|
ضرب شست
به مناسبت سالگرد عمليات فتح يك در اواخر مهرماه ۱۳۶۵
|
|
|
اجراي عمليات در عمق خاك عراق
سرانجام پس از ۷۵ روز پاتك هاي پي درپي عراق به رزمندگان جمهوري اسلامي در منطقه فاو، رژيم عراق از بازپس گيري اين منطقه نااميد شد و در اوايل ارديبهشت ۱۳۶۵ حملات خود را در اين منطقه متوقف كرد و بدين ترتيب يكي از بزرگترين موفقيت هاي جمهوري اسلامي در جنگ، يعني تصرف فاو و دستاوردهاي مهم نظامي و سياسي عمليات والفجر ۸ تثبيت گرديد. از سوي ديگر، فرماندهان جمهوري اسلامي كه در تدارك عمليات سرنوشت ساز بودند و پيش بيني مي شد كه آمادگي براي اجراي اين عمليات تا زمستان ۱۳۶۵ به طول بينجامد، در تلاش براي درگير نگه داشتن ارتش عراق و اجراي فرمان امام خميني(ره) مبني بر جلوگيري از آرامش دشمن، طرح هاي عملياتي متعددي تهيه كردند و به هر يك از قرارگاههاي زير مجموعه نيروي زميني سپاه پاسداران، علاوه بر مأموريتي كه در جهت آماده سازي عمليات اصلي داشتند، مأموريت اجراي يك يا چند عمليات محدود، ايذايي و فريب واگذار شد تا در حين كسب آمادگي براي عمليات اصلي در اين زمينه نيز اقدام كنند.
يكي از عمليات هاي محدود و مهمي كه در پاييز ۱۳۶۵ به اجرا درآمد، عمليات نامنظم فتح ۱ بود كه مأموريت طرح ريزي و اجراي آن به قرارگاه رمضان واگذار شد.
پيشينه شكل گيري اين قرارگاه به اواخر سال ۱۳۶۳ بازمي گردد كه تأسيس و ورود آن به جنگ به شكل جدي و علمي مورد توجه قرار گرفت. هدف از تشكيل اين قرارگاه باز كردن جبهه جديد در شمال غرب در مقابل دشمن، از طريق فعال كردن گروههاي معارض عراقي بود. استفاده از مردم عراق و گروه هاي مخالف رژيم عراق كه بيشتر آنها در اين منطقه تجمع داشتند، بدين منظور دنبال شد كه فرماندهي و قواي ارتش عراق تجزيه شده و از توان موجود در داخل آن كشور عليه رژيم بعث عراق، استفاده مناسب به عمل آيد. هدف ديگر از فعاليت قرارگاه رمضان، محدود كردن گروههاي ضد انقلاب به ويژه سازمان مجاهدين خلق(منافقين) و احزاب دموكرات و كومله بود. قرارگاه رمضان براي دست يابي به اين هدف ها، ايجاد ارتباط با گروههاي معارض و كمك مالي و تسليحاتي به آنها را پيگيري مي كرد. چندي بعد، اقدامات ايذايي و نيز اقدام مشترك نظامي با گروه هاي معارض، در دستور كار اين قرارگاه قرار گرفت. پس از فعال شدن قرارگاه رمضان، از سال ۱۳۶۵ جبهه شمال غرب تحرك چشم گيري پيدا كرد و عملياتهاي بسياري در داخل خاك عراق عليه مواضع آن كشور انجام شد. عمليات فتح۱ (انهدام تأسيسات نفتي، اقتصادي و نظامي كركوك) از جمله برجسته ترين اقدامات نظامي اين قرارگاه به شمار مي رود.
