عكس : عباس كوثري

در حالي كه همه از به هم ريختگي اوضاع هنگام زلزله احتمالي پايتخت هراسانند پليس 110 اعلا م مي كند كه در حال آماده شدن براي مقابله با هر گونه بي نظمي در آن شرايط است.
ليلا  درخشان 
با توجه به اينكه در شرايط بحراني و حوادث غيرمترقبه به طور طبيعي عدم تعادل و چالشي در نظم و امنيت عمومي به وجود مي آيد، به همين دليل نيروي انتظامي هم به دليل شبكه اطلاع رساني و حضور گسترده اي كه در همه جا دارد، برنامه ها و دستورالعمل هاي متعددي را در همه رده ها در استان هاي كشور براي مقابله با حوادث طبيعي پيش بيني كرده است.
رئيس گروه تخصصي حمل و نقل ستاد حوادث غيرمترقبه كشور با اشاره به اينكه از 41 نوع بلاياي طبيعي تاكنون 39 مورد آن در كشور به وقوع پيوسته است، مي گويد: همه ساله 500 تا 600 هزار نيروي نظامي با صرف هزينه هاي سنگين به منظور آمادگي در برابر تهديدات خارجي آموزش ديده و مانور مي دهند، در حالي كه با وجود بالا بودن آمار حوادث طبيعي و غيرطبيعي در كشور، هنوز هيچ ارگاني به طور مستقيم متولي اجراي طرح جامع امداد و نجات كه مي  تواند سالانه جان شمار زيادي از هموطنان را نجات دهد نيست، سردار اسكندرمومني رئيس پليس 110 گفت: به دليل ايجاد اختلال اساسي در نظم و امنيت عمومي پس از وقوع هر حادثه لازم ديديم براي مقابله با اين مشكل برنامه هاي خاصي در نظر بگيريم. نتيجه اين شد كه هم اكنون هر رده در هر واحد انتظامي در صورت بروز يك حادثه خاص وظيفه و ماموريت دقيق خود را مي داند. ضمن اينكه همه طرح ها و دستورالعمل ها و وظيفه ها به صورت دقيق مشخص شده اند. ، اما بعد از زلزله خردادماه سال جاري در تهران نياز بود طرح ويژه اي براي تهران در نظر گرفته شود. لذا طرح هاي گذشته بازنگري شد و طرح تامين امنيت در زلزله تهران توسط نيروي انتظامي تهيه شد و در مراجع مربوطه هم به تصويب رسيد و مبناي كار قرار گرفت.
او مي گويد: در اين طرح فرضيه هاي مختلفي پيش بيني شده كه در صورت بروز زلزله چه حوادثي ممكن است پيش بياييد. به عنوان مثال قطع آب، برق و ... بعد از زلزله ناامني ها و بي نظمي هاي خاصي بروز پيدا مي كند كه ما براي مقابله با اين بي نظمي ها برنامه ريزي هاي خاصي را انجام داده ايم.
سردار مومني با تاكيد بر اينكه در اين طرح نيروي انتظامي از نظر جغرافيايي براساس مناطق 22گانه شهرداري تقسيم بندي شده اند، گفت: با وجود اينكه ساختار كلانتري هاي ما غير از ساختار 22گانه شهرداري تهران است ، اما براي ايجاد هماهنگي و يكدست شدن طراحي ساختار سازماني، تقسيم بندي هايمان را براساس مناطق 22 گانه شهرداري انجام داده ايم كه بر اين اساس به هر يك از مناطق، يك واحد انتظامي تعلق مي گيرد، اين تقسيم بندي سبب مي شود هر واحد انتظامي به جزئيات و وضعيت شهري و تاسيسات مناطق تحت پوشش خود آشنايي داشته باشد.
