باكتري هاي مفيد را به كار بگيريم
همزيستي مسالمت آميز يا اجباري
بدن يك شخص بالغ معمولي نزديك به 100 تريليون سلول باكتريايي از حداقل 500 گونه مختلف دارد كه 10 برابر تعداد كل سلول هاي انساني است. تازه در اين آمار، تعداد ويروس ها و قارچ ها محاسبه نشده اند
|
|
لاله ميراسكندري
اصطلا ح پروبيوتيك به ارگانيسم هاي زنده اي اطلا ق مي شود كه در صورت مصرف صحيح اثرات سلا مت زايي موثري براي ميزبان دارند
از جنبه سلولي، شايد فكر كنيد كه بدن انسان واقعا انساني است!در صورتيكه اشتباه مي كنيد، چون بدن انسان در حقيقت باكتريايي است !
بدن يك شخص بالغ معمولي نزديك به 100 تريليون سلول باكتريايي از حداقل 500 گونه مختلف دارد كه 10 برابر تعداد كل سلول هاي انساني است. تازه در اين آمار، تعداد ويروس ها و قارچ ها محاسبه نشده اند.
بيشتر اين ارگانيسم هاي باكتريايي اصطلاحا مفيد يا حداقل غير بيماريزا هستند. باكتري هاي مفيد يا Probiotic ها، اعمال بيولوژيك براي ميزبان خود انجام مي دهند كه در حفظ بقاي ميزبان نقش مهمي ايفا مي كنند. بعضي در عمل هضم شركت مي كنند، بعضي با باكتري هاي بيماريزا مبارزه مي كنند و بعضي باعث تحريك سيستم ايمني مي شوند و شايد اعمال ديگري هم انجام دهند كه هنوز شناخته شده نيست.
محققان سراسر جهان به اين پروبيوتيك ها به عنوان جوابي قاطع در مقابل مقاومت و سوء استفاده آنتي بيوتيك نگاه مي كنند. در حال حاضر، مطالعات نشان داده اند كه بلعيدن پروبيوتيك ها از ابتلا به آلرژي هاي پوستي و غذايي در اطفال، عفونت واژن باكتريايي، زايمان زودرس، بيماري التهابي روده، عفونت هاي راجعه مثانه و گوش، خرابي دندان ها، اسهال مزمن و اسهال مسافرت جلوگيري مي كنند. اين باكتري ها باعث كاهش ميزان كلسترول خون شده و با كاهش مواد سرطانزا، از بعضي سرطان هاي خاص هم جلوگيري مي كنند.
باكتري براي زندگي
اثر سلامتي زاي باكتري ها بيش از 100 سال پيش شناخته شده، ولي ارزش آنها تا حد زيادي ناشناخته باقي مانده بود. ولي علاقه و توجه به باكتري هاي مفيد در چند سال اخير بر اثر بروز مقاومت هاي باكتريايي به انواع داروهاي قوي، بيشتر شده است. به نظر مي رسد بعضي از اين باكتري ها مي توانند بيماري هاي خاصي رادرمان كنند.
اصطلاح پروبيوتيك كه ريشه لاتين دارد به معني براي زندگي است و سازمان بهداشت جهاني WHO اين اصطلاح را به ارگانيسم هاي زنده اي اطلاق مي كند كه در صورت مصرف به ميزان لازم، اثرات سلامت زايي موثري براي ميزبان خود دارند. در اين ميان سه اصطلاح اساسي مطرح هستند: ارگانيسم، زنده و سلامت زايي. برخلاف بسياري تبليغ ها، غذاها به تنهايي نمي توانند پروبيوتيك باشند، گرچه بعضي محصولات مثل شير تخمير شده مي تواند طوري تهيه شود كه حاوي باكتري هاي مفيد لازم براي سلامتي باشد.
در حال حاضر در بسياري از كشورها محصولات غذايي زيادي با نام پروبيوتيك توليد و توزيع مي شوند. ولي دكتر جورج ريد از دانشگاه اونتاريوي غربي عقيده دارد بسياري از اين غذاها در حقيقت ارزشي ندارند، چون يا تعداد ارگانيسم هاي موجود درآنها خيلي كمتر از ميزان لازم است يا نوع ارگانيسم ها از گونه هايي است كه هنوز سودبخشي آنها اثبات نشده است.
