دكتر فاطمه قائم مقامي متخصص زنان و زايمان گفت: آموزش مادران باردار از طريق فيلم هاي مستند  آموزشي نقش عمده اي در كاهش مرگ و مير نوزادان دارد. او تاكيد كرد: از بين بردن نگراني زوجين جوان در خصوص زمان حاملگي و آموزش دادن به اين افراد كه از يك ماه تا يك سال از زمان پيشگيري از بارداري مي توان حاملگي را ايجاد كرد، بايد در فيلم هاي آموزشي گنجانده شود.
وي افزود: انجام آزمايش هاي قبل از دوران بارداري، تعيين گروه خون، غلظت خون، قند، اوره و انجام واكسيناسيون قبل از بارداري بايد در اين فيلم ها مورد توجه قرار گيرد.

هشتمين كنگره تغذيه ايران 16 تا 19 شهريورماه امسال در سالن همايش هاي رازي دانشگاه علوم پزشكي ايران برگزار مي شود.
اين كنگره توسط دانشگاه علوم پزشكي ايران، انجمن تغذيه ايران و انستيتو تحقيقات تغذيه  و صنايع غذايي كشور برگزار شده و دفتر يونيسف در ايران و معاونت سلامت وزارت بهداشت هم در برگزاري اين كنگره همكاري مي كنند. در هشتمين كنگره تغذيه حدود هزار مقاله داخلي ارايه مي شود كه از بين آنها 300 مقاله انتخابي به صورت سخنراني و 250 مقاله در فرم پوستر ارايه خواهد شد. در اين كنگره مدعويني از كشورهاي انگلستان و آمريكا نيز حضور داشته و مقاله هايي ارايه مي دهند. در حاشيه اين كنگره، علاقه مندان مي توانند از كارگاه ها و نمايشگاه هاي جنبي هم ديدن كنند.

مالاريا يك بيماري عفوني بسيار خطرناك انگلي است كه معمولا در فصول گرم سال شايع مي شود. بنابراعلام دكتر احمد رئيسي، كارشناس برنامه كنترل مالارياي وزارت بهداشت، از ابتداي سال جاري تاكنون 6381 مورد مالاريا در كشور گزارش شده كه 50 درصدمبتلا يان به مالاريا در كشور، افراد غيرايراني و عمدتا افغان هستند.
دكتر رئيسي تاكيد كرد كه اين بيماري در ماه هاي شهريور و مهر شايع خواهد شد و مردم استان هاي سيستان و بلوچستان، بوشهر و جنوب شرق استان كرمان بايد براي پيشگيري از نوع بدخيم مالاريا نكات بهداشتي لازم را رعايت كنند.

وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي با ارسال نامه اي به معاونت هاي بهداشتي دانشگاه هاي علوم پزشكي سراسر كشور اعلام كرد: در مراكز تهيه، توزيع و فروش مواد غذايي بايد از كيسه هاي پلاستيكي نوع غيربازيافتي و به رنگ روشن استفاده شود و كاربرد كيسه هاي نوع بازيافتي ممنوع است.
اقدام خوب و به جايي است، ولي چرا اينقدر دير؟ بعضي از اين كيسه هاي بازيافتي چنان بوي تعفن مي دهند كه همانجا در جا مي توان مواد به كار رفته در ساخت آنها را تشخيص داد. اميدواريم كه اين بخشنامه، شامل حال ميوه فروشي ها هم بشود. عمده مصرف كنندگان اين پلاستيك هاي بازيافتي در گروه فروشندگان مواد غذايي، همين دسته هستند.

متخصصان، استفاده از گوش پاك كن را براي نظافت محفظه گوش مضر مي دانند.
نتايج تحقيقات نشان مي دهد، بيرون آوردن ماده شمعي و قهوه اي رنگ كه از گوش ترشح مي شود نه تنها كمكي به نظافت و بهداشت گوش نمي كند، بلكه باعث ناراحتي و اختلال درسيستم طبيعي اين عضو بدن مي شود.
پزشكان متخصص گوش، حلق و بيني مي گويند: استفاده از گوش پاك كن باعث مي شود، شخص مرتب احساس خارش در محفظه داخلي گوش بكند و به طور مداوم آن را به كار گيرد. آنها مي افزايند: استفاده مستمر از گوش پاك كن گاهي موجب ايجاد زخم  در گوش و باعث بيماري  هاي مختلف مي شود. همچنين استفاده از گوش پاك كن به مرور زمان منجر به كم شدن قدرت شنوايي و پاره شدن پرده گوش مي شود.