امدادرساني پس از زلزله در تهران غيرممكن است 
جباري زادگان -كارشناس برنامه ريزي شهري- مي گويد: با توجه به وضعيت شبكه معابر شهري در صورت وقوع زلزله شديد در تهران انجام عمليات امداد و نجات تقريبا غيرممكن به نظر مي رسد. او از كلانشهر تهران به عنوان شهر بي دفاع ياد مي كند و مي گويد: اين شهر فاقد برنامه از پيش تدوين شده و طرح جامع شهري است و اين بي برنامگي در حالات فوق العاده مانند هنگام بروز بلاياي طبيعي از نمود عيني تري برخوردار بوده و ملموس تر مي شود، اين در حالي است كه رئيس پليس۱۱۰ مي گويد: ما بخشي از امكانات عمومي خود را در مكان هايي مشخص كرده ايم كه استحكامات و مقاومت هاي لازم را دارد تا در صورت بروز زلزله بتوانيم پشتيباني عمومي را در خصوص طرح برقراري نظم و امنيت دانسته باشيم.
ما در بسياري از حوادث تجربه كرده ايم كه همه دستگاه ها حضور مي يابند ، اما به دليل نبودن سازمان منسجم خدمت رساني به نحو احسن انجام نمي شود
سردار مومني با تاكيد بر اينكه ما پيش بيني همه شرايط سخت را كرده ايم، مي گويد: نيروهاي ما براي شرايط سخت آمادگي لازم را دارند و با توجه به تقسيم بندي تهران هركسي مي داند چه وظيفه اي دارد ، اما اگر در منطقه اي اتفاقي پيش نيامد تمامي آن نيروها را به مناطقي كه بيشترين آسيب را ديده اند ارجاع مي دهيم.
او در توضيحات بيشتر در خصوص اين طرح گفت: افزايش امكانات يك بحث است و مديريت و به كارگيري درست منابع بحث ديگري است. ما در بسياري از حوادث تجربه كرده ايم كه همه دستگاه ها حضور مي يابند ، اما به دليل نبودن سازمان منسجم خدمت رساني به نحو احسن انجام نمي شود. رئيس پليس 110 در خصوص ويژگي اصلي اين طرح مي گويد: هدايت درست، به كارگيري درست منابع، نظم، انسجام در ماموريت ها در حوزه هاي استحفاظي از ويژگي هاي اصلي اين طرح هستند.
او با اشاره به اينكه در اين طرح هم آموزش و هم توجيه شدن نيروها پيش بيني شده است، مي گويد: در مرحله اول نيروهاي مربوطه تمامي استان ها در روزهاي مختلف فراخوان داده شدند كه در كنار آن مانورها و تمرين هاي اوليه داده شده است، اما چون ممكن است تغيير زمان مقداري از حساسيت ها را كم كند، قطعا زماني را به عنوان زلزله فرضي اعلام مي كنيم تا نيروها از آمادگي بيشتري برخوردار شوند. سردار مومني با تاكيد بر اينكه در طراحي اين طرح از تجربيات كشورمان به ويژه زلزله هايي كه در 2دهه اخير رخ داده استفاده شده است، مي گويد: هدايت درست منابع و انضباط درست نكته كليدي اين طرح است.
بازوي مديريت بحران 
عضو هيات علمي موسسه ژئوفيزيك دانشگاه تهران هم ضمن تاكيد بر اينكه زلزله يك مديريت قوي و دراز مدت مي طلبد، مي گويد: در موارد بحراني قبل، بعد يا به هنگام زلزله نيروي انتظامي مي تواند يكي از بازوهاي قوي مديريت باشد تا مديريتي كه واقعا لازم است به صورت دقيق پياده شود.
محمدرضا قيطاسي زاده اهميت مديريت در زمان بحران را مورد تاكيد قرار مي دهد و مي گويد: ممكن است اين مديريت در زمان بحران دچار ضعف هايي شود كه اگر نيروي انتظامي در كنار آن نباشد با مشكلات عمده اي مواجه مي شود و از اين نظر حضور نيروي انتظامي نقشي حياتي دارد.
او گفت: هنگام بروز زلزله نظم و امنيت عمومي به هم مي ريزد و بعضي از مناطق نياز به كنترل شديد دارند كه براي برقراري نظم به پشتيباني نيروي انتظامي نياز است.

