ديابت بارداري يكي از شايع ترين اختلالات متابوليك دوران بارداري است اتفاقاتي كه حول و حوش اين بيماري مي افتد دو نسل را در بر مي گيرد و در صورت ناديده گرفتن آنها ، هر دو نسل متضرر خواهند شد
عاصفه اله وردي
دوران بارداري براي همه مادران، دوران شيريني است. شايد به تازگي مادراني را كه براي به دنيا آوردن يك فرزند سالم، از پيش از دوران حاملگي به فكر مي افتند ديده باشيد. پزشكان هم معتقدند كه بايد براي مادر و فرزند در دوران بارداري ارزش خاصي قائل شد و طبق برنامه هاي سازمان بهداشت جهاني كه توجهات خاصي را به كودكان و مادران در سنين بارداري داشته است، پزشكان آينده نگر تدابيري را براي به وجود آمدن فرزندي سالم تر انديشيده اند و مادران آينده نگر هم با رعايت اين تدابير، نسل آينده را نظر سلامتي و تندرستي بيمه مي كنند. شايد يكي از علت هايي كه به حساسيت دوره بارداري دامن مي زند، اين باشد كه اتفاقات حول و حوش اين مسئله، دو نسل را در بر مي گيرد و در صورت ناديده گرفتن آنها، اين هر دو نسل هستند كه متضرر خواهند شد.
از جمله بيماري هاي مطرح در دوران بارداري كه كمتر كسي تاكنون به آن توجه كرده است، «ديابت بارداري» است. در حالي كه اين بيماري شايع ترين اختلال متابوليك در دوره بارداري است، عجيب است كه چرا توجهات به آن تا اين حد كم بوده است.
شايد اصلي ترين علت اهميت اين بيماري به اين مسئله برمي گردد كه در دوران بارداري متابوليسم، حرف اول را مي زند، چرا كه اگر بدن متابوليسم و سوخت و ساز درست و مناسبي نداشته باشد، رشد خوبي هم نخواهد داشت و به اين ترتيب توسعه تكامل كودك در آينده هم دچار مشكل خواهد شد.
دكتر آرش حسين نژاد، محقق مركز تحقيقات غدد و متابوليسم دانشگاه تهران مي گويد: «ديابت بارداري از جمله بيماري هايي است كه تا به حال روي آن زياد كار شده است و تقريبا 50 سال است كه در مجامع علمي روي آن بحث و بررسي مي شود. ولي با گذشت حدود 50 سال از عمر مطالعات، هنوز هم يكي از بيماري هاي مطرح در دوره بارداري است كه پزشكان ارزش بسيار زيادي براي آن قائلند.»
در كشور ما از حدود سال 1370 ، روي اين بيماري تحقيقاتي صورت گرفته است، طبق نتايج طرح جامع ديابت در ايران، حدود 7/4 تا 5 درصد جامعه زنان باردار به اين بيماري مبتلا مي شوند، يعني از هر 20 زن يك نفر اين بيماري را تجربه مي كند. اما از طرف ديگر بسياري از زنان باردار در جامعه ما هستند كه به تشخيص نمي رسند. علت شايد اين باشد كه اين بيماري علامتي ندارد، چرا كه تا وقتي در جامعه زنان باردار تست هاي آزمايشگاهي مرتب با اين موضوع انجام نشود، هرگز به وجود اين بيماري پي نخواهيم برد.
ديابت بارداري علائم مخفي زيادي دارد كه همين مسئله تشخيص آن را دچار مشكل مي كند. به اعتقاد دكتر حسين نژاد،  اين علائم عبارتند از پرنوشي، ادرار زياد، تعريق زياد و ... كه مي تواند راهنماي ما در تشخيص اين بيماري باشد، اما وجود اين علائم صرفا دال بر وجود بيماري نيست و نبود اين علائم هم نمي تواند به طور قطع ما را از عدم وجود بيماري مطمئن كند.
