ادغام، رقابت...
اگر چه نمايشگاه خودرو ششمين سال برگزاري خود را پشت سر گذاشت اما تغيير چشمگيري نسبت به سالهاي گذشته نداشت. مهمترين ويژگي نمايشگاه امسال حضور پررنگ و گسترده دو خودروساز عمده داخلي يعني ايران خودرو و سايپا بود كه بخش وسيعي از فضاي نمايشگاه را به خود و شركت هاي تحت پوشش اختصاص داده بودند
محمد علي خسروي : برگزاري نمايشگاه هاي بين المللي شيوه رايجي در تعامل اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي در همه نقاط جهان است و همه روزه شاهد افتتاح نمايشگاههايي با موضوع ويژه و يا عمومي در يكي از كشورهاي جهان هستيم.
برگزاري اين نمايشگاه به خودي خود مفيد است و به تعامل دروني اقتصاد منجر مي شود و گروه هاي مختلفي از مردم با ديدار از اين نمايشگاه ها سرگرم مي شوند.
در سطح كلان برگزاري نمايشگاه هاي بزرگ بين المللي به تعامل كشورها با يكديگر در زمينه هاي گوناگون كمك مي كند.
علاوه بر اين كه شركت ها و نمادهاي داخلي با عملكرد همتايان خود در خارج آشنا مي شوند و به تبادل اطلاعات مي پردازند. عموم مردم نيز با ديدار از اين نمايشگاه ها آگاهي بيشتري در مورد روند جاري در جهان به دست مي آورند و در مجموع سطح عمومي جامعه در مورد موضوع خاصي كه نمايشگاه براي آن برگزار شده است افزايش مي يابد. در ايران برگزاري نمايشگاههاي بزرگ بين المللي يك ويژگي خاص نيز دارد و آن راه بندان هاي سنگين و ناگوار در اطراف محل برگزاري نمايشگاه است كه سالها است ادامه دارد و موجب شده مردم تهران بويژه ساكنان اطراف محل برگزاري نمايشگاههاي بين المللي مخالف برگزاري هرگونه نمايشگاه شوند.
اما در هر حال و عليرغم برخي تلاش ها به دليل نبود محل مناسب برگزاري، اين نمايشگاه ها در محل فعلي در حاشيه خيابان سئول و بزرگراه چمران ادامه دارد. در هفته گذشته و در جريان برگزاري ششمين نمايشگاه بين المللي خودرو كه از جمله نمايشگاه هاي پرطرفدار در تهران است، سؤلات مختلفي از شهرداري تهران و راهنمايي و رانندگي در مورد ضرورت برگزاري نمايشگاهها در محل ديگر صورت گرفت. در اين زمينه معاون خدمات شهري شهرداري تهران گفت: قرار بوده است كه به تشخيص راهنمايي و رانندگي نمايشگاه هاي پرازدحام در محل فعلي نمايشگاه هاي بين المللي برگزار نشود. وي افزود: نمايشگاه خودرو نبايد در اين محل برگزار مي شد و مسئولان نمايشگاه اعلام كرده بودند كه با تمهيدات انديشيده شده و همكاري با راهنمايي و رانندگي در رفت و آمد اطراف نمايشگاه اخلالي ايجاد نمي شود.
در همين حال معاون راهنمايي و رانندگي نيروي انتظامي نيز اعلام كرد كه به گفته مسئولان شهرداري در سال گذشته قرار بود سه نمايشگاه پوشاك، كتاب و خودرو در مكان فعلي نمايشگاههاي بين المللي برپا نشود.
وي تأكيد كرد، با توجه به استقبال زيادي كه از نمايشگاه خودرو مي شود برخلاف وعده مسئولان اين نمايشگاه در محل ياد شده برگزار شد و مشكلاتي براي شهروندان ايجاد كرد.
