معلولان بخش عزيزي از جامعه ما هستند.هر يك از آن ها خانواده اي را شكل داده يا عضوي از يك خانواده هستند. نيازهاي آن ها بسان نياز افراد معمولي است به علا وه هزينه هاي ناشي از معلوليت.
به نظر مي رسد همه ما بيش از آن كه درصدد رفع نيازهاي اوليه معلولا ن باشيم معمولا ً در مورد آن ها شعار مي دهيم.جامعه معلولا ن ايران از فرصت هاي شغلي، از امكانات فرهنگي، از رفت وآمد هاي ساده و از تحصيل حرف مي زنند.آن ها اميدوارند مصوبات جديد مجلس دريچه نويي براي بهبود شرايط آن ها در زمينه هاي اقتصادي بگشايد تا كنار ساير شهروندان قرار بگيرند. آن چه كه حق طبيعي شان است.
براي حفظ كارم مجبور شده ام صبح ها با اتومبيل هاي آژانس به سر كارم بيايم يعني روزي ۲ هزار تومان مي پردازم و حدود ۵۰ تا ۶۰ هزار تومان در ماه هزينه مي كنم تا در زمان مقرر سركارم حاضر باشم و آن را حفظ كنم. ساير همكارانم چنين مشكلي ندارند ولي من بايد براي رسيدن به محل كارم هزينه بيشتري از سايرين بپردازم.
يك معلول
سرانجام معلولان
شايد كمي دير ولي نمايندگان مجلس سرانجام در جلسه چهارشنبه ۱۶ ارديبهشت خود موارد بسيار كليدي را در مورد معلولان تصويب كردند كه اميد مي رود مسائل اقتصادي و معيشتي آن ها را بهبود بخشد. تا اين زمان باوجود حضور هزاران معلول در كشور، حتي در ساختمان ها، اماكن و معابر و وسايل خدماتي نيز به شرايط ويژه آن ها بي اعتنايي شده است.
براساس يكي از مصوبات مجلس، شهرداري ها موظف به رعايت استانداردهاي تخصصي مربوط به معلولان در سطح شهر و ساختمان ها شدند.
اما آن چه در مجلس بيشتر مدنظر قرار گرفت و موردنظر همه معلولان كشور است زير ذره بين بردن مسائل اقتصادي و مالي معلولان و خانواده آن ها است. در شرايطي كه مردم عادي با مشكلا ت فراوان اقتصادي سر درگريبانند، مسائل معلولان بسيار پيچيده تر و حادتر از همه آن ها شده و متأسفانه جامعه ما طي اين سال ها به قشر معلول توجه لا زم را نداشته است.
معلولان و خانوارهاي آنان دل به اجراي قانون تصويب شده بسته اند و اميدوارند همه چيز به شعار و نوشته شدن چند خط روي كاغذ خلاصه نشود.
فشار بر آن ها مضاعف است
معلولان همه مشكلا ت شهروندها را تحمل مي كنند به علا وه معلوليت خويش. معلوليت معمولا ً آن ها را از فعاليت هاي روزمره بازداشته و ورود آن ها به بازار لبالب از رقابت كار را پيچيده تر كرده است. به موارد زير دقت كنيد تا دريابيد معلولان با چه مسائل مالي براي ادامه حيات سردرگريبان هستند.
حركت
اولين و بزرگترين دشواري معلولا ن حركت و جابه جايي در سطح شهر است. در شرايطي كه ازدحام رفتن مردم به محل كار خويش در ساعات اوليه صبح و بازگشت به خانه در غروب ها افزايش يافته، معلولان ولو آن كه داراي حرفه و شغلي باشند نمي توانند با افراد عادي و سالم براي يافتن اتوبوس، تاكسي و مسافركش رقابت كنند.
علي.ب كه از ناحيه كمر به پايين فلج است در اين مورد مي گويد: در يك شركت خصوصي شغل خوبي دارم و در بخش حسابداري آن فعاليت مي كنم. مشكل من انجام كارهاي روزمره ام نيست و شايد بهتر از ساير همكارانم وظايف محوله ام را انجام مي دهم؛ چراكه حفظ كارم براي من اهميت بيشتري دارد. بزرگ ترين دشواري من رفتن به محل كار و بازگشت به خانه ام است. در طول چند ماه هر روز ديرتر از سايرين به محل كارم رسيدم چراكه نمي توانستم مثل مردم عادي اولين وسيله نقليه اي را كه در دسترس قرار مي گيرد سوار شوم.
