مي گويند پيكان اتومبيلي متعلق به افراد كم درآمد است و پژو از آن خانواده هاي متمول 
اين انگاره تا چه حد برگرفته از شرايط اقتصادي است؟ و تا چه حدي از دل باورهاي فرهنگي نشأت مي گيرد؟
بررسي ها نشان مي دهند گرايش به خريد پيكان برگرفته از شرايط مالي و همينطور فرهنگي است و اين اتومبيل در تار و پود زندگي «ايراني» تنيده شده است.
ساير اتومبيل ها فاقد زمينه هاي فرهنگي و اقتصادي پيكان هستند.
در پي چه مدل اتومبيلي هستيد؟
چه شرايطي بر انتخاب مدل اتومبيل در ايران تأثير مي گذارند؟ الگوهاي خريد اتومبيل كدام ها هستند؟ اين پرسش ها موضوع پايان نامه كارشناسي ارشد مديريت بازرگاني سيد نجم الدين موسوي با عنوان «بررسي عوامل اجتماعي مؤثر بر خريد خودروهاي سواري ايران خودرو»است. نتايج ارائه شده در اين پايان نامه، جنبه هاي بسيار ظريف اقتصادي و اجتماعي را زير ذره بين مي برد و الگوهاي مصرف را براي نقد و بررسي پيش رو مي گشايد.
عوامل اصلي به قرار زير تعيين شده اند:
درآمد خريداران (چارچوب اقتصاد خرد)
منابع درآمدي (چارچوب اقتصاد كلا ن)
شغل آنها (جايگاه اجتماعي و مالي)
جنسيت (زمينه هاي فرهنگي)
اين پايان نامه، دو خودروي پيكان و پژو ۴۰۵ را به عنوان دو خودروي مهم توليد شده توسط ايران خودرو كه بازار اتومبيل در ايران را هم در سيطره خويش دارند زير ذره بين برده و به نتايجي دست يافته است كه كليت آنها در يك خط ارائه مي شوند و در ادامه سايه روشن هايش به نقد كشيده مي شوند.
افرادي با سطح درآمد پايين تا متوسط جامعه بيشترين خريداران پيكان ها هستند
پيكان نمونه اي ترين اتومبيل ايراني محسوب مي شود  كه اواسط دهه ۴۰ به ايران آورده شد و سنگي را بنا نهاد كه نزديك به نيم قرن مردم ايران را پي خود كشيد و يقيناً اين اتومبيل به اين زودي ها هم از زندگي مردم ايران رخت برنخواهد بست.
پيكان اتومبيل جان سختي است، آرام پير مي شود و خيلي دير مي ميرد. هنوز خيلي ها به مدل مثلا ً پيكان ۱۳۴۸ خويش مي نازند يا مدل ۱۳۵۳، آن را ستايش مي كنند در حالي كه ده ها اتومبيل آمدند و رفتند. همين جان سختي آن را بدل به اتومبيلي براي خانوارها - ولو پرجمعيت - كرده و به عنوان تاكسي (به صورت قانوني) و مسافركش (به صورت غيرقانوني) به خيابان ها كشيد و قيمتش را در مقايسه با ساير خودروها با نزول كمتري روبرو ساخت.
حالا  جمله «پيكان مثل پول نقد است» وارد فرهنگ عامه ايران شده و مي توان آن را در كتاب هايي كه زمينه هاي فرهنگي را به نقد مي كشند و زير ذره بين مي برند، ديد.
گروه كم درآمد نه تنها مي توانند اتومبيل پيكان تهيه كنند، بلكه مي توانند با آن خانواده هاي پرجمعيت را از سويي به سوي ديگر بكشند و از بابت تعمير آن در مسافت هاي دور و بين شهري هم نگراني نداشته باشند. پيكان داراي چنان تاريخ غني براي تعميركاران ايراني است كه هميشه و همه جا يافتن كسي كه آشنايي كاملي با موتور آن داشته باشد، آسان است و لوازم يدكي آن كه توسط ايران خودرو و توليدكنندگان داخلي توليد مي شوند همه جا در دسترس هستند. بنابراين هر بار به پيكان اشاره مي شود، حكايت اتومبيلي كه بسيار انعطاف پذير است نيز جلب نظر مي كند.
