عاشورا و فرهنگ ايراني
آئين هاي عاشورايي به واسطه ايران به ديگر سرزمين هاي غير مسلمان نفوذ كرده است. به عنوان مثال اين مراسم به هند و از آنجا توسط كارگران مهاجر به جزاير درياي كارائيب درآمريكاي شمالي برده شده است و امروزه مراسم هاي عزاداري مسلمانان با تاثير از رسوم هندوستان در يك جامعه غير مسلمان جزاير كارائيب برگزار مي شود
|
|
مسعود مير
همزمان با فرا رسيدن ماه محرم حدود 19هزار مبلغ مذهبي در سطح كشور كار خود را آغاز كردند. روابط عمومي سازمان تبليغات اسلامي هدف اصلي اعزام مبلغ ها به اقصي نقاط كشور را آماده سازي هيات هاي مذهبي و ايجاد تسهيلات لازم براي برگزاري هرچه بهتر مراسم عزاداري سالار شهيدان ذكر كرد. از 19 هزار مبلغ حدود 5 هزار نفر آنها جزو فضلاي حوزه علميه قم و بقيه از مبلغان ساير حوزه هاي كشور و روحانيون طرح هجرت هستند.
البته به منظور ايجاد هماهنگي بين مبلغان و پشتيباني محتوايي و استفاده هرچه بهتر از فرصت ماه محرم، كتاب آموزشي ره توشه راهيان نور در اختيار مبلغان قرار گرفته است.
همچنين معاونت فرهنگي سازمان تبليغات اسلامي با تشكيل ستادهاي هماهنگي و نظارت بر مراسم عزاداري در دفاتر سازمان تبليغات اسلامي استان ها تلاش ها براي هرچه بهتر برگزار شدن مراسم سوگواري را آغاز كرده است. در مواردي كه مراسم عزاداري موجب آزار و اذيت مردم شود يا اينكه سيستم هاي صوتي موجب اختلال در آسايش شود، اقدامات لازم انجام خواهد شد.
عزاداري براي شهادت امام سوم شيعيان و بزرگداشت واقعه كربلا در فرهنگ ايراني از جايگاه ويژه اي برخوردار است. اگر كمي تامل كنيم متوجه مي شويم كه اين توجه خاص به ايام محرم در هيچكدام ازكشورهاي مسلمان ديگربه چشم نمي خورد يا از اين ويژگي ها برخوردار نيست.
چهل هزار هيات عزاداري در ايران رقم قابل ملاحظه اي است. البته اگر بخواهيم دقيق تر به آمار عزاداران دست يابيم ، بايد هزاران تكيه كوچك و بزرگ در كوچه و خيابان هاي تهران را هم به عدد اين هيات هاي رسمي اضافه كنيم. در تاسوعا و عاشورا تمام شهرهاي ايران به ويژه تهران در وضعيت فوق العاده اي قرار دارند. تمام مردان و زنان تهراني هميشه تصاويري در ذهن دارند كه پياده روها و خيابان هاي شهر به جولانگاه هيات هاي عزاداري و البته عزاداران تماشاگر تبديل مي شود.
شايد نقل قول يكي از توريست هاي اروپايي هنگام بازديدش از تهران ماتم زده و محرمي بيانگر اين وضعيت باشد. او مي گويد: اولين باري است كه مي بينم تمام مغازه هاي شهري به اين بزرگي تعطيل است و عده اي ناهار و شام ديگر همشهريانشان را تهيه مي كنند و در اختيار آنها قرارمي دهند. همه يك شكل هستند، در تمام نقاط صداي گريه و روضه به گوش مي رسد و در عين حال هيچ كس به اين سر و صداها اعتراضي نمي كند.
مراسم ماه محرم البته در سرزمين هاي شيعه مذهب گسترش يافته است، اما چنان كه از تحقيقات انجام شده در 4 همايش محرم در فرهنگ ايراني كه در سالهاي 76 تا 79 به مناسبت همزماني هفته ميراث فرهنگي با ماه محرم برميآيد، حوزه فرهنگ ايراني حتي اقوام و آئين هاي اهل تسنن هم براي واقعه كربلا ارزش و اعتبار خاصي قائلند و در برخي نقاط برنامه هاي ويژه اي هم براي آن دارند. مراسم محرم داراي طبقه بندي است. اول مراسم روضه خواني و مجالس سوگواري است كه معمولا در مساجد و تكيه ها برگزار مي شود. دوم دسته گرداني ها است كه معمولا در شب هاي قبل از تاسوعا و عاشورا آغاز به كار مي كنند و تا پايان مراسم سوم امام ع در بعضي نقاط حتي به چهلم هم مي رسد به طول مي انجامد. سوم نمايشي است كه در ايام محرم با نام تعزيه گره خورده است؛ يكي از قديمي ترين مراسم عزاداري كه به گونه اي سينه به سينه وقايع عاشورا را از ديرباز تاكنون محفوظ نگه داشته است و آخر نمادها و نشانه هاي سوگواري. اين طبقه بندي ها بسته به مكان زندگي و زمان و البته قوميت برگزاركنندگان متفاوت است. دكتر محمد ميرشكرايي رئيس پژوهشكده مردم شناسي درباره رواج آئين هاي مربوط به محرم در ساير نقاط جهان مي گويد: آئين هاي عاشورايي از ايران به ديگر سرزمين هاي غير مسلمان نيز نفوذ كرده است. به عنوان مثال اين مراسم به هند و از آنجا توسط كارگران مهاجر به جزاير درياي كارائيب درآمريكاي شمالي برده شده است و امروزه مراسم هاي عزاداري مسلمانان با تاثير از رسوم هندوستان در يك جامعه غير مسلمان جزاير كارائيب برگزار مي شود. اين اتفاقات باعث شده كه بسياري از محققان دنيا در مورد اين پديده فعاليت هايي را آغاز كنند. دكتر چالكوفسكي از آن دسته كارشناساني است كه در چهارمين همايش محرم و فرهنگ، مقاله مفصلي در رابطه با نفوذ آئين هاي عاشورايي در كشورهاي غير مسلمان ارايه كرده است. فرهنگ سرزمين ايران و سرزمين هايي مانند ايران به لحاظ پيشينه اي كه داشتند پذيراي رخداد عظيم كربلا بودند. اين واقعه نقطه درخشاني در مسير تاريخي سرزميني شد كه ظلم ظالمان و سرنوشت ستمديدگان در آن حكايت غريب و كهني داشته است.
تمام آنچه را كه خوانديد شايد به نوعي تفسير اين جمله قديمي ها باشد كه در محرم سنگ هم ناله و فغان سر مي دهد...
|