بنابراين براي حفظ كارم مجبور شده ام صبح ها با اتومبيل هاي آژانس به سر كارم بيايم يعني روزي ۲ هزار تومان مي پردازم و حدود ۵۰ تا ۶۰ هزار تومان در ماه هزينه مي كنم تا در زمان مقرر سركارم حاضر باشم و آن را حفظ كنم. ساير همكارانم چنين مشكلي ندارند ولي من بايد براي رسيدن به محل كارم هزينه بيشتري از سايرين بپردازم.
چرا به معلولان كار نمي دهيد؟
به نظر مي رسد همه به معلولا ن احترام مي گذارند و در شكل ظاهري چنين هم هست؛ ولي معلولان در مقايسه با افراد عادي مورد بي مهري صاحبان كار قرار دارند و كارفرمايان در شرايط برابر حرفه اي - و نه جسمي - معمولا ً ترجيح مي دهند افراد سالم را جاي معلولان استخدام كنند.
جواد.ج كه ليسانس اقتصاد دارد و قطع نخاعي به شمار مي رود مي گويد: «كارفرمايان فكر مي كنند استخدام يك معلول يعني دردسر، يعني كاهش راندمان كار، تلقي اكثر آن ها اين است بايد هزينه بيشتري در انتهاي كار به كارمند معلولشان بپردازند و شكايت هر معلولي از كارفرمايش به سازمان بيمه هاي اجتماعي مورد تأييد قرار مي گيرد. آن ها مي خواهند از اين دردسرها كه البته ساخته و پرداخته ذهن آنها است دور بمانند. از سوي ديگر فكر مي كنند نمي توانند خرواري از كار سر كارمند معلول خويش بريزند. در حالي كه كيفيت كار ما هرگز پايين تر از ديگران نيست و احتمالا ً به دليل معلوليت خويش دقت بيشتري هم براي انجام وظايف محوله انجام مي دهيم.
ايجاد فرصت هاي شغلي براي معلولان اهميت بسياري دارد و نه تنها آن ها را از پيله تنيده شده دور آن ها رهايي مي بخشد؛ بلكه از فشار مالي كه آن ها به عنوان يك مصرف كننده صرف بر خانواده ميآورند، جلوگيري مي كند. ضمن آن كه بسياري معلولان عزيز ما ازدواج كرده اند و تشكيل خانواده زده اند و نيازهاي آن ها بسان ساير آحاد جامعه است و نمي توان و نبايد حضور آن ها را ناديده گرفت.
جايي نزديك خانه
معلولا ن معمولا ً نمي توانند بسان افراد معمولي براي يافتن كار و انجام آن به مكان هاي دور دست يا ساير شهرستان ها بروند. اولين و كليدي ترين نكته براي آن ها يافتن كار در شهر خود و ترجيحاً در نزديكي خانه خود است؛ چراكه از امكانات ارائه شده در خانه خويش - هرچه هست - محروم مي شوند و بايد هزينه هاي ديگري را در اين زمينه در صورت تغيير شهر و محل خويش بپردازند.
حسن.ر كه با ويلچر حركت مي كند و روزها در سوپرماركتي پشت صندوق مي نشيند، مي گويد: اكثر ما معلولان امكانات حداقلي را براي جابه جايي خود تعبيه كرده ايم. چه براي ورود و خروج به خانه و چه مثلا ً ايجاد رمپ هاي كوچك براي ورود و خروج به دستشويي و حمام. ايجاد همين تسهيلا ت در محلي ديگر متضمن هزينه بيشتر براي ما است.
من معلولي را مي شناختم كه هر بار مي خواست به آپارتمانش برود يا خارج شود به دو كارگري كه در نزديكي خانه اش كار مي كردند پول مي داد تا او را با چرخش جابه جا كنند. اين ها جزئياتي است كه كمتر كسي به آن ها در رابطه با مسائل معلولان دقت كرده و بخشي از درآمد ما را مي بلعد.
بنابراين بازار كار معلولان نه تنها به دليل نوع معلوليت آن ها و تلقي كارفرمايان محدود است؛ بلكه هر معلولي باتوجه به معلوليت خويش هزينه ويژه اي را در منزل خويش متقبل شده كه نمي خواهد آن هزينه را دوباره در جايي ديگر بپردازد.
هزينه رويارويي با معلوليت
بسياري از معلولان با معلوليت خويش به اشكال مختلف مبارزه مي كنند. سري به مراكز فيزيوتراپي بزنيد تا دريابيد برخي از معلولان چگونه درصدد حركت دادن پا يا دست فلج شده خويش هستند و چگونه هزينه هاي بالايي را در اين زمينه مي پردازند.
