محمد اميري
اشاره:
از همان آغاز ورود به محوطه خبرگزاري فارس، اين ذهنيت را داشتم كه در يك ساختمان كوچك با امكاناتي كم، چند تا خبرنگار جوان و ميان سال اين همه حجم كار خبررساني را انجام مي دهند. اما از همان ابتداي كوچه سعيدي تمام پندارهايم فروريخت.
از ماشين هاي شيك و تميز داخل كوچه مي تواني حدس بزني كه با آدم هاي فرهنگي و متشخص روبرو هستي.
خبرگزاري فارس از تلفيق دو خبرگزاري تابان و فارس شكل گرفته و اعضاي هيات مديره آن را مطبوعاتي هاي باتجربه و پيشكسوت چون عليرضا شميراني، حسن اسلامي مهر، بيژن مقدم، اكبر نبوي، مسعود روح الامين و حسن مرادي تشكيل داده اند. عمر خبرگزاري فارس به بيش از دو سال نمي رسد، اما در طول اين مدت كوتاه به يمن خوش فكري دست اندركاران آن، خبرگزاري، فاصله اي طولاني را در زمان كوتاه سپري كرده است. «مهدي فضايلي» مديرعامل خبرگزاري فارس، فعاليت مطبوعاتي خود را با روزنامه فردا در سال ۷۶ با سمت دبير سياسي روزنامه به مدير مسئولي احمد توكلي، نماينده فعلي مردم تهران آغاز كرده است.
بعد از آن مدتي را در روزنامه جوان با سمت دبير سياسي و سردبيري روزنامه به تجربه اندوزي در حوزه رسانه اي پرداخته است. وي با تحصيلات كارشناسي فقه و مباني حقوق و كارشناسي ارشد مديريت دولتي، هم اينك عهده دار سكان هدايت خبرگزاري فارس است. با او در زمينه فرازونشيب هاي خبرگزاري، گفت وگويي انجام داده ايم كه در پي مي آيد.
* در فضاي «انبوه اطلاع رساني ايران» خبرگزاري فارس با چه قصدي شكل گرفت؟
تعبير انبوه اطلاع رساني ايران به شكل امروزي براي خبرگزاري فارس مصداق ندارد، چون زماني كه شروع به كار كرديم، فقط سه خبرگزاري (ايرنا، ايسنا و واحد مركزي خبر) به كار اطلاع رساني و نشر اخبار مي پرداختند. البته هنوز هم در زمينه هاي خبري آن چنان كار نشده و باز هم مي توان گفت كه حوزه هاي خبري بكري وجود دارد. اما بايد بين تنوع رسانه ها و محتواي آنها تفاوت جدي قايل شويم. به تعبير ديگر، هم پاي تنوع رسانه اي در كشور، تنوع نگاه محتوا و اطلاعات شكل نگرفته و هنوز ما در حوزه هاي اطلاع رساني جاي خالي زيادي داريم.به هر حال، به رغم راه اندازي خبرگزاري هاي متنوع، سايت هاي اينترنتي خبري و چندين شبكه تخصصي در حوزه اطلاع رساني، مي بينيم كه همچنان انگيزه لازم براي شكل گيري خبرگزاري ها وجود دارد.
راه اندازي خبرگزاري فارس نشان داد كه فضاي رقابت در عرصه رسانه اي به صورت جدي تري مطرح است، بازخورد انعكاس اخبار و مطالب منتشره از سوي خبرگزاري فارس نشان مي دهد كه اين فضاي خالي رسانه اي واقعاً وجود دارد.
*از اين كه به يك گروه سياسي خاص منتسب هستيد، واهمه اي نداريد؟
- متاسفانه در فضاي سياسي كشور اين نوع برخورد، نهادينه شده است كه هر حركتي را براي راحت كردن مساله به يك جريان نسبت مي دهند. اغلب گروه هاي سياسي و افراد، وقتي كاري در حوزه هاي مختلف شكل مي گيرد، سعي مي كنند بلافاصله آن را در قالب جريان هاي سياسي موجود مورد ارزيابي قرار دهند و به همين خاطر، تمامي نگرش ها و قضاوت هاي خود را به صورت كليشه اي از همان منظر مطرح مي كنند، در حالي كه امكان دارد اين نوع نگرش ها با فضاي واقعي كاملاً انطباق نداشته باشد.