محبوبيت زيادي بين كودكان و نوجوانان و جوانان و اقشار مسن تر جامعه دارد ولي همين وسيله دوست داشتني در صورت استفاده ناصحيح مي تواند براي گردن، شانه و كمر آسيب رسان باشد. انجمن بيماري هاي شغلي آمريكا ضمن اعلام اين مطلب اظهار كرده است كه استفاده از يك بند باعث مي شود بدن دانش آموزان به تدريج به يك سمت متمايل شده و در نتيجه باعث خميده شدن و تغيير شكل ستون فقرات و درد كمر شود. دانشمندان اين موسسه تاكيد مي كنند كودكان معمولا بار زيادي با خود حمل مي كنند كه اين امر نتايج نامطلوبي بر سلامتي آنها بر جاي خواهد گذاشت.

طي اين مدتي كه صفحه درمانگاه در كنار ساير صفحات ايرانشهر منتشر مي شود يكي از سوژه هاي ثابت ما بحث خطاهاي پزشكي بوده است كه بارها و بارها به آن پرداخته ايم و از زواياي متفاوت، آن را بررسي كرده ايم. خطا جزو لاينفك هر فعل و انفعال انساني است ولي خطاهاي پزشكي چون با جان انسان ها سروكار دارد بيش از بقيه خطاها و اشتباه ها به چشم مي آيد و ذهن را به خود مشغول مي كند. يك بار ديگر هم نوشته بوديم كه خطاهاي پزشكي از سه حالت خارج نيستند؛ يا پزشك به دليل كمبود امكانات و دارو قادر به ارايه درماني كامل و صحيح نيست، يا بيمار دستورات پزشكي را اجرا نمي كند و يا اينكه پزشك به دليل سهل انگاري يا بي دقتي يا نداشتن اطلاعات كافي دچار خطا مي شود. جز مورد اخير، حرجي بر پزشك وارد نيست ولي در بسياري از موارد حتي دردو مورد اول تمام كاسه كوزه ها بر سر پزشكان خرد مي شود.
اما اگر واقعا پزشكي به دليل مورد آخر خطا كند، وضعيت متفاوت خواهد بود و پزشك هم مثل هر فرد ديگري بايد اشتباه خود را بپذيرد و سعي در جبران آن داشته باشد ولي با نهايت تاسف بايد اذعان كرد كه برخي از همكاران پزشك با سرسختي از پذيرش اشتباه هاي خود سرباز مي زنند و گناه خطاي خود را به گردن ابر و باد و مه و... مي اندازند. شايد اين فرافكني و مسووليت گريزي در يك صنف ديگر چندان به چشم نيايد ولي بي ترديد در جامعه پزشكي تمام پزشكان- خشك و تر- با هم مي سوزند چون همانطور كه عرض شد پزشك با عزيزترين موهبت الهي بشر سروكار دارد يعني با سلامتي و حيات انسان.
مطلبي كه در ادامه خواهيد خواند گزيده اي از نامه خانم نسرين. م يكي از خوانندگان محترم روزنامه است كه ماوقعي بسيار تلخ از نوع سوم مشكلي كه ذكرش رفت را برايمان فرستاده است.
در تاريخ چهارشنبه 21 مرداد ساعت 30/12 شب حال مادر بزرگ من كه از بيماري قبلي رنج مي برد، به وخامت گراييد. آمبولانس 115 بعد از 45 دقيقه تاخير ايشان را به بيمارستان ش ارجاع داد. آنجا هم به دليل نبودن تخت خالي از پذيرفتن ايشان سرباز زدند.