هزينه برگزاري جلسات فيزيوتراپي در اين زمينه كه نياز به حضور متخصص از يك سو و ابزار لا زم از سوي ديگر دارد باتوجه به اينكه متخصص مربوطه و امكانات عرضه شده بسيار متنوع است. فيزيوتراپ ها به طور متوسط براي هر عضو بدن (هزينه هاي فيزيوتراپي عضوي محاسبه مي شود مثلاً براي يك زانو) حدود ۴۵۰۰ الي ۳۵۰۰ تومان دريافت مي كنند كه پايين ترين رقم در اين زمينه ها به شمار مي رود. بنابراين اگر بيمار يا معلولي فقط هفته اي دو جلسه از فيزيوتراپ ها مدد بجويد بايد حداقل ماهي ۳۰ هزار تومان بپردازد. همين رقم براي انجام درمان ويژه روي ستون فقرات توسط پزشكان چند برابر مي شود. آن چه عملا ً بسياري از معلولان را از مبارزه با معلوليت خود باز داشته؛ چراكه نه آن ها و نه خانواده آن ها توانايي تحمل اين هزينه ها را ندارند.
همين امر در مورد وسايل ويژه معلولان و بيماران جلب نظر مي كند. براي مثال قيمت ويلچر ساده ايراني حدود ۵۰ تا ۱۰۰ هزار تومان و ويلچر خارجي ۲۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان است و اگر نهادهاي ويژه در اين زمينه كمك هاي خود را انجام ندهند بسياري از معلولان توانايي تهيه آن را ندارند. چنان كه در حال حاضر از يك سو ويلچرهاي دسته دوم با قيمتي معادل ۳۵ تا ۷۰ هزار تومان معامله مي شوند و از سوي ديگر ويلچرهاي فرنگي يك ميليون توماني هم در بازار به فروش مي رسند كه تفاوت قيمت اتومبيل هاي كهنه و اتومبيل هاي فرنگي را به ياد ميآورند.
شرايط خانواده ها
در شرايطي كه خانوارها از فشار بي حصر تورم و بيكاري مي نالند، خانواده هاي معلولا ن با فشار مضاعفي روبه رو هستند. آن ها شرايط حاكم بر مردم عادي را تحمل مي كنند ولي هزينه هاي اضافي براي ارائه خدمات ويژه به فرد معلول خود را نيز مي پردازند.
رضا.د كه يكي از فرزندان او از بدو تولد دچار مسائل عديده اي بوده براي حفظ پسرش هفته اي ۵ روز او را به يكي از مراكز ويژه فيزيوتراپي كه شامل استخر شنا هم هست مي برد. او مي گويد: حداقل ماهي ۱۵۰ هزار تومان براي زنده نگاه داشتن پسرم مي پردازم. اندام او بايد توسط كارشناسان به حركت درآيند تا از فلج نهايي او جلوگيري شود. در غير اين صورت به يك تل گوشت بدل خواهد شد؛ اما نمي دانم تا كجا مي توانم اين هزينه را بپردازم.
از سوي ديگر حتي معلولاني كه داراي مشكل حادي هم نيستند هزينه هاي قابل توجهي را براي خانواده ها به ارمغان ميآورند.
مريم.ف كه پاهاي پسرش رشد نكرده مجبور شده براي تحصيل او به معلم هاي خصوصي متوسل شده و ارقام بالا يي بپردازد. او مي گويد: متأسفانه مدرسه مناسبي براي پسرم نيافتم و يكي، دو مركز موجود از منزل ما بسيار دور است و رفت وآمد پسرم دشوار و پرهزينه. بنابراين به معلم هاي خصوصي متوسل شده ام و بدون اغراق نزديك به ماهي ۲۰۰ هزار تومان براي ادامه تحصيل او مي پردازم. اميدوارم برنامه ريزان فكر عاجلي درمورد افرادي مثل پسر من و خانواده هايي مثل ما كنند؛ چراكه مي دانم اكثر خانواده ها توانايي پرداخت اين مبلغ را ندارند.
اعظم.ب كه دخترش نابينا است نيز در اين زمينه مي گويد: امكانات موجود براي معلولان بسيار اندك است و خانواده هاي معلولان تحت فشار مالي شديدي از باب آن معلوليت قرار دارند. دختر من بسيار بااستعداد است و تا دوره راهنمايي هم با موفقيت بالا آمده، ولي ديگر توانايي پرداخت هزينه معلم خصوصي براي او را نداريم و باعث تأسف است آدمي مثل او كه تشنه علم و دانش است در اين نقطه متوقف شود.