۶۵۰ هزار نفر
عليرغم مشكلات ناشي از برگزاري نمايشگاه و راه بندان، اما علاقه مندان به نمايشگاه خودرو همه روزه و در مدت برگزاري آن از ۳۱ ارديبهشت تا ۴ خرداد ماه به طور متوسط شاهد ديدار يك صد و ۵۰ هزار نفر بود كه تعداد بي شمار و اكثريت آنان را جوانان و نوجوانان تشكيل مي دادند، كه به طور طبيعي و به تبع جواني، مانند ديگر همتايان خود در ديگر نقاط جهان به خودرو و سرعت علاقه مندند.
بازديدكنندگان با مشاهده خودروهاي عرضه شده داخلي و خارجي در مورد آنان اطلاعات كسب مي كردند و اكثر آنان علاقه مند به خريد آن و آگاهي از احتمال عرضه خودروهاي به نمايش گذاشته شده در بازار كشور بودند.
سال ششم
اگر چه نمايشگاه خودرو ششمين سال برگزاري خود را پشت سر گذاشت اما تغيير چشمگيري نسبت به سالهاي گذشته نداشت.
مهمترين ويژگي نمايشگاه امسال حضور پررنگ و گسترده دو خودروساز عمده داخلي يعني ايران خودرو و سايپا بود كه بخش وسيعي از فضاي نمايشگاه را به خود و شركت هاي تحت پوشش اختصاص داده بودند.
در بخش شركت هاي خارجي به طور كلي تحول چشمگير و قابل توجهي رخ نداده بود. بيشتر شركت كنندگان ، توليد كنندگان خدمات و محصولات جانبي خودرو بودند و در ميان عرضه كنندگان خودرو شركت هاي بزرگ و معظم توليد خودرو جهان حضور نداشتند. شركت هاي خارجي حاضر در نمايشگاه به طور عمده آناني بودند كه پيش از اين خبر عقد قرارداد براي توليد آن ها در يكي از شهرهاي كشور منتشر شده بود. اين شركت ها محصولات خود را كه قرار بود در ايران توليد و عرضه شود به نمايش گذاشته بودند.
مرد اول خودرو
يكي از مهمترين رويدادها اعلام توليد خودرو ۵/۳ ميليون توماني در ايران و عرضه آن در نمايشگاه بين المللي خودرو بود. پيش از برگزاري نمايشگاه بين المللي خودرو، تهرانچي يكي از دست اندركاران خودرو در ايران در مصاحبه اي كه به شكل وسيعي منتشر شد اعلام كرد كه نوعي خودرو چيني را با قيمت ۵/۳ ميليون تومان مي تواند توليد و عرضه كند. با انتشار اين خبر و پس از يك سكوت يك روزه وزارت صنايع چنين مسئله اي را تكذيب كرد و اعلام كرد كه مجوز توليد چنين خودرويي را صادر نكرده است. برخي دست اندركاران اين صنعت نيز امكان توليد چنين خودرو با قيمت ياد شده را غيرعملي اعلام و تأكيد كردند كه يك توليد كننده معمولي كه تنها اتاق آمبولانس توليد مي كند، نمي تواند خودرو توليد كند.
اما اين خودرو در نمايشگاه بين المللي تهران به همراه محصولات ديگر توليد كننده چيني عرضه شد و بسياري از بازديد كنندگان به دنبال قيمت و عرضه آن بودند.
اما ظاهراً اين خودرو قرار است با تعرفه هاي جاري وارد كشور شود و بعدها توليد گردد. به گفته تهرانچي اين خودرو بسيار ارزان است ولي ظاهر آن با ديگر خودروها كه در داخل كشور و با قيمت هاي دو تا سه برابر عرضه مي شود تفاوتي ندارد. برخي بازديد كنندگان شايد آرزو مي كردند كه امكان قاچاق خودرو نيز بود تا چين بازار خودرو ايران را نيز قبضه مي كرد و همانطور كه با عرضه انواع محصولات به قيمت هاي باور نكردني توليد كنندگان داخلي را به تلاش و تفكر و چاره جويي واداشته، بازار خودرو كشور را نيز با محصولات خود دگرگون مي كرد. طبق يك نظرسنجي كه در محل نمايشگاه و از سوي جهاد دانشگاهي برگزار شد اكثريت بازديد كنندگان از قيمت خودرو در كشور ناراضي بوده اند. واكنش شخص اول صنعت كشور در اولين روز نمايشگاه به ساخت و عرضه اين خودرو جالب بود. اسحاق جهانگيري اعلام كرد هنوز هيچ تقاضايي براي توليد اين خودرو به وزارت صنايع داده نشده و بين حرف تا عمل فاصله زيادي است .
