Hamshahri Newspaper

زهره تاجيك
حضور گسترده زنان در بازار كار موجب شده تا مسؤوليت پرورش كودكان در كانون خانواده و مهدكودك ها تقسيم شود.
بسياري از والدين بر اين باورند كه پدر و مادر بايد به طور مطلق مسؤوليت تربيت كودكان خود را برعهده بگيرند ولي نظريه هاي روانشناسي نشانگر آن هستند كه مي توان بخشي از تربيت كودكان را در مراكزي مثل مهد كودك ها نيز شكل داد. اما همه خانواده ها توانايي پرداخت هزينه مهد كودك ها را ندارند و بسياري از آن هايي كه اين هزينه ها را مي پردازند از خدمات ارائه شده راضي هستند.
رضايي يكي از روانشناسان در رابطه با اين مراكز مي گويد: مهدهاي كودك به عنوان اولين پل ميان خانه و جامعه هستند و از اين لحاظ در خور توجه اند. كانون خانواده به كودكان مجال رشد را مي دهد. اما براي ورود به جامعه، بچه ها نيازمند تجربه هاي گسترده تري هستند كه اين كانون ها به راحتي فرصت اين تجربه را به كودكان مي دهند. اين نكته مورد قبول بسياري از مادران هم هست ولي بانواني كه به كار خارج از خانه مشغولند بايد براي استفاده از مزاياي مهد كودك ها جنبه هاي مادي امر را هم كنار وجه روانشناسانه قرار دهند.
زهرا كرامتي مادر يك فرزند مي گويد: «براي من موازنه درآمد ماهيانه ام باتوجه به رفت وآمد تا محل كار و برگشت و هزينه مهد كودك تعيين كننده شده. منظورم اين است مهد كودك هايي را پيدا مي كنم كه بتوانم هزينه اش را بپردازم و كار كردن من بار اقتصادي منفي نيابد.
از سوي ديگر مزيناني يكي از شهروندان شاغل مي گويد: كار روزانه ام مثل هر كامند ديگر تا ساعت ۴ بعدازظهر است؛ ولي به علت فاصله زياد محل كار و منزلم، مشكل ترافيكي و ساعت محدود مهدها مجبور شدم فرزندم را به يكي از مهدهاي نزديك محل كارم بسپارم. البته تفاوت قيمت مهدهاي اطراف منزل و محل كارم چيزي در حدود ۲۰ هزار تومان است ولي چون چاره ديگري نداشتم مجبور شدم ماهانه نيمي از حقوقم را به شهريه مهد فرزندم اختصاص دهم.
هزينه يا كيفيت؟
آنچه كه موجب مي شود والدين در انتخاب مهد دست به گزينش بزنند در وهله اول ميزان شهريه و در مراتب پايين تر نزديكي به محل كار يا خانه است. متأسفانه به دليل اهميت يافتن اين ملا ك ها توجه به كيفيت اين مراكز در مراحل پايين تر قرار گرفته است. در اصل به علت مسائل اقتصادي خانواده ها در بسياري موارد كيفيت قرباني قيمت و هزينه مي شود.
«احمد.ح» يكي ديگر از شهروندان مي گويد: همسرم خانه دار است و فرصت نگهداري از فرزندمان را دارد اما به علت گوشه گيري فرزندم تصميم گرفتم تا او را به مهد شركت خود بفرستم تا برخي از رفتارهايش كه موجب نگراني ما شده بود اصلا ح شود. اما به علت آن كه به همسرم وابستگي خاصي دارد ترجيح دادم تا او را در يكي از مهدهاي نزديك منزلمان ثبت نام كنم تا همسرم به راحتي در طول روز به ديدنش برود. در وهله اول هزينه مربوطه برايمان اهميتي نداشت. از حقوق قابل قبولي برخوردار هستم و از آن جا كه مشكلا تي چون اجاره خانه و.... ندارم و داراي خانواده كم جمعيتي هم هستم ميزان شهريه هاي مهدها اصلا ً برايم اهميتي ندارد و حاضرم حتي ۲ تا ۳ برابر اين شهريه را بپردازم. به شرط آن كه به راستي خدمات مناسبي را در زمينه هاي روانشناسانه به فرزندم ارائه دهند.