ساعت 6 صبح بود كه ايشان را به بيمارستان س ارجاع دادند مادر بزرگ مرا در بخش CCU بيمارستان بستري كردند - در تاريخ 22/5/83 روز پنج شنبه - دكتر بخش به مادر بزرگم از همان ابتدا گفت كه تمام داروهاي قبلي را قطع و از مصرف آنها خودداري كند.به علاوه دستور خوردن هر روزه 25 عدد قرص به اضافه تزريق 2 آمپول به ايشان داده شد. از پنج شنبه تا شنبه هر روز از همين نسخه استفاده مي شد. بدون اينكه به مادر بزرگ من هيچ توضيحي داده شود. در ضمن پرستار بخش هر روز عكسي را به دكتر نشان مي داد و دكتر هم از روي عكس كه عكس بيمار ديگري به نام آقاي مرادي بود، براي مادر بزرگ من نسخه مي پيچيد و روزي نيم ساعت هم گردن مادر بزرگ مرا معاينه مي كرد. مادر بزرگي كه فقط به خاطر بيماري قلبي به بيمارستان برده شده بود نه ناراحتي ديگر.(لازم به ذكر است كه مادر بزرگ من بيماري قند نيز دارد و هرگونه داروي اشتباهي برايشان سم تلقي مي شود)
سه روز بعد از بستري شدن، بالاخره خود مادر بزرگم به ايشان يعني آقاي دكتر توضيح داد كه او هنوز در اين بيمارستان عكس راديولوژي نينداخته و بعد از گذشت 72 ساعت تازه اين دكتر و آن پرستار متوجه شدند كه عكس مربوط به آقاي مرادي است، مريضي كه هم بيماري سل و هم سرطان دارد و هم از ناراحتي كبد رنج مي برد و هم چشمش عفونت كرده.
حالا شما خودتان تصور كنيد كه با اين همه قرص و دارو چه بلايي سر مادر بزرگ بيچاره من آمده. مادر بزگي كه تا قبل از اينكه به بيمارستان برود حالش خوب بود و فقط يكي از رگ هاي قلبش بعد از آنژيو هنوز باز نشده بود. تنها همين و بس.
بگذريم 
ما به سختي توانستيم ايشان را كه در اين 3 روز ديگر نه مي توانست حرف بزند ونه راه برود از بيمارستان مرخص كنيم. جالب توجه خوانندگان عزيز كه تازه در هنگام ترخيص ايشان، بيمارستان براي هر 1 آمپولي كه به ايشان تزريق كرده بودند مبلغ 12 هزار تومان مي خواست. آن هم آمپولي كه خودشان به اشتباه به ايشان تزريق كرده بودند.(كلا 5 آمپول)
و نكته ديگر اينكه زماني كه ما پرونده آن بيمار را خواستيم و از بيمارستان شكايت كرديم هيچ مدركي به ما داده نشدو گفتند كه پرونده گشمده است.
در ضمن آقاي مرادي هم كه در مدت اين 3 روز او را به طور كلي فراموش كرده بودند وقرص ها و داروهاي او رابه مادر بزرگ من مي دادند خدا مي داند الان كجاست. آرزو مي كنم كه زنده باشد اما با اين اوصاف گمان مي كنم او اكنون در نزد خداست.
ضمنا مادر بزرگ بيچاره من هم كه صحيح و سالم به بيمارستان رفته بود، اكنون حال خوشي ندارد. او 2 روز بعد از اين حادثه به خاطر اينكه حالش بدتر از گذشته شد دوباره به بيمارستان رفت. او اكنون در بيمارستان ديگري بستري است. ضمنا دكترهاي بيمارستان مي دانند كه سر او چه بلايي آمده و آنها نيز شاكي هستند.

عليرضا آشوري 
تصور بسياري از مردم اين است كه دندان تا درد نگيرد نبايد به آن توجه كرد.
اين فاجعه است 

تا سال ها قبل دندانپزشكي فقط در يك مساله خلاصه مي  شد يعني دندان كشيدن؛ اين تصور قديمي دندان كشيدن و اينكه بعدا دندان مصنوعي مي گذاريم، ساليان سال در فرهنگ ايراني جا افتاده و ريشه آن هم به كار دندان كشيدن سلماني ها و دلاك ها برمي گردد. متاسفانه بسياري از اين تفكرات عجيب و غريب هنوز هم در جامعه رواج و توجه به بحث بهداشت دهان و درمان بيشتر به يك شوخي شباهت دارد.

با پيشرفت علم دندانپزشكي، پيشگيري به عنوان يكي از اصلي ترين اركان دندانپزشكي نوين مطرح شد ودر حال حاضر بيشترين تاكيد در تمام رشته هاي دندانپزشكي بر پيشگيري از وقوع بيماري هاست. اگر چنين بحثي در جامعه جا بيفتد به ميزان قابل توجهي از شيوع بيماري هاي حفره دهان و دندان كاسته خواهد شد.
