سام خسروي فرد
مروري بر شعارهاي كانديداهاي رياست جمهوري به سهولت نمايان مي سازد كه محيط زيست ميان آنها تقريبا هيچگونه جايگاهي ندارد. با اين حال چهارنامزد جدي تر از بقيه اين موضوع را مورد اشاره قرار داده اند
انتخابات نهمين دوره رياست جمهوري تمامي فضاي كشور را تحت تاثير قرار داده است. تمام رسانه ها- نوشتاري و الكترونيك- نيز بي وقفه ديدگاه ها و سخنان نامزدهاي اين دوره را بازتاب مي دهند. شايد شمار به نسبت زياد كانديداها و اظهارنظرهاي مخالفان و موافقان هر يك سبب شده مهمترين عنصر زندگي و بستر تمام فعاليت ها كمتر مورد توجه رسانه ها قرار گيرد، اما واقعيت آن است كه تنها چهار كانديدا از ميان هشت نامزد رياست جمهوري- تا زمان تنظيم اين نوشتار- درباره محيط زيست سخن گفته يا در بيانيه هاي خود به آن گوشه چشمي داشته اند.
گذري به گذشته
چهار سال پيش زماني كه سيدمحمد خاتمي براي دومين بار به عرصه رقابت انتخاباتي گام نهاد به دوستداران محيط زيست اميدواري هايي داد، اما كارشناسان پر سابقه و با تجربه نمي توانستند به اظهارنظرهاي كلي كانديداي دوره هشتم رياست جمهوري چندان خوشبين باشند. دليل اين افراد كاملا روشن بود. پس از سالها سكوت و كم تحركي كه گريبان مهمترين دستگاه نظارتي محيط زيست را گرفته بود، گشودن فصلي تازه و همسو با تحولات جهاني، عملي خوشبينانه مي نمود. از سوي ديگر وظايف ارگان ها و دستگاه هاي ديگر با فعاليت ها و اهداف سازمان حفاظت محيط زيست چنان در تضاد بود- و هست- كه به دشواري تحقق وعده هاي ارائه شده مي افزود.
منتقدان فعاليت هاي زيست محيطي دولت، دليل ديگري نيز داشتند. آنان نخستين روزهاي حضور خاتمي در كاخ رياست جمهوري را به ياد داشتند؛ روزهايي كه معاون او در كسوت رئيس سازمان حفاظت محيط زيست از تعطيلي و متوقف شدن آزادراه تهران- شمال سخن گفت، اما ناگهان تمام هياهوها به سكوتي محض فرو نشست. حتي پس از مدتي تشكل هاي زيست محيطي نيز دلسرد شده و موضوع آزادراه تهران- شمال را به دست فراموشي سپردند. اين دلسردي نتيجه عدم حمايت از كساني بود كه بي شائبه مقابل پروژه اي مخرب ايستاده بودند،  اما با قهرآميزترين شيوه ممكن مجبور به عقب نشيني شدند. جمعي از تشكل هاي زيست محيطي مقابل خودروهاي سنگين راهسازي در ابتداي جاده چالوس صفوفي به هم فشرده را تشكيل دادند و سرانجام مجبور شدند صحنه تخريب جنگل هاي شمال را ترك كنند.
سكوت متوليان محيط زيست و اظهارنظرهاي نه چندان قاطع آنان جراحتي عميق چون زخم دل البرز بر سينه مشتاقان حفظ جنگل ها وارد كرد. در نهايت پروژه اي كه آغاز شده بود ملزم شد گزارش ارزيابي زيست محيطي ارائه دهد. گزارشي كه بايد پيش از آغاز بسياري از پروژه هاي عمراني و صنعتي تهيه و تدوين شود،  اين بار – و تقريبا اكثر مواقع پس از آن- شكلي فرمايشي و نمايشي به خود گرفت و بدين ترتيب ارزيابي زيست محيطي به توجيه زيست محيطي شناخته شد. چنين خاطرات تلخي احساس خوشبيني را در دوستداران محيط زيست نسبت به وعده هاي تبليغاتي رياست جمهوري كمرنگ مي كرد. با اين حال خاتمي بيش از سايرين در رقابت تبليغاتي به توسعه پايدار و محيط زيست اشاره كرد و در چهار سال دوم رياستش بر قوه مجريه مي توان آثاري محقق شده از وعده هايش در برنامه ريزي كشور يافت. گرچه بر تمامي آنچه نصيب محيط زيست و طبيعت ايران زمين شده نقدي جدي وارد است، اما همين اقدامات صورت گرفته - حتي روي كاغذ – يك گام به جلو در عرصه سياستگذاري هاي زيست محيطي دولت به شمار مي آيد؛ عملي كه پيش از آن به هيچ رو مورد توجه نبود.