معمولا ً والدين خانواده هايي كه كودكان خود را به مهد مي سپارند و شاغل هستند و كمتر خانواده هايي به چشم مي خورند كه مادر خانواده خانه دار باشد و فرزند خود را به مهد بفرستد؛ البته با به وجود آمدن مشكلا ت اجتماعي - خانوادگي از جمله جدايي زن و شوهر، فوت يكي از والدين، عدم پذيرش پرورش فرزند توسط مادر خانواده - كه اغلب اين افراد مهدها را وسيله اي براي فرار از مسؤوليت خود مي دانند - موجب افزايش تعداد كودكان در مهدها شده و اين مراكز مورد استقبال مردم قرار گرفته اند.
كيفيت خدمات
در برخي مهدها تعداد بچه هاي يك كلا س گاهي به ۳۰ نفر با يك مربي نيز مي رسد. آن چه نمايانگر عدم رعايت استانداردهاي مربوطه توسط برخي از مهدكودك ها است. آن چه نتايج مطلوب و مثبتي در پي نخواهد داشت نتايج منفي و بروز نابهنجاري را در كودكان ايجاد مي كند و با واكنش والدين هم روبه رو مي شود.
«مهشيد .پ» مي گويد: طبعاً وقتي هر هزينه اي كه مهدها درخواست مي كنند مي پردازيد ولي كودكتان در سراسر روز با عده اي ديگر ميان هم وول مي خورند هم پولتان را دور ريخته ايد، هم فرزندتان عذاب كشيده.
رضايي در خصوص انتخاب مهدها توسط والدين مي گويد: والدين بخصوص مادران بايد در انتخاب مهد فرزند خود دقت خاصي داشته باشند و هرچند ملا ك اصلي را در انتخاب مهد تأمين نيازهاي روحي، جسمي و آموزشي كودكان بدانند، اما بايد از مديران مهدكودك ها رعايت استانداردهاي تعيين شده توسط دستگاه هاي ذي صلا ح را هم خواستار باشند. نبايد همه چيز صرفاً به پول دادن و فرستادن فرزند به مهد كودك خلا صه شود.
دوري از خانواده
ساعات كاري مهدها يا به عبارت ديگر ساعت نگهداري كودكان توسط مهدها به طور معمول ده ساعت در طول روز است. اين ده ساعت به دو نوبت كه نوبت اول از شش صبح الي دوازده ظهر و نوبت دوم از دوازده ظهر تا چهار بعدازظهر است، تقسيم مي شوند.
آموزش، بازي ها و سرگرمي ها در مهدها از ۷ صبح آغاز و تا ساعت يازده و نيم به طول مي انجامد كه برنامه هايي چون سفالگري، نمايشي، سرود، حفظ شعر، قصه خواني، آموزش قرآن، كاردستي، ژيمناستيك، زبان و بازي در فضاي آزاد است. در برخي مهدها نيز آموزش كامپيوتر، در بين اين ساعات طبق برنامه ريزي خاصي گنجانده مي شود.
صانعي، مربي يكي از مهدها مي گويد: اين نوع برنامه ريزي ها به گونه اي است كه در ساعات اوليه با نرمش صبحگاهي شروع مي شود تا كودكان از نظر جسمي و ذهني آمادگي لا زم را جهت آموزش به دست بياورند و با نشاط بيشتري در كلا سها حضور پيدا كنند. بعد از آن ساعاتي را صرف آموزش هايي كه نياز به فكر باز دارند مي شود و سپس برنامه ريزي آغاز مي شود. آموزش هايي كه در مهد صورت مي گيرد معمولا ً به صورت بازي عرضه مي شود ولي بازي در ساعات پاياني صرفاً به منظور تفريح و ورزش بعد از مدتي فعاليت ذهني است.
اين برنامه ريزي به گونه اي است كه در طول اين ساعات كودك به هيچ وجه احساس خستگي نمي كند و از فكر و جسم خود طبق برنامه ريزي خاصي استفاده مي كند. در ساعات اوليه روز استفاده از ذهن و جسم سير صعودي پيدا مي كند و در ساعات مياني روز به اوج خود مي رسد و سپس سير نزولي خود را آغاز مي كند كه توجه به جسم، نسبت به ساعات قبلي بيشتر است.
شهريه ها
شهريه هاي ثابت اين مراكز - مهدها - براي نوبت اول از ۲۵ تا ۴۰ هزار تومان و براي دو نوبت — به همراه غذا - از ۴۵ تا ۶۰ هزار تومان متغير بوده كه تفاوت اين قيمت ها باتوجه به خسارت، محل استقرار و امكانات رفاهي تغيير مي كند.
