زير ذره بين
مشرف به دليل همكاري با آمريكا در جنگ با تروريسم از سوي بسياري از محافظه كاران مذهبي و مخالفان سياسي محكوم شده و علي رغم موفقيت در همه پرسي سراسري درباره حكومتش كه در بهار سال ۲۰۰۲ برگزار شد نتوانسته است مشروعيت حقيقي به دست آورد. بسياري روند به قدرت رسيدن او و حتي برگزاري همه پرسي را غيردموكراتيك مي دانند.
نمي توان اين روزها متحدي از ميان متحدان آمريكا يافت كه وضعيتي به پيچيدگي وضعيت پاكستان داشته باشد. در اسلام آباد پرويز مشرف به يك هدف متحرك براي تروريست هاي القاعده و بنيادگرايان درون پاكستان تبديل شده است. آنها تا به حال چندين بار به جان او سوءقصد كرده اند.
بازماندگان رژيم طالبان و صدها تن از خارجي هايي كه در افغانستان حضور دارند، از چنگ نيروهاي آمريكايي گريخته اند و در مناطق بي قانون قبيله اي شمال غرب پاكستان ساكن شده اند.
اين كشور جنوب آسيا اخيراً در برخي گزارش ها، با تكنولوژي هاي هسته اي در كشورهايي چون ايران، ليبي و كره شمالي مرتبط دانسته شده است.
از سوي ديگر در كشمير،شبه نظاميان به مانع تراشي در روند كند دستيابي به صلح با هند ادامه مي دهند. اين در حالي است كه رهبران دو كشور هند و پاكستان وعده پيشبرد اين روند طي ماههاي آينده را داده اند. همه اين بي ثباتي ها پاكستان را به نقطه حساس سياست  خارجي آمريكا در سال ۲۰۰۴ تبديل مي كند.
رئيس جمهور يا ژنرال؟
پرويز مشرف رئيس جمهور پاكستان بعد از به قدرت رسيدن در يك كودتاي بدون خونريزي در سال ۱۹۹۹ با مشكل وجهه و مشروعيت در نگاه ديگران حداقل در كشور خودش روبه رو بوده است.
فضاي پر تنش  سياسي در پاكستان در چهار سال گذشته مانع از آن شد كه او مشروعيتي را كه به عنوان رئيس جمهور در پي آن بوده، به دست آورد. مخالفان مي گويند ژنرال مشرف همچنان مانع عمده بر سر راه رشد و توسعه دموكراتيك در پاكستان است.
يكي از مخالفان مشرف اخيراً به روزنامه تايمز هند گفت: فقر از زمان به قدرت رسيدن مشرف افزايش يافته، دموكراسي هنوز به دست نيامده، جامعه مدني در ضعيف ترين صورت خود ديده مي شود و آزادي خواهي به حاشيه رانده شده است.
مشرف به دليل همكاري با آمريكا در جنگ با تروريسم از سوي بسياري از محافظه كاران مذهبي و مخالفان سياسي محكوم شده و علي رغم موفقيت در همه پرسي سراسري درباره حكومتش كه در بهار سال ۲۰۰۲ برگزار شد، نتوانسته است مشروعيت حقيقي به دست آورد. بسياري روند به قدرت رسيدن او و حتي برگزاري همه پرسي را غيردموكراتيك مي دانند. با اين حال، بعضي تحليلگران نسبت به دورنماي سياسي مشرف در سال ۲۰۰۴ نظر مساعد دارند. مشرف اخيراً جايگاه خود را از طريق اصلاحات در قانون اساسي و رأي اعتماد در پارلمان تحكيم كرد.
يكي از نويسندگان مطبوعاتي پاكستان در روزنامه ديلي تايمز در اين باره نوشت: در مقابل كناره گيري او از سمت فرماندهي ارتش تا پايان سال، مجلس به قدرت رسيدن او از طريق كودتا را مشروع اعلام كرد. مشرف اكنون قدرت بسياري به دست  آورده كه اختيار بركناري دولت منتخب و انحلال پارلمان از جمله آنهاست.»
اين نويسنده مطبوعاتي در پايان نوشت: «مشرف از اردوگاه آموزش نظامي به عنوان يك كماندو به كارزار صحنه سياست رسيد.»
دومين كودتاي سياسي مشرف، واكنش هاي بسيار تندي را به همراه داشت.