چيزي كه اينجا مشكل ايجاد مي كند، همين مسئله است كه با وجود اينكه گاه براي اين بيماري علائمي نداريم، اما با عوارض بسيار دهشتناك آن مواجه خواهيم شد. يكي از اين عوارض، اختلالات فشار خون بارداري است، نشانه هايي كه تحت عنوان كلي «مسموميت بارداري» از آن ياد مي شود و يكي از علت هاي اين اختلالات، ديابت بارداري است.
از عوارض ديگر آن، مي توان به افزايش بي رويه وزن و ماكروزومي (وزن بيش از حد نوزاد) كه مي تواند منتهي به شكستگي شانه نوزاد شود، زايمان سخت و نهايتا سقط جنين اشاره كرد.
كم نيستند مادراني كه بعد از سقط جنين هاي متعددي كه انجام داده اند، با كنترل قند خون خود توانسته اند كودكان خود را حفظ كنند.
دكتر حسين نژاد مي گويد: «عوارض ديابت بارداري به دو دسته تقسيم مي شود، يكسري عوارضي است كه طي بارداري اتفاق مي افتد، اضافه وزن، ادم (تورم پاها)، اختلالات فشار خون، زايمان سخت و يكسري عوارض در دوره بعد از زايمان كه مي تواند منجر به بستري شدن نوزاد در NICU شود. (نوزادي كه با كلسيم و قند پايين متولد مي شود).
تولد نوزاد همراه با زردي و يا اختلالات ديگر در مغز و ساير ارگان هاي بدن هم از عوارض ديگر آن است. همچنين موجب كاهش عمر مفيد مادر تا حدود 20 تا 30 سال آينده مي شود كه از عوارض بلند مدت تر است.
كودك چاق هميشه خوب نيست
درشتي جنين يا ماكروزومي (نوزاد بالاي چهار كيلوگرم) به عنوان يكي از بيماري هاي دوره نوزادي مطرح مي شود، هر چند ممكن است بسياري از ما در نظر اول يك كودك با وزن بالا و درشت را بپسنديم، اما همه كودكان درشت، سالم نيستند. به گفته محققان، بايد از بين هر دو نوزاد درشت به يكي شك كرد. چرا كه ممكن است چاقي نوزاد در اثر مشكلات و عوارض ديابت بارداري باشد.
اين درشتي، به همين جا خاتمه پيدا نمي كند، چرا كه كبد، قلب و ساير ارگان هاي بدن اين نوزاد بزرگ تر از حد معمول خواهد بود و اين اختلالات باعث مي شود كه ارگان ها طبيعي عمل نكنند.
هر چند ديابت بارداري فقط در دوره بارداري ايجاد شده و بعد از ختم بارداري به طور كامل محو مي شود، اما اين مادران،  در سالهاي آينده در معرض ابتلا به ديابت نوع 2 هستند. در 6 تا 12 هفته بعد از بارداري 50 درصد اين مادران هنوز هم ميزان قند بالايي در خون دارند. دكتر حسين نژاد مي گويد: «مادران مبتلا را از لحاظ قند به سه دسته تقسيم مي كنيم، يك دسته مادراني كه قند نرمال دارند، دسته دوم مادراني كه ديابت ندارند، اما ميزان قند خون در آنها نرمال نيست و در سالهاي آينده، ديابت چاقي يا بعضي عوارض ديابت را تجربه مي كنند و دسته سوم مادران مبتلا به ديابت هستند.»
علم جديد مي گويد اين فقط ديابت نيست كه عارضه دارد، بلكه اختلال تحمل كربوهيدرات هم عارضه دارد كه اگر بتوانيم آنرا كنترل كنيم، تا حدي عوارض بيماري ديابت را در جامعه كنترل كرده ايم.
