|
دردسر بزرگ پزشكان
بيمار سفارشي
جراحي كه بارها و بارها مثلا آپانديسيت را جراحي كرده، چرا از جراحي مشابهي براي يك بيمار آشنا احساس خوشايندي ندارد؟
|
|
|
عليرضا آشوري
زماني بود كه به خاطر كمبود پزشك و متخصص چند نفر پزشك محدود و معدود، به عنوان يگانه پزشكان هر رشته درماني مطرح مي شدند و بيماران هم خواسته يا ناخواسته گزينه ديگري براي انتخاب كردن نداشتند - بماند كه الان هم خيلي از مناطق كشور فاقد پزشك هستند و پزشكاني كه دوره طرح خود را مي گذرانند، تنها گزينه هاي بيماران به شمار مي روند - ولي به هر حال با افزايش تعداد پزشكان و تخصصي تر شدن مداواي بيماران، پراكندگي بيماران به مراتب بيشتر از قبل شده است.
يك بيمار چطور مي تواند پزشك خود را انتخاب كند؟ به عبارت ديگر بيمار از كجا بايد بداند كه براي حل مشكل خود به چه پزشكي مراجعه كند؟ زماني است كه بيمار به دليل يك مشكل حاد و اورژانس به اولين بيمارستان يا مركز درماني يا مطب دم دست خود مراجعه مي كند. اين طريق مراجعه به پزشك صرفا محدود به همان موقعيت هاي اورژانس است و احتمال تكرار آن بي نهايت كم خواهد بود.
دسته ديگر در اصطلاح پزشكان، بيماران گذري هستند. چنين بيماراني بدون هيچ تمايز خاصي نام و عنوان پزشك را از روي تابلوي مطب مي خوانند و به او مراجعه مي كنند. پزشكان متفق القول اعتقاد دارند كه تعداد بيماران گذري كه به آنها مراجعه مي كنند، درصد بسيار اندكي زير 10 درصد از بيماران آنها را تشكيل مي دهند. دسته سوم بيماران ارجاعي reffered patient هستند كه از سوي پزشكان ديگر يا ساير بيماران همان پزشك معرفي مي شوند و عمده بيماران مراجعه كننده به يك پزشك از دسته بيماران ارجاعي هستند. طبعا اگر بيماران يك پزشك از كار او رضايت داشته باشند، آن پزشك، بيماران ارجاعي بيشتر و در مجموع بيماران بيشتري خواهد داشت.
اما در دل اين بيماران ارجاعي، بيماران ديگري مطرح مي شوند كه عمده پزشكان، كمي تا قسمتي از مداواي آنها اكراه دارند، گرچه هرگز به روي خودشان نمي آورند و آن هم بيماران سفارشي هستند. بيماران سفارشي، بيماراني هستند كه از سوي دوست و آشناهاي نزديك معرفي مي شوند يا اينكه خودشان يكي از نزديكان پزشك هستند.
شايد شنيده باشيد كه برخي از پزشكان و جراحان بسيار حاذق، وابستگان درجه يك را شخصا درمان نمي كنند و آنها را به همكاران خود ارجاع مي دهند. ترس و ترديد از اينكه مبادا درمان به نتيجه مطلوبي نرسد يا مشكلي براي بيمار سفارشي ايجاد شود، دليل اصلي اكراهي است كه قبلا ذكرش رفت.
بد نيست سوالي را مطرح كنيم: جراحي كه بارها و بارها مثلا آپانديسيت را جراحي كرده، چرا از جراحي مشابهي براي يك بيمار آشنا احساس خوشايندي ندارد؟ دندانپزشكي كه بارها و بارها درمان هاي مختلف دندانپزشكي را به شكلي مطلوب انجام داده، درمان مادر يا پدر خود را به همكارش مي سپارد، در حالي كه شايد به لحاظ كاري، تفاوتي با هم نداشته باشند و ...
گاهي توقع زياد اين بيماران چنان تمركز حواس پزشك را بر هم مي زند كه به قول معروف كار خودشان هم يادشان مي رود
يك وجه اين قضيه به تفاوت كيفيت كاري پزشكان برمي گردد. شايد پزشكي كه بيمار به او ارجاع مي شود از لحاظ كاري بهتر از پزشك اصلي باشد، اما نكته جالب قضيه اينجاست كه به رغم اين برتري كامل، درمان بسياري از بيماران سفارشي با مشكل روبه رو شده و كار ايده آلي از آب در نمي آيد، به خصوص در مورد رشته هايي كه با بيماري هاي تهديدكننده زندگي سروكار ندارند، مثل درمان هاي زيبايي، پوست، عمده درمان هاي دندانپزشكي و جراحي هاي كوچك.