بلافاصله بعد از آن كه مشرف از همكاري پاكستان در جنگ آمريكا با تروريسم خبر داد، واكنش ها شروع شد. طي ۱۱ روز از آخرين روزهاي سال ۲۰۰۳ دو بار به جان مشرف سوءقصد شد. مقامات پاكستان و آمريكا گروه هاي كشميري مخالف با توافق صلح در اين منطقه و همچنين تروريست هاي بين المللي مشغول جهاد با آمريكا در افغانستان را مسئول اين سوءقصدها مي دانند.
همكاري مشرف در جنگ با ترور و اقداماتش در داخل پاكستان بدون شك فهرست طولاني از دشمنان را براي او به همراه داشته است.
گزارش ها حاكي از آن است كه مقامات آمريكايي، همكاري اطلاعاتي و ديگر تلاش ها براي كمك به نيروهاي امنيتي مشرف را افزايش داده اند. كالين پاول وزير خارجه آمريكا اخيراً به روزنامه واشنگتن پست گفت: ما هنوز به پرويز مشرف اطمينان داريم و در كنار او ايستاده ايم.
او همچنين گفت: اطمينان دارد كه پرزيدنت مشرف از حمايت گسترده اي در داخل كشورش برخوردار است.
اين كه مشرف تا كي از چنين حمايتي برخوردار خواهد بود، به نتايج برنامه كاري جديدش بستگي دارد. او به سوي صلح با هند و همكاري بيشتر با آمريكا در ريشه كني تروريسم پيش مي رود و اين تأييد جهاني را به همراه دارد اما چنين اقداماتي مورد تأييد پاكستاني ها نيست.
عبدالستار از نمايندگان مجلس وزيرستان جنوبي پاكستان، منطقه اي كه در مرز پاكستان و افغانستان است، مي گويد: هر روز كه مي گذرد، تنش بيشتر مي شود و مردم خشمگين تر مي شوند.
الجزيره اخيراً گزارش داد، بسياري از اعضاي قبيله هاي محافظه كار افراطي كه در اين منطقه زندگي مي كنند حضور نيروهاي طالبان و القاعده را در اين مناطق منكر مي شوند و در برابر كنترل دولت و نظاميان بر اين مناطق مقاومت مي كنند.
نايب رئيس حزب متحده مجلس عمل مي گويد: اگر اين عمليات متوقف نشود جنبشي را براي سرنگوني پرويز مشرف از قدرت آغاز خواهيم كرد. اما هيچ نشانه اي از وقفه يا كند شدن روند اين عمليات ديده نمي شود. پاكستان بيش از ۵۰ هزار نيرو در مرز مستقر كرده است. زلمي خليل زاد سفير آمريكا در افغانستان اين منطقه را پناهگاه بازماندگان طالبان و القاعده خوانده است. از زمان شروع جنگ با ترور در سپتامبر ۲۰۰۱ پاكستان بيش از ۵۰۰ مظنون تروريستي را به آمريكا تحويل داده است.
به نوشته تايمز مالي، اين گمان وجود دارد كه اكثر حملات اخير ارتش به اين مناطق كه اخيراً با استفاده از هلي كوپترهاي توپدار صورت مي گيرد، هدف دوگانه اي را پيگيري مي كنند: هم دستگيري شبه نظامياني كه با آمريكا جهاد مي كنند و هم شبه نظامياني كه براي جنگ به كشمير هند مي روند. يك مقام رسمي پاكستان به اين روزنامه گفته است: هدف عمليات ما همه شبه نظاميان هستند، مهم نيست كه مقصد آنها كجاست.
بعضي تحليلگران اطلاعاتي در آمريكا تا حدي پيش رفته اند كه پيش بيني مي كنند شمال غرب پاكستان مقصد بعدي نيروهاي آمريكايي در جنگ با ترور است.
القاعده مي داند كه نيروهاي آمريكايي در پي اسامه بن بودند و هسته هاي فرماندهي آن به شمال غرب پاكستان مي روند و بالاخره جنگ در اين منطقه به وقوع مي پيوندد. حركت نيروهاي آمريكايي به شمال غرب پاكستان براي دسترسي به چندين هدف صورت مي گيرد.
