بروز مجدد بيماري فلج اطفال دردنيا
ريشه كني كامل پايان داستان نيست
تا سال 2003 فقط در 6 كشور فلج اطفال وجود داشت اما از آن سال به بعد جدا از همان كشورها، كشورهاي ديگري هم آلوده شدند .خوشبختانه طي 4 سال گذشته هيچ موردي از فلج اطفال در ايران گزارش نشده است
عاصفه اله وردي
واژه ريشه كني خيلي از ما را به ياد واكسن فلج اطفال و سالهاي دور مي اندازد، سالهايي كه گاه دانش آموزاني سوار بر ويلچير در كنار ميز و نيمكت هاي ما مي نشستند، درس مي خواندند و مسئله حل مي كردند، اما زنگ ورزش كه مي شد...
آن روزها حسرت اندوهبار نخوردن چند قطر واكسن فلج اطفال سراپايمان را فرا مي گرفت.
و امروز در حالي كه با اجراي برنامه هاي سراسري واكسيناسيون فلج اطفال، واژه هاي ريشه كني و پاكسازي را مي شنويم، بازهم خبرهايي از اقصي نقاط جهان تكانمان مي دهد؛ ويروس فلج اطفال همچنان بيدار است .
۵۰سال از زمان كشف واكسن فلج اطفال مي گذرد، اما جهان هنوز هم شاهد فلج شدن طبيعي بسياري از كودكان در سراسر جهان است.
گزارش هاي جديد از سازمان بهداشت جهاني حاكي از وجود و بروز اين ويروس در شش كشور است و متاسفانه مثل هميشه قاره آفريقا در صدر اين ليست قرار دارد. بنابراين گزارش حدود۲۰ درصد جمعيت كودكان در بعضي مناطق قاره آفريقا بشدت مستعد دريافت ويروس فلج اطفال و زمينگير شدن هستند. دكتر طه موسوي، كارشناس مسئول برنامه فلج اطفال در اداره مبارزه با بيماري هاي قابل پيشگيري با واكسن و قرنطينه وزارت بهداشت مي گويد: تا سال 2003 در شش كشور، نيجر، نيجريه، مصر، افغانستان، هند و پاكستان ويروس فلج اطفال (پوليو) همچنان چرخش داشت. در سال 2003 تلاش هاي سازمان بهداشت جهاني روي اين شش كشور متمركز شد كه بتوانند تا پايان سال 2004 ميلادي ميزان بروز اين بيماري را به صفر برسانند. بقيه كشورهاي دنيا موفق شده بودند كه اين بيماري را در كشور خود حذف يا كنترل كنند و آمار وجود بيماران را به صفر رساندند ضمن اينكه ادعاي عدم وجود بيماري در هر كشوري مستند به آمار عملكرد نظام مراقبت كشور فلج شده ، حاد بوده و هست.
دكتر موسوي مي گويد:« عملكرد اين نظام به اين ترتيب است كه با رويت هر ميزان شلي اندام، نمونه گيري، بررسي و آزمايش هاي ويژه روي آن انجام مي شود تا ثابت شود كه به طور خاص فلج اطفال نيست. سازمان بهداشت جهاني براساس چنين آزمايش هايي مي پذيرد كه كشور مذكور توانايي كافي در كشف موارد را دارد . با وجود اين توانايي، عدم گزارش موارد را از اين كشورها قبول مي كند. يعني صرف ادعاي يك كشور در مورد ريشه كني فلج اطفال مورد تاييد نيست و تنها براساس سيستم گزارش دهي كنترل مي شود.»
در حال حاضر طبق گزارش هاي سازمان بهداشت جهاني، باوجود برنامه هاي پيگيري شده ريشه كني فلج اطفال تا زماني كه اين ويروس در شش كشور فوق به طور كامل ريشه كن نشود، اين خطر بالقوه وجود دارد كه اين ويروس خطرناك در هر كشوري در گوشه و كنار دنيا منتشر شود. حتي به اعتقاد كارشناسان، ريشه كني كامل اين ويروس پايان داستان نخواهد بود.
كنترل تكميل نشدني!
دكتر موسوي علت بروز اين بيماري در اين شش كشور را وجود جنگ هاي داخلي و عدم دسترسي پزشكان و ماموران انجام واكسيناسيون به اقصي نقاط اين كشورها مي داند و مي گويد: بر فرض در «دارفور» سودان يا «ايالت كانوي» نيجريه به خاطر مسائل قومي، اساسا اجازه واكسيناسيون به مسئولان بهداشتي داده نمي شد چون تصور آنها بر اين بود كه دولت مركزي درصدد قطع نسل آنهاست.
به اين ترتيب در نقاط خاصي از دنيا واكسيناسيون به شكل كافي و صحيح محقق نشده است.
در سال 2003 در هيچ كشوري در دنيا به جز شش كشور مذكور كه هنوز با اين معضل دست به گريبان بودند، گزارشي از وجود بيماري ارائه نشد و باور همگاني بر اين بود كه ريشه كني صورت گرفته است، اما در سال 2004 اتفاق بدتري افتاد، به اين ترتيب كه نه تنها بيماري فلج اطفال، همچنان در اين كشورها ادامه داشت بلكه باوجود مسافرت ها، افرادي از ايالت هاي غير ايمن در كشورهاي مجاور نظير سودان به اين بيماري مبتلا شدند و باتوجه به ناقص بودن پوشش ايمن سازي ويروس بيماري در همان ايالت، ويروس بيماري فلج اطفال شروع به چرخش كرد: در سال 2004 ميلادي نه تنها اين شش كشور مذكور بودند كه به رغم موفقيت در كاهش ميزان موارد، نتوانستند آمار بيماري را در كشور به صفر برسانند، بلكه موجب ايجاد مشكلات بعدي شدند و كشورهايي مثل سودان هم به مجموعه اين كشور ها پيوستند و كار به جايي رسيد كه حتي بالاي 50 مورد بيماري در كشور سودان هم گزارش شد.
