سه شنبه ۹ تير ۱۳۸۳ - سال دوازدهم - شماره - ۳۴۲۲
گزارشي پيرامون روند رايج در حوزه ساختمان سازي از تهيه مواد و مصالح تا نظارت
بحران نظارت در عرصه ساخت و ساز
010581.jpg
آذر مهاجر
با وجود آئين نامه ها و ضوابط مربوط به نظام مهندسي ساختمان و قوانين و ضوابط مربوط به شهرداري ها، آئين نامه ۲۸۰۰، تلاش هاي شوراي شهر و شهرداري تهران براي شناسنامه دار كردن ساختمان ها، كه مي توانند مقاوم سازي را- البته براي ساختمان هايي كه ساخته خواهند شد و نه ساختمان هاي فعلي- در پي داشته باشند، حتي بعد از وقايعي چون زلزله رودبار، بم و بعد هم بلده و زلزله اي كه سال هاست در كمين لرزاندن شهر تهران نشسته، ساختمان ها، به خصوص ساختمان هايي كه در شهر تهران ساخته مي شوند، به لحاظ مقاومت قابل اطمينان نيستند.
عمر مفيد ساختمان ها در ايران بين ۲۵ تا ۳۰ سال تخمين زده مي شود و مهمترين علت آن هم به قصور ساختمان سازان و مهندسان ارتباط دارد.
ساختمان هايي مستحق تخريب 
مهندس غفاري، مدير اجرايي شوراي مركزي سازمان نظام مهندسي در مصاحبه اي باخبر راديو سراسري اعلام كرد: «بتوني كه به طور معمول در ساختمان هاي شهري استفاده مي شود، از استحكام و كيفيت لازم برخوردار نيست و بتون هايي كه در كارگاه هاي بتون سازي كشور توليد مي شود از لحاظ مواد اوليه، حمل و نقل و توليد با استانداردهاي جهاني مطابقت ندارد.»
رئيس مركز تحقيقات ساختمان و مسكن نيز معتقد است، فقط ۵ نوع از مصالح ساخت و ساز در كشور ما داراي استاندارد هستند، در حالي كه تعداد اين مصالح به انضمام جزئيات ساختمان همچون برق و مكانيك، به ۳ هزار نوع نيز مي رسد!
با توجه به شرايط موجود، گويي همه ساختمان هايي كه در كشور ما ساخته مي شوند به خصوص در شهر تهران، براي تخريب ساخته شده اند، صرفنظر از ساختمان هايي كه حتي از همان ابتدا و در زمان ساخت دچار مشكل مي شوند، ساكنان ساير ساختمان ها نيز خيلي زود با مشكلات جانبي و هزينه هاي غيرقابل پيش بيني تعميرات و... مواجه مي شوند.
نظارت بر كار ناظر!
دلايل بسياري از جمله سهل انگاري، سودجويي، صرفه جويي هاي بي مورد، عدم تعهد و ... دست به دست هم داده اند تا ساختمان هايي كه ساخته مي شوند و شده اند، به خصوص به لحاظ مصالح از حداقل استانداردهاي جهاني هم برخوردار نباشند.
در جريان ساخت يك ساختمان، دستگاهي به عنوان ناظر بر كار كارفرما نظارت مي كند. اين نظارت توسط مهندسان ناظر و به كمك آزمايشگاه هاي مكانيك خاك انجام مي شود. مهندس ناظر موظف است در مراحل مختلف كار، با آزمايش مصالح و نوع بتون به كار گرفته شده در هنگام ساخت، كيفيت مصالح را مشخص كند.
با دقت به اين مساله مي توان عملكرد مهندسان ناظر را مهمترين علت عدم مقاوم سازي ساختمان ها و كيفيت سازه ها دانست.
ولي آيا در روند ساخت يك ساختمان، تنها مهندسان ناظر كوتاهي مي كنند و اگر چنين است، علت اين مساله را كجا بايد جست وجو كرد؟
دلايل بسياري مي تواند عملكرد دستگاه هاي ناظر يا مهندسان ناظر را توجيه كند، به طور مثال به خاطر مسايلي چون ميزان حق الزحمه ها، دستگاه هاي ناظر از وجود و دانش مهندسان ناظر كارآزموده محروم شده اند، مهندساني هم كه دراين عرصه فعاليت دارند تنها مقصران ماجرا نيستند. گاهي اين سيستم نظارتي به خاطر مشكلات مختلفي ( از جمله مالي ) كه برايش فراهم مي شود، مثلا از سوي كارفرمايا... چنانچه بخواهد هم امكان انجام يك كار اصولي را ندارد.
گاهي عدم تعهد اخلاقي وعدم پايبندي دست اندركاران ساخت يك ساختمان (چه ناظر، چه مشاور و چه مجري) به اصول و قوانين ساختمان سازي، اين مشكلات را به دنبال دارد و گاهي نيز كارشكني ها و مداخله در روند كار اين سيستم نظارتي، شرايط را براي عملكرد ضعيف و غير قابل دفاع، فراهم مي كند.