نيروهاي آمريكايي با حضور خود در اين منطقه علاوه بر ريشه كن كردن عوامل القاعده مي توانند امنيت زرادخانه هاي هسته اي پاكستان را هم در صورت وقوع اتفاقي غيرمنتظره براي مشرف تضمين كنند. اين احتمال اين روزها وجود دارد. روزنامه واشنگتن تايمز اخيراً در يادداشتي نوشت: تضمين امنيت حدود ۳۰ تا ۵۰ كلاهك هسته اي در جنوب آسيا رقص ظريف ديپلماتيك ميان پاكستان با هند و پاكستان را ضروري مي كند.
اين روزنامه همچنين در ادامه نوشت: آمريكا مي تواند نقش مهمي در كمك به پاكستان در حفظ امنيت توانايي هسته اي اين كشور ايفا كند.
چنين رابطه اي براي هند هم صادق است، زيرا هند هم به كمك در حفظ امنيت هسته اي خود نياز دارد. از آن مهم تر اين كه وارد كردن هند به اين معادله مي تواند به حفظ وجهه بي طرفي سياسي آمريكا در اين منطقه كمك كند.
مقامات آمريكايي اخيراً در پي فاش شدن نشانه هاي تكنولوژي هسته اي پاكستان در برنامه هاي تسليحاتي كشورهاي مختلف خشمگين شده اند. اگرچه همكاري پاكستان با اين كشورها در زمينه تكنولوژي سانتريفيوژ سه دهه عمر دارد، بسياري از مقامات آمريكايي نگران مبادلاتي هستند كه در دوران حكومت مشرف صورت گرفته است.
به همين دليل زمان انجام اين تبادلات براي آمريكايي ها مهم است كه همه آن بعد از ۱۱ سپتامبر روي داده است، يعني وقتي كه ژنرال مشرف قول داده بود كه انتقال تكنولوژي هسته اي به كشورها را متوقف كند. پاكستان مدت ها وجود چنين مبادلاتي را رد مي كرد. اما اخيراً بازجويي از دكتر عبدالقدير خان پدر برنامه هسته اي پاكستان و ديگر دانشمندان هسته اي را كه با حد زيادي خودمختاري با برنامه هسته اي پاكستان همكاري مي كردند، شروع كردند.
شايد بهترين خبري كه اين روزها از پاكستان با چنين وضعيتي پيچيده اي به گوش مي رسد، سخنان اخير رهبران هند و پاكستان است كه گفتند دو كشور ابتكار عمل جديد صلح براي منطقه را پيش مي برند.
مشرف و واجپايي نخست وزير هند در سخناني در نشست  سران سارك در اسلام آباد وعده دادند «گفت وگوي سازنده» ميان خود را ارتقا دهند تا هدف صلح محقق شود.
در حالي كه آمريكا به جنگ جهاني با تروريسم ادامه مي دهد، بسياري در واشنگتن به ويژه حاميان جنگ در افغانستان و عراق مي گويند كه برخورد شديد گاهي نتيجه مطلوب مي دهد. در پاكستان بي ثبات اما برقراري تعامل ميان استفاده از زور و ديپلماسي ضروري است.
فارين پاليسي
ترجمه: نيلوفر قديري

هادي زينالي هرگز موفق به ديدن پدرش صمد نشد، صمد در اثر استنشاق گازهاي سمي در طول جنگ ايران- عراق و توسط ارتش صدام حسين كشته شد.
ولي دو هفته پيش اين دانش آموز ۱۷ ساله دبيرستاني به همراه تعدادي از دوستان خود به زيارت اماكن مذهبي عراق رفت. او و دوستانش با يك اتوبوس فرسوده به گشت و گذار در عراق پرداختند و حتي به مناطق دوردست در شمال عراق مانند سامرا مسافرت كردند. در طول راه آنها با استفاده از زبان عربي به شكل دست و پا شكسته به جاي زبان فارسي خود، دوستاني در بين جوانان عراقي پيدا كردند .
او مي گويد كه هيچ خصومتي نسبت به ملتي كه پدر او را كشته اند ندارد. او مي گويد «من از شخصي بنام صدام بخاطر اينكه پدرم را از من جدا كرد، عصباني هستم. من از عراقيها عصباني نيستم ، در واقع آنها برادران مسلمان ما هستند.»
سقوط صدام افقهاي جديد و فصلي پيش بيني نشده در روابط ايران و عراق گشوده است، تغييري كه مي تواند براي خاورميانه و ايالات متحده معاني پايداري به همراه داشته باشد. جالب اينكه برخي تحليلگران در آمريكا و غرب مي گويند در حالي كه نجات نهايي از كابوس صدام حسين بغداد را از ديگر متحدان عرب امريكا مانند عربستان سعودي، قطر و اردن دور خواهد كرد، اين امر مي تواند منجر به تقويت روابط ايران و عراق گردد.