در كارنامه زيست محيطي دولت خاتمي نكات مثبت ديگري نيز وجود داشت. سازمان حفاظت محيط زيست توانست اعتبارات بيشتري كسب كند و به جاي خمودگي و انفعال محض حركتي بطئي و كند از خود نشان دهد. اين سازمان گرچه در زمينه اجراي قوانين، مقررات و آئين نامه هاي زيست محيطي گاه از موضع خود عدول مي كرد، اما توانست ردپاي قابل اعتنايي از خود به يادگار باقي گذارد. حذف سرب از بنزين، پيگيري برنامه جامع كاهش آلودگي هوا،  افزايش ميزان مناطق حفاظت شده، برگزاري جشنواره فيلم سبز و نمايشگاه محيط زيست، به روز كردن برخي قوانين، افزايش شمار تالاب هاي بين المللي، تدوين شاخص هاي زيست محيطي و استانداردهاي مربوط به كيفيت آب، خاك و هوا، رشد باور نكردني تشكل هاي زيست محيطي،  انتخاب محيط بان نمونه،  پرداخت حق الكشف به محيط بان ها، برگزاري همايش دين، فرهنگ و محيط زيست، برگزاري كنوانسيون تهران در ارتباط با حفاظت درياي خزر، گنجاندن چند ماده قانوني درباره محيط زيست در برنامه سوم توسعه و تدوين برنامه چهارم بر مبناي توسعه پايدار، برگزاري همايش بين المللي محيط زيست، صلح و گفت وگوي تمدن ها و... شماري از فعاليت  هاي اثرگذاري بود كه طي هشت سال گذشته انجام شد.
سيدمحمد خاتمي در آخرين اجلاسي كه از سوي سازمان حفاظت محيط زيست – و با همكاري برنامه محيط زيست ملل متحد- برگزار شد به طور كلي گوشه اي از فعاليت هاي انجام شده را مورد اشاره قرار داد: موضوع محيط زيست براي دولت جمهوري اسلامي ايران در دوران هشت ساله اخير- به رغم ضرورت پيشبرد رشد اقتصادي و نيازمندي به ايجاد مشاغل فراوان- از اهم محورهاي مورد توجه بوده است و به گواه آمار و ارقام، گام هاي بلندي در اين زمينه برداشته شده است. موفقيت هاي چشمگير كشور ما در بخش هاي نفت، انرژي، صنعت، آب و فاضلاب و امور زيربنايي مويد اين ادعاست. ما در چشم انداز 20 ساله توسعه فراگير اقتصادي، فرهنگي و سياسي ايران، رسيدن به جامعه اي بهره مند از محيط زيست مطلوب را مد نظر قرار داده ايم و براي رسيدن به اين هدف برنامه ريزي كرده ايم. برنامه حفاظت از زيست بوم هاي ارزشمند و گونه هاي گياهي و جانوري در معرض تهديد، برنامه حفاظت كيفي رودخانه هاي كشور، برنامه جامع مديريت پسماند ها در شهرها،  برنامه جلوگيري از آلودگي هوا در كلانشهرها، برنامه حمايت از تشكل هاي غيردولتي فعال در اين زمينه كه تعداد آن هم اكنون به 650 تشكل رسيده است كه مبين اراده دولت براي حفاظت از محيط زيست و ممانعت ازتخريب آن وكاهش ناپايداري هاست.
گرچه منتقدان، تمامي برنامه هاي مورد اشاره رئيس جمهوري را موفق نمي دانند، اما واقعيت آن است كه نمي توان تمام تلاش هاي انجام شده را ناديده انگاشت. با اين حال هنوز موضوع محيط زيست مهمترين دغدغه دوستداران آن است و در مجموع نهمين نامزدها بيش از هرچيز معيشت، اقتصاد، اشتغال و توسعه را در تبليغات خود هدف قرار داده اند بي آنكه به مبنا و ركن اساسي آن يعني محيط زيست توجهي اساسي داشته باشند.