طرح ريزي عمليات
قرارگاه رمضان پس از آن كه با هدف انجام جنگ نامنظم وارد صحنه جنگ شد براي شناخت موقعيت شمال عراق، شناخت گروه هاي سياسي و نظامي كه با دولت عراق درگير بودند و براي ارتباط با آنها و يافتن راه كارهاي عملياتي، فعاليت قابل ملاحظه اي را آغاز كرد. حدود يك سال بعد، عمليات فتح ۱ به عنوان نخستين اقدام مهم و استراتژيك اين قرارگاه در ۱۹ مهر ۱۳۶۵ بر روي تأسيسات نفتي شهر كركوك و نيز برخي مراكز اقتصادي و همچنين پايگاه هوايي اين شهر انجام شد.
عمليات فتح ۱ آغاز جنگ نامنظم در چارچوبي معين و با هدفي مشخص بود. اين استراتژي از لحاظ عملياتي، جبهه جديدي را در برابر دشمن مي گشود و معارضان عراقي را فعال مي كرد و همچنين اين عمليات، تجزيه نيرو و فرماندهي ارتش عراق را در پي داشت و نخستين گام عملي براي تهديد منطقه نفت خيز كركوك و نزديك شدن به آن به شمار مي رفت. از اين رو، جايگاه اين اقدام نظامي در جبهه خودي و تأثير آن بر اوضاع داخلي عراق و منطقه بسيار مهم بود. اين عمليات مي بايست در عمق بيش از ۱۵۰ كيلومتري شمال عراق انجام مي شد، بنابراين بايستي مدت ها قبل از عمليات، امكانات و تجهيزات به داخل برده مي شد. اين مهم، با اتخاذ شيوه هاي مناسب انجام پذيرفت و سلاح هاي سبك و سنگين، مهمات و ساير امكانات پيش از آغاز عمليات به مناطق مورد نظر انتقال يافت.
قرارگاه رمضان با همكاري اتحاديه ميهني كردستان عراق طراحي عمليات را انجام داد و هدف هاي مهم نظامي- اقتصادي را كه بايستي مورد هجوم قرار مي گرفت، مشخص كرد. همچنين، يگان هاي عمل كننده با توجه به شناخت آنها از زمين وداخل عراق انتخاب شدند. تيپ ۶ پاسداران با دو گردان، تيپ ويژه هوابرد با يك گردان و تيپ پدافند هوايي محرم از سپاه و نيروهاي مالبند اتحاديه ميهني كردستان عراق، يگان هايي بودند كه حمله به هدف هاي عملياتي را عهده دار بودند. در مجموع ۳۰۰ تن از رزمندگان جمهوري اسلامي و ۲۰۰۰ تن از نيروهاي اتحاديه ميهني در عمليات شركت داشتند.
منطقه عملياتي از لحاظ دفاعي، در حوزه سپاه يكم ارتش عراق قرار داشت و لشكر ۸ ارتش عراق با استعداد سه تيپ، حفاظت اين منطقه را به عهده داشت. اما به دليل آن كه از شروع جنگ تحميلي تا آن زمان هيچ گونه تعرضي به تأسيسات اقتصادي كركوك صورت نگرفته بود خط دفاعي قابل ملاحظه اي مشاهده نمي شد.
مهم ترين ويژگي عمليات فتح۱ استفاده از آتش ادوات بود و تنها درصورت استفاده مفيد از اين ادوات امكان تحقق هدف هاي عمليات ميسر مي شد. لذا هنگام طرح ريزي عمليات، مقرر شد كه ۱۴ قبضه خمپاره ۱۳۰ ميلي متري با ۱۹۳۰ گلوله ۹۰ قبضه ميني كاتيوشا با ۶۰۰ گلوله و دو قبضه تفنگ ۱۰۶ با ۶۰ گلوله، يك قبضه تفنگ ۸۲ ميلي متري با ۴۰ گلوله، دو قبضه ماليوتكا با ۶۰ گلوله و۹ سيستم ضدهوايي سام ۷ با ۲۷ موشك به داخل خاك عراق منتقل شود.