يكي از مهم ترين علوم دندانپزشكي در زمينه پيشگيري و آموزش بهداشت، رشته دندانپزشكي اطفال است. اگر كودكان يك جامعه نسبت به رعايت صحيح بهداشت دهان و دندان خود مقيد شوند، در بزرگسالي آمار بيماري هاي دهان و دندان در آن جامعه به شدت كاهش خواهد يافت.
با توجه به اهميت فراوان بحث آموزش، بهداشت و پيشگيري از بيماري هاي دهان و دندان گفت وگويي با دكتر غلامحسين رمضاني ترتيب داده ايم كه از نظرتان مي  گذرد.
دكتر غلامحسين رمضاني فارغ التحصيل رشته دندانپزشكي اطفال از دانشگاه تهران، عضو هيات علمي دانشكده دندانپزشكي دانشگاه آزاد بوده و معاونت پژوهشي اين دانشكده را نيز بر عهده دارند. دكتر رمضاني در عين حال عضو هيات مديره انجمن متخصصان اطفال ايران نيز هستند.
آيا رعايت اصول بهداشتي و مراقبت هاي دندانپزشكي در اطفال و بزرگسالان با هم تفاوتي دارد يا خير؟
از لحاظ رعايت اصول بهداشتي هيچ تفاوت خاصي وجود ندارد. ولي تفاوتي كه بين دندانپزشكي اطفال و بزرگسالان وجود دارد از جنبه نوع ارتباط است. در دندانپزشكي اطفال بر خلاف بزرگسالان، ارتباط مستقيم ودو طرفه بين دندانپزشك و بيمار وجود ندارد. ارتباط ما با اطفال به صورت سه جانبه تعريف مي شود يعني دندانپزشك، كودك و والدين كودك.
براي اينكه يك روند بهداشتي در كودكان به نتيجه مطلوب برسد بايد ابتدا والدين كودك نسبت به درمان و مراقبت هاي بهداشتي توجيه شوند. در بسياري از موارد حتي هدايت و كنترل والدين سخت تر از خود كودك است. اگر دندانپزشك نتواند اهميت توجه به امر بهداشت دهان بخصوص در مورد دندان شيري را به والدين كودك تفهيم كند قطعا در دراز مدت با شكست درمان مواجه خواهد شد. چون ارتباط سه جانبه است، نوع كار طبعا سخت تر خواهد بود.
يعني به عبارت ديگر، تمام اقدامات درماني، آموزش بهداشت و مراقبت هاي دندانپزشكي در مورد كودكان با يك واسطه به بيمار منتقل مي  شود؟
بله، بخصوص در سنين قبل از دبستان كه اين مساله محسوس تر است و مي   تواند در كيفيت كار ما تاثير مثبت يا منفي داشته باشد كه اين هم به فرهنگ بهداشتي جامعه برمي گردد. ببينيد هر چيزي كه از پايه و اساس اشكال داشته باشد هرگز قابل اصلاح نيست. در زمينه دندانپزشكي و مراقبت هاي بهداشتي، دندانپزشكي اطفال به نوعي حالت پايه اي دارد، چون بحث بهداشت ودرمان را از سنين پايين مطرح مي  كنند. اگر يك كودك از همان سنين كم عادت به رعايت اصول و موازين بهداشت دهان و دندان داشته باشد تا بزرگسالي به طور ناخودآگاه به اين مساله توجه خواهد داشت و احتمال بروز بيماري هاي دهان و دندان در چنين فردي به حداقل خواهد رسيد و شما ببينيد اگر اين فرهنگ در جامعه رايج شود شيوع بيماري هاي دهان و دندان تا چه حد كاهش خواهد يافت. عكس قضيه هم صادق است. بر طبق آمار، كودكاني كه والدين آنها وضعيت بهداشتي نامناسبي دارند 9 برابر بيشتر دچار پوسيدگي هاي شديد خواهند شد. يا مثلا يكي از اصلي ترين علل پوسيدگي هاي شديد و گسترده در اطفال، شير خوردن شبانه است. بسياري از مادران به تصور اينكه شير مادر در هر شرايطي مفيد است شب ها به دفعات به كودك شير مي  دهندو همين مساله باعث تخريب شديد دندان هاي كودك مي  شود به نحوي كه مي  تواند باعث بروز بي  دنداني در اطفال شود. يك مشورت و مشاوره ساده مي  تواند اين مشكل را به ميزان قابل ملاحظه اي برطرف كند. حالا شما فرض كنيد اگر از همان بدو تولد بعد از شير خوردن بايك گاز يا پارچه مرطوب دهان كودك را پاك كنند يا بعد از رويش دندان ها، والدين با يك مسواك نرم دندان هاي كودك را مسواك بزنند، وقتي اين بچه بزرگ مي  شود به طور ناخودآگاه بهداشت دهان و دندان را رعايت مي  كند.