بيمه كيفيت ساخت سازه توسط رئيس كل بيمه مركزي رد شد. او كه در بخش گفت و گوي ويژه خبري شبكه 2 حرف مي زد، گفت: اين نوع بيمه امكان پذير و عملي نيست. آنهايي كه از بيمه و اقتصاد سررشته ندارند اينطور نتيجه گيري كرده اند كه شركت هاي محترم بيمه گذار جايي نمي خوابند كه آب از زير آن گذر كند و بخش مخاطره آميز ساختمان با آن وضع ساخت و احتمال خطرات طبيعي، جاي مناسبي براي بيمه گذار به نظر نمي رسد!

بالاخره يك خبر كه اميدواريم زياد اميدوارتان نكند، چرا؟ از اين جهت كه بحث، بحث آب است و ممكن است شما از ذوق زياد چند دقيقه اي بيشتر زير دوش بمانيد. خبر رسيده كه اول هفته - شنبه اين هفته - مصرف آب تهران 6 درصد نسبت به نوبت گذشته كاهش يافته است، خبري كه نشان دهنده اندكي امساك در مصرف بي رويه آب است. تا باشد از اين اخبار.

به نظر مي  رسد تهران بيش از هر شهر ديگر به اين مباحث نظري نياز داشته باشد، مباحثي با عنوان زيبايي شناسي در شهر. گروه شهرشناسي دفتر پژوهش هاي فرهنگي هم در ادامه جلسات  خود ، نشستي در همين رابطه برگزار كرده است. اين نشست با عنوان فلسفه، زيبايي شناسي شهر و معماري با سخنراني دكتر مرتضي قاسم پور، استاد فلسفه و زيبايي شناسي دانشگاه كلن آلمان و سپس به صورت كارگاه برگزار مي  شود.
محل برگزاري اين جلسه سالن كنفرانس خانه هنرمندان در خيابان ايرانشهر شمالي و زمان آن ساعت 17 تا 20 روز چهارشنبه 12 اسفندماه است.

بازار تهران جزو بافت هاي تاريخي تهران محسوب مي شود و بخشي از هويت شهر را در خود جاي داده است، جزو همان بافت هايي محسوب مي شود كه روز به روز بيشتر رو به تخريب و ويراني مي رود. بنابراين بازسازي هر بخش از اين بافت قديمي، به شيوه سنتي آن، هر چند در ابعاد كوچك بخشي از آن هويت را زنده مي كند.
احمد صابري ظفرقندي، شهردار منطقه 12 ، از بازسازي و مرمت بازار تهران به شيوه سنتي و قديمي خود و با استفاده از سنگفرش هايي با معماري قديمي خبر داد. اين شهردار گفت: به دليل برخي ناهمواري ها و مشكلات به وجود آمده در خصوص آسفالت كف بازار، با استفاده از تجارب متخصصان و كارشناسان و پس از مطالعات صورت گرفته در زمينه معماري قديمي، 37 هزار متر از بازار تهران به شيوه قديمي و اوليه خود سنگفرش شد.
به گفته ظفرقندي آنها پس از حفر بازار تهران به ميزان بيش از يك متر به سنگفرش هاي اوليه رسيدند و با اعتباري در حدود 6 ميليارد ريال توانستند ضمن الگو برداري از سنگفرش قديمي بيشتر معابر، خيابان ها و گذرهاي بازار را سنگفرش كنند.
شهردار منطقه 12 همچنين از صرف هزينه اي بالغ بر 20 ميليارد ريال توسط شهرداري منطقه 12 براي نگهداري و بازسازي آثار تاريخي و قديمي در خيابان نوفل لوشاتو و چهارراه ابوسعيد خبر داد.