هر چند انتقال همه سلاح ها و مهمات پيش بيني شده به داخل عراق ميسر نشد، ليكن كارآمدترين و سبك ترين نوع آتش كه مهم ترين تأثير را در تحقق هدفها داشت، به داخل عراق برده شد.
شرح عمليات
عمليات بزرگ نفوذي فتح ۱ در ساعت ۳۰/۱ بامداد ۱۹/۷/۶۵ و با رمز لاحول ولا قوه الابالله العلي العظيم يا زينب با همت رزمندگان سپاه پاسداران انقلاب اسلامي و همكاري نيروهاي اتحاديه ميهني كردستان عراق در سه محور در استان «كركوك» عراق آغاز شد. از اولين دقايق شروع عمليات، تأسيسات نفتي، صنعتي و نظامي كركوك از سه محور با خمپاره اندازهاي ۱۲۰ ميلي متري، تفنگ ۱۰۶ ميلي متري و ميني كاتيوشاي ۱۰۷ ميلي متري نيروهاي خودي زير آتش شديد قرار گرفت.
پس از اجراي آتش در محور اول «جبل بر» ، «جمبور» ، نيروهاي محور دوم (سقزلي و دارامان) نيز ساعتي بعد عمليات خود را آغاز كردند. در محور سوم (ارتفاعات كاني دملان) هم با اندكي تأخير و پس از رفع مشكلات موجود، درگيري در پاسگاه دشمن و بلافاصله اجراي آتش روي تأسيسات نفتي «باباگرگر» آغاز گشت. در پي اين اقدام، منطقه دچار آتش سوزي گسترده اي شد و تمام آن را دود غليظي احاطه كرد به نحوي كه ديده بان ها ديگر قادر به مشاهده نقاط اصابت گلوله نبودند. آتش سوزي تأسيسات باباگرگر، از فاصله ۴۰ كيلومتري به خوبي ديده مي شد و حتي از آن سوي قله كاني دملان (با ارتفاع ۴۸۰ متر) نيز قابل مشاهده بود.
در پايگاه هوايي كركوك اصابت گلوله هاي مبني كاتيوشا به يك هواپيما، علاوه بر انهدام آن، آتش سوزي وسيعي ايجاد كرد. چند هلي كوپتر نيز (حداقل سه فروند) در اين پايگاه منهدم شد. وقتي تأسيسات نفتي و بعضي از هدف ها در شهر كركوك زير آتش سهمگين كه از ارتفاعات اطراف فرو مي باريد قرار گرفت دشمن سراسيمه با سلاح هاي پدافند ضدهوايي خود به تيراندازي مي پرداخت. زيرا ابتدا مي پنداشت كه حمله هوايي صورت گرفته است و به هيچ وجه احتمال نمي داد كه خمپاره انداز هاي ما با اين تعداد در اطراف شهر مستقر شده باشند.
به گزارش مركز شنود، با شروع اين عمليات، پايگاه هوايي كركوك از موصل و بغداد در خواست كمك كرد. كه در پي آن، نيروي هوايي عراق دو فروند هواپيما به كركوك فرستاد. اين هواپيماها در محور «جبل بر» تعدادي منور بزرگ پرتاب كردند و در روشنايي آن به تجسس پرداختند. هلي كوپترهاي دشمن نيز به چند نقطه به طور پراكنده با راكت حمله كردند. به رغم اين گونه اقدامات تدافعي دشمن، نيروهاي خودي با شليك بي وقفه سه هزار انواع گلوله روي تأسيسات شهر كركوك و اطراف آن كه تا ساعت ۴ بامداد ادامه داشت، اين منطقه را مملو از آتش و دود ساختند. به طوري كه هر چند لحظه يك بار بر اثر انفجارهاي مهيب، منطقه عملياتي به لرزه درمي آمد و از نور انفجارات، همچون روز روشن مي شد.