ولي آقاي دكتر، به نظر مي  رسد نسبت به گذشته توجه به مساله بهداشت دهان و دندان در كودكان رواج بيشتري پيدا كرده است. قبلا اين تصور بسيار رايج بود كه دندان شيري مراقبت نمي  خواهد چون مي  افتد و جايگزين مي  شود ولي الان شرايط فرق كرده است.
شايد نسبت به گذشته آگاهي مردم بيشتر شده باشد ولي اين بي  توجهي به بهداشت دهان و دندان در كودكان همچنان بسيار شايع است. بارها و بارها براي خود من پيش آمده كه والدين كودك مي  پرسند مگر دندان شيري ريشه دارد كه شما مي  گوييد معالجه ريشه دندان؟ اين نشان مي    دهد كه هنوز جا دارد درباره اين مساله صحبت كنيم و رسالت رسانه ها را نشان مي   دهد. اين از آن دسته مسايلي است كه هر چقدر تكرار هم بشودباز هم جاي بحث بيشتر دارد، چون همچنان مبتلا به جامعه ماست و ازضعف فرهنگي نشات مي  گيرد.
متاسفانه بسياري از افراد تحصيلكرده حتي در زمينه پزشكي از اين مسايل اطلاعات درستي نداشته و فرزندان  آنها وضعيت بهداشتي بدي دارند. يك روي ديگر اين قضيه هم به دندانپزشكان برمي گرددكه متاسفانه به درستي به بيماران خود آموزش بهداشت نمي  دهند. حالا يا اهميت اين موضوع را ناديده مي  گيرند يا اينكه به خاطر مسايل اقتصادي به جاي اينكه وقت خود را صرف آموزش بهداشت كنند ترجيح مي  دهند بيماران بيشتري را ويزيت كنند. ولي اين صرف وقت براي آموزش بهداشت شايد در ابتدا پر دردسر به نظر برسد ولي در نهايت نفع آن به خود دندانپزشك برمي گردد.
آقاي دكتر، فكر مي  كنيد چطور بايد والدين را نسبت به اهميت رعايت بهداشت توجيه كرد؟
باز هم بايد همان بحث كليشه اي فرهنگ سازي را پيش بكشيم. ببينيد در جامعه ما نگرش به مساله دهان و دندان نادرست است. اصولا دندان و بخصوص دندان شيري خيلي مظلوم واقع شده است. تصور بسياري از مردم اين است كه دندان تا درد نگيرد نبايد به آن توجه كرد. اين فاجعه است. چطور كسي اجازه مي دهد كه چشمش عفونت كند و بعد سراغ دكتر برود؟ چرا چنين نگرشي در مورد دندان ها وجود ندارد؟ ارزش چشم وگوش و انگشت براي افراد جا افتاده است ولي دندان خير. باور كنيد خيلي ها حتي نمي دانند كه دندان يك عضو زنده است! اطلاع رساني صحيح مي      تواند ارزش واقعي پيشگيري را به مردم تفهيم كند.
آقاي دكتر من فكر نمي  كنم در هيچ كدام از رشته هاي پزشكي، مثل دندانپزشكي، پيشگيري تا اين حد بتواند در جلوگيري از بروز ناهنجاري ها موثر واقع شود.
دقيقا؛ ولي متاسفانه حتي اين مشكل فرهنگي را برخي از همكاران دندانپزشك دامن مي      زنند. چون نمي     توانند از پس درمان برخي از بيماري  ها برآيند براي بيمار تجويزهاي غلطي انجام مي    دهند كه بدترين آنها همين است كه مي   گويند دندان شيري مهم نيست و اگر درد گرفت بيا تا آن را بكشيم!
دندانپزشك براي هر بيماري كار مي  كند بايد فرض كند كه اين بيمار عزيزترين كس اوست. اگر اين نكته براي همكاران دندانپزشك جابيفتد باور كنيد خيلي از معضلات بهداشتي مرتبط با دندانپزشكان برطرف خواهد شد.
