در مركز پژوهش وزارت خارجه - در نمايشگاه نقاشي روي كاغذ ابري
عروس چارلي چاپلين ،هنرمند هنر ايراني
اول گفتند نقاشي دختر چاپلين را نمايش مي دهند،اما در نمايشگاه توضيح داده شد كه نقاشي پاتريشيا، همسر فرزند چاپلين روي كاغذ ابري همراه با ساير تابلو ها به ديوار نمايشگاه نصب شده است
|
|
پيش از رفتن به نمايشگاه، اولين جمله اي كه نظر همه را نسبت به آن جلب كرد اين بود: «نقاشي هاي پاتريشيا چاپلين را هم آنجا نمايش مي دهند» طبيعي است كه چنين خبري قبل از هر چيز مي تواند مهمترين انگيزه هركسي براي رفتن به نمايشگاه باشد، نمايشگاهي كه آثار يكي از بستگان چارلي چاپلين بزرگ را به بازديد عموم گذاشته است. اما اين مهمترين اتفاق در آن نمايشگاه نبود.
نمايشگاه در يكي از سالن هاي مركز اسناد و خدمات پژوهشي وزارت خارجه برپا شده است، نياوران، خيابان آقايي. داخل اين ساختمان، روبه روي در ورودي كيف بازديدكنندگان را به امانت در قفسه هايي نگه مي دارند. در همان محوطه ورودي ساختمان، تابلوي كوچكي گذاشته شده كه اطلاعات نوشته شده روي آن نمايشگاه را به بازديدكنندگان معرفي مي كند: نمايشگاه كاغذ ابري، هنر و صنعت قديمي ايراني. روي بروشورها نوشته شده كه طراح كاغذهاي ابري كاري و هماهنگ كننده آثار نمايشگاه دكتر خسرو افشار است و غلامعباس اميري، پاتريشيا چاپلين، جواد سليمانپور، محمدابراهيم شعيبي، فرزاد مدني زاده، سعيد مفخم ظريفي، داوود منصوري، ميترا مهرنام و محمدرضا نجف زاده روي اين كاغذها نقاشي كرده اند و كار تذهيب روي كاغذها را سميرا اسدي، خوشنويسي را محمدعلي قرباني و مينياتور و تذهيب را فريبا نصيريان به عهده داشته است، بازديد هم از دوشنبه ۲۷ بهمن شروع شده و به مدت يك هفته هر روز از ساعت ۸ صبح تا ۳ بعدازظهر ادامه دارد، به جز پنج شنبه و جمعه.
روز افتتاحيه، جمعيت شركت كننده بايد از پله هاي همكف به طبقه بالا مي رفت تا در سالن كوچك و پرنوري كه نور عصر زمستان از پنجره اي به بزرگي يك ديوار آن را روشن مي كرد، در مراسم افتتاحيه شركت كند. جمعيت از پله ها كه بالا مي رفت به تصور اينكه نمايشگاه از همين جا شروع شده است ناخودآگاه محو تماشاي دروديوار شد؛ عكس ها و نقاشي هاي مسوولان قديمي وزارت خارجه ايران، چهره هاي قاجاري با همان ريش و سبيل و كلاه و لباس هاي بلند و معروفشان و نام هايي كه تاريخ ۲۰۰ سال پيش را به دنبال خود دارد توجه همه را جلب كرده بود: ميرزا مسعودخان مستوفي الممالك، معتمدالدوله نشاط و چند الممالك و الدوله ديگر. روي ديوارهاي طبقه دوم هم تا بلوهايي از نقشه هاي قديمي تهران و شهرهاي خارجي و چند دستخط با مهرها و امضاهاي بزرگان تاريخي وزارت خارجه نصب شده بود. ميهمانان خارجي سفارتخانه ها و مدعوين ديگر پيش از آنكه به كوچكي سالن افتتاحيه پي ببرند و احتمال دهند كه ناچار خواهند بود ايستاده مراسم را دنبال كنند، محو تماشاي اين تابلوها شده بودند. در ازدحام داخل سالن چهره هاي آشناي بيشتري را مي شد ديد: رخشان بني اعتماد و جهانگير كوثري. مشهدي زاده مجسمه ساز، اسلامي ندوشن، ضيايي، بجنوردي و....