براساس اين نظرسنجي ۳/۸۴ درصد پاسخگويان قيمت خودرو در بازار ايران را نامناسب دانسته اند.
با اين نظرسنجي دليل استقبال از چين و خودرو هاي چيني كه مطابق نظر مصرف كنندگان ايران توليد مي كنند روشن مي شود.
به نظر مي رسد كه مراكز تحقيق و توسعه در صنايع چين با دقت و كيفيت بالايي كار مي كنند و اشراف كامل بر بازار ايران دارند؛ چرا كه بيش از توليد كنندگان داخلي از نيازها و خواسته هاي مصرف كنندگان ايران آگاهي دارند. جالب اين است كه ۸/۸۲ درصد پاسخگويان نيز با واردات خودرو موافق بوده اند. علاوه بر اين ۸۵ درصد نيز با توقف توليد پيكان موافق بوده اند.
توقف توليد پيكان
يكي از حوادث مهم و خبرساز در جريان برگزاري نمايشگاه خودرو امضاي قراردادي ميان وزارت صنايع و وزارت نفت براي تعطيل خط توليد پيكان بود.
اين خبر به سادگي منتشر شد و بسياري تنها به خبر تعطيلي توليد پيكان توجه كردند اما به اين امر توجه نكردند كه براساس اين قرارداد شركت ايران خودرو براي تعطيل كردن خط توليد پيكان ۳۱۰ ميليون دلار از وزارت نفت رانت دريافت كرد. علت پرداخت اين پول براساس قرارداد امضا شده توقف توليد خودروهاي پرمصرف اعلام شد و قرار است توليد ديگر خودروهاي پرمصرف نيز متوقف شود . وزارت نفت از مجموع يك ميليارد دلاري كه به اين منظور اختصاص داده بقيه را كه حدود ۶۹۰ ميليون دلار مي شود به شركت هاي داخلي وخارجي پرداخت مي كند.
اين اقدام وزارت نفت به ظاهر عجيب مي نمايد ولي اگر بدانيم كه در حال حاضر خودروهايي در جهان توليد مي شود كه در ۱۰۰ كيلومتر ۵ ليتر بنزين مصرف مي كنند كه خودرو چيني ۵/۳ ميليون توماني از جمله آنها است، دليل ولخرجي وزارت نفت را متوجه مي شويم. پيكان كه حدود ۱۰ سال است هر سال ۱۰۰ تا ۱۳۰ هزار دستگاه توليد مي شود به گفته خود توليد كننده آن در بهترين شرايط در ۱۰۰ كيلومتر در ۱۰۰ كيلومتر ۱۱ ليتر مصرف مي كند كه برخي از جمله سازمان بهينه سازي مصرف آن را ۱۴ ليتر اعلام كرده اند. يعني حداقل دو برابر مصرف خودروهاي روز جهان.
اگر تنها يك ميليون خودرو پيكان در كشور وجود داشته باشد و اين تعداد تنها روزانه يك ليتر مصرف اضافه داشته باشند كل مصرف آنان يك ميليون ليتر و به قيمت صادراتي حدود ۲ ميليون دلار در روز قابل محاسبه است. وزارت نفت با پرداخت جايزه تعطيلي خط توليد پيكان در مدت كوتاهي بيش از يك ميليارد دلار از طريق صادرات بنزين مي تواند درآمد كسب كند. البته مردم تهران در شهرهاي بزرگ نيز مي توانند در هواي كمتر آلوده نفس راحت تري بكشند.