يك بيماري كمتر شناخته شده
شايد بگوييد اختلال در تحمل كربوهيدرات ديگر چه صيغه اي است؟ اين بيماري با يك تست ساده قابل تشخيص است. پزشكان زماني وجود اين اختلال رادر فرد ثابت مي كنند كه تست قند ناشتاي فرد بالاتر از حد طبيعي، ولي كمتر از حد ديابت باشد.
در تمــام جوامع توســعه يافته،  در هفته هاي 24 يا 28 (به طور ميانگين ماه ششم بارداري) تست تحمل قند براي مادران باردار انجام مي شود، به اين ترتيب كه يك ليوان آب قند حاوي 50 گرم قند به فرد داده مي شود و بعد از يك ساعت طي يك آزمايش خون، بيماري قابل تشخيص است.
دكتر حسين نژاد مي گويد: «اين بيماري درمان عجيب و غريبي ندارد،  شايد بتوان گفت كه فقط با كمك رژيم درماني ساده بتوان از وقوع آن جلوگيري كرد،  اما در مراحل پيشرفته از انسولين هم استفاده مي شود، اما در كل بهتر است كه تمام مادران بارداري كه در بارداري قبلي همين اختلال را داشته اند يا سابقه سقط، مسموميت حاملگي، فشار خون بالا،  قند خون بالا، زايمان سخت يانوزاد مبتلا به ماكروزومي داشته اند، اين تست را بدهند.»
باتوجه به شيوع 5 درصدي اين بيماري كه نسبتا ابتلاي بالايي است،  معلوم نيست چرا پزشكان و مادران تا به اين حد نسبت به انجام اين تست و مراقبت هاي قبل از زايمان بي توجهند.
به طور معمول چنين آزمايش هايي فقط از مادراني گرفته مي شود كه در معرض خطرند، در حالي كه در جوامع توسعه يافته اين آزمايش ها جزء جدايي ناپذير براي تمام مادران باردار است.
دكتر حسين نژاد مي گويد: «ما در مركز تحقيقات غدد، هزينه اثربخشي روش هاي مختلف را با هم مقايسه كرديم و طي مقاله اي كه در معتبرترين ژورنال انجمن غدد درون ريز به چاپ رسيد، منتشر كرديم. در كشورهاي در حال توسعه و با شيوع بالا (كه شيوع ديابت هم در آنها بالاتر است) روش هاي غربالگري عمومي كارآمدتر هستند. در مجموع هزينه ها هم كاهش مي يابد. براساس همين پژوهش هزينه هايي كه صرف پيشگيري از ديابت بارداري مي شود تا حدود سه برابر باعث صرفه جويي در هزينه هاي عوارض احتمالي آينده مي شود . »
به موقع پيشگيري كنيد
اما يكي از مسائل عمده در پيشگيري از اين بيماري انجام بموقع و صحيح تست هاي آزمايشگاهي است. مادران مبتلا بايد اين آزمايش ها را در هفته هاي 6 و 12 بارداري تكرار كنند تا به طور قطع مشخص شود كه بيماري سركوب شده است. حتي در سالهاي پس از بارداري و بخصوص 5 سال اول هم انجام اين تست ها كماكان ادامه خواهد داشت، چرا كه اين افراد هميشه در ريسك بالايي براي ديابت قرار دارند. بيماري ديابت ضمن از كار انداختن كليه ها،  ريسك بيماري هاي قلبي را بالا مي برد و زخم هاي عميق و حتي گاه قطع عضو را هم به دنبال دارد.
دكتر حسين نژاد معتقد است كه در اين زمينه مشاوره قبل از بارداري هم مي تواند كمك زيادي بكند، چرا كه در جامعه ما غربالگري به صورت عام انجام نمي شود و هيچ مرجع خاصي به صورت ساليانه اين آزمايش ها را انجام نمي دهد. اين در حالي است كه تشخيص خود بيماري ديابت در جامعه ما حدود 8 تا 10 درصد و ابتلا به اختلال عدم تحمل كربوهيدرات در كل جامعه حدود 10 تا 17 درصد است كه در جامعه زنان باردار هم همين آمار قابل مشاهده است. اين مشكل در سالهاي اخير بيشتر رخ نشان مي دهد.