همان خانوار مي تواند به پيكان در قالب عنصري درآمدزا بنگرد. پديده مسافركشي در ايران با پيكان جا افتاد و زمينه فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي ويژه خود را يافت. هر بار واژه «مسافركش» به گوش مي رسد تصوير پيكان كهنه اي جلب نظر مي كند. پيكاني كه بيش از حد از آن كار كشيده مي شود، ولي هنوز حركت مي كند و توانايي جابجايي شش نفر (يك راننده و پنج مسافر) را هم دارد.
اتومبيل هايي كه بعدها به عنوان تاكسي  وارد بازار شدند نشان دادند از نظر دوام هرگز به جان سختي پيكان نرسيدند و توانايي جابجايي شش نفر را هم ندارند، ولو آنكه فضاي درون آنها بيشتر از پيكان بود. پيكان ها باقي ماندند و آنها بسيار سريع تر، كهنه و مستهلك  شدند.
بنابراين هر چند گرايش افرادي با سطح درآمد پايين به خريد پيكان با زمينه هاي فرهنگي گره مي خورد، ولي اساساً جنبه اقتصادي دارد. اتومبيل ها ميآيند و مي روند ولي پيكان باقي مي ماند. افراد خانواده ها مي ميرند ولي پيكان از نسلي به نسل ديگر دست به دست مي گردد.
با افزايش درآمد ميزان خريد پيكان كاهش مي يابد
در وهله اول اين پرسش پيش ميآيد: «اتومبيل هاي گران تر از پيكان چه مزايايي دارند؟»
مي توان به كولر آنها اشاره كرد. در حالي كه صاحبان و سرنشينان پيكان در كشوري كه اساساً كويري به شمار مي رود و آفتاب بسيار داغي دارد هرگز از مزاياي داشتن كولر بهره نبرده اند و گرماي هجوم آورده از موتور آن به اتاقك اتومبيل را تحمل كرده اند. اكثر سرنشينان ساير اتومبيل هاي گران تر از پيكان به كولر آنها نازيده اند اما توليدكنندگان پيكان هرگز طي اين سال ها به كولردار كردن آن عنايت نكردند و تحمل گرما را بخشي از ويژگي آن قلمداد كردند!
اما در مورد پرهيز از خريد پيكان توسط افرادي با درآمد بالا  مسأله ها فرهنگي هم جلب نظر مي كند. اينكه وقتي شرايط مالي خوبي داريد سعي مي كنيد خود را از اكثريت جامعه و خصوصاً افراد كم درآمد كه عامه پسند به شمار مي روند، جدا كنيد. آنها به پيكان پشت مي كنند و نه فقط براي امكانات محدود آن - مثلاً  فقدان فرمان هيدروليك - بلكه براي تافته جدا بافته قلمداد شدن.
خريد پژو با افزايش درآمد تا سطوح مياني رو به افزايش است 
وقتي درآمد شما افزايش مي يابد، طبعاً در پي امكانات بهتر و آسايش بيشتر هستيد. در اين زمينه مقايسه پيكان و پژو تا حد بسياري قياس مع الفارق به شمار مي رود. پيكان اتومبيلي متعلق به حداقل چهار دهه پيش است و پژو به دوران امروز تعلق دارد.
بعيد به نظر مي رسد كمتر كسي در صورت داشتن درآمد بالا  از خريد پژو پرهيز كرده و پيكان را به عنوان اتومبيل خويش و خانواده اش برگزيند. كسي كه اتومبيل پژو تهيه مي كند از صف مسافركش ها و تا حدي رانندگان آژانس ها فاصله گرفته و به اتومبيل خود به عنوان عنصري براي كسب درآمد نمي انديشد. بنابراين هر چند پژو اتومبيلي با امكانات بسيار بيشتر براي سرنشينان در مقايسه با پيكان است ولي فاقد انعطاف پذيري پيكان در زمينه فعاليت هاي اقتصادي به شمار مي رود.