با توجه به چنين فضايي هيچ واهمه اي از اين نوع قضاوت ها نداريم. مهم اين است كه بتوانيم مخاطبان خود را متقاعد كنيم كه با وجود گرايش هاي سياسي به صحت و سقم خبر و مسايل حرفه اي خبري توجه كنند و اگر چه اخبار له يا عليه فرد، جريان يا دستگاهي است، اما خبر صحيحي است، تاييد صداقت و انصاف ما از سوي مخاطبين از مهمترين مسايل ماست.
*اغلب اخبار دولت را با سمت وسوي سياسي خاصي ارايه مي كنيد، چرا؟
- ما اغلب در انتشار اخبار سعي كرده ايم با نگاهي به حقوق مردم و جامعه بخش هاي مختلف خبري را مورد توجه قرار دهيم. بنابر اين بخش دولتي هيچ تفاوتي با ساير بخش ها ندارد، ممكن است در جايي حركت قابل نقدي وجود داشته باشد، ولي نه با اين تعبير شما و شايد هم ويژگي خبري برخي حوزه هاست كه تبديل به يك جريان خبر مي شود. به طور مثال، موضوعي كه در وزارت راه و ترابري اتفاق افتاد، به نگاه خبرگزاري فارس بر نمي گردد، بلكه اين نوع تصميم گيري باعث شد چنان اخباري را به دنبال داشته باشد كه بالاخره دولت نسبت به آن مساله توجه خاص نشان دهد و موجب توقف ادامه فعاليت شركت مورد نظر شود. و يا در حوزه قوه قضائيه، با توجه به اينكه در زمينه اعلام پست صوتي، كسي پاسخگوي مردم از طريق آن شماره تلفن نبود. سعي كرديم اين واقعيت را در قالب خبر مطرح كنيم كه البته عده اي در قوه قضائيه تشكر كردند و عده اي هم ناراحت شدند. از اين نوع اخبار در تمامي حوزه ها وجود دارد و تنها به يك بخش محدود نمي شود.
*براي شكل گيري اين خبرگزاري از كدام همكاران مطبوعاتي استفاده كرديد؟
- اصولاً همكاراني كه در خبرگزاري فارس مشغول فعاليت هستند به دو بخش تقسيم مي شوند. گروه اول كه سابقه مطبوعاتي دارند و گروه دوم كه سابقه مطبوعاتي ندارند. در ميان افراد گروه اول از تمامي روزنامه نگاران ارزشي، دوم خردادي و مستقل در سطوح خبرنگاري و مديريتي حضور دارند.
در گروه دوم هم همكاراني كه سابقه مطبوعاتي نداشتند، توانستند از طريق طي كردن دوره هاي آموزشي- روزنامه نگاري به نوعي جزو بدنه اصلي خبرگزاري فارس قرار گيرند.
*آيا شما از رانت خبررساني حوزه هاي سياسي برخوردار هستيد يا نه؟
اين مساله اگر هم وجود داشته باشد، جنبه منفي براي هيچ رسانه اي به شمار نمي آيد، بلكه به خودي خود موجب مي شود كه از طريق ارتباط ويژه با حوزه هاي سياسي اخبار قابل ملاحظه اي در اختيار رسانه ها قرار دهد. اگر قرار باشد منابع خبري خبرگزاري ها يكسان باشد، نه رقابتي بين رسانه ها ايجاد مي شود و نه اطلاع رساني متنوعي صورت مي پذيرد. به عبارت ديگر موضوعي كه مي تواند اين تنوع خبري را ايجاد كند، توانمندي حضور رسانه ها در حوزه هاي مختلف خبري و دسترسي به منابع موثق و مطلع است. حال اگر هر خبرگزاري به شكل صحيح و در چارچوب اخلاق حرفه اي، بتواند اخبار خود را كسب و در دسترس مخاطبان قرار دهد؛ عملاً كار مطلوبي انجام داده است. بنابراين در راستاي اصول حرفه اي كار خبري و با رعايت موازين اخلاقي، خبرگزاري فارس تلاش كرده است در حوزه هاي مختلف خبري در عرصه رقابت با ساير رسانه ها نقش و وظيفه خود را به خوبي انجام دهد.