بسياري از پزشكان بارها و بارها اذعان كرده اند كه درمان هاي بيماران سفارشي شان چندان مطلوب نبوده است. يك دليل اين مساله شايد وسواس و دقت بيش از حد باشد. مي دانيد كه خيلي از اوقات دقت بيش از حد كار را خراب مي كند. يك دندانپزشك در اين زمينه مي گويد: گاهي وقت ها وسواس زياد باعث مي شود پزشك نتواند كار عادي و هميشگي خود را انجام دهد. در شرايط عادي و بدون وسواس غيرعادي، مي توان كار به مراتب بهتري ارايه كرد.
اين وسواس غير عادي هم از ترس خراب كردن و نامطلوب از كاردرآمدن درمان ناشي مي شود.
يك روي ديگر اين مشكل شايد به خاطر توقع بالاي بيماران سفارشي باشد، مثلا از جنبه سرعت انجام درمان؛ اغلب شخص معرف از پزشك مي خواهد تا بيمار او را هرچه زودتر و به صورت اورژانس معاينه و درمان كند و همين اضطرار و سرعت مي تواند بعضا مساله ساز شود. پزشك ديگري اعتقاد دارد: مجبوريم چنين بيماراني را به زور لابه لاي بيماران ديگر جاي دهيم و بعضا به خاطر همين تعجيل نمي توان آنطور كه بايد وشايد بيمار را معاينه كرد، مثلا شايد از تمام بيماران به طور عادي يك آزمايش خاص درخواست شود، ولي فشار بيماران سفارشي براي اينكه هرچه سريع تر كارشان انجام شود، گاهي چنان حواس پزشك را پرت مي كند كه اين قضيه را فراموش مي كند و بعدا نبودن همين آزمايش عادي ممكن است مساله ساز شود.توقع بالاي بيماران از نتيجه درمان هم بخش ديگري از اين مشكل است. بيماران وقتي به پزشك آشنا مراجعه مي كنند عمدتا توقع بالا و بعضا غير عادي از كار پزشك دارند. در صورتي كه در بسياري از موارد بنابر شرايط خاص بيمار يا امكانات درماني نمي توان كار بيشتري براي او انجام داد، ولي شايد به واسطه اين آشنايي و برخي تعارفات رايج، پزشك نتواند اين مساله را به درستي براي بيمار يا معرف او توضيح دهد و بعد عوارض ناشي از توقع بالاي بيمار گريبانگير ايشان مي شود. يك جراح متخصص گوش و حلق و بيني مي گفت: بيماري را براي جراحي انحراف بيني و زيبايي از طرف يكي از اقوام نزديك به من معرفي كردند. بعد از جراحي يكي از عوارض شايع جراحي يعني كبودي و خونمردگي در صورت بيمار ظاهر شد. نمي دانيد چه قشقرقي به پا كردند. حرف و حديث و متلك و ... بود كه بر سر من مي باريد. هرچه هم به بيمار و آن فاميل محترم توضيح مي دادم كه اين مشكل خاصي نيست و به زودي برطرف مي شود، به خرجشان نمي رفت، حتي مرا به كار بي دقت متهم كردند و بيمار رفت پيش يك پزشك ديگر و وقتي آن همكار هم حرف مرا تكرار كرد، آن وقت قضيه كمي آرام تر شد. خلاصه تا وقتي كه كبودي و خونمردگي از بين نرفت، دنيا را براي من جهنم كردند. بعد از آن هيچ وقت بيماران خيلي نزديك و آشنا را جراحي نكردم. آخرين بخش اين مشكل باز هم به توقع بالاي بيماران برمي گردد. گاهي توقع زياد اين بيماران چنان تمركز حواس پزشك را بر هم مي زند كه به قول معروف كار خودشان هم يادشان مي رود. چون بيمار آشناست، وسواس انجام كار دقيق و خوب هم به اين مشكل اضافه مي شود و كار قطعا به مشكل برمي خورد. به هر حال هيچ پزشكي نمي تواند از معالجه و درمان بيماران سفارشي فرار كند. اينكه حاصل درمان، كار خوبي از آب درمي آيد يا نه، به عواملي بستگي دارد كه بسياري از آنها از قلمرو مهارت و عملكرد پزشك خارج هستند.
|