سازمان بهداشت جهاني اعلام كرده است كه از سال 1995 تا 2005 بيشترين رشد و شيوع ديابت را در كل جهان شاهد بوده ايم.
شيوع اين بيماري علت هاي بسياري دارد كه از جمله آن مي توان به تغذيه غربي و استفاده از انواع «فست فود»ها اشاره كرد. فعاليت بدني و شيوه زندگي هم تاثير عظيمي در مورد ابتلا به اين بيماري دارد.
يكي از علل ابتلاي مادران باردار به اين بيماري هم كم شدن تحرك بدني آنها طي دوره بارداري است. درحالي كه فرهنگ ورزش در ميان جوانان و بانوان هنوز جاي درستي را باز نكرده و ضعف حركت در دوران بارداري، افزايش نرخ تمايل به سزارين را هم افزايش داده است.
عدم توجه به اين بيماري به اندازه ابتلاي نوزادمان به بيماري هاي سخت،  مهلك است، اما چرا با وجود اينكه انجام اين تست ها تا به اين حد امكان پذير و ساده است، وزارت بهداشت در برنامه هاي پيشگيري خود هنوز جايي براي آن در نظر نگرفته است؟

چيزي كه از طاعون در ذهن همه ما نقش بسته، شهرهايي قرون وسطايي مملو از موش و زباله است كه مرداني با مشعل از اين سو به آن سو مي روند و اجساد مردگان را آتش مي زنند. اين تصاوير هم طبعا از فيلم هاي سينمايي مي آيد.
طاعون يكي از قديمي ترين بيماري هاي تاريخ بشري است كه انسان ها و حيوانات فراواني را به كام مرگ كشانده است. اين بيماري آنقدر خطرناك است كه هرگاه مي خواهند قدرت مرگبار بودن يك بيماري را مشخص كنند مي گويند:«مثل طاعون است». شايد جالب باشد كه بدانيد طاعون، اساسا بيماري جوندگان است و انسان به طور ثانويه مبتلا مي شود. بنابراين يك بيماري مشترك بين انسان و حيوان است.
تا به حال سه همه گيري جهاني(پاندمي) و بيش از 190 همه گيري منطقه اي طاعون در تاريخ ثبت شده است. اولين همه گيري جهاني(پاندمي) طاعون در قرن ششم و در سال 2 تا۵ بعد از ميلاد مسيح از اتيوپي و مصر شروع شد و در تمام جهان گسترش يافت. اين همه گيري 60سال طول كشيد و تقريبا 100 ميليون نفر قرباني گرفت. دومين همه گيري جهاني در قرن چهاردهم ميلادي(1348 تا۱۳۴۹) از آسياي مركزي آغاز شد و به چين، هندوستان و سپس اروپا انتشار يافت. اين همه گيري فقط در اروپا 25ميليون نفر يعني يك چهارم كل جمعيت اروپا را از بين برد. سومين همه گيري جهاني طاعون در سال 1894 از چين و هنگ كنگ آغاز شد و فقط در هندوستان 10ميليون نفر قرباني گرفت. در همين پاندمي بود، كه يرسن باكتريولوژيست فرانسوي اين ميكروب را در چرك بيماران هنگ كنگي به دست آورد. همزمان با او يك دانشمند ژاپني به نام كيتازانو نيز ميكروب طاعون را كشف كرده بود، ولي يرسن نتايج تحقيق خود را زودتر منتشر كرد و به افتخار پاستورآن را پاستورلا پستيس ناميد. نام باكتري  در پي طبقه بندي جديد به پرسينيا پستيس تغيير كرد.
همانطور كه اشاره شد، طاعون بيماري مخصوص جوندگان است كه به طور طبيعي به طاعون مبتلا مي شوند و انسان تصادفا دچار طاعون مي شود.