تأسيسات نفت وگاز «شورآوا» نيز كاملاً منهدم شد. در محور «جبل بر» و «جمبور» انفجارات شديدي رخ داد كه به احتمال قوي اين تأسيسات كاملاً منهدم شدند اما به دليل عدم شناسايي و نرسيدن برد قبضه هاي ادوات، نيروهاي خودي نتوانستند روي «الجليله» و «الحصار» آتش بريزند.
پس از شليك همه گلوله ها به اهداف اقتصادي و نظامي مورد نظر، نيروهاي عمل كننده با آرامش كامل قبضه ها و كليه تجهيزات را جمع آوري و به سمت عقب حركت كردند. در اين حين ناگهان انفجاري عظيم منطقه را روشن كرد و لرزاند كه مشخص گرديد مخازن گاز و تأسيسات نفتي منفجر شده است. با دور شدن نيروها از منطقه، دشمن به سمت محل استقرار قبضه ها پيش روي كرد و با تعدادي هلي كوپتر مواضع نيروهاي خودي را مورد حمله قرار داد، ولي با تخليه به موقع اين مواضع از بروز هرگونه حادثه اي جلوگيري شد. نيروهاي عمل كننده سپس با عبور از جاده سليمانيه- كركوك به سمت يك روستاي امن در منطقه حركت كردند.
بازتابهاي داخلي و خارجي عمليات فتح يك
در پي اجراي عمليات فتح ،۱ محسن رضايي فرمانده كل سپاه پاسداران انقلاب اسلامي در يك مصاحبه تلويزيوني، جزييات اين عمليات را چنين تشريح كرد:
عملياتي كه اخيرا انجام شد نوع جديدي از عمليات رزمندگان محسوب مي شد به طوري كه نيروهاي خودي در اين عمليات با نفوذ به عمق ۱۸۰ كيلومتري عراق، شهر كركوك- سومين شهر بزرگ عراق بعد از بغداد و بصره- را در محاصره گرفتند. اين عمليات، آغاز عمليات نامنظم در داخل خاك عراق مي باشد كه الحمدلله با موفقيت انجام گرفت. كركوك از شهرهاي مهم عراق است كه نفت شمال اين كشور را از طريق لوله هاي نفتي تركيه به خارج مي فرستد. اين شهر كه يكي از مراكز عظيم پالايش نفت است، داراي يك پايگاه هوايي نيز مي باشد. در اطراف شهر حدود ۴۰ مقر حفاظتي و ۳ مقر تيپ وجود دارد و مركز يكي از هفت سپاه عراق نيز در اين منطقه مستقر است.
رزمندگان ما اين منطقه را از شب تا صبح در محاصره خود داشتند و حدود ۳ هزار گلوله خمپاره ۱۲۰ ميلي متري و ميني كاتيوشا بر روي پالايشگاه، پايگاه هوايي و مناطق ديگر اين شهر شليك كردند به طوري كه هواپيماها نمي توانستند پرواز شناسايي داشته باشند و بر اساس اطلاعاتي كه در اختيار داريم، تمام رزمندگان به سلامت به مقر خود بازگشتند. در اين عمليات رزمندگان بسيجي و پاسدار به همراه نيروهاي كرد عراقي ابتدا جاده هاي كركوك- بغداد، كركوك- موصل، كركوك- سليمانيه، كركوك- اربيل و جاده هاي مواصلاتي ديگر را محاصره نموده و رفت و آمد به سمت كركوك را قطع كردند و آن گاه به پايگاه هاي مشرف به شهر، كه در ارتفاعات «دملان» واقع بود حمله و كل پايگاه را خلع سلاح و تسخير نمودند. در اين عمليات تعداد بسياري از نيروهاي عراقي از جمله چندين افسر به هلاكت رسيدند و رزمندگان اسلام با به كارگيري سلاح هاي سنگين و نيمه سنگين غنيمتي، در اين ارتفاعات، كليه تأسيسات اقتصادي و نظامي كركوك را زير آتش قرار دادند.
