منوچهر كوزه گران مسوول دادگاه تجديد نظر شوراهاي حل اختلاف جرايم راهنمايي و رانندگي
تا به حال جريمه نشده ام. من چون در اين موقعيت هستم، خيلي با احتياط رانندگي مي كنم. به همين دليل حتي در تهران يك بار هم جريمه نشده ام
مهرداد مشايخي
مي گويد: يك روز خانم هما روستا به شعبه ما مراجعه كرد كه: آقاي قاضي، من چطور مي توانم در منزلم در خيابان نفت تهران، گاو و گوسفند نگهداري كنم. بعد برگه صورت وضعيتش را نشان داد كه در آن براي رها كردن احشام و پرندگان در معابر جريمه شده است.
بعد برگه هاي صورت وضعيت ديگر را نشان مي دهد كه:
براي اتومبيل سواري، جريمه دو ترك سواري با دوچرخه پايي ثبت شده است.
براي يك سواري شخصي، جريمه مخصوص كاميون صادر شده است و در رديف ديگر، جريمه نداشتن كارت رانندگي مخصوص تاكسي.
براي سواري پيكان، حمل مسافر توسط ماشين آلات كشاورزي ثبت شده است و براي اتومبيل وانت مزدا، دو ترك سواري به وسيله موتورسيكلت.
مي گويد: اين اشتباهات رسيدگي به اين پرونده ها را مشكل تر مي كند.
به شوخي مي گويد اگر ايرادات برگه هاي جريمه صادر شده توسط ماموران راهنمايي و رانندگي رفع شود كه ما اينجا بيكار مي شويم و بعد ادامه مي دهد كه اين ايرادات اعتماد عمومي را سلب مي كند، بايد فكري به حال اين جريمه ها شود.
او در دادگاه ويژه رسيدگي به جرايم و تخلفات راهنمايي ورانندگي مسوول رسيدگي به اين تخلفات است و به عنوان مسوول دادگاه تجديد نظر شوراهاي حل اختلاف جرايم راهنمايي و رانندگي هم فعاليت مي كند.
منوچهر كوزه گران، مستشار دادگاه تجديد نظر استان تهران است و مامور به خدمت در شعبه 1161 دادگاه عمومي تهران.
كسي كه در چنين سمتي مشغول به خدمت است، بايد با ابلاغ رئيس قوه قضائيه سمت قضائي داشته باشد و قاضي دادگستري باشد، در ضمن بايد اطلاعات كافي در مورد مسايل حقوقي و اطلاعات تخصصي راجع به راهنمايي و رانندگي داشته باشد.
منوچهر كوزه گران هشت سال و نيم است كه در اين دادگاه مشغول به كار است.
آقاي كوزه گران، اولين موردي كه ميان تخلفات راهنمايي و رانندگي به وضوح به چشم مي خورد صدور برگه هاي جريمه توسط افسران وظيفه است. بر اساس قانون اين كار ايرادي ندارد؟
اين كار قانوني نيست اما راهنمايي و رانندگي هم مدعي است كه نيروهاي كمي را در اختيار دارد. قانونگذار در ماده يك قانون نحوه رسيدگي به جرايم راهنمايي و رانندگي، افسران نيروي انتظامي را موظف مي كند كه متخلف از قوانين را تشخيص بدهند و جريمه را در برگه ها ثبت كنند. متاسفانه در حال حاضر افسران وظيفه اين كار را انجام مي دهند و به دليل عدم آموزش هاي كافي و نداشتن تخصص و تجربه لازم موجب به وجود آمدن مشكلات بسياري شده اند.
اينكه گفته مي شود مسوولان راهنمايي ورانندگي افسران وظيفه را موظف مي كنند تا برگه هاي چند دسته قبض جريمه را تا پايان شيفت كاري خود پر كرده و صادر كنند، صحت دارد؟
حتما اينطور است، بارها از افسران وظيفه اين موضوع را شنيده ام...
مسوولان آنها هم اين را تاييد مي كنند؟
مسلما مسوولان راهنمايي و رانندگي چنين چيزي را تاييد نمي كنند.
