به بهانه 11 اسفند، روز افتتاح ساختمان جديد كتابخانه ملي
از كتابخانه ملي تا رياست جمهوري!
مريم گودرزي مقدم زمستان سال 75 كه سيد محمد خاتمي در ساختمان فرسوده كتابخانه ملي خيابان سي تير خيلي جدي به پيشنهادات مطرح شده در خصوص رئيس جمهور شدنش انديشيد، به ذهنش هم خطور نمي كرد كه 8 سال بعد در روزهايي مثل همان ايام از كاخ رياست جمهوري به ساختمان كتابخانه برگردد. او برمي گردد نه به خيابان سي تير كه به شمال بزرگراه شهيد همت و نه به عنوان رئيس كتابخانه ملي كه با عنوان رئيس جمهوري كه قصد افتتاح ساختمان جديد كتابخانه ملي را دارد.
طرحي كه 20 سال بعد اجرا شد
لزوم نوسازي بافت هاي فرسوده، مسوولان سازمان ساختمان ها و تاسيسات دولتي و عمومي و وزارت مسكن و شهرسازي را به اين فكر انداخت كه كتابخانه ملي را هم به مكان ديگري منتقل كنند. براي اين منظور ساختماني در نظر گرفتند كه نيمه كاره در اراضي عباس آباد رها شده بود. طرح اوليه ساختمان مزبور، سال 55 13در كميته اي كه كارشناسان امور كتابداري و طراحي كتابخانه عضو آن بودند تدوين شد، اما اجراي اين پروژه سالها به تعويق افتاد، چون بين سال 55 كه طرح اوليه تدوين شد تا سال 69 كه قصد اجراي طرح پيش آمد، 14 سال (!) فاصله وجود دارد، بنابراين بازبيني در طرح اوليه امري ضروري به شمار مي رفت. خلاصه يك سال هم طول كشيد تا كارشناسان به مذاكره و تبادل فكري پرداختند و اما سال 71 طرح كالبدي كتابخانه ملي جمهوري اسلامي ايران با در نظر گرفتن نكته هاي كارشناسانه تهيه شد و 4 سال ديگر هم گذشت تا عمليات ساخت و ساز بناي كتابخانه ملي شروع شد.
كمي راجع به اعداد خسته كننده
بناي فعلي كه روز 11 اسفند ماه سال جاري افتتاح خواهد شد، نيمي از پروژه مورد نظر است كه حدود 50 هزار متر مربع زيربنا دارد. در اين فضا، 8 واحد براي فعاليت كتابخانه ملي در نظر گرفته شده است. واحد فعاليت هاي همگاني، كتابخانه پژوهشي، خدمات پشتيباني اجرايي، مديريت و خدمات پشتيباني اداري، خدمات نگهداري، مخزن هاي بسته، مركز تحقيقات ايران شناسي و اسلام شناسي و تسهيلات پاركينگ جزو آن فضا محسوب مي شوند. واحد مخزن هاي بسته از نظر مساحت يك سر و گردن از بقيه بالاتر است و حدود 20000 متر مربع را به خود اختصاص داده است. نزديك ترين مساحت به آن متعلق به كتابخانه پژوهشي است كه عدد 1600 را نشان مي دهد. بقيه واحدها، در اين زمينه حرفي براي گفتن ندارند و حدود 8000 هزار مترمربع بيشترين مساحتي محسوب مي شود كه واحد مديريت و خدمات پشتيباني اداري اشغال كرده است.
مخازن كتاب در طبقات پايين هستند و در وسعتي معادل 25 هزار متر مربع گسترش يافته اند. مسلم است در چنين فضايي 4 ميليون نسخه به راحتي در شكم قفسه هاي موجود جا خوش مي كنند. سيستم الكتريكي كتاب بر مشكل كوتاهي قد را حل كرده و باعث شده كه از بالاترين نقاط ممكن در فضاي مخزن حداكثر بهره برده شود و سقف ها جايي براي نفس كشيدن نداشته باشند! قفسه بندي فشرده هم اين امكان را مي دهد كه 3 ميليون جلد كتاب به آنچه در مخزن و چسبيده به سقف ها وجود دارد، افزوده شود. اشغال نكردن فضا، جلوگيري از فرسودگي و نابودي و طولاني تر كردن عمر نسخ خطي موجود در كتابخانه ملي باعث شد مسوولان سال گذشته به فكر الكترونيك كردن برخي از آنها كه در آرشيو كتابخانه هستند، بيفتند. تلاش آنان در اين زمينه همچنان ادامه دارد و آثاري را كه به صورت ميكرو فيلم نيستند،اسكن كرده و از آنها لوح فشرده تهيه مي كنند.
