براي نخستين بار در انگلستان اولين طرح جامع شمارش حشرات متلاشي شده روي شيشه هاي ماشين انجام گرفته و نتيجه آن كاهش بسيار زياد در تعداد اين حشرات بود.
به اين نتيجه به دست آمده از هر طرف كه نگاه كنيد، نگران كننده است. اين كاهش يا نتيجه كاهش تعداد حشرات است يا نتيجه به وجود آمدن يك جهش ژني دارويني در اين حشرات كه باعث ارتقاي مهارت هاي پروازي آنها شده است.
دراين طرح عظيم كه 40 هزار نفررا شامل مي شد، افراد تعداد حشرات متلاشي شده روي شيشه هاي جلوي ماشين خود را در ماه ژوئن شمارش كردند و نتيجه يك حشره كشته شده به ازاي هر 8 كيلومتر بود كه بسيار پايين تر از سطح انتظار بوده است.
درعرض اين 30 روز 814/324 مگس و بيد كشته شده بودند  كه با دستگاه خاصي -طراحي شده توسط انجمن سلطنتي حفاظت از پرندگان - به كمك تعدادي از دانش آموزان ، خانواده ها و حتي متخصصان حشره شناسي،  شمارش شدند.
در اين ميان ستاره طلاي سختكوشي به يك راننده كاميون باري تعلق گرفت كه در 105 سفر مختلف خود هر 65 كيلومتر براي شمارش تعداد حشرات توقف مي كرد. مورد جالب ديگر يك قوطي فيلم پر شده از جسد زنبورهاي مرده بود كه هنگام يك پياده روي در كنار جاده پيدا شده بودند.
ريچارد بشفورد از انجمن سلطنتي حفاظت از پرندگان مي گويد: چون اين تحقيق اولين مورد ازنوع خودش است نمي توان به طور قطع اعلام كرد كه تعداد حشرات كم شده اند. ولي بالاخره يك مساله نگران كننده وجود دارد و اين مساله بر جمعيت پرندگان تاثير خواهد گذاشت. چون۲۳ هزار گونه حشره انگلستان در حقيقت غذاي اصلي اين پرندگان هستند و كاهش اين حشرات مشكلات زيادي ايجاد خواهد كرد.
تحقيق ديگري در مقياس كوچكتر هم در سال 2003 انجام گرفت كه كارايي دستگاه شمارش را ثابت كرد. داوطلباني كه عمل شمارش را انجام مي دادند متوجه شدند كه حشرات سبز و سياه، جمعيت اعظم قربانيان را تشكيل مي دادند و البته بيدهايي كه هنگام تاريكي به سمت سرنوشت مرگبار خود پرواز مي كنند.

كم شدن پستانداران وحشي منجر به نابودي موجودات كوچكي مي  شود كه حيات شان وابسته به آنها است. سرگين غلتان نوعي سوسك است كه در بسياري از نقاط از جمله آفريقاي جنوبي زندگي مي  كند و از سرگين فيل، بوفالو و كرگدن تغذيه مي  كند. در قرن اخير تعداد اين سوسك بزرگ بي  پرواز به طرز چشمگيري كم شده است.
به گفته حشره شناسان، فقدان سرگين كرگدن سياه تاثير بسزايي در كاهش سرگين غلتان Circellium bacchus داشته است.
با اين وجود اين سوسك توانسته به حيات خود در دماغه خشك جنوب شرقي ادامه دهد و اين مساله را مرهون مقاومتش در برابر كم آبي و دست و دلبازي فيل هاي اين منطقه است!

گونه جديدي از شبگردها در پارك ملي اتيوپي شناسايي شد. با پيدا شدن لاشه پرنده اي از تيره شبگرديان، گونه جديدي از اين تيره كشف شد. اين پرنده در حاليكه يك بال آن متلاشي شده بود در كوره راه هاي دشت نكيسار در جنوب اتيوپي پيدا شد.يك هيات اعزامي از لندن كه جهت انجام تحقيقات درباره شبگردها به آفريقا سفر كرده بود، 37 پرنده شبگرد را شناسايي كرد كه از آن ميان 36 قطعه متعلق به چهارگونه شناخته شده بود و تنها يك گونه تا به حال شناسايي نشده بود.جان اش، پرنده شناس و متخصص پرندگان اتيوپي، يك سال بعد آن را بررسي كرد و متوجه شد خال هاي سفيدرنگي در قسمت تحتاني بال پرنده وجود دارد، در حاليكه در بيشتر شبگردها، بويژه پرنده نر، اين خال ها در نوك بال ها براي جلب  توجه ديده مي  شود. نام رسمي گونه جديد Caprimulgus Solola است Solous ala در لاتين به معني تك بال است. C.europaeus با خال هاي كاملا مشخص سفيد روي بالبزرگتر از گونه هاي آفريقايي و تقريبا به اندازه شبگرد اروپايي است.