ايمني كودكان در ترافيك سميناري بود كه با همكاري كميته آموزش و نظارت بر اجراي مقررات شوراي ترافيك شهر تهران و در تالار حركت برگزار شد. به گزارش روابط عمومي سازمان حمل و نقل و ترافيك تهران در اين سمينار كه با حضور برخي از مسوولان راهنمايي و رانندگي، آموزش و پرورش و سازمان ترافيك تهران برگزار شد، اهميت آموزش ايمني كودكان در عبور و مرور، مورد بحث و بررسي قرارگرفت.
دكتر جليلوند، معاون آموزش و مدير روابط عمومي سازمان ترافيك آموزش فرهنگ عبور و مرور در كودكان، اصلاح رفتارهاي ترافيكي و نهادينه سازي اين موضوعات را از جمله مسايل مهمي برشمرد كه بايد به آن توجه ويژه اي شود. احداث پارك آموزش ترافيك پونك يكي از روش هاي موثر تئوري توام با عمل، براي نهادينه كردن رفتارهاي صحيح ترافيكي است كه جليلوند به آن تاكيد دارد. رعايت مقررات ترافيك و عبور و مرور موضوعي بود كه سرهنگ رحيمي كارشناس راهور ناجا در سخنراني خود به آن اشاره كرد. همچنين در اين سمينار دكتر جمشيديان، مشاور فرهنگي شهردار تهران به بررسي روش هاي صحيح ايجاد رفتارهاي پايدار در كودكان پرداخت و توجه به موضوع علم، علاقه و مهارت را از اهم مسايل به كار گرفته در زمينه آموزش ترافيك دانست.
آموزش و فرهنگ عبور و مرور موضوع سخنراني آخر بود كه توسط مهندس محمودي برآبادي، مدير واحد آموزش سازمان ترافيك و بعد كميته آموزش و نظارت بر اجراي مقررات شوراي ترافيك شهر تهران مطرح شد. او به آموزش تدريجي و متناسب با رشد دانش آموزان در مقاطع مختلف سني تاكيد كرده و گفت: آموزش ايمني به كودكان علاوه بر توجه به شكل گيري شخصيت افراد در دوران كودكي و در نظر گرفتن اين مساله كه كودكان امروز بزرگسالان فردا هستند، حفظ سلامت و ايمني آنان از خطرات ترافيكي را نيز در بر خواهد داشت.

فرشاد فخيمي
امروزه در بسياري از كشورها، به منظور برخورد سيستمي با بلاياي طبيعي، طرح جامع مديريت بحران تدوين شده كه در آن تمامي موارد مرتبط به سازماندهي و برنامه ريزي امكانات، تجهيزات و نيروي انساني براي مقابله با بحران پيش بيني شده است. تأسي به اين نظم سيستماتيك و توجه به ماهيت غير مترقبه بيشتر بلاياي طبيعي و لزوم اتخاذ تصميم سريع، صحيح و به موقع و همچنين اجراي عمليات مقابله با بحران، دانشي تحت عنوان مديريت بحران را به وجود آورده است كه عناصر عمده تشكيل دهنده فرآيند مديريت بحران مشتمل بر پيشگيري و كاهش اثرات، آگاهي و مقابله، امداد و نجات و بازسازي مي تواند باشد. در قرون اخير در كشورهاي داراي توان مديريتي بالا عملا در برخورد با بلايا، مديريت بحران جايگزين مديريت ريسك شده است. اين بدان معني است به جاي اينكه بحران را پس از وقوع، مديريت كنيم، ضرورت دارد تا به گونه اي برنامه ريزي و بر اساس برنامه عمل شود كه قادر باشيم خطراتي را كه منجر به ظهور و بروز بحران مي شوند مديريت كنيم.