اين باكتري ها چه كارهايي مي كنند؟
تا به حال ثابت شده است كه فقدان باكتري ها در روده به سلامتي آسيب مي رساند مثلا حيوانات آزمايشگاهي كه در شرايط بدون باكتري استريلرشد مي يابند، اكثرا بيمار بوده، سيستم ايمني تكامل نيافته و روده هاي آسيب پذير دارند. چنين شرايطي مي تواند نوزاد را براي ابتلا به انواع آلرژي ها و عفونت هاي تهديدكننده زندگي مستعد سازد. يكي از بيماري هايي كه اين باكتري ها با آن مقابله مي كنند، بروز اگزما در نوزادان است.
تعدادي از محققان فنلاندي، پروبيوتيك لاكتوباسيلوس را براي مادران حامله و نوزادان متولد شده كه احتمال ابتلا به حساسيت داشتند را به مدت شش ماه، تجويز كردند. هنگامي كه بچه ها دو ساله شده بودند، پروبيوتيك ها احتمال بروز اگزما را تا نصف كاهش داده بود.
به نظر مي رسد اين پروبيوتيك ها قادرند جذب مواد آلرژي زاي لبنيات را از طريق روده ها كاهش داده وخود مواد آلرژي زا را هم در روده از بين ببرند.
دستگاه گوارش انسان در بدو تولد كاملا استريل است ولي به سرعت صاحب انواع ارگانيسم ها مي شود. شير مادر قادر است باكتري هاي مفيد مورد لزوم نوزاد را فراهم كند.
پروبيوتيك ها علاوه بر اين قادرند عفونت باكتريايي واژن را كه يكي از علل سقط زودهنگام است از بين ببرند. عفونت باكتريايي واژن كه اغلب بدون علامت بوده يا با عفونت قارچي اشتباه مي شود، مي تواند غشاي اطراف جنين را تخريب كرده و باعث زايمان زودرس شود.
تحقيق ديگري نشان داده است مصرف دهاني اين باكتري ها، از رشد و توسعه باكتري هاي بيماريزاي مختلف كه عامل ايجاد عفونت هاي ادراري، روده اي و تناسلي كه باعث تخريب رحم مي شود، جلوگيري مي كند.
از فوايد ديگر اين باكتري ها براي اطفال مي توان به كاهش عفونت هاي دستگاه تنفسي و پوسيدگي هاي دنداني و درمان سريع تر بيماري هاي اسهالي اشاره كرد.
در بزرگسالان هم علاوه بر اطفال، استفاده مرتب پروبيوتيك ها احتمال بروز اسهال مسافران را كاهش داده و توليد كلسترول را محدود مي كند.
مردم ژاپن عادت به مصرف نوشيدني به نام ياكولت دارند كه نوعي پروبيوتيك بوده و از عفونت مثانه جلوگيري مي كند. محصول ديگري به نام 3 VSL- حاوي هشت نوع مختلف پروبيوتيك هم در ايتاليا وجود دارد كه از بيماري كرون يك بيماري التهابي خطرناك رودهجلوگيري مي كند.
گرچه توليد محصولات حاوي پروبيوتيك ها مي تواند انقلاب بزرگي در زمينه علم ايجاد كند ولي توليد آنها به اين راحتي ها هم نيست. اين محصولات بايد در حاليكه اسيد معده را تحمل مي كنند به راحتي در روده حل شوند. همچنين بايد به خوبي از هجوم هوا و رطوبت در امان باشند تا زنده باقي بمانند. اگر قرار است قر ص هاي جويدني از اين مواد تهيه شود، استفاده ازحرارت اين ميكروارگانيسم ها را از بين مي برد، پس بايد اينقدر باكتري در يك قرص باشد تا بعد از مردن قسمتي از آنها، بقيه زنده ها به اندازه كافي باشند.
باكتري لاكتوباسيلوس رويتري ساكن طبيعي دستگاه گوارش انسان است. اين ميكروارگانيسم از شير مادر جدا شده و در حال حاضر در خيلي از كشورها به صورت كپسول در دسترس است. استفاده از اين كپسول ها درنوزادان، بهبود اسهال را تسريع كرده و براي بيماران مبتلا به ايدز هم مفيد است.
شما هم ممكن است بارها به كلمه پروبيو Probio در ابتداي بعضي محصولات يا داروهاي تقويتي برخورده باشيد. شايد تا به حال تصور مي كرديد كه اين اصطلاح مربوط به وجود ويتامين ها يا بعضي مواد مغذي طبيعي ديگر باشد، در صورتيكه همان طور كه حتما متوجه شده ايد، اين اصطلاح مربوط به پروبيوتيك ها يا همان باكتري هاي مفيد است كه قرار است به زودي نقش مهمي در بهبود بسياري از بيماري ها ايفا كنند.
|