان آمريكاي لاتين ۲۵ تا ۴۴ سال، همين بيماري ايدز است. عامل اصلي انتقالHIV به زنان، ارتباط جنسي چندگانه است. ايدز اساسا با رابطه جنسي ارتباط دارد و مانند ساير بيماري هاي مقاربتي مي تواند از طريق خون يا فرآورده هاي آن و از مادر آلوده به جنين يا نوزاد منتقل شود.
تحقيقات نشان مي دهد كه انتقالHIV از مرد به زن ۸ برابر بيش از انتقال آن از زن به مرد است. بيماري هاي مقاربتي كه سبب ايجاد زخم در ناحيه تناسلي مي شوند، امكان انتقالHIV را تا حد زيادي بالا مي برند و به هر حال بيماري هاي مقاربتي، اغلب علائم خاصي در زنان ندارند و به همين دليل ناشناخته مي مانند. متاسفانه بسياري از مردم معتقدند، اگر زني دارايHIV مثبت باشد بدين معناست كه داراي شركاي جنسي متعدد بوده يا مواد تزريقي استفاده كرده است. از لحاظ اجتماعي نيز زنان بيش از ديگران آسيب پذيرند؛ چرا كه به راحتي بدنام شده و آبروي آنان زير سوال مي رود و به همين دليل از كار اخراج شده يا استخدام نمي شوند؛ از خانه طرد شده و همسرانشان آنها را به حال خود رها كرده و از حق حضانت كودكان محروم مي شوند.
در اكثر سيستم هاي فرهنگي و اجتماعي، اقدامات پيشگيرانه براي زنان دشوار است؛ چرا كه در برخي فرهنگ ها زنان مجاز نيستند با مردان در مورد سكس صحبت كنند؛ چه رسد به اينكه اقدامات ايمني جنسي را مطرح كنند. انجام اين كار عواقب جدي از قبيل بدنامي، خشونت و انزوا به همراه خواهد داشت. همچنين مخالفت مردان در استفاده از كاندوم و ناتواني زنان در بحث در مورد ارتباط جنسي سالم، آنان را بيشتر در معرض آلودگي قرار مي دهد. از طرفي هم اطلاع رساني در اين گونه كشورها بعضا در لفافه صورت گرفته و بسيار محدود است.
در سال هاي اخير،  اقدامات بسياري را براي پيشگيري اين بيماري به ويژه در ايران انجام داده و تا حدي هم موفق بوده اند. در همين راستا به تازگي طرحي با عنوان «ساماندهي اجتماعي ايدز» از سوي سازمان بهزيستي كشور در دست بررسي است. به گزارش ايسنا، اين طرح با هدف ساماندهي و هماهنگي فعاليت ها جهت پيشگيري، كاهش و بهبود مشكلات اجتماعي ناشي از ايدز و عوارض آن است. از مفاد اين طرح، اجباري شدن انجام آزمايش تشخيصHIV پيش از ازدواج است. به گفته دكتر علم الهدايي- معاون اجتماعي سازمان بهزيستي كشور- هرگونه تمهيد پيشگيرانه از بيماري ها به ويژه ايدز مفيد خواهد بود. با توجه به اطلاعاتي كه درباره ارتباطات و تماس هاي تعريف شده و نشده برخي جوانان وجود دارد و با اهميت دادن به سرعت و گستردگي بيماري قرن ۲۱ و رشد بالاي آن در جهان، اجباري كردن اين آزمايش پيش از ازدواج بسيار ضروري است. از طرفي بحث هايي هم درباره ناكارآمدي و غيرضروري بودن آزمايش اجباري ايدز پيش از ازدواج در ميان مسوولان وجود دارد. از جمله، دكتر كيانوش كمالي -كارشناس ايدز مركز مديريت بيماري هاي وزارت بهداشت- اعتقاد دارد كه اين آزمايش ضرورتي ندارد و اجباري كردن آن بار رواني زيادي را به جامعه تحميل خواهد كرد. به اعتقاد وي، به دليل وجود «دوره پنجره» شناسايي اين بيماري در اين دوره امكان پذير نيست، لذا جواب آزمايش يك فرد علي رغم وجود رفتار پرخطر مي تواند «منفي كاذب» باشد؛ از طرفي با تخمين شيوع آلودگي ۳۰ هزار نفر در كشور، هزينه اثربخشي ايجاب نمي كند كه تست ايدز قبل از ازدواج اجباري شود.