يمن كه ايمن بود؟
اتفاق جديد، عجيب و ناراحت كننده اخير، گزارش بيماران مبتلا به فلج در يمن بود.
در اواخر سال جاري گزارش هايي از كشف مواردي از اين بيماري در كشور يمن مشاهده و 22 مورد تاييد شد. اين در حالي بود كه سالهاست تعداد بيماران كشور يمن به صفر رسيده بود و در واقع اين كشور به نوعي از وجود بيماري پاك بود. دكتر موسوي مي گويد: «به نظر مي رسد چنين موردي در اثر پايين بودن پوشش واكسيناسيون كودكان در بعضي از مناطق كشور يمن اتفاق افتاده است.
طبيعتا اگر كودكان به شكلي كامل عليه بيماري واكسينه شوند اين بيماري هرگز به اين سادگي ها مستقر نخواهد شد.»
اتفاق جديد تر و نگران كننده ترهم گزارش چهار مورد تاييد شده در كشور اندونزي است كه اين چهار مورد با بررسي هاي ويروسي انجام شده، قرابت زيادي با ويروسي كه در عربستان و سودان كشف شد دارد. سال گذشته دو مورد بيماري هم در عربستان گزارش شد كه بيشتر به صورت وارده از كشور سودان مطرح بودند. براي مهار اين بيماري در اين مناطق تلاش ها و اقدامات مقابله اي صورت گرفت و جاي بسي خوشبختي است كه امروز در عربستان ديگر ديده نمي شود.
دكتر موسوي مي گويد: «موارد مشاهده شده از بيماري در ميان كودكان اندونزي به خاطر واكسيناسيون ناقص و عدم ايمني صد در صد است، اما هنوز هم اطلاعات توسط سازمان بهداشت جهاني و دولت ها در حال تكميل است و سازمان بهداشت جهاني براي اقدامات ضربتي، خود را آماده كرده است. هر چند به نظر مي رسد كشور ما با وجود خانه هاي بهداشت و بهورزان در اقصي نقاط كشور و حتي روستاهاي دور دست از سطح اطلاعات بالاتري برخوردار باشد، اما بايد واكسيناسيون كودكان در روستاها بيش از گذشته جدي گرفته شود و مردم آگاهانه براي اين موضوع اقدام كنند.
دكتر موسوي مي گويد: «تنها نگراني امروز اين است كه مبادا پوشش واكسيناسيون در منطقه اي با نقص مواجه شود و از همسايه هاي شرقي ما افغانستان و پاكستان - كه هنوز جزو كشورهاي آلوده دنيا به اين بيماري هستند – دچار مشكل شويم.
جالب اينكه با وجود تردد اتباع كشورهاي خارجي بخصوص از افغانستان و پاكستان از بهمن سال 80 (حدود 4 سال پيش) تاكنون هيچ موردي از فلج اطفال در ايران گزارش نشده است.
موسوي مي گويد: «شاخص كشوري ما در امر واكسيناسيون فلج اطفال بالاتر از حداقل مورد انتظار سازمان بهداشت جهاني است، اما اين آمار نبايد ما را غافل كند.»
بيماران را مي پذيريم!
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، وظيفه دارد هر كودك زير 15 سال را كه در اقصي نقاط كشور دچار هر نوع فلج شود در اسرع وقت به اداره مبارزه با بيماري هاي قابل پيشگيري با واكسن و قرنطينه وزارت بهداشت بپذيرد. بهورزان موظفند حتي در دورترين نقاط كشور در اسرع وقت دو نمونه مدفوع از بيمار به آزمايشگاه كشوري ارائه بدهند و تا 60 روز پس از آن هم بيمار تحت مراقبت قرار خواهد گرفت تا نتيجه نهايي صادر شود. فلج اندام، اشكال مختلف و علت هاي متفاوتي دارد. كارشناسان معتقدند در اين زمينه هر مورد شلي ناگهاني اندام بايد گزارش شود، هر چند در زير مجموعه فلج اطفال قرار نگيرد.
گاه يك بيماري ويروسي متعاقب عفونت هاي تنفسي يا ساير عفونت هاي ويروسي مي تواند تظاهرات فلجي اندام بدهد كه اين گونه بيماري ها هيچ ارتباطي با فلج اطفال ندارند و تنها راه تشخيص آن، مراجعه به آزمايشگاه است.
ويروس ها را ايزوله كنيد!
در حال حاضر بر اساس يك برنامه مدون جهاني، تمام كودكان زير پنج سال جهان نسبت به اين ويروس خطرناك مصونيت پيدا مي كنند. هر چند گفته مي شود كه تزريق واكسن فلج اطفال به صورت قطره هاي دهاني، حفاظت خوبي از افراد در برابر اين ويروس خطرناك ايجاد مي كند و در حال حاضر نيز، بيشتر در كشورهاي در حال توسعه جهان مورد استفاده قرار مي گيرد، با اين حال اين خطر هم وجود دارد كه افراد مورد تزريق و دريافت كننده قطره باز هم به اين ويروس خطرناك مبتلا شوند.
طبق آخرين گزارش هاي سازمان بهداشت جهاني، آزمايش هاي صورت گرفته روي اين نوع ويروس هاي خطرناك در آزمايشگاه هاي بهداشت و پزشكي بايد تحت نظارت و حفاظت اصولي قرار گيرند تا از انتشار احتمالي ايجاد ويروس ها جلوگيري شود.
|