پرفسور ئي ين متراف بنيانگذار مركز مديريت بحران دانشگاه كاليفرنياي جنوبي و گاس انگلناس معاون مديريت جامع بحران دانشجويان آمريكايي معتقد است برخلاف مديريت موقعيت هاي اضطراري و مخاطره انگيز كه تنها با سوانح طبيعي سرو كار دارند، مديريت بحران كلا با بحران هايي كه به دست انسان پديد مي آيند يا انسان سبب سوق دادن آنهاست سر و كار دارد. بر اساس اين تعريف پديده هايي همچون زلزله و سيل و... عملا در اين قاعده جاي نمي گيرند و جزو بلاياي طبيعي به شمار مي آيند تا بحران، ولي از آنجا كه به نظر نگارنده عمده تاثيرات و عواقب سوء حاصل از اينگونه بلايا حاصل عدم مديريت و دورانديشي و تدبير مديران به عنوان يك عامل اساسي چه در گذشته و چه در حال بوده است، لذا مي بايد كه بر اينگونه پيامدها نام بحران و مديريت بر آن را مديريت بحران بناميم، چرا كه به واسطه فقدان برنامه هاي پيش گيرنده يا اساسا عدم پايبندي و عدم اجرا و تمكين برنامه ها - در صورت موجود بودن - بسياري از نعمات الهي نيز به لحاظ عدم مديريت صحيح و روشنگر تبديل به بلاياي طبيعي مي شوند!!
تبديل شدن سيستم هاي مديريتي كشور به بنيان هاي سياسي و به فراموشي سپردن وظايف و كاركردهاي اصلي و اساسي، عدم اشراف و اطلاع از اطلاعات، داده ها و پتانسيل ها، جهل به نيازمندي ها و نقاط ضعف و قوت مجموعه هاي تحت امر، همگي سبب شده تا در اثر بروز هر پيامد طبيعي، فاجعه اي به كشور تحميل شود كه باعث به مخاطره افتادن جان و مال انسان ها و علاوه بر آن عميق تر كردن شكاف و فاصله رسيدن به توسعه در زمينه هاي مختلف شود. حداقل در 30 سال اخير كه حافظه نگارنده اين سطور ياري مي كند بروز فاجعه اي همچون آنچه در گيلان روي داده منحصر به فرد است. بارش 3 روز برف با ارتفاع 5/1 تا 2 متر به قاعده مهلت كافي را چه قبل از بارش به لحاظ كسب اطلاعات هواشناسي و تصميم گيري و تصميم سازي و چه در مدت بارش به مديران ذيربط داده است كه بتوانند تدبير مدبرانه اي براي پيشگيري از آنچه امروز بلاياي طبيعي!! مي ناميم اتخاذ كنند.
فرو ريختن سقف تصفيه خانه آب شهر رشت و قطع آب، سقوط دكل هاي برق و قطع برق در اين شهر و بسياري ديگر از شهرهاي استان گيلان، مسدود شدن راه هاي مراسلاتي حتي در خود شهر با كدام نوع و نگرش مديريت بحران قابل توجيه است؟
نه تنها در گيلان، بلكه در پايتخت اين ام القراي اسلامي كدام منطق سليمي  مي پذيرد كه كشوري كه صادرات و فروش گاز خود را براي 300 سال آينده تضمين مي كند براي گازرساني به بخش هايي از پايتخت خود دچار مشكل و نقيصه است و به جبران اين مافات به توزيع سوخت مايع در مناطق ياد شده مي پردازد. مگر امروز چند درصد خانوارها وسيله گرمايي نفتي در اختيار دارند؟
لازمه و ضرورت مواجهه با بحران ها و حوادث غير مترقبه پيشگيري به منظور كاهش اثرات احتمالي وقايع و آمادگي و مقابله با پديده  پس از بروز و نهايتا آمادگي براي عمليات امداد و نجات است؛ آنچه آن را در مفهوم خاص خود مديريت بحران مي ناميم. ليكن آنچه حداقل در حوادث و بلاياي طبيعي اخير نمود داشته اين است كه مديريت بحران را به فراموشي سپرده و در عوض به مديريت در بحران پرداخته ايم. شاهد مدعا سيل استان گلستان، زلزله بم، انفجار قطار در سبزوار، انفجار تانكر حامل مواد سوختي در زاهدان و دست آخر بارش برف گيلان است. بد نيست بدانيد در آستانه قرن جديد ژاپن مي رود تا زلزله را از فهرست بلاياي طبيعي خود حذف كند.