خوان كول استاد تاريخ در دانشگاه ميشيگان و كارشناس مسائل خاورميانه مي گويد: دستگيري صدام روند به حاشيه رانده شدن عربهاي سني را تكميل خواهد كرد.
فاصله گرفتن از واشنگتن
كول مي گويد به نظر مي آيد امور به طور قطع در دست شيعيان و كردها است كه رهبران اين دو گروه شديدا طرفدار ايران هستند. نتيجه نهايي سرنگوني و دستگيري صدام ممكن است به آشتي بغداد و تهران و دور شدن آن از رياض، دوحه و امان منجر شود.
از سرگيري ناگهاني و انفجاري مسافرت زائران ايراني به شهرهاي مذهبي عراق يعني كربلا، نجف، كاظمين و سامرا - توسط هزاران ايراني كه بعضا به قاچاقچيان و يا برگزاركنندگان تورهاي مسافرتي مبالغي را پرداخت مي كنند تا آنها را از مرز بگذرانند- تنها، محسوسترين تغيير دوره جديد است.
در پشت اين صحنه ها،  وعليرغم خصومت ۲۵ ساله ايران و عراق، اين دو كشور همسايه اقدام به احياي پيوندهاي اقتصادي و سياسي خود به شكلي بي سروصدا ولي پرشتاب نموده اند. ايران كه از زمان انقلاب ۱۹۷۹ توسط حكومت مذهبي اداره مي شود، در تابستان گذشته، فقط چند روز پس از شكل گيري و اعلام موجوديت شوراي حكومت انتقالي عراق،  سريعاً نماينده رسمي خود را به سوي شورا فرستاد و به طور موثري اولين كشور اسلامي بود كه اين دولت مورد حمايت آمريكا را به رسميت شناخت. شوراي حكومتي عراق اوايل ماه جاري در اقدامي كه مورد تحسين ايران قرار گرفت به نفع برچيده شدن پايگاههاي مخالفان مسلح ايران (منافقين) از خاك عراق تا پايان سال جاري راي داد. اين گروه چريكي ايراني مستقر در عراق، مخالف حكومت مذهبي ايران است.
بسياري از اين راي شگفت زده نشدند، زيرا سه تن از چهره هاي بسيار با نفوذ شوراي حكومتي عراق - عبدالعزيز حكيم رهبر شيعه و رهبران كرد،  جلال طالباني و مسعود بارزاني - در طول حكومت صدام از ايران حمايت نظامي و پناهگاه دريافت كرده اند. امير پيور يك تحليلگر سياسي در شركتي مشاوره اي در تهران مي گويد: «آنها تا حدود زيادي به جمهوري اسلامي اعتماد دارند و اين امر به نفع پيوندهاي دو جانبه بين دو كشور است».
سياستمداران عراقي پي درپي از تهران ديدار مي كنند و بسياري - از جمله حكيم روحاني شيعه مورد حمايت ايران- داراي دفاتري در تهران هستند. جلال طالباني رهبر كرد عراقي كه در كنفرانسهاي خبري با تسلط كامل به فارسي ظاهر مي شود ۱۴ دسامبر وارد ايران شد. پيش از او علاوي وزير بازرگاني عراق از ايران ديدار نموده و قول داده بود در ايجاد توافقي در زمينه تجارت آزاد بين دو كشور به مطالعه بپردازد. وي همچنين اظهار كرده است كه از صادرات خودرو ايران به كشورش استقبال مي كند.
اوايل ماه جاري، احمد چلبي، عضو شوراي حكومتي عراق سفري به تهران داشت. او هم روابط دوستانه اي با رهبران ايراني دارد ؛ اما در عين حال گفته مي شود چلبي به محافظه كاران آمريكايي كه خواهان بركناري حكومت مذهبي در ايران هستند نيز  نزديك است.
همكاري اقتصادي
ارتقاء جايگاه چلبي در هر دولتي در آينده عراق مي تواند فاصله بين اردن كه متحد امريكاست و دولت عراق را بيشتر كند. چلبي در اين كشور با اتهامات تقلب و كلاهبرداري مواجه است . كول مي گويد :
«اگر چلبي در آينده دولت عراق حضور داشته باشد روابط با اردن پيچيده باقي خواهد ماند .»