به طور كلي ويروسHIV نسبت به عوامل ضدعفوني كننده استريليزاسيون و محيطي، بسيار حساس است و هر پزشك بايد با احتمال اينكه فرد آلوده است، نكات استريل را رعايت كند. اپيدمي ايدز در معتادان تزريقي حالت انفجاري داشته و با رفتار پرخطر در معتادان تزريقي، تعداد زيادي معتاد از يك سرنگ مشترك استفاده و تماس مستقيمي با خون دارند و اين در حالي است كه در تماس جنسي حداكثر دو فرد با يكديگر در تماس بوده بنابراين عفونت زايي تزريق آلوده بيش از يك تماس جنسي آلوده است. در هر حال همسران معتادان تزريقي نيز در معرض خطر آلودگي قرار دارند و در هر منطقه اي كه ميزان آلودگي زنان بالا باشد، ميزان آلودگي كودكان نيز افزايش خواهد داشت. در ايران ميزان آلودگي زنان ۸/۴ درصد بوده و لذا انتقال آلودگي در كشور از مادر به جنين كم است، اما با تمام اينها تست ايدز پيش از ازدواج نيز نه تنها ارزش علمي و اجتماعي ندارد، بلكه در هيچ جاي دنيا هم اين آزمايش انجام نشده است. زيرا منفي و مثبت بودن اين تست دقيقا چيزي را معلوم نمي  كند.

نشميل تبريزي 
استئوپورز شايع ترين نوع بيماري متابوليك استخوان است كه به علت كاهش، هم در ماده زمينه استخوان و هم مواد معدني آن است. در نتيجه مقدار استخوان كاهش مي يابد بدون اينكه ساختار آن تغيير كند. ۳۰ درصد زنان سفيدپوست در دوران پس از يائسگي در نهايت دچار شكستگي هاي ناشي از استئوپورز خواهند شد؛ در سنين بسيار بالا، يك سوم زنان و يك ششم مردان دچار شكستگي ناحيه لگن خواهند شد.
تراكم استخوان در دوران بلوغ در پاسخ به هورمون هاي غدد جنسي به نحوه چشمگيري افزايش مي يابد و در نهايت در بالغين جوان به دو برابر اين ميزان در كودكان مي رسد. ازجمله عواملي كه ممكن است بر تراكم استخوان تاثير بگذارند، مي توان به موارد زير اشاره كرد:
جنس، نژاد، عوامل ژنتيك، هرمون هاي جنسي، هورمون رشد، سير بلوغ جنسي، ميزان دريافت كليسم و ورزش. اهميت عوامل ژنتيكي بر تراكم استخواني به چند طريق نشان  داده شده است.
به طور مثال، تراكم استخوان در دختران و زنان مبتلا به پوكي استخوان كمتر از تراكم استخوان در دختران و زنان فاقد اين بيماري خاموش است. علاوه بر اين هماهنگي تراكم استخواني در دوقلوهاي همسان بسيار بيشتر از دوقلوهاي غيرهمسان است. اصولاً تراكم استخوان در مردان بيشتر از زنان و در سياهپوستان آمريكايي -آفريقايي بيش از سفيدپوستان است؛ در مرداني كه بلوغ ديررس دارند ميزان تراكم استخوان كمتر است و اين افراد مستعد استئوپورز خواهند بود.