كارشناس مديريت شهري 

زماني كه حفر تونل براي خط 5 متروي شهر بارسلوناي اسپانيا، همچون زلزله، شماري از ساختمان هاي مسكوني محله كارمل را به كام خود كشيد و بيش از يكهزار نفر را بي خانمان كرد، اين محله به يكي از خبرسازترين محله هاي اين كشور اروپايي تبديل شد.
حادثه هشتم بهمن ماه با مشاهده يك ترك مشكوك آغاز شد. كارگران ساختماني يكي از مجتمع هاي مسكوني محله كارمل، هنگام تعمير يك پاركينگ مشاهده كردند شكافي نازك اما غيرمعمول، سينه ديوار را شكافته است. بررسي هاي بعدي كارشناسان نشان داد اين ترك ناشي از جابه جايي زمين در نتيجه حفر تونلي از سوي شركت مترو است كه به قطر 30 متر در فاصله 32 متري زير ساختمان هاي كارمل ايجاد شده است.
شكاف زنگ خطري در گوش مسوولان بود. در نتيجه رفت و آمد به محله كارمل كاملا ممنوع شد و امدادگران از همه كساني كه تا فاصله 25متري اين ساختمان زندگي مي كردند، خواستند به سرعت محل سكونت خود را ترك كنند.
ساعتي طول نكشيد كه به ساكنان ساختمان هاي واقع شده در 50 متري و سپس 100 متري محل دستور تخليه خانه ها داده شد و در همان لحظه هاي اوليه 846 نفر مجبور شدند 84 آپارتمان و 2مدرسه واقع در منطقه خطر را رها كنند، در همين هنگام يكي از ساختمان ها به طور كامل فرو ريخته و به تلي از خاك و آوار بدل شد.
اما هنوز حادثه به پايان نرسيده بود. يك هفته بعد نيز به دليل ادامه حفاري مترو در همان مسير، 3ساختمان ديگر تخريب شد و شمار بي خانمان هاي ناشي از عمليات متروي بارسلونا به بيش از يكهزار نفر رسيد.
به دنبال اين اتفاق، دولت حفاري مترو به شيوه ايجاد تونل هاي گسترده را در بارسلونا ممنوع اعلام كرد.
ابعاد اين حادثه به اندازه اي بود كه دو هفته پيش خوسه لوئيس رودريگرز زاپاته رو نخست وزير سوسياليست اسپانيا از محله كارمل ديدن كرده و در اين بازديد وعده داد دولت 16ميليون يورو بابت جابه جايي زمين و خسارت هاي وارده به زيانديدگان پرداخت خواهد كرد. به گفته نخست وزير، دولت مركزي به دولت محلي كاتالونيا كمك خواهد كرد تا براي سامان دادن به وضعيت جاري اقدامات لازم را انجام دهد.
طي جلسه هيات دولت نيز هر خانواده اي كه خانه يا محل كار تجاري خود را در اين حادثه از دست داده بود، علاوه بر وام و كمك هاي عادي، مبلع 10 هزار يورو غرامت دريافت مي كند. براساس اين تصميم، واحدهاي مسكوني كه نياز به تعمير داشته باشند، 60 هزار يورو و كساني كه مجبور شده اند خانه را رها كنند، ماهانه يكهزار و 500 يورو به عنوان غرامت دريافت مي كنند.
ساكنان محله كارمل با اعتراض هاي شديد به دولت گفته اند اين منصفانه نيست كه آنها را از خانه خود بيرون كرده و بعد بگويند به آنها پول مي دهند تا در هتل زندگي كنند. با اين وجود هنوز سرنوشت خط 5 متروي بارسلونا روشن نشده است. اين مترو از سال 1924 ميلادي يعني 81 سال پيش فعاليت خود را آغاز كرده است و روزانه ده ها هزار مسافر را در خطوط چهارگانه خود جابه جا مي كند.