مهندس غفاري در اينباره معتقد است: «تشكيل واحدهاي نظارتي و آزمايشگاهي براي كنترل كيفيت بتون ها و مصالح ساختماني ضروري است.»
اما آيا اين گفته بدين معناست كه بايد بر كار ناظران نظارت كرد؟!
دكتر خالو، استاد دانشگاه عمران دانشگاه شريف و عضو انجمن بتون آمريكا در ايران درباره سيستم كنترل كيفيت مصالح ساختماني مي گويد: «متاسفانه در بسياري پروژه هاي ساختماني، آزمايش هاي لازم براي اندازه گيري مقاومت گسيختگي انجام نمي شود و نمونه هايي استوانه اي و مكعبي را از بتون تهيه نمي كنند تا خصوصيات و رفتار آن در آينده مشخص شود. آئين نامه هاي موجود هم تنها دستور العملي هستند كه بايد اجرا شوند و اجراي آنها هم بر عهده مهندسان ناظر است، ولي چيزي كه تنها در حد يك نوشته باشد تا زماني كه به عمل درنيايد فايده اي ندارد.»
وي همچنين درباره ضعف عملكرد مهندسان ناظر مي گويد:« اگرچه مسووليت اصلي نظارت بر مصالح را مهندسان ناظر بر عهده دارند، اما تا زماني كه از آنها حمايت نشود نمي توانند كارشان را درست انجام بدهند. در بسياري موارد كارفرماها، عرصه را بر مهندسان ناظر تنگ مي كنند. متاسفانه ما به فكر و ايده بها نمي دهيم و كارفرماها از ايده هاي مهندسان ناظر استفاده نمي كنند و كمتر پيش مي آيد كارفرمايي حاضر شود به خاطر كاراتر بودن سيستم و استفاده از شيوه هاي اصولي تر  ، هزينه كند، ولي ممكن است هزينه هاي ضرر و زيان را هم بپردازد!»
و طبق معمول سودجودها...
در شرايطي كه به اعتبار نتيجه حاصل از عملكرد ساختمان سازان و مهندسان، نمي توان چندان به قانوني بودن ساخت وسازها و اصول تهيه سازه ها اطمينان داشت، وجود مراكزي كه به صورت غيرمجاز مصالحي چون «بتون آماده» را تهيه مي كنند، مزيد علت شده اند! در حال حاضر بيش از ۳۲۰ ميليارد ريال در بخش توليد بتون آماده سرمايه گذاري شده و سالانه بالغ بر ۳ ميليون متر مكعب بتون توسط توليدكنندگاني كه پروانه بهره برداري دارند تهيه مي شود و در كنار اين واحدها توليد كنندگاني هم هستند كه با تغيير عنوان يا محل فعاليتشان توانسته اند به توليد بتون آماده غيرمجاز و غير استاندارد در طول زمان مبادرت ورزند، بدون آنكه شناسايي شوند.
قطعاً شناسايي و پايان دادن به كار چنين توليدكنندگاني مي تواند شرايط بهتري را براي فعاليت هاي واحدهاي مجاز و البته سنجش كيفيت عملكرد آنها فراهم آورد.
روشي براي دور ريختن سرمايه ملي...!
نوسانات قيمت مصالح ساختماني به ويژه سيمان، استفاده از شيوه هاي غيراصولي براي كم كردن هزينه ها، اخلاق عمومي جامعه و ... باعث شده در شرايط بغرنج كنوني، نه مهندسان و نه مسوولان به فكر كيفيت ساختمان ها نباشند و بسياري در اين مورد تشكيل يك سيستم نظارت بالاتر (نه بهبود و ارتقاي عملكرد سيستم نظارتي فعلي) را چاره كار بدانند. اما دكتر خالو در اينباره معتقد است: «در همه كشورهاي دنيا يك ساختمان به عنوان ساختمان نمونه به لحاظ طراحي و اجرا، معرفي مي شود، ولي ما در كشورمان اين كار را نمي كنيم. قوانين و آئين نامه هاي لازم تدوين و تصويب شده اند، اما اجرا نمي شوند. هرگز مشاوران و پيمانكاراني كه كارشان را درست انجام مي دهند معرفي و تشويق نمي شوند و هرگز با آنها كه كارشان با اشكال روبه رو بوده، برخورد نمي كنند. چند بار ديده ايم ساختماني قبل از استفاده يا در حين ساخت به دليل عدم رعايت ضوابط، تخريب شود؟»
دكتر خالو يادآوري مي  كند كه در بسياري از كشورها مهندسان ناظر علاوه بر همه مراحل آموزشي و امتحاني كه مهندسان ديگر مي گذرانند يك دوره اي خاص و امتحان ويژه اي را براي كار نظارت طي مي كنند تا صداقت، تعهد و عملكردشان مورد تاييد قرار گيرد.