در زنان مبتلا به تاخير قاعدگي نيز يافته هاي مشابهي گزارش شده است. نكته قابل توجه اين است كه افزودن ميزان متوسط مكمل هاي كلسيمي مي تواند باعث افزايش رشد استخوان در دوران قبل از بلوغ شود.
شواهد حاكي از آن است كه كاهش تراكم استخوان در زنان، قبل از يائسگي و در مردان، در دهه هاي سوم تا پنجم زندگي، آغاز مي شود. در زنان به محض بروز يائسگي، سرعت كاهش استخوان چند برابر مي شود. اين روند كاهش در زنان يائسه را مي توان با تجويز جايگزيني استروژن متوقف كرد كه البته شرايط خاص خود را مي طلبد كه در ادامه مطلب در بيان طرح درمان، به آن اشاره خواهد شد. مكانيسمي كه از طريق آن، كمبود استروژن سبب كاهش ميزان استخوان مي شود، تاكنون شناخته نشده است.
پوكي استخوان معمولاً يك اختلال بدون علامت است مگر اينكه شكستگي رخ دهد. (معمولاً شكستگي هاي فشارنده مهره ها يا شكستگي هاي مچ دست، استخوان لگن، دنده ها و استخوان بازو شايع تر است)
شكستگي هاي فشاري مهره ها غالباً در اثر استرس ها و فشارهاي ناچيز رخ مي دهد، مثلاً با عطسه كردن، خم شدن و يا بلندكردن يك جسم سبك.
شايع ترين مناطق گرفتار، نواحي سينه اي مياني، تحتاني و كمري فوقاني هستند. كمردرد، معمولاً به صورت حاد شروع مي شود و غالباً به پهلوها سرايت مي كند و سپس به تدريج در عرض چند هفته فروكش مي كند:  بيماران مبتلا به شكستگي هاي متعدد كه ستون فقرات آنها تغيير شكل داده است،  ممكن است دچار كمردرد مزمن شوند كه با ايستادن تشديد مي شود. درضمن اين بيماران كاهش قد پيدا مي كنند.
درصورت رخ ندادن شكستگي، راديوگرافي، شاخص حساسي براي نشان دادن كاهش استخوان نيست و امروزه روشهاي خاص سنجش تراكم معدني استخوان راه هاي مناسبي هستند. در حال حاضر بازگرداندن پوكي استخوان تثبيت شده به حالت عادي، امكان پذير نيست. با اين وجود مي توان با مداخله زودهنگام، از بروز پوكي استخوان در اكثر افراد جلوگيري كرد. همچنين مداخله ديرهنگام نيز مي تواند پيشرفت بيماري را به تاخير اندازد.
در خلال مرحله حاد فشردگي مهره ها بايد براي تخفيف درد، از داروهاي ضددرد، داروهاي شل كننده عضلاني، استفاده از گرما، ماساژ و يا استراحت استفاده كرد.
فيزيوتراپي هم در بسياري موارد نتيجه بخش بوده است. در ضمن در برخي بيماران استفاده از كرست هاي ارتوپديك مي تواند مفيد باشد؛ ورزشهاي توام با تحمل وزن و نيز ورزشهاي بدون تحمل وزن، مفيد خواهند بود. در اكثر بيماران ورزشهاي تقويت كننده عضلات پشت و شكم، ورزشهاي مناسبي هستند البته ناگفته نماند كه بيمار بايد كاملا مراقب زمين خوردن خود باشد.
درمان دارويي در جهت پيشگيري از كاهش بيشتر استخوان نيز امروزه صورت مي گيرد. اكثر صاحبنظران چنين پيشنهاد مي كنند كه زنان يائسه بايد روزانه ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ ميلي گرم كلسيم مصرف كنند. (به صورت غذايي يا مكمل) و نوجوانان و بزرگسالان جوان حدود ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ ميلي گرم نياز دارند به تراكم استخوان آنها كمك شود.
ويتامينD جهت جذب كلسيم از دستگاه گوارش حائز اهميت است و در كنار مصرف كلسيم، ميزان شكستگي را كاهش مي دهد. مقدار مصرف ويتامينD حدود ۰۰۸ IU در روز توصيه مي شود.
