داشتن استوديويي حائز آخرين استانداردهاي جهاني و با بهره برداري از پيشرفته ترين فناوري روز شايد براي اهالي سينما رويا باشد؛ اين رويا با كمك معماران به حقيقت خواهدپيوست
آذر مهاجر
احداث يك مجموعه استوديو بين المللي، شايد به همان اندازه كه در صنعت سينماي ايران مهم و تاثير گذار است، مي تواند فرصتي ناب و طلايي براي مهندسان مشاور و معماران ايران براي تجربه عرصه اي تازه و سرشار از قابليت هاي بالقوه براي خلاقيت در طراحي و معماري، محسوب شود. هرچند به دلايلي اين فرصت تنها در اختيار يكي از مهندسان مشاور كشورمان قرار گرفته اما ويژگي ها و ابعاد طراحي چنين پروژه اي با توجه به نو بودن و تجربه نشدن آن در عرصه معماري كشورمان، البته به منظور ارزيابي و بررسي عملكرد موسسه سينما شهر وابسته به معاونت امور سينمايي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، به عنوان متولي انجام اين پروژه، جامعه مهندسي و معماري كشورمان را با رويدادي قابل توجه روبه رو كرده كه اگر نه يك فرصت براي بروز خلاقيت ها، بلكه بستري براي كسب تجربه و نيز قضاوت را پديد مي آورد.
هشتم تا دهم اسفند ماه، در همايشي كه به معرفي مجموعه استوديوي بين المللي هشتگرد اختصاص داشت، در كنار طرح ضرورت هاي احداث يك مجموعه استوديويي براي صنعت سينماي ايران، معرفي و ارايه گزارش هاي روند انجام كار هاي مقدماتي اين پروژه و ارايه اهداف و برنامه هاي آتي معاونت سينمايي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي براي ارتقاي كيفي، اقتصادي و اجرايي فيلم هاي سينمايي و تلويزيوني، نمايشگاهي ازطرح ها و ماكت هاي مجموعه استوديوي سينمايي هشتگرد برگزار شد و مهندسان مشاور اين پروژه درباره ويژگي هاي طرح ها و جزئيات آن اطلاعاتي را در اختيار علاقه مندان، مسوولان و دست اندركاران صنعت سينماي كشور قرار دادند.
محمد مهدي حيدريان، معاون سينمايي و سمعي و بصري وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي در اين همايش اعلام كرد: 4 ميليارد ريال اعتبار به انجام مطالعات زير ساختي مجموعه تخصيص يافت و موسسه …سينما شهر” ماموريت انجام پروژه را بر عهده گرفت. طبق اظهارات نريمان شاداب، مديرعامل موسسه سينما شهر از حدود يك سال و نيم پيش ضرورت هاي احداث چنين مجموعه اي مورد بررسي قرار گرفت و مطالعات اوليه براي مكان يابي و طراحي آن صورت گرفت. وي درباره دلايل انتخاب زميني در هشتگرد مي گويد: …با هدفدار شدن ماموريت احداث يك مجموعه استوديو سينمايي، موسسه سينما شهر براي مكان يابي، مطالعاتي را در زمين هاي اطراف شروع كرد و پس از بررسي جوانب مختلف امر براي يافتن جايي با آب و هواي مناسب، دور از آلودگي صوتي شهر تهران و در عين حال نزديك به شهر كه امكان دسترسي به آن به سادگي ميسر باشد و با در نظر گرفتن ساير معيارها زميني به مساحت حدود 100 هكتار در شهر جديد هشتگرد براي اين كار انتخاب شد كه البته مساحت آن تا 150 هكتار هم قابل توسعه است.
پس از انتخاب زمين مورد نظر مطالعات و بررسي هايي براي شناسايي بيشتر ويژگي هايي كه زمين براي چنين پروژه اي در اختيار قرار مي دهد آغاز شد و در طول يكسال بيش از 20 جلد كتاب حاصل از اين مطالعات وسيع و گسترده به چاپ رسيد ودرادامه تلاش هايي براي زمينه سازي و جلب نظر سرمايه گذاران صورت گرفت و در نهايت اجراي طرح استوديو به دو شركت مهندسان مشاور از ايران و اتريش سپرده شد. شاداب درباره انتخاب زمين، انجام مطالعات و انتخاب مهندسان مشاور به ضرورت هاي انجام يك كار كارشناسي عميق براي شناخت مسايل و مشكلات زيرساختي سينماي ايران اشاره مي كند و مي گويد: …در انتخاب زمين همه موارد در نظر گرفته شده و حتي طرح توسعه شهر هشتگرد هم مورد مطالعه قرار گرفته كه در آينده تداخلي ايجاد نشود. هر دو مشاور كه سابقه همكاري با آنها را داشتيم و از شهرت و توانمندي هايشان مطلع بوديم، مطالعه روي زمين را آغاز كردند و سعي شد، مطالعات انجام شده با توجه به شكل زمين و توپوگرافي آن، با شرايط فرهنگي و بومي كشورمان همخواني پيدا كند.”. وي اميدوار است كه با معرفي سرمايه گذاران و به كمك دولت هر چه زودتر اين طرح به مرحله ساخت برسد و شايد بتوان اين همايش را هم در راستاي همين اميد و اهداف متوليانش با توجه به شكل اجرايي همايش تا حدودي موفق ارزيابي كرد؛ هر چند در اين باره بايد منتظر گذشت زمان بود.