ايران و عراق همچنين شروع به همكاريهاي اقتصادي بويژه در بخش انرژي نموده اند. صحبتهايي پيرامون ساخت خط لوله اي بين شهرهاي نفتي آبادان در ايران و بصره در عراق در جريان است. مقامات بلندپايه دو كشور گفته اند كه ايران و عراق كميته اي براي مطالعه و بررسي اتصال شبكه هاي نفت، گاز و برق يكديگر تشكيل داده اند. مقامات عراقي - حتي آنهايي كه در شورا دست چين شده اند- گفته اند، بدون توجه به نظارت واشنگتن كه ايران را به حمايت از تروريسم و تلاش در جهت دستيابي به سلاحهاي هسته اي متهم مي كند، پيوندهاي خود با ايران را تقويت خواهند كرد. موفق الربيعي يك عضو شيعه شوراي حكومتي ماه گذشته به تلويزيون عرب زبان الجزيره گفت: مقامات اشغالگر و يا امريكاييها ايران را عضوي از «محور شرارت» به حساب مي آورند، در حالي كه ما ايران را به عنوان شريك استراتژيك خود مي دانيم. ما خواهان ايجاد روابط توريستي، مبادلات مسافرتي و روابط فرهنگي، اقتصادي و امنيتي براي تثبيت وضعيت مرزهايمان هستيم. ما همچنين خواستار روابط صنعتي هستيم كه با سياست خارجيمان هماهنگ باشد.
با اين همه،  دشمنيها هم به شكل عميق و گسترده ادامه دارد . در طول جنگ ايران و عراق در خلال سالهاي ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۸ يك ميليون نفر از اتباع دو كشور ( و از جمله ۲۰ هزار ايراني در اثر گازهاي خردل و اعصاب) كشته شدند و دو كشور به حمايت خود از گروههاي چريكي مخالف يكديگر تا زمان سقوط دولت صدام توسط نيروهاي امريكايي و بريتانيايي در ماه گذشته ادامه دادند.
قوميت عرب عراق و قوميت فارس ايران، قرن ها بر سر دشتها، استپها و صحراهاي خشك منطقه كشمكش داشته اند. ولي اين روزها همه در مورد آشتي و سازش صحبت مي كنند. پيور مي گويد: «تصور من اين است كه يك اراده قوي در دو طرف براي احياي پيوندهاي دو جانبه وجود دارد».
برزو درگاهي
Star- ledgar
ترجمه: احمد هاشمي

بوش مانند صدام
يورگ هايدررئيس حزب راست گراي آزاد افراطي اتريش جورج بوش را از نظر جايگاه همطراز صدام توصيف كرد.
به نوشته روزنامه اتريشي دي پرسه، هايدر ماجراي دستگيري صدام بدست نيروهاي امريكايي را كمدي مسخره خواند و اين اقدام را نوعي مانور فريبنده برشمرد. گزارش تمامي اظهارات هايدر روز سه شنبه از يكي از شبكه هاي تلويزيوني اتريش پخش شد.
هايدر در بخشي از سخنانش گفت: به نظر من صدام به مراتب دوست داشتني تر از بوش است. به هر حال انتخاب ميان اين دو براي من دشوار است زيرا هر دوي آنها ناقض حقوق بشر و طالب جنگ هستند.
اين روزنامه نوشت: هايدر در فوريه سال ۲۰۰۲ ديداري با صدام حسين در بغداد داشته است. هايدر در پايان اظهاراتش درباره آمريكايي ها مي گويد مشكلي كه آمريكا در حال حاضر با آن دست به گريبان اند برپايي يك دادگاه بين المللي براي رسيدگي به جرايم صدام است. وي گفت امريكايي ها به هيچ وجه نمي توانند چنين دادگاهي راه اندازند زيرا بيم آن دارند كه جنايات جنگي آنان نيز در اين دادگاه توسط صدام برملا شود.
انتقاد آمريكا از وضع حقوق بشر در ازبكستان
روزنامه واشنگتن پست نوشت: دولت آمريكا به فعاليت ها و اقدامات ازبكستان در زمينه حقوق بشر نمره منفي داده و اعلام كرده است كه دولت اسلام كريم اف، رئيس جمهوري ازبكستان در پيشرفت به سوي موازين بين المللي حقوق بشر موفق عمل نكرده است.