گذري در امروز
مروري بر شعارهاي اصلي و جانبي كانديداهاي رياست جمهوري به سهولت نمايان مي سازد كه محيط زيست ميان آنها تقريبا هيچگونه جايگاهي ندارد. با اين حال چهارنامزد جدي تر از بقيه اين موضوع را مورد اشاره قرار داده اند.
سيزدهمين محور از برنامه چهارده گانه هاشمي رفسنجاني، محيط زيست و منابع طبيعي كشور است كه ذيل آن به موضوعات مختلفي اشاره كرده است: پايداري و استمرار توسعه در هر كشور منوط به فراهم بودن منابع طبيعي و سلامت محيط زيست در آن كشور است. موضوع منابع طبيعي و محيط زيست امروز اهميتي بين المللي پيدا كرده است و شاخص هاي مرتبط با آن مورد پايش جهاني قرار مي گيرد. ايران به عنوان كشوري با برخورداري از منابع غني طبيعي و تنوع آب وهوايي و اقليمي بسيار، با تهديداتي جدي در اين زمينه مواجه است.
پيشروي كوير و شنزار، افزايش آسيب پذيري مقابل جاري شدن سيل، سرعت روزافزون رشد شهرها و مشكلات ناشي از ضعف سيستم فاضلاب و در معرض آسيب قرار گرفتن آبهاي زيرزميني و بالاخره مشكل آلودگي هوا در شهرهاي بزرگ و در معرض خطر قرار گرفتن سلامت شهروندان از جمله موارد قابل ذكر در اين زمينه است .
اجراي برنامه ساماندهي سواحل، تدوين و اجراي برنامه جامع جلوگيري از آلودگي محيط زيست و بهبود توليد فرآورده هاي نفتي نيز از جمله راهبردهاي ضروري مقابله با آنهاست.
دكتر لاريجاني در برنامه دولت مدرن خود كه به صورت كتابي به نام پيمان با مردم در 175صفحه چاپ و منتشر كرده بخش مستقلي را براي محيط زيست اختصاص داده و مي گويد: از دغدغه هاي جديد بشر، توجه روزافزون به آسيب هاي زيست محيطي ناشي از تصرفات بي رويه و كاربرد تكنولوژي هاي آلاينده در منابع طبيعي است. اين بحران از سطح ملي و منطقه اي گذشته، بعد جهاني به خود گرفته است. از اين رو دلسوزان جامعه بشري با اعتراض به برخي سياست ها و تكنولوژي هاي تخريب كننده محيط زيست، نگاه دوباره به فرهنگ هاي اصيل ديني و اخلاقي در پرهيز از اسراف و آلودگي و حفظ طبيعت و مواهب الهي را زنده كرده اند.
در كشور ما نيز تعرض به سرمايه هاي طبيعي ملي، همچون جنگل ها و مراتع همراه با ضعف مديريت دولتي در برنامه ريزي متوازن كاشت و برداشت و عدم اقدام قاطع در جلوگيري از متخلفان، زمينه آسيب رساني به برخي سرمايه هاي ملي را فراهم كرده است. از سوي ديگر نبود برنامه ريزي شهري جامع و عدم رعايت الگوي صحيح سوخت، آلودگي هوا در برخي شهرهاي بزرگ را به حد نگران كننده اي رسانده است.
بر اين باوريم كه توجه به محيط  زيست، بايد جزء جدايي ناپذير تحليل پروژه ها و تصميم گيري در سياست هاي اقتصادي، صنعتي و برنامه ريزي ملي باشد تا با اصلاحات لازم در صنعت خودروسازي و سياست هاي مصرف سوخت، زمينه پاكسازي هواي شهرها فراهم شود. از سوي ديگر، منابع طبيعي عمومي، همچون جنگل ها و سواحل درياها، بايد به عنوان مواهب بين نسل محافظت شود و از تعرض تجاوزگران و يا تخصيص نابجا به برخي دستگاه هاي دولتي مصون ماند.
محمدباقر قاليباف، ديگر كانديداي نهمين انتخابات رياست جمهوري با تشكيل جلساتي در اين رابطه بر اهميت محيط زيست در برنامه هايش تاكيد كرد. فرمانده سابق نيروي انتظامي گفته است: برنامه دولت سبز در كابينه من تبديل به انديشه وعلم سبز در سطح كلان مي شود و نظام مديريت سبز كه در راستاي حفاظت محيط زيست و كمك به تحقق توسعه پايدار در دولت كنوني تصويب شده بود، وارد مراحل جدي تري مي شود.