|
|
|
ظرايف فني، نگاه ايراني
اگر اين نكته را بپذيريم كه در محيط فعاليت استوديويي، جانمايي عملكردها و تعيين واقعيت آنها، صرفا با اتكا به سليقه يا ملاحظات زيبايي شناسانه طراحان صورت نمي گيرد و معماران بايد در اين زمينه از حاصل تجربيات فيلمسازان و مناسبات حاكم بر يك مجموعه استوديويي بهره بگيرند و استوديو تنها يك مكان فيزيكي نيست، بلكه محيطي اجتماعي است كه مي تواند در نحوه عملكرد و بروز خلاقيت ها موثر باشد، پيچيدگي ها و مسايل كار طراحان اين پروژه ملموس تر خواهد شد. درباره مجموعه استوديوي بين المللي هشتگرد اين مسايل و پيچيدگي ها حتي بيش از آنچه مي پنداريم تاثيرگذار هستند. همچنان كه دكتر محمد علي حسيني نژاد، مشاور معاون امور سينمايي وزارت ارشاد در امور طرح و برنامه در همايش معرفي اين پروژه اشاره كرده است، در نخستين گام هاي شكل گيري اين استوديو، سعي شده تا شناخت منسجم و كاملي از ضعف ها، نقصان ها، محدوديت ها و خلاءهايي كه در گوشه و كنار جهان ديده شده، به دست آيد و با تطبيق اين دستاوردها با وضعيت، نيازها، مقتضيات، فرصت و امكانات ويژه استوديو و سينماي ايران در جهان به جايگاه مطلوب ارتقا يابد.
با اين اوصاف آنچه به همت مهندسان مشاور اين پروژه انجام شده و حاصل تلاش و ديدگاهشان دراين باره است، مي تواند تجربه اي ارزشمند محسوب شود كه البته بخشي از اين تجربه ها در همين همايش و هنگام توصيف ابعاد طراحي ها توسط مهندسان مشاور پروژه تبيين شد.
مهندس …موزر” مدير عامل شركت مهندسان مشاور موزر در اتريش درباره ديدگاه و اهدافش در اين پروژه گفته است: …هدف ما ايجاد محيطي خلاق و منطقي بوده كه ايده هاي نو در آن خلق شوند و به دنيا بيايند و توليدكنندگان در اين محيط و به دليل جذابيت هاي آن بتوانند محصولاتشان را خلاقانه و به صورت كامل تهيه كنند.” به عقيده مهندس موزر يك استوديو موفق بايد نوعي كاربرد منطقي تصويري، مثبت و محيطي براي خلاقيت را ارايه كند. در طرحي كه مهندسان مشاور موزر ارايه كرده اند، هر چند با توجه به تجربيات قبلي اين مشاور در حوزه مربوطه، همه امكانات و فضا هاي مورد نياز از جمله استوديو ها، دفاتر اداري، انبارها، فضاي سبز، سالن سينما و كنفرانس، مهد كودك، سالن ورزشي، رستوران، كافي شاپ و... با شناخت كافي مد نظر قرار گرفته است، ولي طرح ارايه شده بدون كوچك ترين توجه به محل ساخت و پستي و بلندي زمين و شيب هاي طبيعي آن ارايه شده، به ترتيبي كه اجراي آن در محوطه در نظر گرفته شده در هشتگرد غير ممكن مي نمايد.
