ترور حريري
سرنوشت يكي از ثروتمندترين افراد جهان اينگونه بود كه هيچ تكه اي از بدن وي قابل دفن نباشد. خاكستر جسمش به خاك سپرده خواهد شد تا فقط مقبره اي نمادين از او برجاي بماند. رفيق الحريري كارفرما و سياستمدار برجسته لبناني كه در طول زندگي دو بار به نخست وزيري رسيد اينگونه به انجام رسيد تا نشان دهد كه هر چه باشيم و به هر كجا برسيم با هر ميزان از دارايي بالاخره بايد دار فاني را وداع گوييم و به ديدار حق بشتابيم.
آنچه در اين ميان رقت آور بود نحوه قتل اين سياستمدار برجسته بود. انفجاري عظيم كه تمام شهر بيروت را لرزاند و همه ساكنان آن را دچار وحشت نمود، و تعداد زيادي از همراهانش را قرباني كرد. فاجعه اي انساني كه با هيچ معياري قابل توجيه نخواهد بود. ترور او يكي از مصاديق بارز تروريسم است كه بايد محكوم شود.
مي شد كه حريري به ضرب يك گلوله از پاي درآيد. ولي گويا قاتلان حريري چنين طراحي كرده بودند كه انفجار چنان مهيب باشد كه نه تنها همه شهر بيروت را مي لرزاند بلكه صداي آن در تمامي پايتخت هاي منطقه و همچنين مراكز قدرت در جهان شنيده شود. گويي كه هدف آنان رسانيدن يك پيام به جهان و منطقه بود. اين پيام چيست؟ ابتدا لازم است نكاتي درمورد زندگي سياسي حريري بدانيم.
حريري در طول حيات سياسي خود كه تقريبا از اوايل دهه ۸۰ آغاز شد و به عنوان نماينده پادشاه عربستان سعودي در كنار عبدالحليم خدام نماينده كشور سوريه بر مذاكرات طرف هاي درگير جنگ داخلي لبنان كه در شهرهاي ژنو و لوزان و در سال ۱۹۸۲ انجام شد نظارت مي كرد. اين مذاكرات شكست خورد تا جنگ داخلي لبنان همچنان ادامه يابد. ليكن تلاش وي براي حضور فعال در صحنه سياسي لبنان ادامه يافت.
اگر اقدام قبلي حريري در گردهم آوردن رهبران شبه نظاميان مسيحي و مسلمان در ژنو و لوزان نتيجه اي دربرنداشت اينبار كوشيد تا نمايندگان پارلمان را به طائف عربستان ببرد تا در حضور نماينده سوريه براي رسيدن به يك راه حل سياسي تلاش كنند؛ و باز هم حريري و دارايي اش در خدمت پروژه جديد قرار داشت. به همين دليل حريري توانست نقش سني ها را در قانون اساسي جديد - توافقنامه طائف - افزايش دهد، گرچه فاقد توانايي نظامي بودند.
تكيه حريري به دارايي خود در راهيابي به قدرت انكارناپذير است. اما حريري از قدرت نيز براي افزايش توانايي اقتصادي و افزودن بر دارايي خويش بهره جست. شركت هاي متعدد متعلق به حريري توانستند سهم عمده اي در اجراي پروژه هاي بازسازي لبنان را به خود اختصاص دهند. و از اين طريق نه تنها هزينه هاي سابق جبران گرديد بلكه افزون بر آن دارايي اش باز هم بيشتر شد. در عين حال حريري كوشيد تا از موقعيت خود به عنوان نخست وزير، در تقويت مناسبات تجاري شخصي اش با كشورهاي مختلف استفاده كند. سفرهاي متعددي به عنوان نخست وزير لبنان به نقاط مختلف جهان انجام مي داد و در اين سفرها قراردادهاي تجاري متعدد شخصي خود را منعقد مي ساخت. حتي در سفرهاي پي درپي به كشورمان نيز در اين مسير تلاش فراواني را به عمل آورد.
حريري با تكيه بر قدرت مالي شخصي خود توانسته بود رابطه شخصي ويژه اي با ژاك شيراك رئيس جمهور فرانسه برقرار نمايد. اين در حالي بود كه ارتباط وي با مراكز قدرت در واشنگتن بسيار خوب بود.
اما ارتباطات حريري فقط به كشورهاي غربي منحصر نبود. او به عنوان يك شهروند عربستان سعودي به دربار آل سعود راه يافته و مناسبات ويژه اي را با رجال سياسي و اقتصادي عربستان شكل داده بود. حريري همچنين ارتباط گسترده اي با بسياري از سران كشورهاي متعدد عربي برقرار نموده بود.
اما حريري خوب دريافته بود كه كليد راهيابي به قدرت در لبنان و همچنين استمرار در آن در دمشق قرار دارد. ازاين رو ارتباطات گسترده شخصي با بسياري از دولتمردان و شخصيت هاي نظامي - امنيتي سوريه به وجود آورده بود كه به هنگام دشواري هميشه ياور وي بود.اما در صحنه داخلي مشكل اصلي حريري نداشتن يك پايگاه مستحكم اجتماعي بود. فقط منفعت مادي افراد مختلف را با او جمع مي كرد. حريري به يك پايگاه سنتي نيرومند تكيه نداشت و برخلاف ديگر رهبران سنتي اهل تسنن لبنان نظير صلح، سلام و كرامي از يك خانواده آريستوكرات برنخاسته بود. در عين حال هيچ حركت اجتماعي جديدي را نمايندگي نمي كرد، هيچ گروه قدرتمند شبه نظامي نيز از او طرفدار نمي كرد.
اما حريري علاوه بر نكات فوق وجه ديگري نيز داشت و آن اهتمام قابل توجه او به بازسازي لبنان بود. حريري با اجراي پروژه هاي عمراني وسيع توانست تا حد زيادي ويراني هاي لبنان را ترميم نمايد. لذا مي توان گفت كه به هنگام دشواري هاي اقتصادي او به كار لبنان و متحد اصلي آن سوريه مي آمد.
راز قتل او نيز در همين نكته نهفته است، اسرائيل لبنان را كشوري مي بيند كه توانست آن را شكست دهد. كاري كه كشورهاي ديگر عربي حتي با هم از انجام آن ناتوان گشتند. همچنين اسرائيل لبنان را كشوري مي بيند كه در جذب توريسم و فعاليت اقتصادي به ويژه در ارائه خدمات در منطقه و حتي آفريقا رقيب آن به شمار مي آيد. اسرائيل قوت لبنان را برنمي تابد. حريري را كشتند تا يكي از پشتوانه هاي اصلي اقتصاد آن كشور از ميان برود. حريري را كشتند تا امكانات و ارتباطات وسيع بين المللي اش در خدمت اين كشور نباشد. حريري را كشتند تا ديگر نباشد كه به هنگام ضرورت به ياري سوريه بشتابد. درست است كه هنوز هيچ داده آشكاري براي اثبات مداخله اسرائيل در اين حادثه به دست نيامده ولي اندك آشنايي به سير حوادث در منطقه خاورميانه نشان مي دهد كه فقط اسرائيل از اين حادثه سود مي برد. همزماني اين حادثه با تلاش براي دستيابي به يك آرامش در فلسطين اشغالي با تحميل اراده شارون به فلسطيني ها قابل توجه است.
|