آخرين اثر كالاتراوا
010584.jpg
كيوان نجفي 
ابتدا قرار بر اين بود كه يك تالار كنسرت ساده باشد، اما بعدا وعده داده شد كه اين ساختمان چند عملكردي به عنوان نشان برجسته شهر تنريف Tenerife در سانتاكروز جزاير قناري، خودنمايي كند.
اين طاق نماي عظيم كه تالار كنسرت را دربر گرفته، كار جديدي است از معمار مشهور اسپانيايي، سانتياگو كالاتراوا.
تالار كنسرت تنريف در شهري با جمعيت ۲۵۰ هزار نفر به عنوان خانه اپراي شهر و محل اصلي فعاليت اركستر سمفوني سانتاكروز و همچنين مكاني براي گروه هاي موسيقي و اجراهاي رقص، تئاتر و اپراي اسپانيايي و برگزاري كنفرانس هاي بين المللي است؛ اين اولين ساختمان هنرهاي نمايشي است كه كالاتراوا طراحي كرده است.
سايت اين مجموعه، داراي وسعت ۳/۲ هكتاري و در كنار اقيانوس است. ۶ هزار و ۷۴۱ متر مربع از آن براي بناي اصلي اشغال شده و باقي آن يك مجموعه اداري و يك ميدان كه با سنگ خاكستري تيره محلي پوشيده شده و در زيرش پاركينگ قرار دارد.
طاق بال مانند، به صورت پيش ساخته در ۱۷ قطعه از سويل با كشتي به جزيره آورده شده و سنگين ترين قطعه آن ۶۰ تن وزن داشته است و به روش مشابه اي كه در پل سازي استفاده مي شود اين قطعات را با يكديگر تركيب كرده اند. پس از اتصال آنها و ساختن اين بال عظيم، آنرا توسط جرثقيل ويژه اي با ظرفيت ۲ هزار و ۴۰۰ تن كه از والنسيا آورده شده بود برپا كردند.
بال طراحي شده تنها در ۵ نقطه داراي اتكا است و بوسيله بتون سفيد كه از تركيبات سنگريزه هاي رودخانه و شن درشت دانه تنريف است، ساخته شده است. در كل ۲ هزار تن بتون مصرف شده است.
همچنين تمامي پوسته ساختمان با ۱۸هزار متر مربع سراميك سفيد پوشيده شده است.
طي عمليات اجرايي ۴ جرثقيل ۴۵ متري و ۴ جرثقيل ۱۰ متري در بالاترين نقطه ساختمان فعاليت داشتند.
تالار كوچكتر كه به عنوان تالار موسيقي استفاده مي شود، گنجايش ۴۱۰ نفر را داراست و ديوار پشت اين تالار با تخته هاي چوبي افقي پوشيده شده كه پوششي از فايبرگلاس نيز در پشت چوب ها قرار داده شده است. تالار بزرگتر كه براي سمفوني در نظر گرفته شده، گنجايش يك هزار و ۶۶۸ نفر را دارد. سن اصلي براي اجراي سمفوني، از مدول هاي ۲ متر مربعي شكل يافته كه هر مدول به تنهايي توسط يك سيستم هيدروليكي قابل حركت است. همچنين اين تالار به يك سيستم صوتي قابل تغيير نيز مجهز است. سطح تالار هم با نوعي چوب سخت فشرده كه داراي پوششي از فايبرگلاس است، پوشيده شده.
اين ۲ تالار به سيستم هاي تهويه مطبوع، مجهز شده كه دريچه هاي آنها در زير صندلي ها كار شده و از تخريب فضاهاي يكدست كه با نصب تجهيزات سقفي و ديواري پيش مي آمد جلوگيري شده است.
همچنين ۲ تالار به وسيله يك فضاي مشترك از يكديگر جدا مي شوند. يك لابي باز كه نقش عايق صوتي را براي هر دوي آنها ايفا مي كند، باعث مي شود تا بتوان همزمان در ۲ تالار مراسم برگزار كرد.
پس از بازگشايي اين مجموعه در ماه سپتامبر، برنامه هاي گوناگوني مانند كنفرانس بين المللي آب و اپراي ژوليوس سزار اثر هندل، موسيقيدان آلماني (۱۶۸۵-۱۷۵۹) در آن برگزار خواهد شد.
اما از همه مهمتر خود بنا است كه به عنوان يك رويداد معماري، توريست هاي فراواني را به شهر تنريف جذب مي كند.

زيبـاشـهر
ايرانشهر
محيط زيست
تهرانشهر
حوادث
خبرسازان
در شهر
يك شهروند
|  ايرانشهر  |  محيط زيست  |  تهرانشهر  |  حوادث  |  خبرسازان   |  در شهر  |  زيبـاشـهر  |  يك شهروند  |
|   صفحه اول   |   آرشيو   |   چاپ صفحه   |