افرادي با تحصيلا ت پايين تر بيشتر پيكان مي خرند
اين نتيجه گيري نياز به بررسي هاي فرهنگي بيشتري هم دارد. اين كه افرادي با تحصيلا ت پايين تر بيشتر به خريد پيكان تمايل دارند تا پژو، مسائلي شامل سنتي بودن يا نبودن، تجملي زندگي كردن يا نكردن و تمايل نداشتن به جلب نظر كردن را مطرح مي كنند.
بررسي انجام شده ادعا مي كند حدود ۷۹ درصد خودروهاي پيكان را افرادي با تحصيلا ت فوق ديپلم و پايين تر خريده اند. بنابراين شايد بتوان نتيجه گرفت اكثر اين افراد از درآمد كمتري هم در مقايسه با افرادي با تحصيلا ت ليسانس و بالا تر برخوردارند كه تا حدي طبيعي به نظر مي رسد.
افرادي با تحصيلا ت بالا  در پي خريد پژو هستند
بررسي مربوطه نشان مي دهد نه تنها افرادي با تحصيلا ت بالا  در پي خريد پژو در مقايسه با پيكان هستند، بلكه اين روند صعودي در سطح ليسانس كاملا ً محرز است.
زنان در مقايسه با مردان علا قه كمتري به پيكان دارند
مي توان اين نتيجه گيري را از زاويه اقتصادي اتومبيل پيكان بررسي كرد. اين كه پيكان اتومبيل كاملا ً مردانه اي است. مردان با آن سركار مي روند، به خانواده خود خدماتي را عرضه مي كنند و طي هر مسيري مي توانند با آن مسافري را جابجا كرده و درآمدي هم كسب كنند؛ پديده اي كه در مورد زنان پيكان سوار مشاهده نمي شود.
اما در مقابل اين وجه كاملا ً اقتصادي، مسأله فرهنگي كه در آن برخي زنان مي خواهند از سايرين فاصله بگيرند، جلب نظر مي كند. همان كساني كه به ظواهر زندگي و رنگ و آب هاي بيروني توجه بسياري نشان مي دهند و بيش از مردان در بند اين زمينه ها گرفتار آمده اند.
پيكان مورد علا قه شهرستاني ها است
بررسي ها نشان مي دهند اكثر مردم ساكن در شهرستان ها و خصوصاً شهرهاي كوچك ولو آن كه از شرايط مالي خوبي برخوردار هستند و مي توانند اتومبيل هايي با قيمت هاي بالا  تهيه كنند ترجيح مي دهند از پيكان به عنوان اتومبيلي كه بيش از هر اتومبيل ديگر، ايراني و سنتي به شمار مي رود، استفاده كنند.
آن ها در مقايسه با ساكنان شهرهاي بزرگ و خصوصاً تهران كمتر درگير زرق و برق زندگي شهري شده و به دام تجملا ت آن افتاده اند. اتومبيل براي آن ها وسيله اي جهت تردد است و به ندرت به «نمايش قدرت مالي» خويش از طريق اتومبيل مي انديشند. ضمن  آن كه كمتر كسي در شهرهاي كوچك تمايل دارد زير ذره بين همشهري هايي كه همه جا حضور دارند و آن ها را به خوبي مي شناسند، برود. در تهران كمتر كسي زير ذره بين اطرافيانش است، برخلا ف شهرستاني ها.
شهرستاني ها نمي خواهند چشم بخورند، نمي خواهند متمول و پولدار قلمداد شوند. به همين دليل اتومبيل بي ادعايي مثل پيكان را كه هميشه بسيار ساده بدل به پول مي شود، مناسب تر يافته اند.