* در ميان مراكز اطلاع رساني داخلي، كدام خبرگزاري را از نظر حرفه اي قبول داريد؟
- اخيراً با همفكري دوستان در مجموعه خبرگزاري فارس، طرحي را مطرح كرده ايم كه به شاخصه هاي يك خبرگزاري برتر مي پردازد. هم اينك كارشناسان ما در اين زمينه مشغول بررسي و ارزيابي شاخص هاي مطرح هستند. در اشاره به شاخص هاي مورد نظر براي انتخاب خبرگزاري برتر مي توان در گام نخست به اين نكات اشاره كرد:
* بخش ساختاري، يك خبرگزاري حرفه اي بايد از نظم ساختاري داراي ويژگي سازمان كوچك و كارآمد باشد. به تعبير ديگر بتواند با حداقل نيروهاي سازماني حرفه اي خود كارايي بالايي را در زمينه تهيه و توليد اخبار از خود بروز دهد.
* پوشش خبري وسيع در داخل و حوزه هاي بين المللي
* تكميل بخش ضروري در خبرگزاري
* برآوردن نياز مخاطبان: خبرگزاري برتر بايد اين توان را داشته باشد كه در تمامي عرصه هاي خبري از نظر كمي و كيفي نياز مخاطبان را برآورده سازد، به عبارتي حجم خبري قابل توجهي را بايد براي مخاطبان توليد كند.
* كيفيت اخبار: تنظيم حرفه اي خبر و توجه به ويژگي و استانداردهاي خبري از جمله مشخصات خبرگزاري برتر است. اگر به مجموعه مطالب توليدي خبرگزاري ها و حوزه هاي خبري توجه كنيد متوجه اين نكته خواهيد شد كه حجم بيشتر مطالب به صورت گزارش و گفت وگو است و سهم خبر در ميان آنها كمتر است. در حالي كه خبر به عنوان ركن اساسي اطلاع رساني بايد مدنظر خبرگزاري برتر باشد.
* توانايي نيروي انساني: موفقيت رسانه ها در گرو توانمندي آموزشي و حرفه اي منابع نيروي انساني است. نيروي انساني كارآمد بايد به عنوان سرمايه يك رسانه تلقي شود. تجربه نشان مي دهد در حوزه هايي كه خبرنگاران حرفه اي با انگيزه حضور دارند حوزه خبري مورد نظر پويا و زنده است.
* امكانات فني و پشتيباني: وجود يا عدم وجود تجهيزات نرم افزاري و سخت افزاري در مجموعه خبرگزاري برتر مي تواند در عرصه رقابتي به صورت جدي به آن مجموعه اطلاع رساني كمك كند و يا اينكه آسيب وارد كند.
* درآمدزايي: هر خبرگزاري برتر مي تواند با ارايه محصولات خبري خود، زمينه را براي درآمدزايي فراهم كند، در حالي كه هم اينك برخي از حوزه هاي اطلاع رساني صرفاً سفره گسترده اي را براي مطبوعات و ساير رسانه ها فراهم كرده اند بدون آنكه مخاطبان چنين حوزه هايي بابت دسترسي به اخبار هزينه اي بپردازند.
برخي از خبرگزاري هاي داخلي شايد به اين نوع شاخص ها نزديك باشند، ولي برخي از آنها فاصله زيادي با شاخص هاي خبرگزاري برتر دارند.
با توجه به وجود چنين شاخص هايي، خبرگزاري فارس راه زيادي را براي رسيدن به وضعيت خبرگزاري برتر دارد، با اين حال، فاصله طي شده در زمان كوتاه را قابل ملاحظه مي دانيم، اميدوارم كه اين قضاوت جانبدارانه تلقي نشود، به رغم نوپابودن خبرگزاري فارس در عرصه اطلاع رساني توانسته ايم حضور قابل قبولي را براي خود ايجاد كنيم، اين نكته را احتمالاً دست اندركاران رسانه اي نيز تاييد مي كنند.
عكس: علي آقاربيعي