آثار گرچه از ۲۹۰ تابلو بيشتر نبودند اما بازي مواج رنگ روي كاغذ و نقاشي و خطاطي روي اين زمينه همه را مجذوب كرده بود. همسر سفير بلژيك كه تنها دو ماه است به ايران آمده مي گفت از ديدن اين هنر كمتر شناخته شده شگفت زده شده است. در اين بين شايد خيلي از بازديدكننده ها مثل ما به دنبا ل ديدن آثار پاتريشيا چاپلين به نمايشگاه آمده بودند ودنبال آن تابلوها مي گشتند، اما آثار او را از ديگر نقاشان تشخيص نمي دادند.
سپيده تقيان، يكي از ميهمانان نمايشگاه گفت كه پاتريشيا عروس چارلي چاپلين است و همسر مايكل چاپلين. بعد توضيح داد كه دعوت او به اين نمايشگاه اتفاق جالبي بوده، چون او يك ماه پيش در سوئيس از قصر خانوادگي چارلي چاپلين ديدن كرده بود. قصري كه وسايل چاپلين را در خود جاي داده بود، دو سال ديگر تبديل به موزه خواهد شد. سپيده تقيان كه ساخت كاغذ ابري را از نزديك ديده است مي گويد كار منحصر به فردي است، چيزي است بين هنر و صنعت. خسرو افشار بيشتر توضيح مي دهد: «سمق «كاراجين» را كه از گياهي در اقيانوس اطلس تراوش مي شود، با آب در يك تشت مستطيل بزرگ مخلوط مي كنيم. بعد رنگ را كه از نوع كاملا طبيعي است، با جاروهاي كوچك يا وسايل ديگري مثل چوب ميخ دار روي اين مخلوط مي كشيم و طرح مي دهيم بعد كاغذ را روي آن مي گذاريم. بعد از مدتي كاغذ را جدا مي كنيم، طرح داخل تشت روي كاغذ افتاده است. بعد هم كارهاي تكميلي را انجام مي دهيم.»
افشار با هيجان كار با كاغذ ابري و نقاشي روي آن را توضيح مي دهد. از كاغذهايي كه رنگ روي آنها به خوبي نقش نمي گيرد و بايد دوباره كار كرد. از تلاشي كه در سال هاي اقامت در اروپا و كانادا براي اين هنر انجام داده و از ساخت كاغذ ابري براي جعبه هاي لوكس محصولات شركت هاي اروپايي. او وقتي به تابلوها اشاره مي كند، چهره هاي جواني را در گوشه و كنار نمايشگاه نشان مي دهد كه روي تابلوها نقاشي يا خطاطي كرده اند. تا اينجا تقريبا همه فراموش كرده اند از آثار چاپلين بپرسند تا اينكه خودش توضيح مي دهد: «در اروپا با مايكل پسر چارلي چاپلين آشنايي داشتم. همسرش پاتريشيا از من خواست تا براي نقاشي، چند كاغذ ابري براي او بسازم.» افشار به سه تابلو اشاره مي كند كه پاتريشيا چاپلين نقاشي كرده است. نقاشي ظريفي در ميان ابرهاي نقش بسته روي كاغذ خسرو افشار.
هنر ساخت كاغذ ابري عمري پانصد ساله در ايران دارد اما افشار تاكيد مي كند كه كار نقاشي روي اين كاغذها براي اولين بار در جهان است كه توسط اين نقاشان انجام شده است، نقاشاني كه آثارشان در اين نمايشگاه به نمايش درآمده... توضيحات او تمام مي شود و هنرمندان كنار هم عكس دسته جمعي مي گيرند در محوطه دو قسمتي نمايشگاه، در يك طرف اين هنرمندان افتخار اولين نقاشي ها روي كاغذ ابري را به نمايش گذاشته اند ودر طرف ديگر، در موزه مركز پژوهش، اسناد و وسايلي تاريخي به نمايش گذاشته شده كه گاه خالي از هر افتخار و غروري است: عهد نامه هايي با دول استعماري، مهرهايي كه پاي قراردادهايي با روس و انگليس زده مي شد و ... . بهتر است به سراغ همان نقاشي ها برويم.
|