ماهرخ غلا محسين پور
آيا زلزله تهران را خواهد لرزاند؟ و اگر چنين شود سرنوشت ميليون ها ساكن آن چه خواهد شد؟فدراسيون بين المللي جمعيت هاي هلال احمر و صليب سرخ اعلام كرد: تهران با داشتن 12 ميليون سكنه يك بمب ساعتي در آستانه انفجار است.
در گزارش اين فدراسيون كه پايگاه اينترنتي رويترز از ژنو آن را مخابره كرد، آمده است: زلزله بم آخرين زلزله خطرناك ايران نيست، بلكه شهرهاي پرجمعيت ايران چون تهران، تبريز و مشهد نيز مستعد وقوع چنين زلزله هايي هستند.
در عين حال اين فدراسيون در گزارش سالانه خود اعلام كرد كه بلاياي طبيعي در سال 2003 بيش از 76 هزار و 806 كشته برجا گذاشت كه نسبت به سال پيش از آن 3 برابر افزايش يافته و اين افزايش تا حدي ناشي از تغيير شديد اوضاع اقليمي كره زمين بوده است.
با نگاهي به تاريخ زلزله در ايران درمي يابيم كه آخرين زلزله تهران در سال 1830 ميلادي به وقوع پيوسته است.
از سال 1339 كه 450 نفر در جنوب كشور و در شهر لار در حادثه زلزله كشته شدند تا سالي كه در پيش رو داريم، تعداد زيادي از هم ميهنانمان به علت وقوع اين بلاي خانمان برانداز جان دادند.
پس از زلزله هاي مرگبار بسيار و به خصوص زلزله بم چيزي نگذشت تا زمين لرزه بلده توجه افكار عمومي را به سمت و سوي تهران متمايل كرد؛ شهري كه از دو سو توسط دو گسل زلزله خيز و پرخطر احاطه شده است و كارشناسان و متخصصان پيش بيني كرده اند كه احتمال وقوع زمين لرزه در حوالي اين كلانشهر خفته، بيش از 65 درصد است.
پرفسور فريبرز ناطق الهي استاد زلزله شناسي پيش از اين هشدار داده بود كه امروزه به علت وجود لوله هاي گاز و كنتور برق در كلانشهر تهران در صورت بروز زلزله، اين شهر در كمتر از چند ساعت طعمه  حريق شده و به سرعت به آتش كشيده خواهد شد.
وي كه در زمان اظهار اين سخنان رئيس انجمن مهندسي زلزله ايران بود، گفت: نتايج تحقيقات و بررسي ها نشان داده است كه 87 درصد از بيمارستان هاي تهران در صورت وقوع زلزله و در همان لحظات شوك اوليه به طور كامل از بين خواهند رفت.
آنچه مسلم است شهر تهران داراي يك بافت بسيار قديمي است و تراكم جمعيت در آن بيداد مي كند. معابر وگذرگاه هاي اين شهر باريكند و در حالت عادي حتي قابليت عبور و مرور وسايل نقليه و امدادرساني را ندارند.
فرسودگي بافت هاي مسكوني و عدم رسيدگي نظارتي نسبت به امر ساخت و ساز توسط سازمان هاي مسوول، تهران را در شرايط وخيمي قرار مي دهد و در اين ميان بسياري اعتقاد دارند كه با گفت وگو در اين خصوص، حس ناامني و بي اعتمادي به مردم القا خواهد شد و طرح موضوع به نوعي احساس ناامني و دلهره ايجاد مي كند.
بحث پيشگيري از گسترش عواقب زلزله ذهن بسياري از مديران سطح بالا و دستگاه هاي اجرايي را به خود جلب كرده است.
كارشناسان پيش بيني كرده اند كه در صورت وقوع زلزله در تهران آمار تلفات احتمالي بيش از 700 هزار نفر خواهد بود.
حميدرضا دهقان، رئيس جمعيت هلال احمر استان تهران با اشاره به اين نكته كه در خصوص مبحث زلزله در تهران بيش از 20 دستگاه و نهاد دخيل و مسوولند و ارتباط دستگاه ها هنگام وقوع زلزله موثر است، گفت: امروزه احتمال تخريب و تلفات شهر تهران نسبت به 200 سال پيش افزايش قابل ملاحظه اي يافته است. مطابق قانون امداد و نجات مصوبه سال 82 هيات وزيران و در راستاي اجراي ماده 44 قانون توسعه سوم، جمعيت هلال احمر نقش فرماندهي را در حوادث احتمالي خواهد داشت.