رشته عصبي در كرم يا پشه زير شكم قرار دارد كه اگر آن را سروته كنيد شبيه يك جانور مهره دار به نظر مي  رسد. اخيرا مشخص شده كه بر خلاف آنچه زيست شناسان قبلا تصور مي  كردند، اين مساله فراتر از يك شباهت ظاهري است.
مولكولي كه رشد ناحيه شكمي مگس سركه را كنترل مي  كند شبيه مولكول رشد پشت قورباغه است و برعكس. حتي برطبق اظهارات اسكات هالي و همكارانش در دانشگاه شيكاگو، اين دو مي  توانند جانشين يكديگر نيز بشوند. البته بدين معنا نيست كه مهره داران ،نمونه تكامل يافته كرم ها هستند، بلكه نشانگر آن است كه بدن مهره داران و بي  مهرگان منشا يكساني دارد.

بناهاي قديمي در دل مناطق با كمي رسيدگي مي توانستند جايگاه خوبي جهت اقامت طبيعت گردان باشند.
معصومه صفايي 
ديگر از وجود گورخر در پارك ملي كوير خبري نيست، منطقه مهروئيه در استان كرمان كه از نظر پوشش گياهي و تنوع پرندگان كمياب در دنيا بي نظير بود، خالي خالي است 
دريا، كوير، جنگل، بيابان، كوه و... همگي در فاصله اي نه چندان طولاني از يكديگر چنان گرد هم آمده اند كه آن را جهاني در يك مرز مي خوانند. ايران را مي گوييم كه كويرش مثل ساحاراست و جنگل هاي هيركانيش مثل اروپا، بلوچستانش كه تداعي كننده هندوستان است. خوش ييلاقش سرنگتي ايران.
بامهندس هوشنگ ضيايي استاد دانشگاه، نويسنده كتاب راهنماي صحرايي پستانداران ايران و فعال در زمينه جذب اكوتوريسم به گفت وگو نشسته ايم گزيده اي از صحبت هايش را مي خوانيد.
با وجودي كه مي گويند كشور ما از نظر نوع زيستي جزو 5 كشور اول جهان است، چرا در زمينه جذب توريسم طبيعت هيچگونه موفقيتي تاكنون نداشته ايم؟
اين درست است كه كشور ما از نظر تنوع زيستي و ساير جاذبه هاي طبيعت گردي بسيار غني است ولي اين تنوع زيستي حتي براي طبيعت گردان و كارشناسان خودمان هم هنوز كاملا شناخته شده و در دسترس نيست. چه برسد به مردم ساير كشورها. از طرف ديگر جاذبه هاي شناسايي شده و مطرح كشورمان نيز عموما فاقد راه هاي دسترسي مناسب و امكانات مورد نياز جهت پذيرايي از توريست ها است.
معضل كه زياد است، پيشنهادتان چيست؟
به نظر من در مرحله اول بايد جاذبه هاي طبيعي كشورمان را شناسايي كنيم و بعد از آماده سازي اين مناطق و تامين امكانات مورد نياز در مرحله بعد با تبليغات وسيع علاقه مندان را براي تماشاي جاذبه هاي طبيعتي كشورمان دعوت كنيم.