شما مستقيما تاثير اين رويه كاري را احساس مي كنيد؟
اين مساله مشكلات زيادي را براي دستگاه قضائي ايجاد مي كند و مراجعات به مراجع قضائي بيشتر مي شود. به موجب همان ماده يك قانون، قانونگذار به كساني كه جريمه شده اند، اين اجازه را داده كه نسبت به جريمه اي كه براي آنها صادر شده ظرف مدت يك ماه با ارايه دلايل اعتراض كنند و دادگاه موظف است به اين اعتراضات رسيدگي كند. از زماني كه جرايم افزايش پيدا كرده و افسران وظيفه به طور گسترده موظف به صدور اين جرايم شده اند، مراجعه به دادگاه ويژه رسيدگي به جرايم رانندگي خيلي بيشتر شده است.
حدودا چند برابر شده است؟
در يك مقايسه ما در روز تقريبا به اعتراضات 200 الي 250 نفر رسيدگي مي كرديم، ولي بعد از اين افزايش جرايم، مراجعات به شعبه ما به بيش از هزار شكايت در روز رسيد. يعني حدودا 4 يا 5 برابر شد.
ما هم مجبور شديم براي آنها نوبت صادر كنيم تا بر اساس نوبت به كارشان رسيدگي شود.
آيا روند رسيدگي به گونه اي هست كه شخص معترض رغبت كند و به جريمه هايش اعتراض كند يا اينكه آنقدر طول مي كشد كه مثلا يك راننده تاكسي ترجيح بدهد به جاي شكايت به دادگاه، به كارش برسد؟
تا قبل از تاريخ 4/7/83 كه شوراهاي حل اختلاف به طور رسمي اجازه رسيدگي به اين موضوع را پيدا كردند، روال كار به اين صورت بود كه اگر كسي شكايتي و اعتراضي داشت، حداكثر ظرف مدت نيم روز به كارش به طور كامل رسيدگي مي شد و جريمه معين احتمالي را مي پرداخت ولي الان با وجود اينكه 18-17 شوراي حل اختلاف مسوول رسيدگي به اين اعتراضات است فكر نمي كنم مراجعه كننده زودتر از دو هفته موفق به انجام كارهايش بشود.
از سوي ديگر برخي از مسوولان راهنمايي و رانندگي هم موافق طولاني شدن روند رسيدگي به اين اعتراضات و گذشتن از مهلت يك ماهه آن هستند و در بعضي موارد بر آن اصرار دارند. اينها در حالي است كه برخي از برگه هاي جريمه كه مورد اعتراض قرار مي گيرند كاملا دچار اشكال هستند. برگه هاي صورت وضعيتي در اينجا هست كه در آن براي راننده تاكسي چندين برگه جريمه ورود به طرح ترافيك نوشته شده است يا براي اتومبيل سواري جريمه حمل مسافر با ماشين آلات كشاورزي ثبت شده است. برخي از اين اشكالات ناشي از بي دقتي ماموران و مسوولان است و برخي هم به بي دقتي در وارد كردن جرايم در رايانه مربوط مي شود.
ديده شده كه برخي از راننده ها به برگه جريمه خود اين اعتراض را دارند كه اصلا در تاريخ ثبت شده در برگه، همراه با خودروي خود در تهران حضور نداشته اند يا اينكه خودروشان در جايي پارك بوده و در جاي ديگري جريمه شده است. اينها چطور مي توانند ادعاي خود را ثابت كنند؟
اگر شخصي به دادگاه مراجعه و ادعا كند كه در محل ثبت جريمه نبوده يا اصلا در تهران نبوده است، ما با توجه به قانون، عقل و شخصيت اجتماعي او و سپس درخواست ارايه مداركي مثل قبض پاركينگ كه خودرو در آن مدت در آنجا پارك بوده يا مدركي كه مثلا ثابت مي كند خودرو در تعميرگاه بوده است و مداركي مانند اينها در موردش قضاوت مي كنيم.