وي با اشاره به اين نكته كه جمعيت هلال احمر در ايران داراي يك سابقه 83 ساله است، اضافه كرد: حل مشكلات مربوط به سوانح به تنهايي در صرف هزينه هاي مصرفي نيست، بلكه براي حل مشكل اصولي كلانشهر تهران نيازمند از سر گذراندن يك پروسه سه فازي هستيم.
دهقان خاطرنشان كرد: اثرگذارترين اقدام، برنامه ريزي بلند مدت براي مقاوم سازي منازل مسكوني و سازه هاي ساختماني است زيرا اگر شهري مقاوم باشد و فرو نريزد ديگر وحشت از زلزله وجود نخواهد داشت. در برنامه ريزي هاي ميان مدت و كوتاه مدت هم تمركز روي ارتقاي شاخص هاي امداد و نجات و افزايش توانمندي هاي اين حوزه مدنظر كارشناسان قرار مي گيرد.
رئيس جمعيت هلال احمر استان تهران گفت: بايد وضعيت امدادرساني به گونه اي باشد كه هر زماني حادثه اي به وقوع پيوست- چه يك روز ديگر و چه 10 سال آينده - آمادگي مقابله با آن وجود داشته باشد.
به گفته دهقان بايد مردم را تشويق كرد تا ساختمان هايشان را مطابق اصول بازسازي كنند ولازم است در اين خصوص به مردم اعتبارات ويژه اي داده شود.
مقاوم سازي سازه ها قبل از وقوع حادثه به مراتب كمتر از هزينه هاي سنگين امدادرساني خواهد بود. بايد فرهنگ مقاوم سازي را به سيستم ساختمان سازي تحميل كرد.
دهقان گفت: امروزه ما در خصوص بحث پيشگيري از زلزله قطعا بهتر از ديروز هستيم و دستگاه هاي گوناگوني همچون شهرداري، شوراي شهر، سازمان مديريت و برنامه ريزي، وزارت كشور، وزارت مسكن و شهرسازي و شركت مخابرات و ديگر دستگاه هاي مسوول پس از زلزله بم هر كدام به نوعي پيگيري كار را در برنامه هاي خود منظور كرده اند. وي اضافه كرد: از سال 81 تاكنون 37 مانور در اين خصوص برگزار شده است و تيم هاي امداد و نجات در دانشگاه ها و مدارس سازماندهي شده و آموزش امداد و نجات را سرلوحه كارمان قرار داده ايم.
محمدرضا قيطانچي، متخصص زمين شناسي هم مي گويد: وضع كنوني شهرهاي بزرگ مانند تهران از لحاظ سازه ها بحراني است و اين اتفاق در كوتاه مدت حادث نشده، بلكه در طول ده ها سال ساخت بي رويه وضعيت كنوني شكل گرفته است. حتي اگر بسيج عمومي هم صورت گيرد، زياد طول مي كشد تا از اين حالت بحراني نجات يابيم.

ترميم و بازسازي بافت هاي فرسوده، پروژه پرهزينه و زمانبري است كه قطعا يك يا چند سازمان و ارگان شهري و دولتي توان تامين هزينه هاي سنگين آن را ندارند. اين پروژه به سياستگذاري، برنامه ريزي، وضع قوانين، هماهنگي دستگاه ها و در نهايت تامين بودجه مناسب نيازمند است.هفته گذشته، رئيس كميسيون برنامه و بودجه شوراي شهر تهران اعلام كرد كه بازسازي بافت هاي فرسوده توسط دولت نيازمند الزام دولت توسط مجلس به اختصاص اعتبار ويژه براي بازسازي بافت هاي فرسوده است.نادر شريعتمداري گفت: در حال حاضر دولت جز نقش ضامن براي دريافت وام هاي خارجي نقش بخصوص ديگري براي بازسازي بافت ها ايفا نمي كند، در صورتي كه اختصاص بودجه ويژه براي بازسازي اين بافت ها در اعتبارات سالانه دولت لازم و ضروري است.به گفته شريعتمداري گرچه دولت براساس برنامه چهارم توسعه ملزم به بازسازي۱۰ساله بافت هاي فرسوده است، اما وقتي چيزي در برنامه پيش بيني مي شود بايد شرايط لازم براي تحقق آن نيز تعيين شود و مجلس بايد اين پيش بيني را در تصويب بودجه نهايي كشور در رديف هاي بودجه دولت بكند، در غير اين صورت اين ماده از برنامه چهارم، صرفا در حد يك توصيه باقي خواهد ماند.