چه راهكارهايي مدنظر شماست؟
بايد با اين قضيه به صورت كاملا علمي برخورد و ازتجربه ساير كشورها كه در اين زمينه موفق بوده اند استفاده كنيم. اول از همه بايد مشخص شود كه قبولي صنعت طبيعت گردي در كشورمان كدام دستگاه يا دستگاه ها است. در هر صورت با توجه به تنوع و گستردگي اين صنعت لازم است در وهله اول سازمان هايي از قبيل ايرانگردي و جهانگردي، حفاظت محيط زيست، عشايري و... همكاري مشتركي با هم داشته باشند. همان طور كه گفتم اول بايد جاذبه هاي طبيعي كشورمان مشخص و براساس اولويت، برنامه هاي تجهيز و بهره برداري در مورد آنها اجرا شود كه البته براي تعيين جاذبه هاي طبيعي و چگونگي بهره برداري از آنها، ضوابط و معيارهاي مشخصي وجود دارد. فعلا اتحاديه بين المللي حفاظت از طبيعت IUCN براي هر كدام از مناطق جهت استفاده توريست موارد و استانداردهايي را در نظر گرفته است كه مهمترين آن وسعت منطقه است و بعد مراكز ورودي و ارتباطي گردش داخلي مثل راه هاي اتومبيل رو، پاركينگ ها و پياده روها، الگوهاي آب و هوا، شاخص هاي رضايت و آسايش جاذبه هاي طبيعي و چشم اندازها از قبيل، دره ها، آبشارها، كوهستان ها، فسيل ها، فون و فلور مثل گونه هاي استثنايي با نشاني دقيق آنها وحتي جاذبه هاي فرهنگي مثل سيماي باستاني، معماري و ... است.
و بعد از اين مرحله اقدام بعدي عمليات اجرايي جهت آماده سازي و تجهيز اين مناطق است. به طور كلي اكثر مناطق طبيعي كشورمان در حال حاضر آمادگي پذيرش و جلب نظر توريست هاي طبيعت گرد را ندارند، چه از نظر جاذبه هاي طبيعي، چه راه هاي دسترسي و چه شاخص هاي راحتي و آسايش.
چه مشخصه اي باعث شده كه ايران را جزو 5 كشور اول جهان به شمار مي آورند؟
ايران از نظر تنوع زيستي كم نظير است. وجود 163 گونه پستاندار، 502 گونه پرنده، 196 گونه خزنده، 174 گونه ماهي و متجاوز از 10 هزار گونه گياهي دليل خوبي براي اين مدعاست، ولي براي جلب توريسم فقط داشتن اين امكانات بالقوه تنوع زيستي كافي نيست. آن چه كه مهم است فراواني گونه ها و امكان دسترسي ومشاهده آسان و سريع آنهاست. شما اگر به كشورهايي مثل كنيا و تانزانيا كه از نظر اكوتوريسم پيشرفت خيلي خوبي داشته اند برويد و بازديدي از زيستگاه هاي حيات وحش كه جاذبه هاي اصلي اين كشورها را تشكيل مي دهد داشته باشيد چيزي كه در وهله اول شما را مجذوب مي كند تعداد زياد حيوانات وحشي و آرامش آنها است. شما مي توانيد با اتومبيل هايي كه سقف آنها بالا مي رود تا 5متري شيرها، پلنگ ها و يوزها برويد و با يك لنز نرمال و يك دوربين معمولي از آنها عكس بگيريد و حتي زماني كه آنها به شكار مي روند همراهشان باشيد. شب را در يك هتل، كه نزديكي آبشخور حيوانات احداث شده استراحت كنيد و درعين حال در طول شب شاهد رفت و آمد گونه هاي شبگرد باشيد.