در ميان نامزدهاي رياست جمهوري، وزير سابق علوم، تحقيقات و فن آوري نيز به طور اجمالي به محيط زيست پرداخته است. وي در بيانيه اش ذيل عنوان صيانت از محيط زيست و منابع طبيعي به اين موارد اشاره مي كند: پذيرش حيات زندگي اقتصادي و اجتماعي در كنار حيات مستمر وپايدار محيط زيست، صيانت و حفاظت از محيط زيست به عنوان مهمترين منبع حيات و زندگي براي نسل حال و نسل هاي بعدي، تلاش براي بهبود كيفيت زندگي مردم همراه با بالندگي و توسعه منابع محيط زيست و پايداري آن و بهره گيري از منابع طبيعي و زيستي، بر نظامات بهره برداري از منابع تجديدناپذير با رعايت دو اصل حداكثرسازي منابع ملي و حداكثرسازي منافع هر منبع تاكيد مي كند.
بدين ترتيب سومين كانديدا نيز به شيوه اي فهرست وار موضوعات مرتبط با محيط زيست را هدف قرار داده و در نگاهي كلي برنامه ها و سياست هايي را كه به بهبود وضعيت موجود مي انجامد عرضه كرده است.
چهارمين نامزدي كه به اصلي ترين ركن حيات پرداخته، محسن رضايي است. او در راهكارهايي براي برنامه ريزي اجتماعي، فرهنگي، سياسي و زيست محيطي در ايران پيش از هرچيز پتانسيل هاي موجود در بخش هاي مختلف را تقسيم بندي كرده و در ارتباط با محيط زيست در وب سايت خود نوشته است: در بخش پتانسيل هاي طبيعي كشور ما نه فقط ثروتي چشمگير به صورت منابع نفتي و گازي در اختيار دارد كه آن را در حال حاضر در رده هاي نخستين قرارداده و در سالهاي آينده با كاهش هرچه بيشتر منابع نفتي و با اهميت يافتن هرچه بيشتر منابع گازي اين كشور را از موقعيتي بازهم بهتر برخوردار خواهد كرد، ايران مي  تواند بر ثروت هاي بزرگ ديگر كاني و در كنار آن ثروت هاي اكوسيستمي و يك جغرافياي فرهنگي بسيار سرشار تكيه زند كه با انجام سرمايه گذاري هاي لازم و اختيار كردن برنامه ريزي هاي سياسي- اجتماعي مناسب قادر است سرمايه گذاري هاي بي شماري را جذب كند. هزاران كيلومتر سواحل ايران و اكوسيستم هايي همچون كوير و مناطق جنگلي شمال كشور عملا بدون بهره برداري واقعي باقي مانده اند و قابليت هاي ثروت سازي بزرگي را در خود نهفته اند كه باتوجه به روند رو به گسترش انواع گردشگري و بويژه گردشگري هاي اكوتوريسم در جهان مي توانند از شكل پتانسيل به شكل ثروت هاي مورد بهره برداري واقعي برسند.
رضايي در ارتباط با راهكارهاي زيست محيطي شيوه ارائه فهرست وار را برگزيده است:
انجام يك پروژه گسترده براي ارزيابي موقعيت كنوني محيط زيست در ايران و چشم انداز 10 ، 20 و 50ساله تحول اكوسيستم ها در كشور، انطباق دادن كامل قوانين كشور در همه سطوح با قوانين و معاهدات بين المللي دفاع از محيط زيست. ايجاد يك فصل مطالعات زيست محيطي در تمامي مطالعات مربوط به پروژه هاي عمراني و لزوم اعلام توافق كارشناسان زيست محيطي براي ادامه اينگونه از پروژه ها، تقويت اكوتوريسم و مشاركت در شبكه هاي بين المللي در اين زمينه.