انحصار
در حالي كه ۱۶۹ شركت خارجي در نمايشگاه ششم خودرو شركت كرده بودند اما ۵۰ درصد نمايشگاه به عرضه دو توليد كننده داخلي تعلق داشت.
با توجه به اينكه خيابان هاي تهران و ديگر شهرهاي كشور نمايشگاه عرضه محصولات اين دو توليد كننده است طبيعي است كه در نمايشگاه تهران نيز تناسب رعايت شود و عمده فضاي نمايشگاه به اين دو خودروساز اختصاص يابد. البته بايد توجه كرد كه عمده محصولات خارجي نيز كه در نمايشگاه عرضه شده بود خودروهايي بود كه براساس قراردادهاي از پيش امضا شده قرار است تا در كشور توليد شود.
بنابراين عمده فضاي نمايشگاه همان گونه كه اعلام شد به توليد كنندگان داخل تعلق داشت. در نخستين اطلاعيه خبري نمايشگاه اعلام شده بود كه كل فضاي نمايشگاه ۶۰ هزار متر مربع است كه ۵۰ هزار متر مربع آن به دو توليد كننده داخلي تعلق دارد. بنابراين براساس اين اطلاعيه تنها ۱۰ هزار متر مربع براي ديگر حاضران در نمايشگاه اختصاص يافته بود كه البته اين امر اصلاح شد و اعلام شد كه تنها ۵۰ درصد فضاي نمايشگاه به اين دو شركت با مجموع ۳۷۵ غرفه تعلق دارد.
شعار نمايشگاه امسال اما چيز ديگري بود: جهاني شدن، ادغام و رقابتي بودن، شعاري كه به طور عملي در نمايشگاه نشانه هاي آن ديده نمي شد.
در مقابل شعار جهاني شدن، تنها توليد كنندگان داخلي در نمايشگاه حاضر بودند، خارجي هايي نيز كه شركت داشتند پيش از اين مجوز داخلي شدن گرفته بودند. طبيعي است كه تنها شركت هايي شركت كرده بودند كه از حضور در بازار ايران اطمينان داشتند. در مورد شعار ادغام نيز نشانه اي وجود نداشت و ادغام شركت هاي داخلي به دليل دولتي بودن دو شركت عمده داخلي قابل بحث نيست. اگر بحث ادغام شركت هاي داخلي و خارجي نيز مطرح باشد مسئله ادغام رنو نيسان با توليد كنندگان داخلي مطرح است كه در نمايشگاه محصولي از آن عرضه نشده بود. بحث قرارداد بنز و يا «پلت فورم» مشترك كه اين روزها به ترجيع بند سخنان دست اندركاران صنعت خودرو تبديل شده نيز عليرغم حضور چند مدل خودرو بنز از سوي دايملر كرايسلر تكذيب شد. اين در حالي بود كه وزير صنايع و رئيس سازمان گسترش پيش از نمايشگاه و در روز افتتاح نمايشگاه از امضاي قرارداد و قطعي بودن توليد آن خبر داده بودند. رقابت و رقابتي بودن نيز كه از عناصر اصلي يك بازار واقعي و متكي بر عوامل اقتصادي است با توجه به حمايتي بودن بازار خودرو و اعمال تعرفه هاي بالا براي واردات نيز چندان به چشم نيامد. توليد كنندگان داخلي نيز تحت سايه سنگين و وسيع دو توليد كننده اصلي و توليد اندك خود به رقابت نمي انديشند و تنها در فكر بقا هستند.
در مجموع نمايشگاه امسال نيز به لحاظ كيفي تفاوت چنداني با نمايشگاه هاي گذشته نداشت.اميد است نمايشگاه هاي آينده علاوه برجذب علاقه مندان خودرو وبرخي خريداران،صحنه اي براي بروز تعامل ورقابت ميان توليدكنندگان داخلي وخارجي باشد.