رئيس مجلس شوراي اسلامي و فرمانده عالي جنگ(آقاي هاشمي رفسنجاني) طي سخناني در مجلس، از كوشش و فداكاري رزمندگان در عمليات «فتح ۱» تشكر كرد و پس از تشريح اهميت اين عمليات، اظهار اميدواري كرد كه عمليات «فتح ۱» باعث درك دنيا از قدرت جمهوري اسلامي ايران و اقدام براي حذف صدام از طريق سياسي قبل از عمليات بزرگ آتي نيروهاي خودي، شود. وي گفت: ما از رزمندگان اسلام به خاطر تحولي كه با تحرك جديد خود در عمليات «فتح ۱» ايجاد كردند، تشكر مي كنيم. ترديدي نيست كه رسانه هاي استكباري و حاميان آنان تلاش مي كنند تا از اهميت اين عمليات كه براي عراق كوبنده است، بكاهند. اين امر در مقطع مناسبي شروع شد زيرا در شرايطي كه رزمندگان ما با جديت در حال آماده شدن براي عمليات سرنوشت ساز مي باشند، ضرورت داشت كه از داخل عراق هم حركت مناسبي آغاز شود و خوشبختانه با همكاري صميمانه اي كه بين قرارگاه رمضان و اتحاديه ميهن پرستان كردستان به وجود آمد، اين تحول شروع شد.
اين كه بتوان تا عمق حدود ۱۸۰ كيلومتري خاك عراق ده ها قبضه اسلحه سبك و سنگين را انتقال داده و منطقه اي به وسعت ۱۰۰ كيلومتر مربع را به آتش كشيد، با ادعاي سلطه اطلاعاتي عراق بر تمامي خاك اين كشور، سازگار نيست. نفوذ اين تعداد رزمنده به درون عراق در شرايطي كه عمليات احتياج به غافل گيري كامل داشت، براي ما اميدوار كننده است و جالب اين كه نيروهاي رزمنده ما هيچ گونه صدمه اي نديدند، يعني ما هيچ گونه تلفات جاني غير از چند مجروح در اين عمليات نداشتيم و اين كار بسيار چشم گيري است كه در آن وسعت انجام شد. ما از تخريب سرمايه هاي عراق خوشحال نيستيم ولي از اين كه در اين مقطع ضربه اي به ماشين جنگي عراق بزنيم، خوشحال هستيم.
وي در خاتمه تأكيد كرد: به مجامع بين المللي هم بار ديگر اعلام مي كنيم از هياهوهاي تبليغاتي كه شانتاژ بين المللي است دست بردارند. به جاي اين كه شانتاژ تبليغاتي كنيد بياييد و بنشينيد با ما حرف بزنيد و راه تنبيه متجاوز را مشخص كنيد و مردم منطقه را از شر اين متجاوز راحت نماييد. اميدوارم با اين حركتي كه رزمندگان ما كردند، دنيا بفهمد و به ابعاد قدرت جمهوري اسلامي پي ببرد و با حذف صدام و نجات ملت عراق، ما را از شروع يك عمليات وسيعي كه حتماً تلفات زيادي به دنبال خواهد داشت، باز دارند. از سوي ديگر در پي اجراي عمليات فتح ۱ صدام كليه فرماندهان مناطق حزب بعث و اعضاي شوراي فرماندهي عراق را به يك نشست فوق العاده فرا خواند. گزارش راديو بغداد حاكي است كه در اين نشست چهار ساعته، هيأت وزيران و استانداران استان هاي كردنشين(كركوك، اربيل، موصل، دهوك، سليمانيه) شركت داشتند. راديو در بخش خبري خود بدون اشاره به نگراني فزاينده صدام از عمليات «فتح ۱» تنها به ذكر مطالبي درباره روابط خارجي عراق پرداخت.
|