-چرا حيوانات ما اينقدر ترسو هستند و وقتي ما حتي به پارك هاي ملي كه بايد محل تجمع حيوانات وحشي باشد مي رويم يا اصلا چيزي نمي بينيم و يا اگر هم ببينيم با دوربين چشمي، از فاصله چند صدمتري،  براي يك لحظه آن هم در حال فرار؟
درست است، اكثر مناطق ما چنين وضعيتي را دارند، اما حدود 25 سال پيش كه سازمان حفاظت محيط زيست به لحاظ قدرت اجرايي قوي بود اين چنين نبود و ما به سرعت در اين زمينه در حال پيشرفت بوديم. شايد باور نكنيد ولي منطقه اي مثل خوش ييلاق  ما قابل مقايسه با منطقه سرنگتي آفريقا بود. اين را تنها من نمي گويم، بلكه بسياري از توريست ها و كارشناسان خارجي و ايراني كه مثل من از اين دو منطقه بازديد كرده اند همين نظر را دارند. در آن زمان شما در ظرف مدت كمي قادر بوديد گله هاي چند صد تايي قوچ و ميش اوريال، آهو و پازن را از فاصله اي نزديك مشاهده كنيد. ديدن يوزپلنگ كه من در يك روز 5 قلاده از آنها را مشاهده كردم. پلنگ، خرس، گربه هاي وحشي، مرال، شوكا، گورخر،  انواع پرندگان وخزندگان ، گل ها و گياهان، همگي دريك روز ميسر بود. با وجودي كه چند ميهمانسرا جهت پذيرايي توريست ها ساخته نشده بود ولي خارجي ها براي آمدن به اين منطقه از يكي دو سال قبل نوبت مي گرفتند و پول زيادي هم خرج مي كردند، ولي سال هاي بعد از انقلاب به دليل عدم توجه مسوولان و تضعيف سازمان حفاظت محيط زيست، وجود دامداران و شكاچيان غير مجاز به مناطق ، كم كم ميهمانسراها به آغل و طويله گاو و گوسفندها تبديل شد و حيوانات قلع و قمع شدند. پوشش گياهي تخريب شد وگاو و گوسفند و سگ جاي حيوانات وحشي را گرفتند. البته ساير مناطق توريستي ما هم از اين قاعده مستثني نبود. ماحتي در كفه قصر فيروزه كه چسبيده به تهران است گله هاي قوچ ، ميش آهو و حتي پلنگ داشتيم. انواع پرندگان را مي توانستيد در كوتاه ترين مدت مشاهده كنيد. ديگر از وجود گورخر در پارك ملي كوير كه آخرين آن در سال 1363 نابود شد خبري نيست. منطقه مهروئيه در استان كرمان كه از نظر پوشش گياهي و تنوع پرندگان كمياب در دنيا بي نظير بود، تقريبا محو و نابود شده.
با اين وضع ديگر دليلي ندارد كه ما بر سر آمدن توريست اينقدر چانه بزنيم ؟ چيزي نداريم كه بخواهيم نظر آنها را جلب كنيم.
دقيقا همينطور است. به جز شكارچيان خارجي كه براي كامل كردن كلكسيون ها يشان يا محققان براي كامل كردن تحقيقاتشان كه حاضرند هرگونه شرايطي را بپذيرند. ما هم بدون توجه به اينكه آرامش مناطق مان را به هم مي زنيم و با ارزش ترين و زيباترين حيواناتمان را كه بسيار ارزشمندند و ذخيره ژنتيك محسوب مي شوند در اختيارشان قرا ر مي دهيم. سايركساني كه براي تماشاي حيوانات وحشي به مناطق ايران سفر كرده اند چندان راضي نبوده اند.
شرايط صدور مجوز براي افرادي كه حتي حاضرند با اين شرايط به ايران بيايند چطور است؟
عدم وجود ضوابط و مقررات مشخص براي متقاضيان ورود به پارك ها و مناطق متخلف هميشه وجودداشته است و مي توانيم اين مساله را يكي از عمده ترين مشكلات به حساب بياوريم ولازم است كه در اين باره به صورت جديدي تر و اصولي تري كار شود و با اقدامات زير بنايي كه در طول صحبت ها به آنها اشاره شد زمينه هاي لازم را براي توسعه صنعت اكوتوريست در كشور فراهم كرد.

گونهMeriones meridianus :
زير خانواده: جربيل هاGERBILLINAE -
خانواده: موش هاMURIDAE -
راسته: جوندگانRODENTIA -
رده: پستاندارانMAMMALIA -
جثه اي نسبتا كوچك، گوش هاي كوتاه و دم باريك و دارچيني رنگ با دسته اي موهاي سياه در انتهاي آن و بلندتر از طول بدن دارد. طول سر و تنه از 9 تا 5/11 سانتي متر است. زيستگاهش بيشتر دشت ها، شنزارها و اراضي كشاورزي است. در ايران هم از شمال خراسان تا سيستان و كرمان گزارش شده است. از مواد گياهي تغذيه مي كند.