جواد شعرباف، مجري طرح بافت هاي فرسوده هم تحقق بازسازي اين بافت ها و مقاوم سازي ساخت و سازها را در مدت 10 سال براي دولت بعيد دانست و گفت كه اين هدف وقتي محقق مي شود كه منابع مالي مورد نياز براي بازسازي 200 ميليون مترمربع بافت فرسوده كشور تامين شود. به نظر شعرباف وابستگي بازسازي بافت هاي فرسوده به مكانيزم هاي فاينانس وام هاي خارجي غيرقابل توجيه است و پيشنهاد كرد دولت دستكم نيمي از تسهيلاتي را كه ساليانه به بخش مسكن اعطا مي كند براي بازسازي بافت هاي فرسوده با سود بانكي كم اختصاص دهد.او البته اظهار اميدواري كرد كه مراحل دريافت وام خارجي 300 ميليون دلاري توسط 6 شهرداري كلانشهر هاي كشور تا پايان دي ماه انجام شده و اين شهرداري ها مي توانند ظرف يك ماه گذشته وام خود را دريافت كنند. در كنار اينها طرح جديد بازسازي بافت هاي فرسوده هم در همين هفته توسط شهرداري تهران ارايه خواهد شد. در عين حال سياستگذاري ها و برنامه ريزي هاي شوراي شهر و شهرداري تهران موجب شده است كه بازسازي بافت هاي فرسوده جنوب غرب تهران افزايش پيدا كند. شهردار منطقه 18 گفت كه مصوبه تراكم تشويقي شوراي اسلامي شهر تهران براي بافت هاي فرسوده باعث افزايش ساخت و ساز در جنوب غرب تهران شده است. به گفته او يكي از مهمترين اقدامات مديريت جديد شهري، ايجاد واحد كنترل مضاعف در ساخت وسازهاست.

شهره مهرنامي- ترك ها در سفرهاي روزانه خود با متروشهري مي توانند از نمايشگاه هاي هنري همشهريان خود ديدن كنند.
سالن هاي متروهاي كشور تركيه محلي آزاد براي برگزاري نمايشگاه ها و فروشگاه هايي از دستاوردهاي هنري مردم تركيه است.
دانشجويان، دانش آموزان، كودكان و خلاصه هر كس كه هنري دارد حتي زيرمجموعه هاي شهرداري ها هم مي توانند از سالن هاي ساختمان مترو براي عرضه آثار خود استفاده كنند و حتي آنها را به فروش برسانند.
در حال حاضر نمايشگاه نقاشي از آثار نقاشي كودكان ترك در يكي از سالن هاي مترو استانبول كنار بوتيك ها و مغازه هاي مترو برپا است و با استقبال زيادي از سوي مردم روبه رو شده است.
در بيشتر كشورهاي دنيا، مترو نه تنها محلي براي سفرهاي شهري است، بلكه مسافران مي توانند تمام مايحتاج خود را در سفرهاي زيرميني  خود تهيه كنند و حالا ابتكار جالب تر اينكه مردم مي توانند كنار خريد كالاي مورد نياز از آثار هنري همشهريانشان ديدن كنند.
دانشجويان رشته هاي مختلف كه نمي توانند هزينه برگزاري نمايشگاهي را متقبل شوند يا دانش آموزان وحتي زنان خانه دار كه امكان برگزاري نمايشگاهي از آثار خود را در يك گالري بنام ندارند، مي توانند از اين محيط وسيع و پر رفت و آمد براي نمايش و عرضه دستاوردهاي خود استفاده كنند.
شما تا به حال از چند نمايشگاه نقاشي يا سفال در ايستگاه هاي مترو تهران ديدن كرده ايد؟!