برخي ديگر از مهدها به ازاي سه ماه عضويت پيوسته، نرخ شهريه هاي خود را كاهش مي دهند به گونه اي كه براي نوبت اول كه شهريه ثابت براي ۳ ماه چيزي در حدود ۹۰ هزار تومان است به ۸۰ هزار تومان و عضويت سه ماهه براي دو نوبت - همراه غذا - كه معادل ۱۵۰ هزار تومان است را به ۱۱۰ هزار تومان كاهش مي دهند. برخي ديگر از مهدها براي كارمندان و يا فرهنگيان تخفيف ۱۰ تا ۱۵ درصدي قائل مي شوند. با اين وصف پرداخت هزينه ها صد تا ۱۵۰ هزار تومان براي اكثر خانوارها ميسر نيست.
طبعاً هزينه هاي اين نوع مراكز تنها به شهريه ثابت آنها ختم نمي شود بلكه گاهي هزينه هاي جانبي آن ها از شهريه ثابت هم پا را فراتر مي گذارند.
عسل تديني يكي از شهروندان مي گويد: مدت ۶ ماه است فرزند كوچكم را در يكي از مهدها ثبت نام كرده ام كه شهريه اين چهار ماه ۱۶۰ هزار تومان شد ولي در ازاي خريد ليست اوليه كه شامل كيف، دمپايي، پاستل، ظرف غذا، خمير بازي و ... آن هم از جنس نه چندان مرغوب چيزي در حدود ۲۰ هزار تومان هزينه كردم كه اين مقدار بدون هزينه هاي فوق برنامه ها، اردو، عكس و... بود.
عضويت در مهدها هزينه هاي ديگري به همراه دارند كه مي توان آنها را به نوعي ثابت قلمداد كرد. هزينه هايي چون عكس ماهانه كه براي هر عكس در ابعاد كوچك ۱۰۰۰ تومان، ابعاد بزرگتر ۳۰۰۰ هزار تومان است را نام برد كه اين عكس ها در ماه يك تا دو عكس بيشتر نيست و به مناسبت هاي گوناگون و جشن ها بر تعداد اين عكس ها و همين طور هزينه هاي مصرفي خانواده ها افزوده مي شود.
علا وه بر هزينه هاي ذكر شده شهريه كلا سهاي فوق برنامه مانند كلا سهاي موسيقي، كامپيوتر و ... كه از ۳ هزار تا ۵ هزار تومان متغير است و همچنين مبلغي كه بابت اردوهاي ماهانه به مكانهاي گردشي چون باغ وحش ها، موزه حيوانات، تئاتر و پارك و ... است كه حدود هزار تا دو هزار تومان است، به اين هزينه ها اضافه مي شود.
توصيه نهايي
بسياري از روانشناسان كودك توصيه كرده اند كه مسأله كميت و قيمت را فداي كيفيت اين مراكز نكنيد. اثرات مخرب ناديده گرفتن اين ملا ك مهم بسيار عميق تر است و اين اثرات را نمي توان با قيمت سنجيد.
رضايي از جمله اين پيامدهاي منفي و جبران ناپذير كه در نتيجه غيراستاندارد بودن برخي مهدها رخ مي دهد، مي گويد: فقر حركتي، عدم آموزش كافي، ايجاد حس حسادت و خشونت در كودكان، خواب ا جباري، نامناسب بودن تغذيه و ... موجب لطمات جسمي و روحي در كودكان مي شود كه به مرور زمان آشكار مي شود. متأسفانه زماني متوجه اين ناهنجاري ها مي شويم كه زماني براي اصلا ح آن وجود ندارد و اگر هم زماني باشد با مشكلا ت بسياري روبه رو است.
وي همچنين افزود: بهترين راه براي مقابله با اين مشكل شناسايي مهدهاي استاندارد، ديدار والدين از محل و نيز آگاهي از نوع تغذيه و برنامه آموزشي اين مراكز است.
وي همچنين تحصيلات مربيان و برقراري رابطه دوستانه با كودكان را از ديگر ويژگي مهدها برشمرد.
خانواده ها بايد در انتخاب مهد مناسب براي فرزندان خود توجه بيشتري كنند و مهدكودك ها نيز بايد كيفيت خدمات خويش را بالاتر ببرند. حضور بيشتر زنان در بازار كار مترادف با نقش برجسته اقتصادي آن ها در خانوارها است، اما خب بچه ها نبايد قيمت اين نقش را به صورت ديگري بپردازند.