از آنجا كه هيچ ظرفي جز يك ظرف متوسط آلومينيومي در دسترس نبود، يكي از چيني ها با زبان شكسته بسته علاقه خود را براي آوردن غذا نشان داد. به او گفتم كه برنج براي يك حيوان- يك ميمون بزرگ - است، اما هيچ نشانه اي از كوچكترين توجه به موضوعي كه داشتم درباره آن حرف مي  زدم در چهره مرد چيني ديده نمي  شد. او ظرف برنج را به دست گرفت و من نان و مقداري موز را برداشتم و به راه افتاديم.
وقتي به انباري رسيديم، فضا تاريك و محيط متروك به نظر مي  آمد. يكي از نگهبانان ما را پذيرفت و به داخل راهنمايي كرد. در انبار يك لامپ كه از سقف آويزان بود، روشني غبار آلود و مرموزي به محيط مي  بخشيد و طرح مبهمي از پيانوهاي پوشيده در پارچه و وسايل صحنه تئاتر را قابل مشاهده مي  ساخت. در ميان اين مجموعه، ميله هاي قفس اورانگوتان آشكار شد. فقط ميله هاي قفس در تاريك روشن انبار ديده مي  شد و داخل آن كاملا تاريك بود. اورانگوتان بزرگ در تاريكي گوشه قفس، زيرپتويي كه خيلي به آن علاقه داشت، چمباتمه زده بود. به محض اينكه هوا تاريك شد پتو را روي سر انداخت، زير چانه جمع كرد و به حالت چرت دراز كشيد.
مرد چيني به طرف قفس رفت تا داخل آن را از نزديك ببيند. ظرف برنج همچنان در دستش بود. از ترس اينكه مبادا ناگهان از جا در برود به طرفش رفتم تا از پشت كمربند او را بگيرم و نگاهش دارم، اما كمي دير رسيدم. بوي برنج خوشايند اورانگ بود و حتي در نور ضعيف انبار هم مي  توانست شكل و ظاهر فريبنده پلو را تشخيص دهد. در يك آن جنبشي در قفس پديد آمد و صورتي بزرگ و رسي رنگ كه دور آن را دسته هاي نامنظم موي قرمز احاطه كرده بود، پشت ميله ها آشكار شد. سروشانه هاي حيوان در پتو پوشيده بود و منظره را شگفت  تر مي  ساخت. دستي پشمالو و دراز، پتو از زير چانه نگاه داشته بود. از اين شبح واره عجيب، بازويي دراز و كف دستي به طول 12 اينچ 30 سانتي متر بيرون آمد و به سرعت به طرف ظرف برنج دراز شد و در يك چشم بر هم زدن يك لقمه تماشايي ربود. صداي ملچ ملچ لب ها بر اشتهايي مثال زدني دلالت داشت. مرد چيني ترسيده بود، بد جوري هم ترسيده بود، اما فقط يك صدا از گلويش كنده شد؛ صدايي كوتاه و مقطع، مثل جيرجير يك پرنده كوچك و همزمان با اين صدا ظرف برنج از دست مرد افتاد و كف انبار ولو شد و متعاقب آن مرد چيني چنان گريخت كه گفتي تيري از چله كمان رها شده است.
بازگشت من به شرق به همراه حيوانات با سريع ترين قطارها و بهترين ارتباط در شيكاگو انجام شد. چگونگي محاسبه اضافه بار كه در واقع اورانگوتان ها بودند، كاركنان راه آهن را گيج كرده بود، اما سرانجام هر طوري بود آن را محاسبه كردند. توسط يك نجار وارد جعبه اي كوچك براي بچه اورانگ ساختم و او را هم سوار ترن كردم. مسوول امور مسافران نامه اي به من داد كه در آن به پرسنل قطار دستور داده شده بود كه همكاري هاي لازم را با من به عمل آورند. با ياد آوري مشكلات گذشته، از او خواستم جمله اي به نامه اضافه كند كه مسوولان آشپزخانه و واگن رستوران نيز آنچه را كه مي  خواهم فراهم كنند و طبق دستور من بپزند. جز تعدادي نان بيات، غذاي ديگري در قطار وجود نداشت و همه چيز را بايد از واگن هاي رستوران تهيه مي  كردم.