مهندس ابريشمي، مديرعامل مهندسان مشاور …اثر” و مهندس كوروش رفيعي، سرپرست گروه طراحان پروژه نيز ضمن ارايه گزارشي از نحوه همكاري با مركز سينما شهر و روند انجام كار، طرحشان را در سه قسمت اصلي معرفي كردند. حاصل تلاش مهندس رفيعي و همكارانش ايجاد فضاهاي رفاهي ازجمله نمازخانه، سلف سرويس، مهد كودك، هتل، درمانگاه، كافي شاپ، فروشگاه، ورزشگاه و... ، فضاهاي پشتيباني همچون پاركينگ ها، تاسيسات، انبارها، تعميرات، خدمات و... و فضاهاي باز مانند باغ ايراني، سكوهاي نمايش، استوديوهاي باز، محل فيلمبرداري صحنه هاي جنگي، استراحتگاه ها و.. بوده است و بيش از هر چيز توپوگرافي زمين و سطوحي كه زمين تپه ماهوري پروژه در اختيار گذاشته و نيز حفظ طبيعت و پيوند آن با بناها و ايجاد فضاهايي متنوع كه به رغم عملكردي بودن براي استفاده هاي گوناگون كه خود شرايط فضايي متنوعي را براي فيلمبرداري در اختيار مي گذارد، مد نظر مهندس رفيعي و همكارانش بوده است. نگاه ويژه اين طرح در فضا سازي با حس و حال ايراني (آنچنان كه در شبيه سازي هاي رايانه اي مشهود است) در كليت اثر ، خاطرات فضايي شهر ها و فضاهاي ايراني را تداعي مي كند، هر چند عدم تطابق اين كليت در بعضي زون ها (همچون بخش ساختمان هاي اصلي توليد) نكته اي است كه اصلاح آن مي تواند به غناي مجموعه كمك كند. در طراحي اين مهندسان ايراني، 6 زون يا نقطه اصلي در سايت پروژه براي ايجاد 6 كاركرد اصلي طراحي مجموعه مورد استفاده قرار گرفته و گويي ساخت و سازها جزئي از طبيعت منطقه محسوب مي شوند.
با توجه به اينكه چنين مجموعه اي به دليل تعاملات مستمر بين فضاهايش مي تواند به نوعي يك شهر محسوب شود، توپوگرافي خاص زمين انتخاب شده كه البته مهندسان مشاور در انتخابش دخالتي نداشته اند، مي توانسته محدوديت هايي را براي تعريف و چينش فضايي مجموعه توسط معمار ايجاد كند. مهندس رفيعي ضمن قبول اين نكته و اشاره به اين مساله كه بسياري از مجموعه هاي استوديويي دنيا در زمين هاي مسطح ساخته شده و مي شوند، مي گويد: …...از طرفي اين مساله محدوديت هايي ايجاد مي كرد و از طرف ديگر قابليت هايي براي ايجاد تنوع فضايي در اختيارمان قرار مي داد ...”.
مسابقه يا تعامل، مساله اين است
با نگاهي معمارانه به پروژه مجموعه بين المللي استوديوي هشتگرد، به رغم ويژگي هاي منحصر به فرد آن، بديع بودن پروژه، ابعاد و حساسيت هاي آن باز اين توقع دور از ذهن نيست كه مي شد به جاي سپردن آن به مهندسان مشاور اثر و موزر (moser) ، طراحي آن به مسابقه گذاشته مي شد، تا ضمن رسيدن به اهداف مورد نظر و نيز فراهم آوردن بستري براي رقابت در عرصه اي نو براي معماران ايراني، امكان دستيابي به طرح ها و ايده هاي متنوع و متعدد پديد مي آمد. مهندس مهران مخبر، مدير پروژه مجموعه استوديوي بين المللي هشتگرد در توضيح اين نكته مي گويد: …از دو زاويه مي توان علت اين امر را توضيح داد؛ تجربه در كشور ما نشان داده برگزاري مسابقه، پروسه وقت گيري است و در بهترين شرايط براي اعلام فراخوان عمومي، توجيه شركت كنندگان و سپس ارزيابي و داوري آثار كمتر از يك سال وقت نمي گيرد به خصوص درمورد چنين پروژه اي و ما بعد از اين كه زمان زيادي را براي جلب نظر بخش خصوصي صرف كرديم، با رسيدن سال 1383 ديگر براي برگزاري مسابقه دير شده بود و از سوي ديگر با قبول اينكه همه پروژه ها ظرايف و مقتضيات خاص خودشان را دارند، اما اين پروژه نياز به بررسي ها و دستيابي به اطلاعات مفصلي داشت كه خيلي هم در دسترس نبود و مشاور براي درك تجربيات قبلي بايستي به درك پيش زمينه هايي مي رسيد كه اين پيش زمينه ها در كتب و جزوات يا سايت هاي اينترنتي قابل دسترسي نبود، پس تهيه اطلاعات در سينما شهر به عنوان يك مركز مرتبط با سينما، ساده تر مهيا مي شد و انتقال آن به مشاور به تعاملي مستمر نياز داشت كه همين مساله براي محدود كردن تعداد مشاوران كافيست، البته اين نكته هم قابل توجه است كه اگر بنا بود اين طرح به مسابقه گذاشته شود، با توجه به عدم تجربه كافي در طراحي استوديو ممكن بود براي تشكيل هسته داوري آن با مشكل مواجه شويم.”.
مهندس مخبر اميدوار است در مراحل بعدي و تا تكميل طرح ها بتوانند از همكاري هاي مشاوران مجرب در زمينه ساخت استوديو كه مذاكراتي نيز با آنها داشته اند، بهره مند شوند و با تلفيق ديدگاه ها و ايده هاي مهندسان مشاور اثر و موزر و تركيب طرح هاي آنها به طرح نهايي و كامل پروژه دست پيدا كنند.