اصولا طاعون را به دو دسته شهري و روستايي طبقه بندي مي كنند؛ طاعون شهري از موش و طاعون روستايي از جوندگان ديگر مثل سنجاب به انسان سرايت مي كند.
با اينكه ادرار و مدفوع موش آلوده است، ولي سرايت بيماري از موش به انسان به وسيله كك انجام مي شود. كك يا كنه مي تواند باعث انتقال بيماري طاعون در جوندگان باشد.
در انسان، طاعون به سه شكل مشاهده مي شود:1) طاعون بوبونيك۲) طاعون ريوي و 3) طاعون سپتي سميك؛ طاعون بوبونيك كه شايع ترين فرم بيماري است از طريق گزش كك وارد بدن مي شود و باعث بروز تب، لرز، سردرد شديد، ضعف و تورم غدد لنفاوي مي شود. در موارد شديد، علائم اوليه شدت پيدا مي كند. نبض و فشار خون پايين مي آيد، تنفس سطحي و تند بوده و بيمار بعد از چند روز وارد اغما شده و مي ميرد.
طاعون ريوي خطرناكترين شكل بيماري است كه از راه قطرات آلوده يا سرفه هاي بيمار وارد ريه افراد سالم شده كه اين وضعيت در محيط مرطوب و پر جمعيت سريعتر خواهد بود. باكتري ها بسرعت ريه و غدد لنفاوي را  آلوده كرده و باعث خونريزي شديد ريوي مي شوند. بيمار خلط چركي و خون دفع مي كند و در مدت كوتاهي در اثر خفگي مي ميرد، اين بيمار در اثر نرسيدن اكسيژن سياه مي شود. بنابراين نام آن را مرگ سياه گذاشتند. طاعون بوبونيك مي تواند باعث بروز طاعون ريوي شود.
در طاعون سپتي سميك خون آلوده مي شود و بيمار خيلي سريع از بين مي رود. تلفات طاعون در اشكال ريوي و سپتي سميك نزديك 100 درصد و در اشكال بوبونيك 50درصد است. اگر كسي از اين بيماري مهلك جان سالم بدر برد به مدت طولاني در برابر ابتلاي مجدد ايمن خواهد بود.
در دوران گذشته جسد افراد مبتلا به طاعون را با تمام وسايل او مي سوزاندند. اين تنها راه قاطع جلوگيري از گسترش بيماري بود، ولي به هر حال نمي توانست جلو هجوم ترسناك اين بيماري را سد كند. طاعون واكسن دارد و واكسن آن ايمني كوتاه مدتي را براي فرد ايجاد مي كند، ولي اگر كسي به طاعون مبتلا باشد، درمان آن با آنتي بيوتيك هايي نظير تتراسايكلين امكانپذير است. موش اصلي ترين عامل انتقال اين بيماري بخصوص از كشوري به كشور ديگر است. در گذشته موش هاي آلوده در لنگرگاه ها از كشتي خارج شده، بيماري را با خود به مناطق جديد انتقال مي دادند. در حال حاضر موارد بسيار اندكي از طاعون گزارش مي شود، ولي اين بيماري يك خطر بالقوه است كه مي تواند هر لحظه تهديد كننده باشد. مبارزه با موش ها در شهرها و بنادر و كشتي ها، مبارزه با كك و جوندگان حساس در كنار قرنطينه و درمان بيماران يا افراد در معرض آلودگي مي تواند خطر شيوع مجدد بيماري طاعون را به حداقل برساند.