برگردان: حميد ذاكري 

بعد از چاپ مطلب اين همه درس از لهستان نمابري به دستمان رسيد به شرح ذيل:
اينجانب بيش از۱۴ سال در لهستان حضور داشته ام و از مناطق مختلف جنگلي لهستان بازديد نموده و به شكار پرداخته ام و طبعا اطلاعاتم از ايشان بيشتر است. موارد ذيل نكات مهمي است كه ذكر آن را ضروري مي  دانم:
۱ لهستان شايد يكي از محبوب ترين نقاط جهان براي توريست شكار است. سالانه تعداد زيادي از اتباع كشورهاي آلمان و اتريش و... با استفاده از تشكل هاي مرتبط با شكار به لهستان مي  آيند و در مناطق زيبايي همچون كاووشين يا شروگي بور به شكار مي  پردازند. صادرات گوشت شكار از جمله اقلام مهم ارز آور اين كشور است.
۲ در گزارش اشاره اي به وحوش جنگل هاي لهستان نموده اند اما هيچ اسمي از گراز يا خرس و تعداد فراوان روباه برده نشده است.
۳ تعداد گاوهاي بايسون Bison كه از نظر جثه بزرگتر از گاوميش هستند در حال افزايش است و بسيار بعيد است سياه گوش نوعي گربه وحشي بتواند گوساله Bison را كه هميشه در نزديكي گله و غالبا در حلقه مياني حضور دارد شكار كند. خوراك سياه گوش ها در لهستان غالبا خرگوش است كه به فراواني يافت مي  شود.
۴ لهستاني ها براي كنترل حشرات زيان آور در نقاط مختلف جنگل  هايشان دستگاه هاي برقي حشره كش بزرگ نصب كرده اند كه در مرحله پروانه شدن آنها را جذب و نابود مي  كند. در تمام جنگل هاي ايران چنين سيستم هايي نديده ام.
۵ براي توريست هاي شكار در نقاط مختلف جنگل ها تعداد زيادي برج شكار به زبان محلي آمبونا نصب شده كه همراه شكاربان محلي مورد استفاده غالبا براي شكار گراز و شوكا از آن بهره گرفته مي  شود قرار مي  گيرد.
۶ هر ساله بيش از 000/000/1 پرنده و شكار چهار پا در لهستان شكار مي  شود اما با توجه به اينكه شكار تحت نظارت است، هر ساله بر تعداد حيوانات و پرندگان قابل شكار در لهستان افزوده مي  شود! تعليف منظم حيوانات علفخوار و تهيه غذاي گوشتخواران در سرماي زمستان كه گاه به بيش از 30 - درجهمي   رسد در افزايش تعداد وحوش لهستان بسيار موثر است.
كيومرث ف.ق 

بهروز عيدي-چهار سال پيش به ياد دارم رياست سازمان ايرانگردي و جهانگردي كشور اعلام كرد: امسال درآمد حاصل از ورود يك ميليون و 400 هزار گردشگر خارجي به ايران، به يك ميليارد دلار رسيده است.
اين جمله را رياست بعدي اين سازمان اوايل سال 82 نيز تكرار كرد. اما اخيرا اردشير اروجي مدير كل برنامه ريزي و آمار سازمان ايرانگردي و جهانگردي كه هم اكنون به سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري تغيير نام يافته، گفت: اين سازمان در نظر دارد تا پايان برنامه 5 ساله چهارم توسعه، 2 ميليون گردشگر خارجي را جذب ايران و از اين ميان يك ميليارد دلار از درآمد ارزي گردشگران كسب كند شرق، 10 شهريور 83.
اين يك ميليارد دلار يا قبلا تحت شرايطي خيلي مبالغه آميز گفته شده كه اينك اروجي به دست آوردن آن را به 5 سال ديگر موكول كرده است يا اينكه صنعت گردشگري ما با تغيير و تحول هاي اخير چنان دچار بحران شده كه بازپس گيري موقعيت قبلي آن، چنين زماني را نياز دارد.
از طرفي نبايد از نظر دور داشت كه زير ساخت هاي صنعت گردشگري چنان آشفته و نابسامان است كه فقط عزم ملي و سرمايه گذاري سنگين در كنار ضمانت اجرايي طرح ها و پروژه هاي تصويب شده در صورت وجود مي  تواند هدف پيش گفته را 5 سال ديگر دست يافتني كند.