اهميت سلامتي و وجود دندان هاي شيري چيست؟
بر خلاف آن چيزي كه خيلي ها فكر مي كنند دندان هاي شيري در 6 سالگي نمي افتند، بلكه از حدود 6 ماهگي كه در دهان ظاهر شدند تا سن 11، 12 سالگي در دهان وجود دارند. سه وظيفه اصلي دندان هاي شيري مثل دندان هاي دايمي صحبت كردن، تغذيه و تامين زيبايي  است. جدا از اين، دندان هاي شيري يك وظيفه مهم تر هم بر عهده دارند كه حفظ فضا براي رويش دندان هاي دايمي است. يعني اين دندان ها فضاي لازم را براي رويش دندان هاي دايمي حفظ مي كنند تا دندان هاي دايمي در موقعيت صحيح خود رويش پيدا كنند. اگر اين دندان ها زود از دست بروند يا پوسيده شوند، دندان هاي دايمي دچار چرخش شده، در موقعيت نادرست و به طور نامرتب مي   رويند يا حتي ممكن است نهفته باقي بمانند.
مدتي است كه برنامه فلورايدتراپي در مدارس اجرا مي  شود. كيفيت اين كار و نتايج آن را چطور ارزيابي مي  كنيد.
ما در انجمن دندانپزشكي اطفال نظرات مشورتي خود را به متوليان اين امر ارايه كرده ايم و در راديو و تلويزيون هم چند مصاحبه در اين زمينه داشته ايم ولي اعتقاد دارم بر طبق اصول كارهاي تحقيقاتي، ابتدا بايد مطالعات گسترده اي در اين مورد صورت گرفته و بعد نسبت به اجراي جامع آن اقدام شود. به عبارت ديگر بايد ديد به نسبت هزينه وكاري كه انجام شده و مي  شود تا چه حد بازدهي داشته است. دهانشويه 2 درصد فلورايد به عنوان يك مكمل در پيشگيري از پوسيدگي مطرح مي  شود. طبعا اين برنامه نقش فلورايد و اهميت آن را در جامعه مطرح كرده است. ولي بر طبق اظهار نظر مولفان وقتي ما يك وسيله بهداشتي را در اختيار بيمار قرار مي  دهيم نبايد از نتيجه وبازدهي آن چندان مطمئن باشيم. خيلي از كودكان از آنها استفاده نمي  كنند يا يك خط در ميان استفاده مي  كنند. بنابراين نظام اجرايي قدرتمند بايد به دنبال اين مساله وجود داشته باشد. مثلا در همان مدرسه و زير نظر دندانپزشك مصرف شود ولي مشكل جاي ديگري است. اين كارها ممكن است به طور مقطعي و به صورت مسكن مفيد باشد ولي براي نتايج مفيد در دراز مدت بايد كارهاي پايه اي و فرهنگي انجام شود. اين را هم بگويم كه فلورايد بيشترين تاثير خود را تا سن 16 سالگي اعمال مي  كند.
آقاي دكتر، كمي هم راجع به پوسيدگي و عوامل موثر بر آن توضيح دهيد.
ببينيد پوسيدگي يك فرآيند ديناميك(پويا) است يعني دو فاز تخريب و ترميم دارد. تخريب توسط باكتري هاي حفره دهان با تخمير مواد قندي و توليد اسيد صورت مي  گيرد و ترميم به وسيله سيستم خاص ترميمي بزاق اتفاق مي  افتد. متاسفانه هميشه سرعت تخريب از ترميم بيشتر است و دندان پوسيده مي  شود.
به طور كلي عوامل موثر در بروز پوسيدگي شامل مواد غذايي ميزبان، باكتري ها و زمان است. يعني اگر دندان وجود نداشته باشد، پوسيدگي در كار نخواهد بود. يا اگر محيط دهان كاملا استريل باشد پوسيدگي ايجاد نمي  شود و براي ايجاد اين پوسيدگي توسط باكتري ها مواد قندي لازم است تا در زمان معيني دندان را تخريب كنند. عوامل فرعي ديگري هم در پوسيدگي موثر هستند مثل ترتيب قرارگيري دندان ها، فرم آناتوميك دندان ها، ارث و جنس دندان ها و از همه مهم تر الگوهاي غذايي خاص. حالا تمام اينها يك طرف و مقاومت بدن نسبت به پوسيدگي يك طرف؛ بعضي از افراد به طور ارثي نسبت به پوسيدگي دندان مقاومت بيشتري دارند.