اظهارنظرهاي اين 4 كانديدا در حالي صورت گرفته كه سه رقيب ديگر يعني محسن مهرعليزاده، مهدي كروبي و محمود احمدي نژاد اشاره قابل توجهي به محيط زيست نكرده اند. مرور با دقت اظهارات ارائه شده از سوي چهار كانديداي نخست  را مي توان به مثابه سكوت گروه دوم تلقي كرد چرا كه تنها به بيان مبهم و گنگ كليات پر اشكال پرداخته اند و بدين ترتيب مي توان محيط زيست را غايب هميشگي انتخابات ناميد. اصلي ترين ركن حيات و زيستن همواره بيشترين ناملايمات را متحمل مي شود و تاكنون به جايگاه شايسته خود دست نيافته است. در حالي كه نمي توان اهميت محيط زيست را منكر شد، اين سوال همواره باقي است كه چرا به غايب اصلي و هميشگي عرصه هاي رقابتي تبديل شده است؟!

نام آلدولئوپولد براي تمام دوستداران محيط زيست آشناست چرا كه او به دليل انجام فعاليت هاي بيشمارش به پدر محيط زيست شهرت يافته است، گرچه اين عنوان به طور خاص و در سطح جامعه جهاني پدر اكولوژي حيات وحش و قهرمان ايالت ويسكانسين شناخته مي شود. آلدولئوپولد يازدهم ژانويه 1877 در شهر بارلينگتون، ايالت ايوا متولد شد. براي تحصيل راهي دانشگاه ييل شد و در رشته جنگلداري به مطالعه و تحقيق پرداخت. او در سال 1935 انجمن طبيعت بكر را پايه ريزي كرد. كتاب او با عنوان A Sand County Almanac را ميليون ها نفر در سراسر جهان خوانده اند و كارشناسان آن را تاثير گذارترين نوشته درباره توجه جهاني به محيط زيست و اكولوژي مي دانند. به هر حال لئوپولد را معلمي استثنايي، دانشمندي سختكوش، فيلسوفي ژرف انديش و نويسنده اي توانا لقب داده اند. شايد به اين دليل چنين عناويني به وي اعطا شده كه در كتابش پيش از هر كس ديگري به محيط زيست به طور خاص پرداخته است. به عبارت ديگر كتاب او هم از لحاظ ادبي كه از نثر قوي و شيوه نگاه شاعرانه برخوردار است و هم از لحاظ توجه به طبيعت، غير قابل توصيف است و مشابهي تاكنون براي آن پديد نيامده است. در كتاب آلمانك ارزش هاي حيات عشق، مشاهده و تفكر انعكاس يافته است. خواندن اين كتاب مي تواند به فلسفه كشف و شهود طبيعت كمك شاياني كند و به علاوه، راهنمايي است براي آنكه بتوان ميان زندگي انسان و ساير عناصر حيات، توازن برقرار كرد. لئوپولد در اين اثر سعي كرده پاسخي براي گرفتاري هاي انسان امروز براي مهار طبيعت ارائه كند.
او در سرزمين اخلاق كتابش از وجدان اكولوژيك سخن به ميان آورده است. به اين مفهوم كه حفاظت از زمين توازن ميان انسان و كره خاكي است . اين نظريه بعدها به عنوان مهمترين ركن آموزش اكولوژي و حفاظت مورد توجه قرار گرفت و ميزان و چگونگي اين نوع حفاظت بحث هاي گسترده و دامنه داري را رقم زد. اما دستورالعمل تجويز شده از سوي لئوپولد مشخص بود: تابعيت از قانون، راي دادن صحيح، ملحق شدن به سازمان هاي دلسوز، تمرين براي بهره گيري از حفاظت زمين و بقيه به عهده حكومت خواهد بود. اين نظريه فرمولي ارائه مي كند كه دوستداران محيط زيست با انجام آن مي توانند به اهداف خود دست يابند اما اثري از پاسخ به پرسش هاي اخلاقي در آن ديده نمي شود. به عبارت ديگر آنان كه علاقه مند نيستند، با اين فرمول فعاليت هاي همسو با اهداف زيست محيطي را جدي تلقي نخواهند كرد. البته نبايد فراموش كرد لئوپولد نخستين كسي است كه به موضوع مهم محيط زيست پرداخته است و در زماني اين عمل را انجام داده كه تخريب هاي دامنه دار طبيعت شتاب امروز را نداشت. بنابراين طبيعي است كه براي تمام پرسش ها و وقايع مخرب بعد از خود پاسخ قانع كننده اي نداشته باشد.