سالانه 2 ميليون كارگر در پي حوادث و بيماري هاي شغلي به كام مرگ كشيده مي شوند كه اين روند در حال افزايش است. به گزارش خبرنگار گروه اجتماعي خبرگزاري دانشجويان ايران بر اساس آخرين آمار سازمان بين المللي كار(ILO) ارزيابي جديدي از حوادث و بيماري هاي شغلي حاكي است: خطر بيماري هاي شغلي مهمترين معضل شايع مردم در محيط هاي كاري است، زيرا سالانه 7/1 ميليون حادثه شغلي از هر چهار حادثه شغلي يك مورد به مرگ مي انجامد. آخرين آمارها نشان مي دهد علاوه بر حوادث شغلي مرگبار، سالانه حدود 268ميليون حادثه شغلي غيرمرگبار نيز رخ مي دهد كه قربانيان آن حداقل هر يك سه روز كاري را از دست مي دهند. همچنين سالانه 160 ميليون مورد جديد از بيماري هاي شغلي مشاهده مي شود و در نتيجه حدود 4 درصد توليد ناخالص داخلي GDP جهان صرف پرداخت غرامت و غيبت از كار مي شود. بر اساس اين گزارش با توجه به مناطق مختلف جهان، آمارها نشان مي دهد در كشورهاي تازه صنعتي شده، ميزان حوادث شغلي رو به كاهش، اما در برخي از كشورهاي آسيا و آمريكاي لاتين كه در روند سريع صنعتي شدن قرار گرفته اند، اين حوادث رو به افزايش است. چنانچه آمارها حاكي است، گرچه در برخي مناطق ميزان حوادث شغلي مرگبار يا غيرمرگبار ثابت يا رو به كاهش است، اما در چين شمار حوادث مرگبار از 73 هزار و 500 مورد در سال 1998 به 90 هزار و 500 مورد در سال 2001 افزايش يافته است و در عين حال شمار حوادث منجر به غيبت سه روزه يا بيشتر كارگران از محيط كار، از 56 ميليون مورد به 69 ميليون مورد رسيده است.
در اين بين در آمريكاي لاتين به دليل افزايش تعداد كارگران شاغل در بخش ساختمان و رشد اين صنعت، بويژه در برزيل و مكزيك، در همين مدت زماني، شمار حوادث مرگبار از 29 هزار و 500 به 39 هزار و 500 مورد رسيده است.
جاكاتا تاكلا، رئيس برنامه كار ايمن ILO مي گويد: علت بروز چنين حوادثي در كشورهاي درحال توسعه اين است كه كارگران، اغلب از مناطق روستايي مي آيند و از مهارت هاي اندك و آموزش محدودي در مورد روند هاي كار ايمن برخوردارند. اكثر آنها هرگز با دستگاه هاي سنگين كار نكرده اند و برخي از آنها به طور مثال هيچ تجربه اي در مورد خطرات صنعتي الكتريسيته ندارند يا تجربه آنها بسيار اندك است، از اين رو نمي دانند اين تجهيزات چه خطراتي در بر دارد. وي مي افزايد: به هر حال اين لوازم، اساس مشاغلي هستند كه براي كارگران كم مهارت در كشورهاي به سرعت در حال صنعتي شدن، وجود دارد. وقتي اين كشورها به مرحله بالاتري از رشد و توسعه مي رسند، تمركز كارگر در بخش هايي چون ساختمان كمتر و تمايل آنها به كار در مشاغل خدماتي بيشتر مي شود كه خطرات آن كمتر است، از اين رو ميزان حوادث شغلي در اين كشورها كاهش مي يابد كه از جمله مي توان به كره جنوبي اشاره كرد. به گزارش ايسنا سازمان بين المللي كار همچنين شايع ترين بيماري هاي شغلي شامل انواع سرطان ها در اثر تماس با مواد خطرناك، بيماري هاي استخواني عضلاني، بيماري هاي تنفسي، كاهش شنوايي، بيماري هاي عروقي و بيماري هاي مسري در اثر قرار گرفتن در معرض ميكروب ها را دامنگير كارگران دانسته و افزوده است: در بسياري از كشورهاي صنعتي كه ميزان مرگ هاي ناشي از حوادث شغلي رو به كاهش است، شمار مرگ هاي ناشي از بيماري هاي شغلي رو به افزايش است كه در راس آنها بيماري هاي ناشي از تماس با پنبه نسوز قرار دارد كه سالانه جان 100 هزار كارگر را مي گيرد.