پس بحث مردم در مورد جنس دندان ها درست است؟
بله، استحكام ساختاري دندان  در مقاومت دندان نقش عمده اي دارد ولي يك وجه ديگر قضيه مقاومت سيستم ايمني بدن نسبت به اين بيماري ميكربي خاص يعني پوسيدگي است.
حالا چه كار كنيم كه اين عوامل كمتر باعث پوسيدگي شوند؟
ببينيد، همه مدام مي گويند كودك نبايد شيريني و شكلات بخورد. اين ذهنيت غلط و ظالمانه است چون كودك از خوردن شكلات و شيريني لذت مي      برد و هيچ كس حق ندارد اين لذت را از كودك دريغ كند. ما بايد طوري بچه ها را عادت دهيم كه اين مواد را درست مصرف كنند. مثلا به بچه بگوييم بعد از غذا، شيريني و شكلات بخورد و حتما بعد از خوردن آنها مسواك بزند. متاسفانه غذاهاي اصلي سه گانه با تنقلات فراوان جايگزين مي شوند به طوري كه كودك آنقدر از اين تنقلات استفاده مي كند كه ديگر اشتهايي براي غذاي اصلي ندارد و به لحاظ بدني دچار اشكال مي شود و به دليل دفعات فراوان مصرف، كودك نمي تواند دهانش را مدام بشويد و تميز نگه دارد. بايد دفعات مصرف تنقلات و موادقندي كمتر شود و حتي المقدور خيلي از وعده غذايي اصلي دور نباشد و در بين وعده هاي غذايي بيشتر از موادي مثل ميوه يا لبنيات استفاده شود.ايده آل اين است كه سه وعده در روز مسواك زده شود ولي ديگر دو وعده مسواك يكي بعد از صبحانه و يكي شب قبل از خواب بايد اجباري باشد. البته درست مسواك زدن هم مساله مهمي است. چون غلط مسواك زدن نه تنها مفيد نيست بلكه بسيار هم مضر خواهد بود. مي  بينيد كه هر راهي را مي  رويم باز هم مي  رسيم به همان بحث كهنه فرهنگي.
آقاي دكتر چندي پيش ازخود شما شنيديم كه استرس باعث افزايش پوسيدگي مي  شود.
ببينيد استرس مي  تواند هم به عنوان يك عامل مستقيم و هم غيرمستقيم در پوسيدگي موثر باشد.
در اين زمينه تحقيقات زيادي صورت گرفته است. يكي از مشكلاتي كه استرس ايجاد مي  كند خشكي دهان است. يعني هم به طور منفرد باعث خشكي دهان مي  شود هم افسردگي متعاقب آن به دليل مصرف داروهاي ضد افسردگي باعث كاهش ترشحات بزاق خواهدشد. خشكي دهان يكي از مهم ترين عوامل شيوع پوسيدگي هاي شديد و مخرب در دهان است. از سوي ديگر افراد عصبي و مضطرب به خاطر مشكلات روحي توجه چنداني به بهداشت دهان خود نمي  كنند. عامل سوم اينكه اين افراد به دليل طعم بدي كه در دهان خود حس مي  كنند اغلب خيلي زياد شيريني مي  خورند. عامل بعدي اختلال در سيستم ايمني بدن اين افراد به خاطر افسردگي است. اين اختلال باعث كاهش مقاومت بدن در برابر ميكروارگانيسم ها به طور كلي و باكتري هاي پوسيدگي زا به طور اخص مي  شود. افراد عصبي عادات د هاني بدي پيدا مي  كنند. مثل دندان قروچه يا فشردن دندان ها روي هم كه باعث ساييدگي ميناي دندان مي  شود. در كودكان مضطرب مكيدن انگشت شايع است كه جدا از مشكلات متعدد استخواني و دنداني باعث تنفس دهاني و خشكي دهان مي  شود و باعث تشديد پوسيدگي مي  شود. همچنين مكيدن انگشت باعث نامرتبي دندان ها مي  شود و شانس پوسيدگي را بالاتر مي  برد. اين عوامل همه با هم جمع مي  شوند و عملا با پوسيدگي رابطه مستقيم دارند.
و حرف آخر آقاي دكتر...
بايد همه ما چه دندانپزشكان و چه افراد عادي به مساله آموزش و پيشگيري توجه بيشتري داشته باشيم. دندان عضوي جداي از بقيه اعضاي بدن نيست و مراقبت و توجهي حتي بالاتر ازبرخي ارگان هاي ديگر بدن را طلب مي  كند.