به هر حال علاقه مندي لئوپولد به طبيعت از محل تولد او سرچشمه مي گيرد؛ جايي كه رودخانه مي .سي.سي.پي با جريان هاي پرتلاطم خود گاهي خسارت هايي را به بار مي آورد. او ساعت هاي متمادي از وقت خود را در جنگل، چمنزار، كنار رودخانه و طبيعت وحشي ايوا صرف مشاهده و مطالعه مي كرد. اين پيوستن زود هنگام به طبيعت سبب شد آلدولئوپولد خيلي زود مهارت هاي ويژه اي در مشاهده و نگارش به دست آورد كه در نهايت سبب شد رشته جنگلداري را در دانشگاه ييل- يكي از معتبرترين مراكز مطالعاتي آمريكا- دنبال كند.
او پس از اتمام تحصيلاتش به سازمان جنگل هاي آمريكا ملحق شد. در طول مدت خدمتش، به زمين همانند موجودي زنده نگاه مي كرد و درصدد توسعه انديشه هايش پيرامون مسائل زمين و طبيعت بود. در سال 1924 او با انتقال آزمايشگاه محصولات جنگلي آمريكا به ماديسون موافقت كرد؛ جايي كه در سال 1928 به تدريس پرداخت. او در سال 1933 كتاب مديريت مناطق بكر را منتشر كرد كه در آن شالوده و بنياد مهارت ها و تكنيك هاي مديريت و افزايش جمعيت حيات وحش مشخص شده است. اين اثر شالوده اي از دانش هاي جنگلداري، كشاورزي، زيست شناسي،  اكولوژي و آموزش و ارتباطات است. پس از انتشار اين كتاب دانشگاه ويسكانسين بخش جديدي را ايجاد كرد كه در آن مديريت مناطق تدريس مي شد و لئوپولد رياست گروه آن را بر عهده گرفت. نظريه هاي او در زمينه حفاظت از طبيعت عنوان هديه منحصربه فرد براي جامعه علمي را به خود اختصاص داده است. او در سال 1935 به همراه خانواده اش به مزرعه اي در ويسكانسين نقل مكان كرد و تا سال 1948 كه با زمين براي هميشه وداع گفت، در اين منطقه به كار و مطالعه و تحقيق پرداخت.

شواهد تاييد حيات ببر تاسماني، يك ميليون دلار جايزه به همراه دارد. بي .بي. سي به نقل از يك مجله خبري پرخواننده نوشت: كساني كه بتوانند نشانه اي از حيات ببر منقرض شده تاسماني بيابند يك ميليون دلار جايزه دريافت مي كنند. هنوز اين گمان وجود دارد كه اين پستاندار زيبا به طور كامل منقرض نشده باشد. پيش از تاييد ادعاي افراد، لازم است عكسي از اين جانور به كميته مسئول ارائه دهند.
كشاورزان استراليا كه از حملات بي امان ببرها به دام هايشان به ستوه آمده بودند به كشتار ببر تاسماني پرداختند و حتي دولت براي شكار اين جانور جايزه تعيين كرد. منا جونز يكي از زيست شناسان صاحب نام در اين باره گفت: ممكن است دسته هايي از اين ببر هنوز زنده مانده باشند، ولي يافتن آنها بسيار دشوار است و ممكن است در نقاطي زندگي  كنند كه دور از دسترس انسان است.

جنوب آمريكا درگير جرياني مخرب
تحقيقات جديد نشان مي دهد كه سمومي در ايالت فلوريدا توليد شده و مي تواند تهديد جدي براي پستانداران دريايي باشد.
براساس گزارشي كه روز نهم ماه ژوئن در نشريه علمي نيچر منتشر شد، چندين موسسه تحقيقاتي براي حل يك مسئله با يكديگر همكاري كردند. آنان مرگ پستانداران دريايي را مي ديدند، اما دليل قابل توجهي دراين باره به دست نمي آوردند.
جريان هاي جزر و مدي سرخ باعث مرگ دسته جمعي ماهيان، صدف ها و ماناتي نوعي پستاندار دريايي- مي شد.
علت اين مرگ نوعي سم بود كه از فعاليت هاي انساني توليد شده است. جريان هاي جزر و مدي سرخ (شكوفه هاي نوعي جلبك سمي قرمز است) كه به همراه مواد سمي شيميايي رها شده به دريا با خاصيت تجمع پذيري غيرقابل باوري در بدن جانواران دريايي باعث مرگ ميليوني آنها مي شود.