درمان جايگزيني استروژن، به صورت خوراكي و داخل جلدي نيز از كاهش چگالي استخوان در زنان دچار كمبود استروژن جلوگيري مي كند و مكمل خوبي براي كلسيم است.
نكته مهم اينكه درمان جايگزيني استروژن در زناني كه داراي رحم هستند بايد با تجويز يك پروژستين همراه باشد زيرا در غير اين صورت، درمان جايگزيني استروژن، احتمال كارسنيوم (سرطان) اندومتر رحم را افزايش مي دهد. در زناني كه رحم ندارند و هيستركتومي كرده اند، استروژن بدون پروژسترون و به طور روزانه تجويز مي شود. ارتباط بين درمان جايگزيني استروژن و سرطان پستان يا بيماري قلبي عروقي، موضوع تعداد زيادي از مطالعات بوده اما هنوز اين موضوع نامشخص است.
بيس فسفونات ها نيز از انواع مهم درمان براي پوكي استخوان هستند. آلندرونات اخيرا از اين گروه از طرف سازمان نظارت بر دارو و غذا در آمريكا، براي درمان زنان يائسه مبتلا به استئوپورز پذيرفته شده است كه باعث تراكم بيشتر استخوان و كاهش احتمال شكستگي مي شود. دوز توصيه شده در زنان مبتلا۰، mg1در روز است و به منظور جلوگيري از بروز پوكي، مقدار۵mg در روز توصيه مي شود.
در ضمن اين دارو بايد با هشت انس آب ميل شود البته در حالت ناشتا و بعد از خوردن دارو، بيمار بايد حداقل ۳۰ دقيقه در حالت ايستاده بوده و چيز ديگري نخورد.
تعديل كننده هاي انتخابي گيرنده استروژن مانند رالوكسيفن هم از داروهايي است كه بدون تاثير گذاشتن بر اندومتر رحم يا پستان در خانم هاي يائسه مانع از بين رفتن استخوان شده، سطحLDL را نيز پايين مي آورد.
كلسي تونين هم خصوصا در بيماران با پوكي استخوان كه به علت شكستگي يا تغيير شكل اسكلت دچار دردهاي مزمن هستند، مفيد است.
و اما مصرف لبنيات مانند شير و فرآورده هاي آن، غذاهاي دريايي، زيره، اسفناج و... بسيار مفيد بوده و اين مواد، مفيد و سرشار از كلسيم هستند و مي توانند جايگاه مهمي در رژيم غذايي اشغال كنند. به هر حال تمام توصيه ها بايد تحت نظر پزشك مربوطه باشد و پس از انجام آزمايشات لازم، تجويز شود.

به گفته دكتر محمدتقي ياسمي رئيس اداره سلامت روان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي: شركت بازماندگان در بازسازي منطقه زلزله زده در تقويت روحيه آنها تاثير بسزايي دارد. هم اكنون مهمترين نياز فوري در زمينه سلامت روان، ارائه اطلاعات كافي به خانواده هاي آسيب ديده است. در حال حاضر اكثر بازماندگان در يك شوك رواني بسر مي برند و از هفته هاي آتي پس از تامين نيازهاي اوليه زيستي، رسيدگي به مسائل روحي و رواني آغاز مي شود. در اين ارتباط اداره سلامت روان وزارت بهداشت هفته اي ۲ روز روانپزشكان و روانشناسان را تحت بازآموزي قرار مي دهد تا اين گروه، افراد را به صورت گروهي آموزش دهند. پس از باز شدن مدارس، كار گروهي روي كودكان نيز آغازمي شود تا ضربه هاي رواني به حداقل برسد. ياسمي با اشاره به رعايت برخي نكات از جانب امدادگران گفت: امدادگران بايد نيازمندان واقعي را به شكل فعال جستجو و ارائه خدمات آنها توام با احترام باشد. امدادگران نبايد مانع ابراز احساسات طبيعي افراد شوند و توصيه هايي نظير «گريه نكن»، صحيح نيست زيرا گريه  راهي براي تخليه روحي افراد است و بايد جنازه هايي كه متلاشي نشده به افراد نشان داده شوند. دكتر ياسمي همچنين يادآور شد: توانمند كردن مردم و شركت آنها در مرحله بازسازي، تاثير بسيار زيادي در تقويت روحيه بازماندگان و انطباق آنها با شرايط دشوار پيش آمده دارد. نبايد اصراري در باز شدن هر چه سريعتر مدارس داشت و مدارس بايد با يك محيط صميمانه و تفريحي باز شوند و به تدريج جنبه هاي درسي آغازشود تا آلام رواني به حداقل برسد.