البته در مواردي بر اساس شخصيت اجتماعي افراد براي ما مشخص مي شود كه او نمي تواند متخلف باشد، مثلا استاد دانشگاهي مراجعه مي كند و مي گويد براي من نوشته شده كه از چراغ قرمز عبور كرده ام، جريمه اش برايم مهم نيست ولي به شخصيت من توهين شده است. از طرف ديگر ما از راهنمايي و رانندگي مي خواهيم كه چون شما مدعي هستيد تخلف انجام شده است، بايد برگه هاي زردرنگ جرايم را نگه داشته و ارايه دهيد، در حالي كه آنها به دليل حجم بالاي اين برگه ها، آنها را حفظ نمي كند و بعد از ثبت در كامپيوتر، برگه هاي سابقه را نابود مي كنند. در اين برگه ها رنگ، نوع و تيپ خودرو ثبت شده و دقيق تر گزارش مي شود.
و اگر حكم جريمه به راننده ابلاغ نشده باشد و بعدها راننده متوجه تخلف و جريمه اش شود، چه؟
به موجب قوانين تا حكمي به اشخاص ابلاغ نشود قابل اجرا نيست. بسياري از كساني كه به ما مراجعه مي كنند و از دو برابر شدن جريمه شان شكايت دارند. مدعي هستند كه حكم به آنها ابلاغ نشده است و هنگامي كه براي انتقال سند يا كارهاي اداري نظير موارد مراجعه كرده اند، متوجه جريمه شده اند. اعتقاد من هم اين است تا وقتي كه اين برگه هاي صورت وضعيت به راننده ها ابلاغ نشده است، نبايد پرداخت شود، در حالي كه راهنمايي و رانندگي اصلا چنين اعتقادي ندارد. راننده معترض ادعا مي كند كه اگر اين حكم به من ابلاغ مي شد، پرداخت مي كردم و نمي گذاشتم مبلغ آن دو برابر شود.
مشكل ديگر ما مغايرت هايي است كه در جرايم ثبت شده در صورت وضعيت ها ديده و باعث مي شود تا صدور حكم مشكل تر شود.
راننده معترض مي گويد مگر خودرو من تاكسي نيست، پس چرا چند مورد جريمه ورود به طرح ترافيك برايش ثبت شده است. همان راننده معترض سپس ادعا مي كند كه ساير جرايم ثبت شده در صورت وضعيتش هم اشتباه است. اين استدلال منطقي است و دست ما را مي بندد و در نهايت هم موجب سلب اعتماد از مجموعه راهنمايي و رانندگي مي شود. در حقيقت ما در تمام اين سال ها تلاش كرديم تا با ايجاد تعادل رواني از تخلف ماموران جلوگيري ودر عين حال از حقوق دولت دفاع كنيم. براي نمونه اين شعبه در شهريورماه امسال با تلاش خود نزديك به 11 هزار حكم صادر و براي پرونده ها تعيين تكليف كرد.
روال كار شوراي حل اختلاف به چه صورت است؟
اين شوراها راسا به اين اعتراضات و تخلفات رسيدگي مي كنند، اما ساعت كاري آنها چند ساعت در روز بيشتر نيست. اعضاي اين شورا قاضي نبوده، بلكه معتمدان محلي هستند كه يك قاضي را به عنوان ناظر در كنار خود دارند، در حالي كه اين كار بايد به طور كاملا تخصصي رسيدگي شود.
پرسنل وظيفه هم موظف به صدور تعداد مشخصي برگه جريمه هستند؟
عمده كساني كه در سطح شهر برگه جريمه صادر مي كنند، افسران وظيفه هستند كه مطابق قانون حق صدور برگه جريمه ندارند.
مبالغ جريمه صرف چه كاري مي شود؟
بودجه جريمه ها طبق قانون به خزانه دولت واريز شده و به حساب وزارت كشور مي رود تا در اول هر سال به عنوان بودجه در اختيار راهنمايي و رانندگي قرار گيرد.
پس با افزايش جرايم، بودجه راهنمايي و رانندگي هم اضافه مي شود؟
دقيقا همين طور است.
راستي آقاي كوزه گران! به عنوان يك راننده تا به حال چند بار جريمه شده ايد؟
تا به حال جريمه نشده ام. من چون در اين موقعيت هستم، خيلي با احتياط رانندگي مي كنم. به همين دليل حتي در تهران يك بار هم جريمه نشده ام.