آن طور كه در ارزيابي ها آمده است، در بخش كشاورزي كه نيمي از نيروي كاري جهان در آن شاغل هستند و در كشورهاي كمتر توسعه يافته مهمترين بخش كاري محسوب مي شود، استفاده از سموم ضدآفت سالانه منجر به مرگ 70 هزار نفر مي شود. همچنين اين سموم، حداقل 7 ميليون مورد بيماري حاد و درازمدت و غيركشنده را موجب مي شوند.
گزارش سازمان بين المللي كار با اصرار بر رعايت كنوانسيون ها، توصيه ها و دستورالعمل هاي ILO، بر نياز به برنامه ريزي بهتر و همكاري بيشتر در مورد توجه به مسائل بهداشتي و امنيتي در مراكز احداث ساختمان و نيز توجه بيشتر به كاهش بيماري ها و جراحات شغلي، تاكيد دارد. بعلاوه ILO پيش بيني كرده است كه طي 15 سال آينده، شمار جوانان 15 تا 24 سال و سالمندان 60 سال و بيشتر كه به بازار كار وارد مي شوند، افزايش يابد.

گسترش بيماري هاي متابوليك در كشور
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي در آخرين بررسي هاي خود اعلام كرد كه سوء تغذيه پروتئين انرژي از مشكلات تغذيه اي شايع كودكان زير  پنج سال كشور است.
به گزارش خبرنگار «بهداشت و درمان» خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا) همچنين بر اساس نتايج اين تحقيق،  ۷‎/۱۳ درصد كودكان زير پنج سال روستايي و  ۶‎/۹ درصد كودكان زير پنج سال شهري براساس شاخص وزن براي سن دچار سوء تغذيه متوسط و شديد هستند.
كوتاهي قد تغذيه اي كه حاكي از سوء تغذيه مزمن و طولاني است، در  ۸‎/۲۱ درصد كودكان روستايي و  ۱۱درصد كودكان شهري وجود دارد.
بر اساس اين بررسي، ميزان شيوع سوء تغذيه در برخي استان هاي كشور از جمله سيستان و بلوچستان، هرمزگان، كرمان، كهگيلويه و بوير احمد، چهار محال و بختياري، خراسان، زنجان، كردستان، فارس و همدان بالاتر از ميانگين كشوري است.
ساير كمبودهاي تغذيه اي مانند كم خوني فقر آهن، اختلالات ناشي از كمبود يد و كمبود ويتامين B و A از ديگر مشكلات تغذيه اي كشور هستند؛ بررسي هاي مصرف مواد غذايي كه توسط انستيتو تحقيقات تغذيه و صنايع غذايي كشور و وزارت جهاد كشاورزي انجام شد، نشان مي دهد كه كمبود دريافت كلسيم، آهن و ويتامين B1 در كل كشور و كمبود ويتامين A در مناطق روستايي وجود دارد. مقايسه نتايج بررسي هاي 74 -  ۷۰ و  ۸۰ -79 بيانگر تداوم كمبود ويتامين A در مناطق روستايي و كمبود كلسيم و آهن در كل كشور طي دهه اخير است. اگر علاوه بر مشكلات عديده كم مصرفي، مشكل اضافه دريافت را نيز در نظر بگيريم، ميزان عدم سلامت تغذيه اي بيشتر خواهد بود به عبارتي ديگر، علاوه بر سوء تغذيه ناشي از فقر، شواهد موجود حاكي از آن است كه جامعه ايراني به سرعت دوران گذر تغذيه اي را پشت سر مي نهد و نشانه هاي هشدار دهنده گسترش بيماري هاي متابوليك نظير قلبي و عروقي، ديابت، انواع سرطان ها و چاقي در شهرها بويژه شهرهاي بزرگ ديده مي شود كه تغيير در تركيب رژيم غذايي يكي از عوامل مهم زمينه ساز آن است.