براي درك بهتر حواشي يا جملاتي كه در متون نسخ خطي ناخوانا هستند، بزرگ نمايي انجام شده و به وسيله توضيحات از طريق نرم افزارهاي كامپيوتري، هر طوري هست قابل خواندن مي شوند. هر چند شخصي كه كتاب را نوشته از من هم بد خط تر بوده باشد! تا يادمان نرفته بگوييم اين كتابخانه، فرهنگستان و دانشكده كتابداري 3 طبقه هم دارد كه كلاس هايش مي توانند 16 تا 24 دانشجو را براي تحصيل پذيرايي كنند و با سالن هاي همايش 20 ، 80 ، 200 و 500 نفره اش جزو مراكز آموزشي مجهز كشور محسوب مي شود. كانون كامپيوتر كه كف كاذب دارد، جزو تشكيلات ساختمان جديد كتابخانه ملي است. كف كاذب به چه دردي مي خورد؟ خب، به اين كار مي آيد كه دكوراسيون سالن را با زحمت كم تغيير مي دهد. راستش را بخواهيد زياد راجع به كاربردش نمي دانم، ولي اين واقعيت دارد كه كف كاذب خيلي پيشرفته است و خيلي كارها از آن برمي آيد.
ارتباط كتابخانه با ساير شبكه هاي جهاني از طريق اتاق ماهواره اي صورت مي گيرد كه در بالاترين نقطه ساختمان در نظر گرفته شده است.
براي گرم كردن و سرد كردن فضاي كتابخانه در فصول مختلف سال، مركز تاسيسات حرارتي و برودتي به مساحت۲۵۰۰ مترمربع وجود دارد. چندين دستگاه هواساز در ابعاد و اندازه هاي متفاوت در 15اتاق هوا رسان در طبقات و 7 بلوك اين كتابخانه نصب شده اند تا مشكل سرما و گرما براي پرسنل و مراجعه كنندگان بيرون از فضاي كتابخانه در مسير ورودي كه از روي پل مي گذرد و به گالري بازديد كنندگان و ساختمان مي رسد، نماند.
آموزش از راه دور= گسترش آموزش در سطح كشور
از برنامه هاي آينده مديريت پژوهش و آموزش كتابخانه ملي ، راه اندازي آموزش از راه دور است. نجفي آموزش از راه دور را قسمتي از تحولات توسعه فعاليت ها پس از انتقال به ساختمان جديد سازمان اسناد و كتابخانه ملي دانست وافزود: كتابخانه ملي براساس وظايف، اهداف و رسالت خود، هدايت علمي كتابخانه هاي كشور را برعهده دارد واين امر با ارتقاي سطح علمي و تجربي پرسنل دست يافتني است. او همچنين از مطالعه مقدمات نرم افزاري آموزش از راه دور خبر داد: مقدمات نرم افزاري آموزش از راه دور در حال مطالعه است و در دو مرحله شامل طراحي وب سايت مناسب اطلاعات و منابع اطلاعاتي و ارتباط با استادان در اختيار علاقه مندان قرار خواهد گرفت. اين مراحل، نظام خودآزمايي و هدايت آموزشي را هم به همراه دارند.
مدير كل پژوهش، آموزش و انتشارات سازمان اسناد و كتابخانه ملي ايران به برگزاري 43 دوره آموزش حضوري در سال 83 اشاره كرد و حضور فيزيكي را از جمله موانع عمده گسترش آموزش در سطح كشور دانست و براي نشان دادن نكات مثبت آموزش از راه دور گفت: براساس طرحي كه كتابخانه ملي براي آموزش از راه دور در دستور كار دارد، زمينه مناسبي براي گسترش آموزش در سطح كشور فراهم مي شود.
يك خاورميانه و يك كتابخانه ملي جمهوري اسلامي ايران
افتتاح ساختمان جديد كتابخانه ملي به لحاظ وسعت و ساير امكانات از اين نظر، ايران را در دسته كشورهايي نظير فرانسه و انگلستان قرار مي دهد. دكتر فريبرز خسروي، معاون كتابخانه ملي ايران به بازديدهايي اشاره كرد كه در آنها از عظمت ساختمان كتابخانه ملي اظهار شگفتي شده بود. خسروي اظهار اميدواري كرد كه پس از افتتاح، كتابخانه ملي به مركز جامعي براي فرهنگ دوستان و پژوهشگران و نهاد استانداردسازي، آماده سازي فرم ها، ملاك ها و نهاد اطلاع رساني كشور تبديل شود. ما هم اميدواريم شما روز 11 اسفندماه فراموشتان نشود و همراه رئيس جمهور در محل افتتاح ساختماني جمع شويد كه از آن پس به جرگه دارايي هاي ملي ملحق مي شود.
كتابخانه ملي شگون دارد!
به شما كه از خواندن اين همه عدد و رقم و طول و عرض دلزده شده ايد، توصيه مي كنيم روز افتتاح هر طور شده سري به ساختمان جديد كتابخانه ملي در اراضي عباس آباد، شمال بزرگراه همت بزنيد. 11اسفند، اركستر سمفوني ملي كشور دو قطعه را از دكتر شفيعي كدكني و دكتر رحمت جلالي به نام هاي كتاب و دانش به رهبري فرهاد فخرالديني براي شما مي نوازد و حسابي شادتان مي كند. شايد خوشتان آمد و همانجا البته اگر خيلي خوشبين باشيم ماندگار شديد و 87 سال بعد با عنوان رئيس جمهوري رفتيد كه روبان افتتاح ساختمان جديد يك مركز ملي را قيچي كنيد!
|