اگر چاق هستيد و احتمال سرطان پروستات در شما وجود دارد، بدانيد كه درمان شما مشكل است. به گزارش سايتHealth day news مردان سياه پوست كه بيشتر استعداد چاقي دارند، بيش از سفيدپوستان به سرطان پروستات مبتلا مي شوند و از اين گفته مي توان نتيجه گرفت كه سرطان پروستات بيشتر با چاقي مرتبط است تا نژاد و مردان در تمام نژادها بايد وزن خود را كنترل كنند. به توصيه محققان، مردان چاق بايد آزمايش هاي ساليانه براي تشخيص آنتي ژن خاص پروستات را انجام دهند. اين آزمايش ها سبب مي شود تا سرطان پروستات، زودهنگام شناسايي شده و درمان نيز بهتر صورت گيرد.

پژوهشگران در آمريكا آن قدر گشتند و گشتند تا بالاخره دريافتند كه استفاده تركيبي از سه داروي۳TC ،AZT وzefaviren بيش از ساير داروهاي تركيبي در درمان بيماران تازه مبتلا شده بهHIV موثر است.
در اين مطالعه حدود هزار بيمارHIV مثبت در بيش از ۸۰ نقطه آمريكا و ايتاليا كه اين تركيب جديد را مصرف كرده بودند، بررسي شدند.
پس از گذشت ۴۸ هفته، ويروس فقط در ۱۰ درصد بيماراني كهAZT ۳،TC و zefaviren مصرف كرده بودند، دوباره ظاهر شد. در صورتي كه درمورد بيماراني كه سه داروي ديگر دريافت كرده بودند، اين ميزان حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد بود.

به اعتقاد يك روان پزشك با پاسخگويي شفاف به زلزله زدگان مي توان به كمتر شدن مشكلات روحي آنها كمك كرد.از آنجا كه معمولا عوارض ناشي از چنين حوادثي در كودكان ۴ تا ۶ سال و ديگر گروه هاي سني متفاوت است، برخورد مناسب با هر يك از اين گروه ها مي تواند به آرام كردن آنها كمك كند.
بيشتر منابع علمي نيز با بستري كردن اين افراد مخالفند و به اعتقاد آنها نبايد اين افراد را از محل وقوع حادثه دور كرد. زيرا علي رغم ناگواري اين حادثه، ديدن آن صحنه ها به تطابق فرد در آينده كمك فراواني مي كند و اگر فرد را از مكان دور كنيم، مكانيسم هاي طبيعي عصبي براي منطبق شدن با شرايط ناگوار به كار نمي افتد.

در گزارش سومين كنگره پروستودونتيست هاي ايران كه روز پنج شنبه ۱۱ دي ماه در همين صفحه به چاپ رسيد شرح عكس هاي مطلب مخدوش شده بود كه بدين وسيله تصحيح مي شود: عكس عمودي سمت چپ: دكتر غلامرضا غزنوي (چپ) و دكتر مهران نوربخش (راست)
عكس بالا سمت راست: دكتر مجيد ناصر خاكي (چپ) و دكتر كاوه سيدان (راست)
۲۰۱۰