لين فلوينگ، رئيس مركز مطالعات جلبك هاي دريايي به رويترز گفت:  ما مي دانستيم كه مرگ و مير ماناتي ها به دليل مواد سمي است، اما نمي توانستيم درك كنيم كه چرا اين اتفاق زماني مي افتد كه جريان هاي سرخ جزر و مدي در سواحل كاليفرنيا نمايان مي شود.
بعد از مدتي معلوم شد كه اين مواد سمي به همراه جلبك هاي ميكروسكوپي در بافت علف هاي دريايي تجمع پيدا كرده و جانوراني كه از اين گياهان تغذيه مي كنند، خواهند مرد.
با اين حال پيدا كردن دليل مرگ دلفين ها نيازمند بررسي هاي بيشتري است، زيرا مقدار كمي از اين سموم در بافت بدن آنها پيدا شده كه بعيد به نظر مي رسد باعث مرگ آنها شده باشد.
۲۰ ميليارد براي مطالعه رودخانه ها
۲۰ميليارد ريال در سال جاري براي مطالعات ستادي رودخانه هاي بزرگ و آلوده كشور اختصاص يافت.
عبادي، مديركل بررسي آلودگي آب و خاك سازمان حفاظت محيط زيست به خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) گفت: مقرر شده تا فهرست پروژه هاي ملي اولويت دار از جمله رودخانه هاي بزرگ و آلوده كشور تهيه و براي تخصيص اعتبارات استاني، در اختيار سازمان مديريت و برنامه ريزي قرار گيرد. همچنين بانك اطلاعات هوشمند رودخانه هاي بزرگ و آلوده كشور تدوين شده و مراحل نهايي ثبت اطلاعات را مي گذراند.
وي با اشاره به اينكه برنامه جامع كاهش آلودگي 23 رودخانه بزرگ و آلوده كشور تصويب شده، اضافه كرد: اين طرح در فاز اول براي كاهش آلودگي 110 رودخانه اجرا مي شود كه اميدواريم تا پايان سال جاري اين فاز به اتمام برسد.
نگراني ها براي انقراض
دانشــمنــدان از انقراض گونه اي ماهي كه در دث ولي زيست مي كند اظهار نگراني كرده اند.
براساس گزارش سازمان شكار و صيد آمريكا، اين در حالي است كه تنها 80 قطعه از ماهيان پاپفيش نقره اي، سال گذشته در تورهاي صيادي به دام افتادند.
مسئولان دولتي به روزنامه لاس وگاس سان گفتند كه اين يك رويه تراژيك است و به هيچ وجه فكرش را نمي كردند چنين واقعه اي اتفاق افتد.
اين واقعيت تورهايي را نشان دادند كه به منظور صيد پاپفيش نقره اي گسترده شده بودند، اما عاقبت لارو چند نوع ماهي ديگر به دام افتاد. در سال 2003 تنها 180 قطعه از اين ماهيان شمارش شده اند، وقتي شمار ماهيان بالغ كاهش مي يابد، شانس توليدمثل نيز كم مي شود و دانشمندان از اينرو نگران انقراض ماهي پاپفيش هستند.
خطر در زير آبها
امواج صوتي زير آب باعث مرگ ميليوني دلفين ها، وال ها و ساير پستانداران دريايي مي شود از اين رو كارشناسان محيط زيست از سازمان ملل خواسته اند براي حفاظت اين جانوران چاره اي بينديشد.
دانشمندان علوم دريايي عقيده دارندكه ارتباطي ميان صداهاي با فركانس بالا و مرگ دسته جمعي وال ها و دلفين ها در سواحل يونان، هاوايي، زلاندنو و نقاط ديگر وجود دارد. تحقيقات نشان داده است فعاليت هاي اكتشاف نفت و گاز در زير آبهاي اقيانوس ها باعث شده كه حيات ماهي ها و پستانداران دريايي به خطر افتد، به علاوه سيگنال هاي دستگاه هاي يابنده زير دريايي نيز زيستن آبزيان را با مخاطره مواجه كرده است.
همچنين اين مطالعات نشان داده كه صيد صنعتي ماهيان نيز كاهش يافته كه دليل آن انتشار امواج و سيگنال هاي صوتي زير آب است.