اين روزنامه ديروز به نقل از مقامات وزارت خارجه آمريكا افزود: در ارزيابي وضعيت حقوق بشر كه در نهايت براي سنجش كاهش تهديد اتمي و هسته اي جمهوري هاي سابق شوروي به كار مي رود ، دولت بوش با وجودي كه نمره اي منفي به ازبكستان داده است نمي خواهد از كمك هاي مالي خود به اين جمهوري خودداري كند و معتقد است با ادامه ارايه اين كمك ها منافع آمريكا به بهترين شكل حفظ خواهد شد. ازبكستان داراي مواد هسته اي است كه يكي از عمده ترين تهيه كنندگان اورانيوم براي دولت شوروي سابق محسوب مي شد. يكي از اعضاي سازمان ديده بان حقوق بشر به نام تام مالينفسكي دراين باره گفته است، تصميم واشنگتن براي نخستين بار به يك متحد آسياي مركزي مي فهماند كه ارتباط با آمريكا مي تواند به نحو محسوسي بر اثر سركوب سياسي در خاك اين كشور آسيايي آسيب ببيند.
شايد هرگز يافت نشود
توني  بلر نخست  وزير انگليس اعلام كرد تسليحات كشتار جمعي كه گفته مي شود صدام در اختيار داشت شايد هرگز يافت نشود.
به گزارش خبرگزاري فرانسه از لندن، بلر در گفت و  گو با شبكه خبري بي  بي  سي تصريح كرد: در سرزمين پهناوري مثل عراق كه وسعت آن دو برابر انگلستان است اگر نتوان چنين تسليحاتي را كشف كرد نبايد چندان عجيب به نظر برسد[!]
بلر يكي از حاميان اصلي آمريكا در جنگ عراق افزود: در حال حاضر نمي توان با قطعيت درباره چيزي سخن گفت.
نخست  وزير انگليس در پاسخ به سوالي درباره اينكه آيا وي در استناد به تسليحات كشتار جمعي عراق براي حمله به اين كشور اغراق نكرده است، گفت:در شرايط فعلي نمي توان چنين چيزي گفت.

فاجعه در بدترين زمان ممكن و در بدترين حالتي كه تصورش هم نمي رفت اتفاق افتاد. در ۲۶ دسامبر، قبل از طلوع آفتاب و در روز جمعه كه روز استراحت مسلمانان است شهر خفته بم با زلزله اي به مقياس ۷/۶ ريشتر با خاك يكسان شد. بيش از يك سوم ساكنان اين شهر ۸۰ هزار نفري يا فورا و يا بعدا در اثر ماندن در زير آوار خانه هايشان كشته شدند. مقامات دچار بي برنامگي بودند. اين زلزله بزرگترين زلزله بم در هزار سال گذشته بود. ساختمانهاي بم اعم از جديد و قديم، دولتي و خصوصي در يك چيز مشترك بودند و آن عدم رعايت قوانين ضدزلزله. حتي شيك ترين خانه ها هم خراب شدند.
فرماندار بم تنها مقام ارشدي بود كه زنده ماند. دو بيمارستان تخريب شد. زندانيان از زندان خراب شده به سمت اطراف شهر فرار كردند. مردي كه بوسيله غرشهاي زيرزميني از پيش متوجه زلزله شده بود شب را در خودرو خود سپري كرد. او نجات پيدا كرد ولي حدود ۴۰ تن از نزديكان خود را از دست داد.
نجات يافتگان از ترس پس لرزه  ها به سمت مراكز استان حركت كردند و راه كرمان را مسدود كردند. در تهران پايتخت ايران در هزار كيلومتري شمال غرب منطقه زلزله زده، سازمانهاي دولتي به كندي دست به كار شدند. عمليات امدادرساني هلال احمر ايران بعلت متمركزكردن تجهيزان آن به تاخير افتاد. در نتيجه هزاران نفر از نجات يافتگان در بم دو شب توام با سرما و يخبندان را بدون چادرهايي كه به آنها وعده داده شده بود گذراندند. بلدوزرهاي اندكي هم كه براي جستجو در بين آوارها آمده بودند، پس از غروب آفتاب دست از كار كشيدند. بيشتر عمليات نجات در واقع كنارزدن خاكها و آوارها توسط افراد داغدار بود كه با دستهاي خالي اين كار را انجام مي دادند.