نتايج تحقيقات نشان مي دهد كه طي سالهاي  ۷۵-71، درصد افراد مواجه با كمبود دريافت انرژي در جامعه شهري روند نزولي داشته است.
افراد داراي سلامت تغذيه اي نيز در اين دوره به علت عدم افزايش دريافت انرژي كاهش پيدا كرده اند. اين نتايج هشداري بر گسترش معضلات شهرنشيني است.
به گزارش ايسنا، آثار سوء تغذيه اي جامعه روستايي تقريبا وضعيت مشابهي دارد، بررسي ها نشان مي دهد كه پرخوري در جامعه شهري و روستايي رو به تزايد بوده و اين معضل در صورت پايدار ماندن، مي تواند منشاء بسياري از بيماري ها، بويژه بيماري هاي قلبي - عروقي شود كه هزينه هاي زياد پزشكي و بهداشتي را دنبال خواهد داشت.
براساس اين گزارش، هزينه خالص خوراكي براي هر نفر در سال  ،۷۹  ۶ ميليون و  ۸۱۰ هزار و 223ريال بوده است. با توجه به فزاينده بودن روند اين هزينه ها، افزايش جمعيت، بار اقتصادي خانوارها و دولت را افزايش داده و فقر ايجاد مي شود. با افزايش جمعيت، بودجه سالانه دولت براي تامين كمبود مواد غذايي در دو جهت افزايش خواهد يافت؛ افزايش سالانه قيمت جهاني مواد غذايي و اجبار دولت در پرداخت هزينه بيشتر براي تامين حجم هاي ثابتي از اين مواد، افزايش نياز به مواد غذايي متناسب با افزايش جمعيت و بنابراين افزايش هزينه ها را باعث شده است.
مراقب سرنگ هاي غير مجاز باشيد
رئيس دبيرخانه تحقيقات كاربردي معاونت غذا و داروي وزارت بهداشت نسبت به ورود غير مجاز سرنگ هاي 40 واحدي انسولين به بازار دارويي كشور هشدار داد و گفت: استفاده از اين سرنگ ها براي تزريق انسولين به بيماران ديابتي سبب بروز شوك هيپوگلسيمي (شوك افت قند خون) مي شود.
دكتر خيرالله غلامي در گفت وگو با خبرنگار «بهداشت و روان» خبرگزاري دانشجويان ايران با اشاره به وجود سرنگ هاي انسولين استاندارد 100واحدي در كشور اظهاركرد: سرنگ هاي 40 واحدي طوري طراحي شده اند كه 2 برابر سرنگ هاي 100 واحدي به بيمار انسولين تزريق مي شود.
وي ادامه داد: سرنگ هاي 40 واحدي در گذشته به همراه انسولين هاي 40 واحدي صرفا براي كودكان ديابتي در هلال احمر توزيع مي شد كه متاسفانه شاهد ورود سرنگ هاي 40 واحدي غير استاندارد در سطح بازار دارويي كشور هستيم.
دكتر غلامي با بيان اينكه تا كنون يك پزشك ديابتي در اثر استفاده از سرنگ هاي 40 واحدي انسولين دچارشوك هيپوگليسمي (افت قند خون) شده است، افزود: اين سرنگ ها به صورت غيرمجاز وارد بازار دارويي كشور شده و مردم بويژه بيماران ديابتي بايد هوشيار بوده و از استفاده از آنها جدا خودداري كنند.
دكتر غلامي در خاتمه از مردم خواست صرفا مصرف كننده داروهاي تجويزي از سوي پزشك معالج خود باشند و از خود درماني و مصرف داروهايي كه به خاطر شباهت ظاهري از سوي دوستان توصيه مي شود قويا خودداري كنند تا دچار عوارض ناشي از سوء مصرف داروها نشوند.