نگاه نشريه بررسي اقتصاد خاورميانه به اقتصاد ايران در سالهاي ۲۰۰۴ و ۲۰۰۵
چشم انداز اقتصاد ايران
|
|
اكونوميست
ترجمه: امير بهادري نژاد
با شروع به كار مجلس هفتم، تغييراتي در معادلات اقتصادي ايران به وجود خواهد آمد. شعار نمايندگان محافظه كار پيش از ورود به مجلس، افزايش سطح زندگي مردم بود به همين دليل پيش بيني مي شود كه مجلس هفتم بخش اعظم فعاليت هاي خود را روي تحقق اين شعار متمركز كند.
البته بايد توجه داشت كه اجراي اصول اوليه اصلاحات اقتصادي از جمله خصوصي سازي و تغيير در ساختار سيستم بانكي در ايران ضروري است و اگر مجلس تصميم به اجراي چنين اصلاحاتي نگيرد، روند اصلاحات اقتصادي كند خواهد بود.
پيش بيني اقتصاد
نرخ رشد واقعي توليد ناخالص داخلي در سال ۲۰۰۴، در حدود ۲/۴ درصد پيش بيني مي شود كه در نتيجه كاهش قيمت نفت در سال ۲۰۰۵، اين رقم به ۹/۳ درصد كاهش خواهد يافت. همچنين پيش بيني مي شود كه نرخ تورم از ۵/۱۵ درصد در سال ۲۰۰۴ به ۱/۱۴ درصد در سال ۲۰۰۵ كاهش يابد.
سياستگذاري
شايد ورود محافظه كاران به مجلس هفتم منجر به اتخاذ سياست هاي مؤثرتري بشود. نمايندگان جناح اكثريت مجلس هفتم قول داده اند تا فضا را براي سرمايه گذاري داخلي و خارجي مساعدتر نمايند. شايد آنها تلاش بيشتري براي جذب سرمايه گذاري خارجي در بخش انرژي انجام بدهند. با اين حال، احتمال دستيابي به پيشرفت هاي قابل توجه در مسائل مهمي چون كاهش پرداخت يارانه اندك است. همچنين توسعه خصوصي سازي با در نظر گرفتن پيامدهاي اجتماعي آن دشوار خواهد بود.
چشم انداز سياست هاي مالي
منازعات سياسي باعث شده تا كاهش قابل توجهي در هزينه هاي جاري كشور صورت نگيرد و گفته مي شود كه هزينه هاي جاري كشور در سال مالي ۲۰۰۳ (مارس ۲۰۰۳ تا مارس ۲۰۰۴) افزايش يافته است. در اين مدت درآمدهاي نفتي به دليل بالا رفتن قيمت نفت و حجم توليد، افزايش يافت و حتي فراتر از رقم پيش بيني شده در بودجه رفت. پيش بيني مي شود كه تداوم رشد اقتصادي و همچنين اصلاح ساختار مالياتي كشور، درآمدهاي مالياتي را نيز افزايش بدهد.
كارشناسان پيش بيني مي كنند كه درآمدهاي نفتي ايران در سال ۲۰۰۴ براثر پايين آمدن قيمت نفت، اندكي كاهش يابد. با اين حال چون محافظه كاران با شعار افزايش سطح رفاه زندگي مردم وارد عرصه انتخابات شدند، آنها خود را موظف به عملي كردن قولشان مي دانند كه مؤثرترين راه حل كوتاه مدت براي بهبود شرايط زندگي مردم، افزايش هزينه ها مي باشد. با توجه به اين كه قيمت نفت در سال ۲۰۰۵ نيز كاهش بيشتري نسبت به سال ۲۰۰۴ خواهد داشت، درآمدهاي نفتي ايران نيز كاهش مي يابد و احتمالاً در اين سال، پولي به حساب ذخيره مازاد درآمد نفتي واريز نخواهد شد.
چشم انداز سياست هاي پولي
با آن كه بانك مركزي در پي كسب استقلال بيشتر از دولت بوده است اما كماكان اختلاف نظر ميان تكنوكراتهاي اين بانك و وزيران وزارتخانه هاي پرهزينه ادامه خواهد يافت.
چشم انداز رشد اقتصادي
نرخ واقعي رشد اقتصادي در سال مالي ۲۰۰۳ در حدود ۲/۶ درصد اعلام شده است كه افزايش حجم توليد نفت ايران در بالا رفتن نرخ رشد اقتصادي مؤثر بوده است.
البته عامل اصلي رشد را بايد افزايش تقاضاي داخلي معرفي كرد كه اين تقاضا در پي بالا رفتن قيمت نفت از سال ۲۰۰۰ به ميزان قابل توجهي افزايش يافت. اين فرايند باعث شد تا محدوديت هاي واردات كاهش يابد و در صنايع غيرنفتي نيز تحرك به وجود بيايد.
پيش بيني مي شود كه رشد توليد ناخالص داخلي در سال ۲۰۰۴ كاهش يابد و به ۲/۴ درصد برسد كه البته اين رقم نيز مطلوب است. در دو سال آينده حجم صادرات كه بخش اعظم آن را صادرات نفتي تشكيل مي دهد كاهش خواهد يافت اما بالا ماندن درآمدهاي نفتي و همچنين عوامل سياسي باعث افزايش هزينه هاي دولت خواهد شد.
با توجه به اين كه دولت قصد هدايت سرمايه ها به بخش غيرنفتي را دارد، احتمالاً حجم سرمايه گذاري خارجي براي بهبود زيرساخت ها و صنايع غيرنفتي افزايش خواهد يافت.
در سال مالي ۲۰۰۵،رشد اقتصاد ايران به ۹/۳ درصد كاهش مي يابد. در اين سال كاهش درآمدهاي نفتي باعث محدود شدن هزينه هاي دولت خواهد شد اما در عوض حجم واقعي صادرات غير نفتي بر اثر بالا رفتن حجم توليد، افزايش مي يابد.
همچنين با توجه به آغاز عمليات اجرايي چند پروژه بزرگ نفتي، حجم سرمايه گذاري افزايش خواهد يافت.
چشم انداز تورم
نرخ تورم ايران در سال ۲۰۰۳ در حدود ۴/۱۶ درصد بود كه در سال ۲۰۰۴ اين رقم به ۵/۱۵ درصد كاهش خواهد يافت. اما با توجه به افزايش هزينه هاي دولت، پيش بيني مي شود كه روند افزايش قيمت ها تداوم يابد و با توجه به محدوديت هاي بانك مركزي، مبارزه با تورم براي اين بانك دشوار خواهد بود و تنها با كاهش هزينه هاي دولت مي توان نرخ تورم را پايين آورد. با اين حال در سال ۲۰۰۵، نرخ تورم به ۱/۱۴ درصد كاهش خواهد يافت چون رشد تقاضاي داخلي متعادل تر مي شود.
چشم انداز نرخ ارز
بانك مركزي در ابتداي سال مالي ۲۰۰۲ سياست تك نرخي بودن ارز را اتخاذ كرد و با آن كه گفته مي شود، قيمت ارز را شرايط بازار تعيين خواهد كرد اما بانك مركزي آن را تحت كنترل شديد خود خواهد داشت.
|