بطور كلي به نظر مي آمد كه ايرانيان توانايي هماهنگي با گروه هاي فوريتي كه از ۲۶ كشور گوناگون و از جمله ايالات متحده، اصلي ترين دشمن جمهوري اسلامي، اعزام شده بودند را نداشتند.
زماني كه ايرانيها از اين گروه هاي نجات رسما دعوت كردند اين گروه ها در كشورهاي خود مشغول بودند. وقتي آنها به فرودگاه كوچك بم رسيدند كسي در آنجا وجود نداشت تا آنها را به مناطقي از بم ببرد كه به بيشترين كمكها نياز داشتند.
در عصر روز يكشنبه بعلت تاخير در رساندن تجهيزات مورد نياز به بم، مقامات ايراني نسبت به پيداكردن نجات يافتگان بيشتر قطع اميد كردند و امدادگران خارجي آماده بازگشت به كشورشان شدند. وزير كشور گفت كه بيش از ۱۵ هزار نفر به خاك سپرده  شده اند. روز سه شنبه يك مقام ديگر گفت كه ميزان نهايي كشته ها ممكن است از ۲۸ هزار نفر تجاوز كند، اگرچه مشخص نيست كه آيا اين رقم تلفات بالا روستاهاي اطراف را هم دربرمي گيرد.
در روز چهارشنبه بدبينانه ترين تخمين ها تعداد كشته شده ها را بين ۴۰ تا ۵۰ هزار نفر اعلام مي كردند. اصلاح طلبان طرفدار محمد خاتمي رئيس جمهور و رقباي آنها چند روز از درگيريها و زد و بندهاي سياسي دوري گزيدند.
در صحنه هايي كه تداعي كننده جنگ ايران - عراق در دهه ۱۹۸۰ بود، عموم ايرانيان با تحويل غذا و لباس به مكانهاي جمع آوري كمكهاي مردمي در سراسر كشور، مردم فاجعه ديده را همراهي كردند. روز دوشنبه آيت الله خامنه اي (مقام معظم رهبري) طي سفري به بم تاكيد كرد كه اين شهر بايد به شكلي «بهتر از آنچه كه بود» ساخته شود. اين كار مي تواند كاري عظيم باشد. اين شهر طبقه متوسط فارسي زبان خود را سالها پيش بعلت مهاجرت تدريجي از دست داده است و بجاي آنها، قبايل بلوچ در اين شهر ساكن شدند كه فارسي زبانان آن شهر تا حدودي بعلت شهرت بلوچها به قاچاقچي گري مواد مخدر از آنها نفرت دارند. در اين اواخر مقامات شهر با بازسازي شهر قديمي بعنوان مركز جذب توريست و با ساخت يك كارخانه خودروسازي در كنار صحرا درصدد توسعه شهر بم برآمدند. اين كارخانه خودروسازي پابرجاست ولي آن قلعه خشتي با خاك يكسان شد. با توجه به اينكه درختهاي نخل داراي ريشه و استقامت بالايي هستند، توانستند قد علم كنند ولي ممكن است كانالهاي زيرزميني كه آب اين نخلها را تامين مي كنند، تخريب شده باشند.
آن وحدت كوتاه مدت در ايران ممكن است باعث بوجودآمدن يك احساس خوب پايدار نشود. بم شهري دورافتاده تر و نگراني هاي مربوط به آن هم حاشيه اي  تر از آن است كه داد و فريادهاي مردم زلزله زده آن تاثير زيادي بر روي تكنيك هاي ساخت وساز در شهرهاي آسيب پذيري مثل تهران داشته باشد كه برنامه ريزان و گسترش دهندگان آن توجه اندكي به ساخت و ساز بهينه و اصولي آن دارند. ولي اين فاجعه مي تواند يك تاثير مطلوب به همراه داشته باشد كه همانا كاهش يافتن جو بي اعتمادي خارجي ها به جمهوري اسلامي ايران است.
اين بي اعتمادي در سال ۱۹۹۰ حادث شد كه ايرانيان، بسياري از پيشنهادهاي كمك خارجي را پس از زلزله مصيبت  بار پيشين رد كردند و مقامات، استفاده از سگهاي زنده ياب را بعنوان موجودات نجس رد كردند. خاتمي كه در روزهاي اخير هيچ دغدغه اي از اين قبيل از خود بروز نداده است، از تمامي كشورها بجز اسرائيل تقاضاي كمك كرده است.
اكونوميست