فعاليت هاي سازمان بهزيستي
گفته مي شود حدود ۸۰۰ هزارنفرمعلول مددجو تحت پوشش سازمان بهزيستي قرار دارند كه شامل ۳۰۰ هزار معلول و ۵۰۰ هزار مددجو هستند.
نيمي از مددجويان تحت پوشش سازمان را زنان خودسرپرست تشكيل داده و علا وه بر آن زنان آسيب ديده اجتماعي، بيماران رواني، معتادان بازپروري شده و سالمندان را مي توان به آن افزود.
سازمان بهزيستي در زمينه توانمند سازي معلولا ن فعاليت مي كند و در عين حال به مقوله اشتغالزايي مددجويان هم پرداخته است.
مسعود حيدرنژاد، معاون امور اشتغال سازمان بهزيستي در اين مورد مي گويد: براساس آمار بين المللي، در جوامع پيشرفته سه تا چهار درصد معلول بارز وجود دارد كه از اين تعداد تنها يك درصد آنان توانايي كار كردن دارند. براساس جمعيت كشور، ۷۰۰ هزار نفر معلول ايراني توانايي كار كردن دارند كه از اين تعداد، يك سوم در سن ۱۵ تا ۴۰ سالگي هستند.
معاون اشتغال سازمان بهزيستي كشور بااشاره به برنامه هاي آتي اين بخش در اشتغالزايي براي معلولا ن و مددجويان تحت پوشش، فراخوان كارفرمايان و تشكيل يك بانك اطلا عاتي براي مشخص كردن نياز آنها (كارفرمايان) به نيروهاي مورد نياز را از جمله برنامه هاي اين سازمان در سال جاري خواند.
به گفته وي، سازمان بهزيستي به كارفرماياني كه براي معلولا ن فرصت شغلي فراهم كنند، علا وه بر ۳۰ ميليون ريال وام اشتغالزايي اداره كار، ۱۰ ميليون ريال نيز پرداخت مي كند.
او تأكيد كرد: در صورتي كه كارفرمايان به طور مستقيم از سازمان بهزيستي معلولا ن را جذب كنند، تنها ۳۵ ميليون ريال از سوي اين سازمان به عنوان وام اشتغالزايي پرداخت خواهد شد.
حيدرنژاد به ساير طرحهاي سازمان بهزيستي براي تشوق كارفرمايان به جذب معلولا ن اشاره كرد و گفت: اين سازمان دفترچه فرصت شغلي همانند اداره كار در دست تهيه دارد تا از طريق پست در سراسر كشور توزيع كند.
به گفته وي، اجراي اين طرح سال گذشته در ۹ استان آغاز شد و سازمان بهزيستي در سال جاري اين طرح را در سراسر كشور اجرا مي كند.
براساس اين طرح، كارفرمايان، طرحهاي اشتغالزايي خود براي معلولا ن را به اين سازمان ارائه كرده كه در صورت تأييد، كارفرمايان با جذب معلولا ن، از وامهاي اشتغالزايي سازمان بهزيستي استفاده خواهند كرد. همچنين كارفرماياني كه بتوانند براي ۳۰ تن از معلولا ن اشتغالزايي كنند (تعهد پنج ساله براي اشتغال معلولا ن)، از وام يك ميليارد ريالي با بهره سه درصد و زمان بازپرداخت شش ساله بهره مند خواهند شد.
اين مسؤول، اعتبار سازمان بهزيستي براي اجراي اين طرح در سال جاري را ۲۰۰ ميليارد ريال عنوان كرد و گفت: اين ميزان اعتبار براي شش هزار و ۵۰۰ نفر اشتغال ايجاد مي كند.
وي، زمان بازپرداخت اين گونه وام ها را از مشكلا ت كارفرمايان خواند و افزود: سازمان بهزيستي با بازپرداخت شش ساله تأكيد دارد؛ اما بانك ها زمان بازپرداخت اين وامها را يك ساله عنوان مي كنند.
به گفته وي، هم اكنون رايزني سازمان بهزيستي با بانك ها در خصوص زمان بازپرداخت همچنان ادامه دارد.
حيدرنژاد، اعتبارات اشتغالزايي سازمان بهزيستي استان تهران در سال گذشته را ۹ ميليارد و ۲۰۰ ميليون ريال ذكر كرد. به دليل آن كه اين اعتبارات از آبان ماه سال گذشته واگذار شده لذا تاكنون فقط ۴۰ درصد آن جذب شده است. همچنين تاكنون حدود نيمي از اعتبارات اشتغالزايي سازمان بهزيستي جذب شده كه اين اعتبارات براي چهار هزار و ۵۰۰ نفر اشتغالزايي كرده است.
